Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD

Transcriptie

1 Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr. Roeljan Wiersema (promotor) Valerie Van Cauwenberge (onderzoeker) Universiteit Gent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Vakgroep Experimenteel Klinische en Gezondheidspsychologie 1

2 Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Achtergrond Studie 1 Studie 2 Conclusies & implicaties Achtergrond ADHD en emotie(dys)regulatie? Van George Still (1902) tot DSM-5 Komt veel voor en zowel bij kinderen als volwassenen met ADHD Niet specifiek voor ADHD, komt voor bij veel psychopathologieën Grote impact op functioneren 2

3 Emotieregulatie veranderen van de emotionele toestand of respons in functie van eigen doelen Verschillende strategieën die aangrijpen op verschillende componenten/processen van emotieregulatie 1 2 Achtergrond Process model of emotion regulation; Gross & Thompson, 2007 Emotionele labiliteit Achtergrond Onaangepaste emotionele reacties Als baby o.a. meer wenen, slaapproblemen, snel geïrriteerd Comorbiditeit met depressie, angststoornissen, ODD/CD 3

4 Achtergrond ADHD: stoornis in zelfregulatie aandacht emotie gedrag Vragenlijsten methoden Achtergrond Observatie Verminderde emotieregulatie bij kinderen met ADHD Experimenteel onderzoek Shaw et al.,

5 Studie 1: E-n-backtaak Emotieregulatie Taak uitvoeren ondanks afleiding door emotionele informatie ADHD vs typisch ontwikkelende (TO) kinderen Studie 1: E-n-backtaak 2 groepen (8 t.e.m. 15 jaar) TO X L B B ADHD 4 achtergronden zwart neutraal positief negatief 5

6 Reactietijd (ms) Studie 1: E-n-backtaak emotioneel vs neutraal = afleiding door emotionele informatie neutraal vs zwart = algemene afleiding emotioneel vs neutraal Studie 1: Resultaten neutraal plaatje positief plaatje negatief plaatje TO (n=38) ADHD (n=29) 6

7 Reactietijd (ms) Studie 1: Resultaten neutraal vs zwart zwarte achtergrond neutraal plaatje 0 TO (n=38) ADHD (n=29) Studie 1: Samenvatting Kinderen met ADHD worden niet specifiek meer afgeleid door emotionele informatie maar zijn algemeen meer afgeleid Van Cauwenberge et al., Research in Developmental Disabilities,

8 Studie 2: Herwaardering Emotieregulatie Andere betekenis geven aan emotionele informatie (herwaardering) ERP ADHD vs TO Studie 2: ERP Late Positive Potential = LPP Foti & Hajcack,

9 Studie 2: Herwaarderingstaak LPP 2 groepen (8 t.e.m. 12 jaar) TO ADHD 30 negatieve plaatjes 2 condities negatief verhaal neutraal verhaal = herwaardering Studie 2: Resultaten LPP gem POFormula Evaluator gem POFormula Evaluator TO (n = 23) ADHD (n = 18) μv 0 μv Time (ms) neutraal verhaal negatief verhaal Time (ms) 9

10 Studie 2: Resultaten LPP kinderen met ADHD Correlaties Aandachtstekort Hyperactiviteit / impulsiviteit LPP modulatie LPP modulatie = LPP na negatief verhaal LPP na neutraal verhaal Studie 2: Vragenlijsten 2 zelfrapportage vragenlijsten Emotion regulation index for children and adolescents (ERICA): Schaal emotionele controle (α =.78) (MacDermott, Gullone, Allen, King, Tonge, 2010; Nederlandse vertaling: Van Cauwenberge, Dhar, Wiersema) Emotion regulation questionnaire for children and adolescents (ERQ-CA): Schaal herwaardering (α =.75) (Gullone, Hughes, King, & Tonge, 2010 ; Nederlandse vertaling: Van Cauwenberge, Dhar, Wiersema) kinderen met ADHD lagere score dan TO kinderen 10

11 Studie 2: Samenvatting Kinderen met ADHD lijken minder in staat om negatieve stimuli te herwaarderen Het effect is afhankelijk van de ernst van de hyperactiviteit / impulsiviteit (interindividuele verschillen) Resultaten van de vragenlijsten bevestigen een lager vermogen tot emotionele controle en herwaardering bij ADHD Van Cauwenberge et al., manuscript in voorbereiding Conclusies & implicaties Duidelijke aanwijzingen voor problemen met emotieregulatie bij kinderen met ADHD Deze zijn deels te relateren aan verminderde aandachtscontrole Vaardigheid tot cognitieve herwaardering gerelateerd aan ernst ADHD symptomen De Nederlandse vertalingen van de vragenlijsten (ERICA & ERQ-CA) blijken sensitief voor emotieregulatie problematiek bij kinderen met ADHD 11

12 Conclusies & implicaties Emotiedysregulatie niet uniek voor ADHD en geen diagnostische marker ADHD maar wel belangrijk om rekening mee te houden tijdens diagnostisch proces Experimenteel onderzoek naar mechanismen die bijdragen aan emotieregulatie problemen (bij ADHD) biedt handvatten voor interventie voor ADHD (en andere psychopathologieën) Stoornis-specifieke protocollen transdiagnostische benadering Belang van emotieregulatie in vroege kindertijd als voorspeller van later adaptief/maladaptief functioneren Temperament en emotieregulatie als voorspellers voor latere ADHD symptomen (Van Cauwenberge et al., in preparatie) Conclusies & implicaties Emotieregulatie is van groot belang voor de mentale gezondheid van kinderen en jongeren Nood aan meer onderzoek naar de rol van emotieregulatie (processen) bij het ontwikkelen van en het in stand houden van psychopathologie Dit maakt het mogelijk bestaande interventies/trainingen te optimaliseren en/of nieuwe programma s te ontwikkelen die kinderen leren op een adaptieve manier om te gaan met emoties en zo de mentale gezondheid bevorderen 12

13 Bedankt JOnG!-medewerkers promotoren onderzoekers JOnG!-deelnemers: Alle deelnemende kinderen & ouders JOnG!-Partners: Kind & Gezin CLB Contactgegevens Contact 13

14 Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD 14