Bestaat enkelvoudige dyslexie? Frank Wijnen & Elise de Bree Universiteit Utrecht SDN congres, Dyslexie 2.0
|
|
- Nina de Graaf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bestaat enkelvoudige dyslexie? Frank Wijnen & Elise de Bree Universiteit Utrecht SDN congres, Dyslexie 2.0
2 Situatieschets PDDB: vergoeding van behandeling enkelvoudige dyslexie Enkelvoudig: bij het kind in kwestie is naast de (ernstige) dyslexie geen andere (ontwikkelings)stoornissen meer aanwezig zijn (of (al) succesvol behandeld). Grote verantwoordelijkheid voor de dyslexiespecialist Wetenschappelijke inzichten en bevindingen vanuit praktijk: dyslexie komt vaak voor in combinatie met andere stoornissen 2
3 Dyslexie kan gecombineerd voorkomen met andere ontwikkelingsproblemen zoals AD(H)D, ASS of angststoornissen. Voor kinderen voor wie geldt dat de dyslexie secundair Verschillende is aan een andere, soorten dominerende stoornis, is verwijzing comorbiditeiten naar 2e-lijns GGZ geïndiceerd. In dit geval zal er geen diagnostiek en/of behandeling vanuit verzekerde (vergoede) dyslexiezorg bekostigd worden. Indien de dyslexie als stoornis domineert, Dominerende maar secundaire en secundaire stoornis belemmert, naar oordeel van stoornissen de psycholoog of orthopedagoog, de diagnostiek en/of de behandeling, dan zal eerst de stoornis die de dyslexiediagnostiek belemmert behandeld moeten worden tot het niveau Comorbiditeit: is bereikt waarop problemen dit niet meer belemmerend is voor de dyslexiezorg. afgebakend als Indien aparte de dyslexie stoornissen als stoornis domineert en de secundaire stoornis belemmert, naar oordeel van de psycholoog of orthopedagoog, de diagnostiek en behandeling niet (of niet meer), dan kan het kind binnen de verzekerde dyslexiezorg voor diagnostiek en/of behandeling in aanmerking komen. (Richtlijn Comorbiditeit, p.1) Comorbiditeit.pdf 3
4 Ideaal oorzakelijk model Biologisch niveau: Gen hersenen Chromosoom 6p linker hersenhelft Fonologische problemen Cognitief niveau: crosslinguïstisch aangetoond in Onderliggende dyslectici dysfunctie Fonologische problemen aangetoond vóórdat lees-en spellingsontwikkeling plaatsvindt Gedragsniveau: Waarneembare Interventie problemen op fonologie heeft met (beperkt) een vaardigheid effect op lees/spellingsuitkomst Fonologisch tekort Ernstige en aanhoudende lees/spellingsproblemen 4
5 Maar, werkelijkheid is ingewikkelder Wat wordt gemeten met (bijv) fonologisch bewustzijn O taakjes? -Indirecte maat; werkgeheugen, aandacht kan prestatie m bepalen g g Meerdere genen betrokken bij dyslexie Meerdere verschillen in hersenactivatiepatronen FB en continue benoemen één construct? e Verwerkingproblemen Fonologisch tekort Taalproblemen Relatie FB en geletterdheid v niet Motorische problemen Aandachtsproblemen stabiel i -Wederkerig -Effect van FB op n geletterdheid Ernstige en aanhoudende neemt af lees/spellingsproblemen Maar ook ADHD, ASS, ESM, dyscalculie, DCD-achtige problemen 5
6 En diagnose? 6
7 Oorzakelijk model van een leerstoornis: Biologie Cognititief Gedrag Pennington,
8 Multifactoriëel model Geen unieke koppeling tussen symptoom en label: Fonologisch tekort is de oorzaak van dyslexie vgl met Fonologisch tekort is een risicofactor voor dyslexie Veel mogelijke ontwikkelingspaden door onderlinge interacties, dus overlap met andere stoornissen is waarschijnlijk 8
9 Comorbiditeiten Voorbeeld van ADHD: Prevalentie 3-6% 50 tot 80% van jeugdigen met ADHD voldoet ook aan criteria van een andere diagnose 40% van jeugdigen met ADHD: leer- en spraaktaalstoornissen Cijfers geven aan dat comorbiditeiten frequent zijn! 9
10 Wat is de verklaring van comorbiditeit? Voorstel: gedeelde risicofactoren, bijv. Genen Cognitieve factoren Continue interactie tussen niveaus 10
11 Comorbiditeit: dyslexie en ESM (Marshall et al., 2010; McArthur et al., 2000; Rispens & Parigger, 2010): ongeveer 50% Dyscalculie (Moll et al., 2012; van der Sluis et al., 2005) tot 60% ADHD (Gooch et al., 2011; Willcutt & Pennington, 2000) 30-70% DCD nog weinig aandacht gekregen, maar duidelijke aanwijzingen (Lingam et al., 2010; Kadesjo & Gillberg, 2001).. Mogelijk gedeelde risicofactoren voor deze stoornissen Is behandeling van een stoornis alvorens behandeling dyslexie dan zinvol en/of haalbaar? 11
12 Is comorbiditeit de juiste benadering? Multifactoriële aard van stoornissen Nog veel kennis nodig om oorzaken van stoornissen vast te stellen Comorbiditeit: op basis van afbakening van stoornissen symptoom met identificeerbare oorzaak Maar, onderscheid tussen symptomen en oorzaken is moeilijk te maken veel symptomen zijn aspecifiek Andere kijk op comorbiditeit is nodig Implicaties voor diagnose; profieldiagnose ipv classificerende diagnostiek (?) 12
13 Conclusies Stoornissen worden doorgaans niet door veroorzaakt door één factor Comorbiditeit bij leerlingen met dyslexie is frequent Dominante of secundaire stoornis is vaak niet vast te stellen omdat er sprake is van gedeelde risicofactoren van stoornissen Enkelvoudige dyslexie is mogelijk de uitzondering die de regel bevestigt? 13
14 Conclusies PDDB vergoedt alleen enkelvoudige dyslexie. Praktisch: er moeten beperkingen worden gesteld aan vergoeding vanwege budget Wetenschappelijk: scheidingen tussen stoornissen verdwijnen als gekeken wordt vanuit onderliggende factoren / symptomen Mogelijkheid van profieldiagnose verder bekijken 14
Dyslexie in vogelvlucht. 6 februari 2015 Elise de Bree
Dyslexie in vogelvlucht 6 februari 2015 Elise de Bree 1 Doel van lezing: 2 Dyslexie Klinische en schoolpraktijk Wetenschappelijke inzichten in lees-spellingsproblemen Definitie van dyslexie Signalering
Nadere informatieWerkbijeenkomst intern begeleiders
Werkbijeenkomst intern begeleiders Van het SWV Duin- en Bollenstreek 28 september 2015 Jolanda Roelfsema, MA Education Taal-/dyslexiespecialist PO www.leerkracht.nu info@leerkracht.nu Programma 19.30 20.15
Nadere informatieDubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling. Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree
Dubbeldiagnose dyslexie en dysfatische ontwikkeling Parallelsessie C: Dubbeldiagnoses: dubbele zorg? Januari 2012 Petra van de Ree Definitie spraaktaalstoornis Dysfatische ontwikkeling (DO) Specific Language
Nadere informatieAdviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip.
1 2 INFORMATIE OVER COMENIUS Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. Wij mogen daarom met recht zeggen een ruime ervaring
Nadere informatieDYSLEXIE: INZICHTEN EN ONTWIKKELINGEN
DYSLEXIE: INZICHTEN EN ONTWIKKELINGEN Tom Braams Even voorstellen 1 Tom Braams Kinder- en Jeugdpsycholoog en Gz-psycholoog bij Braams(&Partners) Auteur boeken over dyslexie en dyscalculie Vader van een
Nadere informatieALS LEREN EN ONTWIKKELEN NIET VANZELF GAAN. de Poort ORTHOPEDAGOGIEK EN REMEDIAL TEACHING
ALS LEREN EN ONTWIKKELEN NIET VANZELF GAAN de Poort ORTHOPEDAGOGIEK EN REMEDIAL TEACHING de Poort Soms gaat het leren bij een kind of jongere niet vanzelf. Als ouder maak je je daar zorgen om. Kinderen
Nadere informatieSimea 11 april 2019 Inhoud
Dr. Annette Scheper - Programmalijn TOS Drs. Margreet Verboom - Cluster 2 Skelp Simea 11 april 2019 1 Inhoud Theorie taal,, TOS, leesstoornissen, dyslexie TOS: Diagnostiek en aanpak van technisch en spellen
Nadere informatieCOMORBIDITEIT BIJ DYSLEXIE IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS
COMORBIDITEIT BIJ DYSLEXIE IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS NATIONALE DYSLEXIECONFERENTIE 3 APRIL 2013 Wilma Jongejan w.jongejan@vu.nl Onderwijscentrum VU (OCVU) DYSLEXIE: GEEN GEÏSOLEERD PROBLEEM Secundaire
Nadere informatieKwaliteitsinstituut Dyslexie
Kwaliteitsinstituut Dyslexie Remco Reij voorzitter Manja van Wezep secretaris Kwaliteitsinstituut Dyslexie Mijlpalen beleidsontwikkeling Dyslexie en onderwijs Dyslexie en zorg Protocol 2007 Oprichting
Nadere informatieUw kind en dyslexie. Brochure voor ouders
Uw kind en dyslexie Brochure voor ouders Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een aangeboren handicap die iedereen kan treffen. Onafhankelijk van intelligentie. Dyslexie is een hardnekkig probleem
Nadere informatieERNSTIGE ENKELVOUDIGE DYSLEXIE. Diagnostiek en behandeling door Adelante audiologie & communicatie
ERNSTIGE ENKELVOUDIGE DYSLEXIE Diagnostiek en behandeling door Adelante audiologie & communicatie Ernstige Enkelvoudige Dyslexie Diagnostiek en behandeling Adelante audiologie & communicatie Bij schoolgaande
Nadere informatieADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG
ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatie2012/2014. Beleid diagnostiek dyslexie. Samenwerkingsverbanden voor Primair Onderwijs. Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg & Duin- & Bollenstreek
Beleid diagnostiek dyslexie 2012/2014 Beleidsdocument ten aanzien van dyslexieonderzoek binnen de samenwerkingsverbanden Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg en de Duin- & Bollenstreek. Het beleid geldt tot de
Nadere informatieOnze achtergrond. Begeleiding van hoogbegaafde leerlingen met dyslexie. Bijzonder Begaafd. de Bree & van Viersen Bijzonder Begaafd 11/10/2015
Onze achtergrond Bijzonder Begaafd Begeleiding van hoogbegaafde leerlingen met dyslexie Elise de Bree & Sietske van Viersen Sietske van Viersen Orthopedagoog Promotie onderzoek dyslexie en hoogbegaafdheid
Nadere informatieDyslexiebeleid. Kansen creëren en kansen benutten. en 2013 10 jaar vooruitblik. 2023. Terugblik: Mijlpalen
Kansen creëren en en benutten Lexima, Ede, 3 april 2013. Dyslexiebeleid 10 jaar terugblik 2003 en 2013 10 jaar vooruitblik. 2023 C.Struiksma@CEDGroep.nl Terugblik: 1992: Installatie Commissie Dyslexie
Nadere informatieAanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen
ONL Leerlingdossier Aanmelding Achterstand, scores, meetmomenten, doublure Geboden hulp, ondersteuningsniveaus, interventies lezen en spellen Comorbiditeit Verwachtingen naar ouders Aanmelden Wie? Ouders
Nadere informatieThe Only Way is Up - Risk Factors, Protective Factors and Compensation in Dyslexia. S. van Viersen
The Only Way is Up - Risk Factors, Protective Factors and Compensation in Dyslexia. S. van Viersen SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) Dyslexie is een specifieke leerstoornis waarbij sprake is van ernstige
Nadere informatieDyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie in de zorgverzekering, wat gaat er veranderen?
Uw kind en dyslexie Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en onafhankelijk
Nadere informatieDiagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG
Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek
Nadere informatieDevelopmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts
Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose
Nadere informatieExperts in diagnostiek
Experts in diagnostiek Het beste in een kind naar boven halen Elk kind heeft zijn eigen talenten. Dit betekent niet dat alle kinderen even goed mee kunnen komen op school. Sommige kinderen hebben onvoldoende
Nadere informatieDyslexie en Hoogbegaafdheid
Dyslexie en Hoogbegaafdheid Amber de Wilde in samenwerking met Evelyn Kroesbergen - Universiteit Utrecht, afdeling Orthopedagogiek - Ambulatorium Universiteit Utrecht - Pieter Span Expertisecentrum Hoogbegaafdheid
Nadere informatieERNSTIGE ENKELVOUDIGE DYSLEXIE. Diagnostiek en behandeling door Adelante audiologie & communicatie
ERNSTIGE ENKELVOUDIGE DYSLEXIE Diagnostiek en behandeling door Adelante audiologie & communicatie Ernstige Enkelvoudige Dyslexie Diagnostiek en behandeling Adelante audiologie & communicatie Bij schoolgaande
Nadere informatieDyslexie. Ingrid van de Meerendonk Jeffrey ter Meulen
Dyslexie Ingrid van de Meerendonk Jeffrey ter Meulen Dyslexie is een stoornis in het voldoende snel koppelen van codes b = de klank b En niet p, d, q Boom = Snel moeten handelen, vooral in sociale of
Nadere informatieZorgprogramma Dyslexie
Zorgprogramma Dyslexie www.comen.nl 030-605 25 00 Dit is een uitgave van Comenius Versie 2, augustus 2017 Woerden Inhoud Informatie over Comenius 3 Informatie over onderzoek en behandeling van dyslexie
Nadere informatieDe diagnose van dyslexie: het oplossen van dilemma s. Aryan van der Leij
De diagnose van dyslexie: het oplossen van dilemma s Aryan van der Leij 30 jaar SDN Prof. Joep Dumont 1935-1994 Dilemma s - Recht doen aan de behoefte aan hulp van personen die dyslexie (of een andere
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale
Nadere informatieDyslexie & meertaligheid. Danielle van der Werf Onderwijsadviseur & GZ-psycholoog
Dyslexie & meertaligheid Danielle van der Werf Onderwijsadviseur & GZ-psycholoog Doel Herkennen van signalen van dyslexie bij kinderen met Nederlands als tweede taal. Het kunnen onderzoeken of leerproblemen
Nadere informatieWerk aan de winkel: onderzoek naar ontwikkeling en co-morbiditeit in ontwikkelingsstoornissen
Stem-, Spraak- en Taalpathologie 32.8310/03/1609-155 Vol. 16, No. 3, 2009, pp. 155-160 Nijmegen University Press Reactie op Modellen van Spraakontwikkelingsdypsraxie (Maassen, Terband & Nijland) Werk aan
Nadere informatieAutisme spectrum conditie
(potentiële) belangenverstrengeling Geen Autisme spectrum conditie Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Triversum W. Veenboer Kinder- en jeugdpsychiater Dag van eerste lijn Januari
Nadere informatieUw kind en dyslexie. Brochure voor ouders. Brochure voor ouders
Uw kind en dyslexie Brochure voor ouders Brochure voor ouders Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van
Nadere informatieNaar herziening van het dyslexie typerende profiel. Peter F. de Jong Universiteit van Amsterdam
Naar herziening van het dyslexie typerende profiel Peter F. de Jong Universiteit van Amsterdam Het huidige dyslexie typerende profiel (DTP) Argumenten voor het gebruik van het DTP Wisseling van perspectief
Nadere informatieDiagnostiek de Ambelt. Resultaat boeken. de Ambelt. Ons aanbod 2014-2015
Diagnostiek de Ambelt 2014-2015 Ons aanbod Resultaat boeken. de Ambelt Inhoudsopgave 1. Wie zijn wij?... 3 2. Aanbod Diagnostiek... 5 Consult gedragswetenschapper... 5 Traject Handelingsgerichte Diagnostiek...
Nadere informatieOntwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk
Ontwikkelingsproblemen bij kinderen in de huisartsenpraktijk Signalen van kind en ouders Chris2ne Weenink en Emma van Daalen Huisarts en Psychiater (poten2ële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatieAandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen
SAMENVATTING Aandachtsklachten en aandachtsstoornissen worden geobserveerd in verschillende volwassen klinische populaties, waaronder ook de Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Ook al wordt
Nadere informatieWoord vooraf Opbouw van deze studie
Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van
Nadere informatie1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25
Inhoudsopgave 1 Introductie 17 1.1 Ontwikkelingspsychopathologie 17 1.2 Opbouw van het boek 20 1.3 Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 27
Nadere informatieUw leerling en dyslexie
Uw leerling en dyslexie Brochure voor scholen Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een aangeboren handicap die iedereen kan treffen. Onafhankelijk van intelligentie. Dyslexie is een hardnekkig probleem
Nadere informatieSCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE
SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen
Nadere informatie15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog
15 SEPTEMBER 2016 LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog INLEIDING CENTRUM NEUROLOGISCHE LEER- EN ONTWIKKELINGSSTOORNISSEN Spierziekten
Nadere informatiePerceelbeschrijving. Ernstige Enkelvoudige Dyslexie
Perceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie Samenwerkende gemeenten Holland Rijnland: Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout
Nadere informatieAutismespectrumstoornis en ADHD
Autismespectrumstoornis en ADHD Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen Autisme Centraal, Gent, 29 november 2013 toevallige buren? broer en zus? verre familie? Autismespectrumstoornis
Nadere informatieNeuro Cognitief en Sociaal
Neuro Cognitief en Sociaal wat is pathologie en wat normaal? Mijlpalen in de (ab)normale ontwikkeling KNP Praktijk Neurocognitie onderzoek welkom@knp-praktijk.nl Dr. Annemaaike Serlier-van den Bergh Klinisch
Nadere informatieLezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence
Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme
Nadere informatieHet stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis
Het stimuleren van sociaalcommunicatieve vaardigheden bij jonge kinderen met een autismespectrumstoornis Herbert Roeyers Onderzoeksgroep Ontwikkelingsstoornissen VVL Congres, Berchem, 14 maart 2014 Pervasieve
Nadere informatieLeven met ADHD. Fiona Kat, Maura Beenackers en Willemijn ter Brugge
Leven met ADHD Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het
Nadere informatieASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk
ASS in de verzekeringsgeneeskundige praktijk Dr. P. Remijnse, psychiater UWV Breda, 4-7-2017 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieProtocol Leesproblemen & Dyslexie
Protocol Leesproblemen & Dyslexie Een opfrisbijeenkomst Groep 6-7-8 SWV duin- & bollenstreek Uitgangspunten Algemeen voor alle PLD s Focus op zorgniveaus (p 8-10) Focus op handelen van de groepsleerkracht
Nadere informatieAutisme in het gezin. Geerte Slappendel, psycholoog en promovenda Jorieke Duvekot, psycholoog en promovenda
Autisme in het gezin Geerte Slappendel, psycholoog en promovenda Jorieke Duvekot, psycholoog en promovenda Disclosure belangen spreker Achtergrond Problemen in de sociale ontwikkeling: belangrijk kenmerk
Nadere informatieOp naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog
Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in
Nadere informatieZorgarrangementen Maatwerkoplossingen binnen de school. Zorgarrangementen. Maatwerkoplossingen binnen de school
Zorgarrangementen Maatwerkoplossingen binnen de school Zorgarrangementen Maatwerkoplossingen binnen de school Meer zorgleerlingen, complexe hulpvragen Het aantal zorgleerlingen binnen de klas stijgt. Dit
Nadere informatiePerceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie
Perceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie Samenwerkende gemeenten Regio West Friesland Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede Broec Inhoud 1. Dyslexiezorg... 3 1.1
Nadere informatieHet ABC van de leerstoornissen
Het ABC van de leerstoornissen 23 oktober 2012 K.A. Redingenhof Leuven Nadia Gielen Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek PraxisP Inhoud Leerstoornissen, dyslexie, dyscalculie een beknopt overzicht
Nadere informatieAutisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016
Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland
Nadere informatieAANVRAAG TOELAATBAARHEIDSVERKLARING CLUSTER 3 1. ZEER MOEILIJK LEREN 2. LANGDURIGE ZIEKTE 3. LICHAMELIJKE HANDICAP 4. MEERVOUDIG HANDICAP
AANVRAAG TOELAATBAARHEIDSVERKLARING CLUSTER 3 1. ZEER MOEILIJK LEREN 2. LANGDURIGE ZIEKTE 3. LICHAMELIJKE HANDICAP 4. MEERVOUDIG HANDICAP 1. TOELAATBAARHEIDSVERKLARING SO CLUSTER 3 ZEER MOEILIJK LEREN
Nadere informatieVragenlijst lees- en spellingvaardigheid
Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Vragenlijst lees- en spellingvaardigheid School Let op: voor het digitaal invullen van dit formulier heeft u de meest recente versie van Adobe Acrobat Reader nodig.
Nadere informatieResearch Institute of Child Development and Education Over oude en nieuwe oorzaken van dyslexie
Research Institute of Child Development and Education Over oude en nieuwe oorzaken van dyslexie Peter F. de Jong Brussel, Juni 2014 Overzicht Belang van kennis over oorzaken Belangrijkste oorzaken Enkele
Nadere informatie4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten?
Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders
Nadere informatieHét Kindzorgcentrum waar je wijzer wordt. Op weg naar oplossingen
Hét Kindzorgcentrum waar je wijzer wordt Op weg naar oplossingen Extra aandacht is steeds vaker nodig Op iedere school zitten kinderen die extra aandacht nodig hebben. Omdat ze problemen hebben met lezen,
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Op grond van klinische ervaring en wetenschappelijk onderzoek, is bekend dat het gezamenlijk voorkomen van een pervasieve ontwikkelingsstoornis en een verstandelijke beperking tot veel bijkomende
Nadere informatieAanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) in het kader van de vergoede dyslexiezorg M V
Aanmeldingsformulier ouder(s)/verzorger(s) in het kader van de vergoede dyslexiezorg Datum invullen Ingevuld door Gegevens ouder/verzorger/voogd* bij wie het kind verzekerd is Achternaam Voorletters Telefoonnummer
Nadere informatiedyslexiezorg berkel-b
dyslexiezorg berkel-b Wat is dyslexie? In Nederland hebben ongeveer 3 tot 5 procent van alle mensen dyslexie. Dit komt neer op 1 tot 2 leerlingen per klas. Dyslexie is erfelijk. Veel ouders van leerlingen
Nadere informatieSpeaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E.
Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E. Hakvoort Samenvatting Dyslexie komt voor bij ongeveer 3 tot 10%
Nadere informatieLiesbeth Mevissen. www.bsl.nl
Liesbeth Mevissen www.bsl.nl EMDR bij mensen met een verstandelijke beperking en/of autisme Liesbeth Mevissen, klinisch psycholoog, EMDR supervisor 27 september 2013 l.mevissen@accare.nl verstandelijk
Nadere informatie1 Wat is psychiatrie?
1 Wat is psychiatrie? KINDERPSYCHIATRIE: INLEIDING Psychiatrie MEDISCH MODEL Vakjesdenken (categoriaal) pathologiserend biologisch deterministisch medicatiegericht opnamegericht Psychologie MENSELIJK GEDRAG
Nadere informatieInformatie over Comenius Kind en Jeugd
1 2 Informatie over Comenius Kind en Jeugd Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. Wij mogen daarom met recht zeggen
Nadere informatieDubbeldiagnose dyslexie en ADHD. Manoushka Moesker, Spurt/ de Bascule
Dubbeldiagnose dyslexie en ADHD Manoushka Moesker, Spurt/ de Bascule dyslexie SDN: stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en /of
Nadere informatieStudieochtend Dyslexie
Studieochtend Dyslexie Hoe ziet de ochtend eruit? Welkomstwoord Introductie dyslexie (praktische opdracht) Beleidskader dyslexie Theoretisch kader Koppeling naar de praktijk (praktische opdracht) 10.35-10.45
Nadere informatieInformatiebrief Ernstige Enkelvoudige Dyslexiezorg
Informatiebrief Ernstige Enkelvoudige Dyslexiezorg Voor de directeuren en intern begeleiders van basisscholen, rectoren en zorg coördinatoren van scholen voor voortgezet onderwijs met leerlingen die wonen
Nadere informatieEffectiviteit van een gestructureerde, fonologisch gebaseerde dyslexiebehandeling
Effectiviteit van een gestructureerde, fonologisch gebaseerde dyslexiebehandeling In elke klas zitten wel een aantal kinderen die veel moeite hebben met het leren lezen en spellen. Voor een groot deel
Nadere informatieBetrokken naar oplossingen
Betrokken naar oplossingen Extra aandacht is steeds vaker nodig Op iedere school zitten kinderen die extra aandacht nodig hebben. Omdat ze problemen hebben met lezen, rekenen, hun werkhouding, hun spraak-/taalontwikkeling
Nadere informatieWat iedere kinderarts moet weten over dyslexie
Wat iedere kinderarts moet weten over dyslexie Beatrijs Brand Samenvatting Een groot aantal kinderen vertoont lees- en spellingsproblemen; slechts een kleine groep van hen heeft dyslexie. Kinderen met
Nadere informatieOuderen en AutismeSpectrumStoornissen. Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut
Ouderen en AutismeSpectrumStoornissen Rosalien Wilting, klinisch psycholoog - psychotherapeut 1 Autisme? AutismeSpectrumStoornis (ASS) Een andere manier van informatie verwerken We spreken niet meer van
Nadere informatieOp naar DSM 5. Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie
Op naar DSM 5 Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie Nieuwe (wetenschappelijke) ontwikkelingen Meer kennis
Nadere informatieDyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie in de zorgverzekering, hoe werkt het?
Uw kind en dyslexie Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en onafhankelijk
Nadere informatieBetreft: Onderzoek en Behandeling Dyslexie. Informatie voor scholen, wijkteams en zorgaanbieders
Betreft: Onderzoek en Behandeling Dyslexie Amersfoort, januari 2015 Informatie voor scholen, wijkteams en zorgaanbieders De zorg voor kinderen met ernstig enkelvoudige dyslexie (EED)* vergoede dyslexiezorg
Nadere informatieAutisme spectrum stoornissen en angst
Autisme spectrum stoornissen en angst Peter Emmery 13 Januari 2011 Intro Inhoud Prevalentie (hoe vaak komt het voor) Korte herhaling autisme En hoe zit dat nu met angst bij ASS? Te behandelen? Besluit,
Nadere informatieDoordat bewegen en uitvoeren van activiteiten moeilijker gaat, voelt een kind met DCD zich soms onzeker. Ook kan het activiteiten spannend vinden.
Onlangs is uw kind gezien in het observatieteam en is de diagnose DCD gesteld. In deze folder leest u wat DCD is, wat de behandeling bij Libra Revalidatie & Audiologie locatie Blixembosch inhoudt en hoe
Nadere informatieAlle Taal Centraal 13 november 2014
18-11-14 Rol van taal bij de rekenvaardigheid van kinderen met taalleerproblemen Alle Taal Centraal 13 november 2014 Tijs Kleemans, Eliane Segers, & Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute, Radboud
Nadere informatieDe ontwikkeling van depressie bij kinderen en adolescenten met ADHD
De ontwikkeling van depressie bij kinderen en adolescenten met ADHD Samenvatting 10 tot 40% van de kinderen en adolescenten met ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ontwikkelen symptomen van
Nadere informatieProtocol Leesproblemen & Dyslexie
Protocol Leesproblemen & Dyslexie Een opfrisbijeenkomst Groep 3-4-5 SWV duin- & bollenstreek Uitgangspunten Algemeen voor alle PLD s Focus op zorgniveaus (p 8-10) Focus op handelen van de groepsleerkracht
Nadere informatie2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 35
Inhoudsopgave Overzicht van figuren, kaders en tabellen 17 1 Introductie 23 1.1 Wat is ontwikkelingspsychopathologie? 24 1.1.1 Vroeger en nu 25 1.1.2 Een dynamisch gezichtspunt 26 1.1.3 Een uniek individu
Nadere informatie21/11/2016. Is je diagnostiek van leerstoornissen nog futureproof? 1 LEERSTOORNISSEN. Inleefoefening
Is je diagnostiek van leerstoornissen nog futureproof? 1 LEERSTOORNISSEN 2 Inleefoefening 1 Inleefoefening: vervolg AUTOMATISEREN 6 2 > 1-3 % : Italiaans/Spaans/Chinees: 5 % : Nederlands kat paard/ web/
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieAchtergrondinformatie dyslexieonderzoek in groep 7 basisschool
Achtergrondinformatie dyslexieonderzoek in groep 7 basisschool Samenvatting Doel van het onderzoek is om in groep 7 bij leerlingen die problemen hebben met lezen en/of spellen maar die wat dat betreft
Nadere informatie6-9-2012. Over de grenzen van taal en rekenen. Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby s en peuters
6-9-2012 Over de grenzen van taal en rekenen Over de invloed van taal op de rekenvaardigheid van jonge kinderen Tijs Kleemans Eliane Segers Ludo Verhoeven Behavioural Science Institute Even voorstellen
Nadere informatieDyslexie en dyscalculie in het hoger secundair onderwijs
Dyslexie en dyscalculie in het hoger secundair onderwijs Prof. dr. Wim Tops (Rijksuniversiteit Groningen) Dr. Frauke De Weerdt (IVV Sint-Vincentius Gent) Overzicht deel I 1. Definities dyslexie en dyscalculie
Nadere informatieWelk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen?
Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen? Dr. Maaike Vandermosten Prof. Dr. Pol Ghesquière Prof. Dr. Jan Wouters Dyslexia Collaboration KU Leuven (DYSCO) OVERZICHT 1.
Nadere informatieCognitief functioneren en de bipolaire stoornis
Cognitief functioneren en de bipolaire stoornis Dr. Nienke Jabben Amsterdam 5 november 2011 Academische werkplaats Bipolaire Stoornissen GGZ ingeest n.jabben@ggzingeest.nl Overzicht Wat is cognitief functioneren?
Nadere informatieAandacht.. graag! Elly Kok Marianne van Etten Expertiseteam Fritz Redlschool/UMCU
Aandacht.. graag! Elly Kok Marianne van Etten Expertiseteam Fritz Redlschool/UMCU VOORSTELLEN DOELEN IN DEZE KORTE TIJD Meer kennis over mogelijke achtergronden en oorzaken van niettaakgericht gedrag
Nadere informatieEXECUTIEVE FUNCTIES. Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014 JAARBEURS UTRECHT
EXECUTIEVE FUNCTIES Kinderen en adolescenten met problemen met inhibitie, cognitieve controle, emotieregulatie, werkgeheugen, motivatie en zelfregulatie thuis en op school Congres DONDERDAG 5 JUNI 2014
Nadere informatieOnderzoek, behandeling en ondersteuning van kinderen en jongeren tot 18 jaar
Onderzoek, behandeling en ondersteuning van kinderen en jongeren tot 18 jaar De specialisten van De Jeugdpraktijk geven kinderen en jongeren de persoonlijke en professionele aandacht die vereist is. De
Nadere informatieCognitieve verklaringsmodellen van dyslexie: een overzicht van recente wetenschappelijke bevindingen
Cognitieve verklaringsmodellen van dyslexie: een overzicht van recente wetenschappelijke bevindingen Prof. Dr. Pol Ghesquière Gezins- en Orthopedagogiek Wat is dyslexie? Specifiek probleem met het leren
Nadere informatieJEUGDHULP HOLLAND RIJNLAND
JEUGDHULP HOLLAND RIJNLAND Aan: Werkgroep kostencomponenten jeugd GGZ (met aanbieders) Van: TWO jeugdhulp Holland Rijnland Datum: 12-07-2017 Onderwerp: Concept omschrijving diensten Jeugd GGZ 2018, behorende
Nadere informatiePerceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie 2016
Perceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie 2016 Samenwerkende gemeenten regio West-Friesland Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede Broec Perceelbeschrijving Ernstige
Nadere informatieInhoud van voordracht: CNL. vier kenmerken: Mattheus-effect: vroege detectie van belang
Inhoud van voordracht: CNL Centrum voor Neurologische Leeren ontwikkelingsstoornissen J.G.M. Hendriksen, klinisch neuropsycholoog J.S.H. Vles, kinderneuroloog (1) Leerstoornissen wat zijn dat? (2) Neurologische
Nadere informatieSIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE
SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE Procedure voor onderwijs, gemeenten en zorgaanbieders binnen de regio Holland Rijnland Juli 2017 Versie 2.3 De vergoede dyslexiezorg
Nadere informatieAutisme spectrum stoornissen en delinquentie
Autisme spectrum stoornissen en delinquentie Lucres Nauta-Jansen onderzoeker kinder- en jeugdpsychiatrie VUmc Casus Ronnie jongen van 14, goed en wel in de puberteit onzedelijke handelingen bij 5-jarig
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33187 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hidding, Elske Title: Neurocognitive mechanisms and vulnerability to autism and
Nadere informatieYvette Dijkxhoorn, Autisme en Bewegen
Yvette Dijkxhoorn, Autisme en Bewegen De autismespectrumstoornissen - Kwalitatieve stoornissen in de sociale interactie - Kwalitatieve stoornissen in de communicatie - Kwalitatieve stoornissen in het verbeeldingsvermogen
Nadere informatie