Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose. Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG"

Annemie de Winter
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Diagnostiek en onderzoek naar autisme bij dubbele diagnose Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog CENTRUM DUBBELE PROBLEMATIEK DEN HAAG 1

2 Autisme spectrum stoornissen Waarom dit onderwerp? Diagnostiek Autisme en verslaving 2

3 Waarom dit onderwerp? Veel meer patiënten zichtbaar binnen de GGZ, vaak complexere ASS patiënten met normale intelligentie die tussen wal en schip belanden, behandelingen lopen vast Eigen ervaring bij drie zorgprogramma s: veel patienten met ASS. Dubbele problematiek Mogelijke verklaringen: Maatschappij stelt veel meer eisen, is complexer Diagnose is beter bekend Patienten met ASS verslavingsgevoelig 3

die tussen wal en schip belanden, behandelingen lopen vast Eigen ervaring bij drie zorgprogramma s:

4 Autisme spectrum stoornissen (ASS) Spectrum pervasieve ontwikkelingsstoornissen Pervasief: de ontwikkelingsstoornis dringt diep door in het totale functioneren (voelen, waarnemen, denken, handelen) van personen Klassiek autisme Stoornis van Asperger Stoornis van Rett, desintegratiestoornis van de kinderleeftijd, MCDD (tot volw.) PDD NOS 4

(voelen, waarnemen, denken, handelen) van personen Klassiek autisme Stoornis van

5 Kenmerken autisme Informatieverwerking, overgevoeligheid voor prikkels (oogcontact, aanraking) Detailwaarneming, verdelen aandacht Wederkerigheid in contact, kunnen verplaatsen in een ander, theory of mind, mindblindness Communiceren, begrip en toepassing van taal Rigiditeit, beperkte interesses, herhaling van gedrag Motoriek Gebrek aan centrale coherentie Gebrek aan verbeeldend vermogen 5

theory of mind, mindblindness Communiceren, begrip en toepassing van taal Rigiditeit, beperkte

6 Diagnostisch onderzoek Bij een diagnostisch onderzoek naar ASS wordt op twee niveau s naar een client gekeken: Op gedragsniveau: alleen de gedragskenmerken zijn bepalend voor de diagnose (anamnese, hetero- en ontwikkelingsanamnese). Cognitief niveau: in kaart brengen sterke en zwakke kanten in de informatieverwerking (cognitieve stijlkenmerken) 6

voor de diagnose (anamnese, hetero- en ontwikkelingsanamnese).

7 Psychologisch onderzoek Persoonlijkheidsonderzoek en neuropsychologisch onderzoek richten zich op cognitieve kenmerken en gedragskenmerken Theory of mind Zwakke centrale coherentie Executieve functies Sociaal onvermogen, sociale angsten Rigiditeit Taal en communicatie Verbeeldend vermogen 7

Theory of mind Zwakke centrale coherentie Executieve functies Sociaal

8 Diagnostiek Diagnostiek kent beperkingen ASS is een klinische gedragsdiagnose. Diagnose hangt af van rapportage door derden of de klinische blik en/of kennis van psycholoog en psychiater Er is geen lakmoesproef Diagnose is weinig hard : de diagnostische criteria DSM bieden veel ruimte voor interpretatie en zijn contextafhankelijk (stoornissen komen pas aan het licht in bepaalde situatie) 8

psychiater Er is geen lakmoesproef Diagnose is weinig hard : de diagnostische criteria DSM bieden

9 ASS en verslaving Dubbele problematiek: psychiatrische stoornis en misbruik van of afhankelijkheid van een middel. ASS en verslaving is ook dubbele problematiek 9

10 ASS en verslaving Nog weinig onderzoek naar gedaan Studie Zwolse Poort 2005: 6% (detox), 9% (DD), alleen mannen CDP 2010: op 33 PO s, 9 ptn = 27% middelen zijn niet alleen hard / soft drugs of alcohol, maar ook gedrag: gokken, stalken, kopen, seks en tegenwoordig ook internet verslaving eetstoornissen 10

middelen zijn niet alleen hard / soft drugs of alcohol, maar ook gedrag:

11 ASS en verslaving verslaving bij volwassenen met autisme nooit eerder onderzocht verslaving vaker bij ADHD (58% bij n = 53) dan bij ASS (30% bij n = 70) verslaving ASS hogere prevalentie dan in algemene bevolking Zwolse Poort: studie onder 70 ASS ptn met verslaving: subgroep van mensen met ASS die zich kenmerkt door een grote weerstand tegen de beperkingen die worden ondervonden. Er werden bijv minder sociale beperkingen gerapporteerd wanneer er sprake was van verslaving 11

70 ASS ptn met verslaving: subgroep van mensen met ASS die zich kenmerkt door een grote weerstand tegen de beperkingen

12 ASS en verslaving Veel mensen met autisme functioneren sterk vanuit zintuiglijke waarneming: ruiken- naar de mond brengen maar ook blijven focussen op details Middelengebruik vaak om hypergevoeligheid voor prikkels te dempen of om zich niet geremd of angstig te voelen Middelengebruik - > preoccupatie, dwangmatig moeten gebruiken 12

Middelengebruik vaak om hypergevoeligheid voor prikkels te dempen of om zich niet

13 Onderzoek CDP Hoe vaak komt ASS voor onder dubbele diagnose patienten? 13

14 Opzet onderzoek Gedurende een jaar worden binnen het CDP klinisch behandelde patienten op gestandaardiseerde wijze gescreend. Patienten die scoren boven afkappunten worden nader diagnostisch onderzocht door ervaren klinisch neuropsycholoog die diagnose stelt 14

Patienten die scoren boven afkappunten worden nader diagnostisch

15 Voortgang deel van de klinische populatie lastig te screenen (N=148; 60 gescreend) patiënteninstroom continuïteit en logistiek bereidheid tot medewerking is groot diagnose ASS bij 5 ptn gesteld, is circa 8.5 % (0,6 1% in de algemene bevolking) 15

logistiek bereidheid tot medewerking is groot diagnose ASS

16 Slotbeschouwing Ptn met ASS en ernstiger co-morbide stoornissen zijn zeer kwetsbaar, klinische behandeling vaak noodzakelijk (crisis, gedragsst, verslaving, suicidaliteit) Specialistische klinische zorgprogramma s voor deze kwetsbare groep zijn niet ruim voorhanden In regio vooral ambulante zorg, minder bemoeizorg, vaak lange wachttijden Opnames in klinieken die daar niet specifiek op ingericht zijn, risico op verergering symptomen (tgv bijvoorbeeld overprikkeling, onvoldoende structuur en voorspelbaarheid) 16

ruim voorhanden In regio vooral ambulante zorg, minder bemoeizorg, vaak lange wachttijden Opnames in klinieken die daar niet

17 Einde 17

Vergelijkbare documenten

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG

ADHD en ASS. Bij normaal begaafde volwassen. Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG ADHD en ASS Bij normaal begaafde volwassen Utrecht, 23-01-2014 Anne van Lammeren, psychiater UCP/UMCG Disclosure belangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante