Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Werkgeheugen - Onderzoek - Praktijk"

Gerrit Visser
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Het trainen van het werkgeheugen bij ontwikkelingsstoornissen: waarom zou je? Drs. B.J.L.Gerrits, psycholoog-psychotherapeut

2 Presentatie Werkgeheugen wetenswaardigheden Onderzoek naar werkgeheugentrainingen Werkgeheugenproblemen aanpakken

3 Wat is werkgeheugen? Het vermogen om informatie van verschillende aard vast te houden en deze informatie te gebruiken in een denkproces, waarbij nieuwe en reeds aanwezige kennis gecombineerd kunnen worden. Vasthouden en Bewerken Of Vasthouden terwijl je met iets anders bezig bent

deze informatie te gebruiken in een denkproces, waarbij nieuwe en

4 Wat is werkgeheugen?

5 Een voorbeeld van een goed werkgeheugen

6 Een voorbeeld van een falend werkgeheugen

7 Werkgeheugen wetenswaardigheden Oorzaken In stand houdende factoren Gevolgen van een slecht werkgeheugen Herkennen van werkgeheugen problemen In de kliniek Samenhang klinische beelden

8 Oorzaken Genetica Studies bij tweelingen (Klingberg, 2009): 50 % Neuroimaging Verminderde beschikbaarheid dopamine Verminderde myelinisatie, met name in fronto-parietale netwerken (Klingberg, 2009)

9 Instandhoudende factoren Beeldschermtijd Toename aantal prikkels (Landhuis, e.a., 2007) Andere factoren Minder slaap Overmatige stress Storende geluiden of andere prikkels uit de omgeving (drukke klaslokalen, werken in groepjes) Slechte ventilatie (Alloway & Alloway, 2013)

stress Storende geluiden of andere prikkels uit de omgeving (drukke

10 Verder Sociale afkomst: Geen verschil Opleidingsniveau moeder: Geen verschil Voor schoolse ervaringen: Geen verschil Werkgeheugen >> IQ: Voorspeller schoolresultaten (Alloway & Alloway, 2013)

11 Ontwikkeling van de werkgeheugen capaciteit Gerard Kemkers 46 jaar (8 maart 1967)

12 Een slecht werkgeheugen: gevolgen Regulier onderwijs: 15% van de kinderen scoort zeer laag op een gestandaardiseerde werkgeheugen test (WMBT-C). 15% van de 8-jarige scoort op het niveau van een gemiddelde 5-jarige Bron: Gerrits, e.a.( 2010) Wegwijs in het werkgeheugen, Remediaal

Een slecht werkgeheugen: gevolgen Slechte werkgeheugenfuncties -> lezen en rekenen slechts een langzame vooruitgang, zowel in het basisonderwijs als in het voorgezet onderwijs

13 Een slecht werkgeheugen: gevolgen Slechte werkgeheugenfuncties -> lezen en rekenen slechts een langzame vooruitgang, zowel in het basisonderwijs als in het voorgezet onderwijs Gathercole&Alloway, 2008 Gathercole&Pickering, 2000 Gathercole et al., 2004 Jarvis&Gathercole, 2003 Tannock, 2008 Bron: Gerrits, e.a.( 2010) Wegwijs in het werkgeheugen, Remediaal

onderwijs Gathercole&Alloway, 2008 Gathercole&Pickering, 2000 Gathercole et al.

14 Werkgeheugen problemen herkennen Moeite met het zich concentreren op een taak Niet meer goed weten waar je gebleven bent in een taak Niet goed weten hoe verder te gaan met een taak Moeten terugvallen op een ander om een taak te kunnen voortzetten

gebleven bent in een taak Niet goed weten hoe verder te gaan

15 Werkgeheugen problemen herkennen Instructies blijven niet goed hangen Moeite met het volhouden van de aandacht Dromerigheid Sneller afgeleid Leerprestaties blijven achter bij de verwachting

16 Een slecht werkgeheugen: gevolgen in de kliniek Moeite met het onthouden van opdrachten bij de ergo, logo of fysio Moeite met het volhouden van de aandacht/ doorgaans sneller afgeleid Introductie van complexere opdrachten moet uitgesteld worden Gevolgen voor de automatisering

volhouden van de aandacht/ doorgaans sneller afgeleid Introductie

17 Werkgeheugenproblemen komen voor bij: ADHD ASS DCD NAH Cerebrale Parese Leerproblemen

18 Werkgeheugenproblemen komen voor bij: ADHD ASS DCD NAH Cerebrale Parese Leerproblemen

19 Gerapporteerde bevindingen over trainingen > 60 studies Grootste gedeelte RCT Klein deel placebo gecontroleerd Klingberg, T. (2010) & Alloway, T.P. (2010 )

20 Gerapporteerde bevindingen over trainingen Verbeterde werkgeheugenscores op testen Verbeterde inhibitie op testen Betere rekenredeneervaardigheden Verbeterde woordenschat Verbeterd tekstbegrip Verbeterde concentratie en aan aandacht volgens ouders Klingberg, T. (2010) & Alloway, T.P. (2010 )

rekenredeneervaardigheden Verbeterde woordenschat Verbeterd tekstbegrip

21 Gerapporteerde bevindingen over trainingen Verbeterde Spelling Meer werk af met minder fouten Ouders melden: kind is zelfstandiger en zet meer door Verbeterde score op fluid intelligence taken Klingberg, T. (2010) & Alloway, T.P. (2010 )

22 Onderzoek naar Werkgeheugentrainingen Toename corticale activiteit Prefrontaal en Parietaal Klingberg, T. (2010) Training and plasticity of working memory Trends in Cognitive Sciences, 14,

23 Onderzoek naar Werkgeheugentrainingen Toegenomen activiteit in de Nucleus Caudate (selectieve aandacht) Klingberg, T. (2010) Training and plasticity of working memory Trends in Cognitive Sciences, 14,

24 Onderzoek naar Werkgeheugentrainingen Toename D1 (dopamine) receptoren Klingberg, T. (2010) Training and plasticity of working memory Trends in Cognitive Sciences, 14,

25 Casus (Jungle Memory, meisje, 9 jaar ADD

26 Reviews over effectiviteits onderzoeken Chack. A et al. (2013). CWMT for Youth with ADHD: A Closer Examination of Efficacy Utilizing Evidence-Based Criteria Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 0(0), 1 15, 2013 Melby-Lervag, M & Hulme, C. (2013). Is Working Memory training effective: a meta- analytical review. Developmental Psychology, 49, 2, Shipstead,Z., Hicks. K.L., Engle, R.W. (2012) Working Memory training remains a work in progress. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 1,

27 Conclusies Reviews over deze onderzoeken Placebo-gecontroleerd onderzoek is niet het beste design Te weinig far transfer meetinstrumenten Voor zover wel aanwezig: sterk wisselende effecten in transfer De gebruikte trainingstaken leiden niet tot maximaal effect Houdbaarheidsdatum????

28 Conclusies Reviews over deze onderzoeken Samengevat: Theoretisch goed onderbouwd Waarschijnlijk effectief bij ADHD, overige beelden te weinig evidentie NB. American Ass. Pediatrics & Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie: Aanbevolen behandeling bij ADHD

29 Aanpakken in de praktijk Trainingen Ondersteunening

30 Ondersteuning Doe stap voor stap, hardop denkend voor Bouw oefeningen op in moeilijkheid en begeleidingsgraad Werk met kleine bouwsteentjes Gebruik cues Gebruik verschillende situaties: generaliseren (transfer) (Laten) herhalen, herhalen, herhalen

31 Werkgeheugentrainingen Cogmed Braingame Brian Jungle Memory

32 Kenmerken werkgeheugentrainingen voldoende tijd (min is minuten)

33 Kenmerken werkgeheugentrainingen voldoende vaak (min is 4 maal per week)

34 Kenmerken werkgeheugentrainingen voldoende lang (min is 5 weken)

35 Kenmerken werkgeheugentrainingen Adaptief, op de grens van het kunnen

36 Kenmerken werkgeheugentrainingen Opheffen van vermijdingsgedrag

37 Werkgeheugentrainingen Aantal oefeningen Beloningen Cogmed BrainGame Brian Commentaar & Spelletje Gamewereld ontvouwt zich Duur (weken) Jungle Memory Aapjes redden Duur (per keer) min min min. Frequentie 4-5 x wekelijks 5 x wekelijks 4 x wekelijks Kosten 360 euro 250 euro 37 euro Opleiding 1150 euro 2 dagen 300 euro 1 dag 300 euro 1 dag

38 Vooraankondiging

39 Verder lezen

40 Dank voor uw aandacht en veel plezier in uw werk! Zijn er nog vragen?

41 Op zoek naar een coach bij u in de buurt? Jungle Memory zie Cogmed zie BraingameBrian zie

Vergelijkbare documenten

18-4-2013. Werkgeheugen en executieve functies. Opzet presentatie. 1. Executieve functies. 1. Executieve functies. 1. Werkgeheugen. 1.

18-4-2013. Werkgeheugen en executieve functies. Opzet presentatie. 1. Executieve functies. 1. Executieve functies. 1. Werkgeheugen. 1. Opzet presentatie Werkgeheugen en executieve functies Wat moeten we ermee in de klinische praktijk? 1. Werkgeheugen en executieve functies werkgeheugen en executieve functies 12 april 2013 Brigitte Vugs