Executieve Functies en Werkgeheugen. Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Executieve Functies en Werkgeheugen. Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog"

Maarten Aerts
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Executieve Functies en Werkgeheugen Dr. Dorine Slaats Klinisch neuropsycholoog

2 U krijgt antwoord op: 1. Wat is het werkgeheugen? 2. Hoe belangrijk is het werkgeheugen? 3. En wat als het werkgeheugen faalt? Tot slot. waarom u dagdroomt tijdens uw werk.

3 Hoe goed is ons geheugen??

5 Werkgeheugen Het WERKGEHEUGEN verwijst naar een systeem van het brein dat zorgt voor tijdelijke opslag en bewerking van informatie die nodig is voor complexe cognitieve taken Alan Baddeley

6 Werkgeheugen Nodig bij: Instructies onthouden Meervoudige opdrachten uitvoeren Twee taken tegelijk uitvoeren Rekenen, lezen, taalbegrip, redeneren

7 Werkgeheugen 21 x 4 = 21 x 42 = 21 x 2 = x 40 =

8 Werkgeheugen 21 x 4 = x 42 = 21 x 2 = x 40 = 840

9 Werkgeheugen 21 x 4 = x 42 = 21 x 2 = x 40 = = 882

10 Werkgeheugen Baddeley s multi-component model (1986, 2000) 1. Verbaal opslagsysteem (opslag talige informatie) 2. Visuospatieel opslagsysteem (opslag ruimtelijke informatie/positie én objectidentificatie) 3. Central executive regulatie/manipulatie van systemen 4. Recent toegevoegd: episodische buffer: interface tussen LTM en andere 3 systemen van WM

Visuospatieel opslagsysteem (opslag ruimtelijke informatie/positie én

11 Baddeley, 2000

12 Werkgeheugen Executieve functies: regulerende functies -Inhibitie -Werkgeheugen -Planning en organisatie van gedrag -Mentale flexibiliteit -Zelfregulatie, regulatie van aandacht -Conceptueel redeneren

organisatie van gedrag -Mentale flexibiliteit

13 Inhibitie Werkgeheugen Flexibiliteit Planning Frontal lobe

14 Werkgeheugen Ontwikkeling van executieve functies van 0 tot > jaar: motorische inhibitie, werkgeheugen 3-6 jaar: verbale inhibitie, planningsvaardigheden, conceptueel denken 6-13 jaar: mentale flexibiliteit, abstract denken, conceptueel redeneren

verbale inhibitie, planningsvaardigheden, conceptueel denken

15 Werkgeheugen Ontwikkeling van executieve functies van 0 tot > jaar: motorische inhibitie, werkgeheugen 3-6 jaar: verbale inhibitie, planningsvaardigheden, conceptueel denken 6-13 jaar: mentale flexibiliteit, abstract denken, conceptueel redeneren

16 Werkgeheugen Wynn (1992) Nature

17 Werkgeheugen = = 1 Wynn (1992) Nature

18 Klingberg, 2011

19 Aantal digits Leeftijd

21 1. Wat is het werkgeheugen? 2. Hoe belangrijk is het werkgeheugen? 3. En wat als het werkgeheugen faalt? Tot slot. waarom u dagdroomt tijdens uw werk.

22 Werkgeheugen Werkgeheugen Concentratie Afleidbaarheid Baddeley: werkgeheugen werkconcentratie

24 Werkgeheugen belangrijk? 10% van kinderen heeft WM problemen Hoge correlatie tussen visueel-ruimtelijk werkgeheugen en rekenen: 0.62 Visueel-ruimtelijk WM belangrijke voorspeller voor rekenvaardigheden en tempo van ontwikkeling Verbaal en visueel-ruimtelijk WM belangrijk voor rekenen en begrijpend lezen.

25 Werkgeheugen belangrijk? Slecht werkgeheugen vergroot risico op slechte schoolprestaties: > 85% met zwak WM heeft lees- of rekenproblemen 70% lees- en rekenproblemen Alloway & Gathercole (2006); Gathercole & Alloway (2008)

26 Werkgeheugen belangrijk? IQ Lezen WM 5 jr Rekenen Spellen Werkgeheugen het nieuwe IQ? Alloway & Alloway, 2008

27 Intraparietale cortex Zwarte cirkels= alleen verbaal WM Witte cirkels= alleen visueel WM Stippellijnen= verbaal + visueel WM

28 Intrapariëtale cortex= geheugenkaart: Gebied voor gecontroleerde aandacht Schakel tussen visueel-ruimtelijk werkgeheugen, getalbegrip Ook van belang voor lezen Daarom: zwak WM lezen, rekenen en concentreren zwak

29 Werkgeheugen belangrijk? Werkgeheugen en psychopathologie Werkgeheugenproblemen bij ontwikkelings- en genetische stoornissen: LVG populatie NAH populatie ADHD ASS DCD Leerstoornissen

30 Correct Working Memory Control ADHD ,5 8,5 9,5 10,5 11,5 12,5 13,5 14,5 15,5 Age Cogmed

31 ADHD Dyscalculie Dyslexie Willcut et al., 2010

32 ADHD Dyscalculie Werkgeheugen problemen Dyslexie

33 U krijgt antwoord op: 1. Wat is het werkgeheugen? 2. Hoe belangrijk is het werkgeheugen? 3. En wat als het werkgeheugen faalt? Tot slot. waarom u dagdroomt tijdens uw werk.

34 Falend Werkgeheugen 7 Principes (Susan Gathercole) Werkgeheugenproblemen herkennen: signaleren Het kind monitoren: checken Evalueer de werkgeheugenbelasting Verminder de werkgeheugenbelasting Herhaal belangrijke informatie Moedig het gebruik van hulpmiddelen aan Laat het kind zijn eigen strategieën gebruiken

35 Falend Werkgeheugen Cogmed werkgeheugen trainingprogramma: 3 versies (4-7 jaar /8-12 jaar/volwassenen) Computer programma Locatie thuis/school 25 trainingen, 5 weken Trainingscoach wekelijks contact Ouders fysiek en mentaal aanwezig Stickerspaarsysteem Beloningsprogramma

39 Falend Werkgeheugen Klingberg et al. (2005): Multicenter randomised controlled double-blind study 53 non-medicated ADHD children (7-12) ADHD: rating scale DSM, Conners 4 neurocognitieve taken: Spanboard (visuospatiele WM) Digit span (verbale WM) Stroop (interentiegevoeligheid) Raven (nonverbaal redeneren)

40 Falend Werkgeheugen Klingberg et al. (2005): Resultaten: Sign betere prestaties op visuospatiele WM taken (effect size 0.93) Sign beter Verbaal WM, response inhibitie en complex redeneren Sign Verbetering op Parent ratings inattentie en hyp/imp Alle verbeteringen post-interventie en bij follow-up 3 maanden later

41 Afwijkende ontwikkeling

42 Tot slot.. Waarom wij dagdromen

43 Onderzoek bij studenten Vooraf meting werkgeheugencapaciteit Pieper op zak Bij signaal bezigheid noteren Resultaten: Bij toename mentale eisen icm lagere werkgeheugencapaciteit: afgeleid Kane, 2007

44 Dank voor uw aandacht.. Dank voor uw aandacht.. of beter gezegd.uw werkconcentratie!!

45 Afwijkende ontwikkeling

46 Inhoud lezing

Vergelijkbare documenten

Werkgeheugen bij kinderen met SLI. Indeling presentatie. 1. Inleiding. Brigitte Vugs, 19 maart 2009. 1. Inleiding 2. Theoretische achtergrond

Werkgeheugen bij kinderen met SLI Brigitte Vugs, 19 maart 2009 Indeling presentatie 1. Inleiding 2. Theoretische achtergrond SLI, Geheugen, Werkgeheugen 3. Ontwikkeling werkgeheugen 4. Relatie werkgeheugen