What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive"

Leopold Mulder
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive Drs. Sebastiaan Dovis Promovendus Klinische Ontwikkelingspsychologie

2 Theorieën ADHD gedrag Theorieën van ADHD gaan er vanuit dat het ADHD gedrag en gerelateerde problemen van kinderen met ADHD veroorzaakt worden door tekorten in EF en/of tekorten in motivatie. EF > motivatie > interactie. 1. Executieve functies - Meta-analyses: Kinderen met ADHD zijn meest beperkt op taken die werkgeheugen meten (vooral visuospatieel WG). - Werkgeheugen = vermogen om info zowel actief in geheugen te houden als te manipuleren/reorganiseren

3 Werkgeheugen stelt ons o.a. in staat tot: - Het leggen van relaties tussen oorzaak en gevolg; leren vh verleden; aanpassing van gedrag op basis van ervaringen (fouten/positieve ervaringen). Optimaliseren van functioneren. - Nadenken over de toekomst; vooruit denken en plannen (iets opbouwen). - Onthouden waar we mee bezig zijn en wat we nog moeten doen om ons doel te bereiken; doelgericht bezig blijven (niet afdwalen > CE zorgt er bijv. dat we de belangrijkste info onthouden en dat dit niet overschreven wordt door minder belangrijke nieuwe informatie). - Onthouden wat we willen zeggen (niet id rede vallen of snel praten) of wat we willen doen; ook terwijl er andere informatie binnenkomt (scheelt afraffelen of impulsiviteit; helpt bij afwachten). WG speelt grote rol bij ADHD: Een Bij Laag kinderen verbetering WG met normale van ADHD het kinderen evidentie werkgeheugen hangt dat WM samen lijkt tekorten samen met ADHD te verantwoordelijk hangen gerelateerd met een zijn gedrag voor verminderen afwijkingen Vergeetachtigheid, in van aandacht, ADHD korte symptomen hyperactiviteit aandachtspanne, en impulsiviteit hoge afleidbaarheid, monitoren (Klingberg kwaliteit et al., werk 2005; Beck, Hanson, Puffenberger, Benninger, & Benninger, 2010; Van der Oord, Ponsioen, Geurts, Ten Brink, & Prins, 2012)

4 WG bestaat uit meerdere componenten Baddeley (2007; 2010): WG bestaat uit de volgende componenten: - Korte termijn geheugen (visuospatieel en phonologisch) Opslag systeem - De central executive De CE is een mentaal controle systeem en houd overzicht, controleert en manipuleert informatie in het korte termijn geheugen. Als de context (bijv. in het dagelijkse leven of tijdens een taak) andere eisen stelt aan de informatie in het KTG dan grijpt de CE in. Bijv. door het verdelen van aandacht, het focussen of het verplaatsen van aandacht naar relevante informatie of door het reorganiseren of updaten van informatie.

5 Welke WG componenten zijn beperkt bij ADHD? Belangrijk voor afstemmen behandelingen en advies Studies die onderzoek doen naar beperkingen in de WG componenten bij kinderen met ADHD laten zien dat: Kinderen met ADHD zowel beperkt zijn op het korte-termijn geheugen als op de central executive. (Rapport et al., 2008; Alderson, Rapport, Hudec, Sarver, & Kofler, 2010). Deze studies houden echter geen rekening met de motivationele afwijkingen van kinderen met ADHD en de invloed daarvan op WG.

6 De invloed van motivatie op WG 2. Motivationele theorieen bekrachtiging zou bij kinderen met ADHD resulteren in minder dopamine afgifte dan bij normale kinderen > daardoor worden kinderen met ADHD door eenzelfde hoeveelheid bekrachtiging minder gemotiveerd dan normale kinderen daardoor worden kinderen met ADHD niet optimaal gemotiveerd onder normale omstandigheden (deze omstandigheden zouden motiverend genoeg zijn voor normale kinderen, maar niet voor kinderen met ADHD). Dovis, van der Oord, Wiers & Prins, 2012; Strand et al., 2012: Niet alleen cognitieve tekorten, maar ook motivationele afwijkingen veroorzaken een slechtere WG prestatie bij kinderen met ADHD. - Onder standaard testomstandigheden laten kinderen met ADHD, in tegenstelling tot normale kinderen, een suboptimale prestatie zien (op WG), en hebben sterke bekrachtiging nodig om optimaal te presteren.

7 Counterbalancing: using every possible combination of orders Design ADHD group Control group

Mean WM sequence length Results 7,5 Controls 7 ADHD 6,5 p =.017/.018 η p 2 =.09/.09 6 5,5 p <.001 η p 2 =.25 p =.

8 Mean WM sequence length Results 7,5 Controls 7 ADHD 6,5 p =.017/.018 η p 2 =.09/ ,5 p <.001 η p 2 =.25 p =.001 η p 2 =.16 p =.008 p =.016 η p 2 =.09 p =.003 η p 2 =.14 p <.001 p = ,5 FO 1 euro 10 euros Game Reinforcement condition

9 Strand, M. T., Hawk, L. W., Bubnik, M., Shiels, K., Pelham, W. E., & Waxmonsky, J. G. (2012). Improving working memory in children with ADHD: the separate and combined effects of incentives and stimulant medication. Journal of abnormal child psychology, 40(7), S. Dovis (2010)

10 Counterbalanced Design ADHD group Control group

11 What Part of Working Memory is not Working in ADHD? The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive. Submitted; ADHD (n=86) vs NC (n=62) (age 8-12) Dovis, Van der Oord, Wiers, & Prins

12 ADHD Subtype Differences in Working Memory Components and Motivation. The effect of Reinforcement on Short Term Memory and the Central Executive. In prep; ADHD-C (n = 70), ADHD-I (n=27), TD (n = 41) (age = 9-12) Dovis, Van der Oord, Wiers, & Prins

13 Conclusies en implicaties 1. Onder normale testomstandigheden presteren kinderen met ADHD-C en ADHD-I, in tegenstelling tot normale kinderen, sub-optimaal. Sterk motiveren is noodzakelijk voor een optimale prestatie bij kinderen met ADHD (voor normale kinderen is doe je best genoeg). Kinderen met ADHD worden duidelijk minder geprikkeld door aanmoediging/bekrachtiging dan normale kinderen. ADHD-C en ADHD-I hebben een abnormale gevoeligheid voor bekrachtiging 2. Ondanks dat er bij kinderen met ADHD-C en ADHD-I veel winst te behalen is door extra bekrachtiging, blijft de optimale WG prestatie van kinderen met ADHD slechter dan die van normale kinderen (afwijkend). WG = kerntekort bij zowel ADHD-C als ADHD-I WG = meer beperkt bij ADHD-C dan bij ADHD-I

14 Conclusies en implicaties 3. Hoewel kinderen met ADHD-I onder normale omstandigheden slechter presteren op KTG, kunnen zij onder sterk motiverende omstandigheden net zoveel onthouden als normale kinderen. Sterke bekrachtiging zorgt niet voor een normalisatie van het KTG van kinderen met ADHD-C. KTG = kerntekort bij ADHD-C, maar niet bij ADHD-I 4. De central executive van kinderen met ADHD-I en ADHD-C functioneert slechter dan die van normale kinderen (ook met hoge bekrachtiging). De CE van kinderen met ADHD-C is niet slechter dan die van kinderen met ADHD- I.

15 Conclusies en implicaties Implicaties ADHD in het algemeen: 1. Sterk motiveren is noodzakelijk voor optimaal functioneren (dit heeft waarschijnlijk een even groot effect op WG als medicatie). Onthoud: Taak uitgevoerd onder normale omstandigheden? Hele grote kans dat het kind veel slechter presteerde dan mogelijk was! > Je vergelijkt dan de prestatie van een kind dat niet optimaal presteert met normen die er vanuit gaan dat kinderen hun uiterste best doen tijdens de taak. Je meet dus meer dan alleen wat je wilt meten (ook motivatie afwijkingen ipv de echte capaciteit). 2. Om de WG problemen te verkleinen die niet weg te nemen zijn met extra bekrachtiging, is het noodzakelijk om strategieën in te zetten om het WG te ontlasten! (taken opdelen in behapbare stukjes, reminders geven, to do lijstjes maken: structuur bieden, korte boodschappen geven). Quick peek: Different subgroups (cut-offs based on lowest 5% of scores in the control group).

16 Conclusies en implicaties Implicaties ADHD-I: Sterk motiveren is noodzakelijk voor optimaal functioneren. Opslaan en vasthouden van informatie op korte termijn is geen probleem als het kind extra gemotiveerd wordt. Echter, als er met de opgeslagen informatie gewerkt moet worden; Als de context (bijv. in het dagelijkse leven of tijdens een taak) andere eisen stelt aan de informatie in het KTG dan alleen passieve opslag, dan ga je waarschijnlijk problemen zien bij kinderen met ADHD-I. Bijv. als oude informatie moet worden vervangen door nieuwe relevantere informatie (aanpassen), als het kind meerdere dingen tegelijk moet doen, als het kind moet focussen en onderscheid moet maken tussen relevante en niet relevante informatie.

17 Vragen? S. Dovis (2010)

Vergelijkbare documenten

Cognitive Control and Motivation in Children with ADHD: How Reinforcement Interacts with the Assessment and Training of Executive Functioning S.

Cognitive Control and Motivation in Children with ADHD: How Reinforcement Interacts with the Assessment and Training of Executive Functioning S. Dovis Cognitive Control and Motivation in Children with