Sllicitante met hfddek Je werkt p een penbare basisschl. In vrijwel alle grepen zitten behalve autchtne leerlingen k allchtne kinderen. Vr grep 7 is er een vacature. Er wrdt een sllicitatiecmmissie ingesteld en jij maakt daar deel van uit. De cmmissie selecteert de sllicitatiebrieven en rept een aantal sllicitanten p vr een gesprek. Ieder lid van de cmmissie bereidt een nderdeel van het gesprek vr. De schl verwacht van een sllicitant dat deze les geeft vlgens de uitgangspunten van penbaar nderwijs. Aan ju de taak je in dat nderdeel van het gesprek te verdiepen, k vr een sllicitante met een hfddek. Aanvankelijk lijkt die hfddek je geen verschil te maken. Of een lerares een rk f een brek draagt, det er immers k niet te. Uiterlijke kenmerken, denk je. Ttdat de directeur je een artikel laat lezen: "Openbare hfddek, lerares met hfddek zaait tweespalt in penbaar nderwijs " (NRC, 1 mei 1999). Klik p nderstaande links m eerst je eigen standpunt te bepalen. Welke vragen leg je een sllicitante met een hfddek vr? Prbeer in je vragen k enkele praktijksituaties te verwerken. Selecteer uit mgelijke reacties een lijst van drslaggevende criteria m de sllicitante wel f niet te benemen. Nteer in maximaal 50 wrden wat je uit de uitkmsten van deze casus wilt vasthuden vr je werk als leraar p een penbare schl. Juf met hfddek p penbare schlen in Rtterdam? Openbare schlen in Rtterdam breken zich het hfd ver de vraag f ze een leraar met een hfddek meten aannemen. Ja, zeggen de vrstanders, want er is vrijheid van gdsdienst. Nee, vinden de tegenstanders, dat staat neutraal nderwijs in de weg. Bvendien dreigen vral Turkse uders hun kinderen van schl te halen als de juf een hfddek draagt. Verwarring p penbare basisschl De Kamelen in de Rtterdamse wijk Charlis. De juf Turks was na haar truwerij peens een 'spleetje' gewrden. Benen, armen, hals en hfd waren zrgvuldig bedekt. Alleen vr haar gen had ze een venstertje uitgespaard. Niemand begreep er iets van, vertelt directeur Wim van Aalst. Meisjes in de klas vregen waarm zij geen hfddek pmchten en de juf wel. Cllega's infrmeerden f ze met haar kleding uitdrukking wilde geven aan nderdanigheid van de vruw. En uders, vral van liberaal Turkse kmaf, dreigden hun kind van schl te halen. Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 1 5-2-2009
Wie garandeerde dat de juf binnen de besltenheid van haar klaslkaal niet de islam verkndigt? Als de uders dat hadden gewild hadden ze wel de mslimschl m de hek gekzen. Hun bange vermeden kwam uit ten een Turkse cllega ntdekte dat ze taalles gaf uit bekjes van de kranschl in Turkije. De juf werd naar huis gestuurd, de directeur bleef verbijsterd achter. Hij zit drie jaar na dat ng steeds met die ene, prangende vraag: "Meten we het penbaar nderwijs zmaar cadeau geven aan iedereen nder het mtt van gelijke behandeling?" Brn: Luyendijk, Wubby. Openbare hfddek, lerares met hfddek zaait tweespalt in penbaar nderwijs. Uit: NRC 1 mei 1999. Tnen van gelf f levensvertuiging uitdragen? Geen schl kan een leerkracht afwijzen p grnd van het tnen van gelf. Maar wat als het gelf het nderwijs p de penbare schl in de weg zit? Als een islamitische nderwijzeres p een penbare schl wegens haar gelf mannen, cllega's en uders, geen hand wil geven? Als een klassenassistent weigert in een kringgesprek uitleg te geven ver aids - dat is in haar gen een straf van Gd? Als een grepsleerkracht zijn klas alleen ngemengd wil laten gymmen? Dàn wrdt er een levensvertuiging uitgedragen. En dat verdraagt zich niet met het beginsel dat de penbare schl geen partij kiest in levensvertuigingen. Brn: Luyendijk, Wubby. Openbare hfddek, lerares met hfddek zaait tweespalt in penbaar nderwijs. Uit: NRC 1 mei 1999. Opvattingen van directeuren penbare basisschlen Tt nu te pakken de Rtterdamse schlen het vraagstuk elk p hun eigen wijze aan. Op De Kamelen en De Glbe kmt de hfddek de lerarenkamer niet in - f hij nu gedragen wrdt dr stagiaires f leerkrachten. Vrnaamste reden is het prtest van liberale Turkse uders. Opgegreid met de Turkse wet die hfddeken p Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 2 5-2-2009
staatsschlen verbiedt, leggen ze de dracht uit als plitiek statement van strenge en intlerante pvattingen. Leerkracht Turks Cezmi Dganer van De Glbe: "Wat een ieder gelft, is privé. Dat respecteer ik. Maar een hfddek met een leerkracht p een penbare schl afden in de klas. Z niet, dan misbruik je de demcratie. Dan verwar je de regels van het gelf met de regels van de schl." Directeur Van Aalst van De Piramide gaat een stap verder: "Als leraren echt prijs stellen p een hfddek meten ze een andere schl zeken. Mijn schl kmen ze niet in. Dan lpt een grte grep uders weg. En wat met ik met een schl die niet gedragen wrdt dr de uders?". Tegelijkertijd heeft de penbare Andries van de Vlerk-basisschl in Hgvliet een Pab-stagiaire met hfddek rndlpen. Daar heeft directeur Jacb Mannessen speciaal m gevraagd. De uders van zijn verwegend witte schl hebben "geen steekhudende bezwaren". De studente ervaart he het is m vr grepen te staan van 30 kinderen met verschillende gezindten - p haar islamitische stageschlen telden de grepen nit meer dan 14 leerlingen, allemaal mslim. En de Andries is weer een ntmeting met een andere cultuur rijker. De directeur: "Dat vind ik de essentie van het penbaar nderwijs. Kennismaken met verschillende gelfsvertuigingen. En daarna nderlinge relaties en gelijkenissen ntdekken." Anders ligt het wanneer Mannessen gevraagd wrdt f hij zijn stagiaire zu aannemen als grepsleerkracht. Nee, luidt zijn antwrd beslist. Daarvr kan de stagiaire haar gelf p schl ng te weinig pzij zetten. Ze hudt meitels grepsgesprekken met de kleuters ver hun cavia's, maar seksuele vrlichting ziet hij haar ng niet geven. En k haar crrigerend gedrag ten pzichte van jngens is terughudender dan ten pzichte van meisjes. Ik vertelde haar dat ik twee mslimjngetjes had aangepakt mdat ze in het kruis van meisjes grepen. Dat was vr haar chquerend. Daar wilde ze eigenlijk liever niks van weten. Els Kster, directeur van penbare basisschl De Triangel in Rtterdam, zegt het z: "Natuurlijk heeft elke leerkracht een eigen pvatting. Maar cruciaal is de mate waarin ze hun eigen mening in het penbaar nderwijs aan de rde stellen en in heverre ze andere vertuigingen buiten beschuwing laten. Het verschil van mening tussen de Rtterdamse penbare schldirecteuren spitst zich te p de vraag waar de neutraliteit phudt en het prediken van een gelfsvertuiging begint. Ng cncreter: f alleen een hfddek al meer is dan uiterlijk vertn. Brn: Luyendijk, Wubby. Openbare hfddek, lerares met hfddek zaait tweespalt in penbaar nderwijs. Uit: NRC 1 mei 1999. Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 3 5-2-2009
Reacties p standpunt Vereniging Openbaar Onderwijs De landelijke Vereniging vr Openbaar Onderwijs nam het standpunt van de Cmmissie Gelijke Behandeling ver en schaart het nder uiterlijke kenmerken. Accepteren dus, die dek. Maar in de gen van Wim van Aalst van De Kamelen en Mieke der Kinderen van De Glbe is dat "wel heel theretisch". Hun realiteit is dat (Turkse) uders een hfddek wantruwen - de dek zu staan vr culturele en maatschappelijke afbakening. Der Kinderen: "Ouders meten de pveding delen met de. leerkracht. Zij meten de leerkracht niet alleen accepteren, maar k vertruwen. Z iemand met dichter bij je gedachteged staan dan je buurman, f een vriend. Van z iemand accepteer je eerder een gelfsvertuiging dan van de medepveder van je kind." Van Aalst: "Aan een leraar p een penbare schl met je zijn gelf niet kunnen afzien. Verschillende kenners hebben mij verteld dat de Kran de hfddek niet dwingend vrschrijft. Dus is er geen sprake van beperking van de gdsdienstvrijheid als je leraressen vraagt hfddeken af te den." Schlleider R. Stuten van de Mlenwiek in Haarlem: "Ons standpunt is: in het penbaar nderwijs is iedereen welkm. Of hij een bril draagt, rd haar heeft, f een hfddek draagt. Zaak is dat je die hfddek aan de rde stelt in het sllicitatiegesprek. Als z iemand de dek m privè-redenen mheeft, zal het mij een rtzrg zijn. Dan kan ze gewn kmen werken. Ik vind dat nauwelijks impact hebben." Brn: Luyendijk, Wubby. Openbare hfddek, lerares met hfddek zaait tweespalt in penbaar nderwijs. Uit: NRC 1 mei 1999. Standpunt hfddekjes De VOO heeft geen bezwaar tegen het dragen van hfddekjes, mits vldaan wrdt aan de vlgende vrwaarden: Bij een aanstelling met vraf duidelijk wrden dat stagiaires en leerkrachten zich zullen inspannen nderwijs te geven vereenkmstig de beginselen van het penbaar nderwijs. Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 4 5-2-2009
Indien blijkt dat de islamitische gelfsvertuiging f welke andere vertuiging dan k in de lessen wrdt uitgedragen, neemt de schlleiding maatregelen. Via discussie met alle betrkkenen p de schl meten de grenzen wrden afgebakend tussen 'gelijke behandeling' en de vr het penbaar nderwijs vereiste neutraliteit ter zake van leerkrachten. Telichting Het dragen van hfddekjes dr leerkrachten f stagiaires p een schl vr penbaar nderwijs, als uiterlijk kenmerk vanuit religieuze verwegingen, met wrden tegestaan. Dit geldt bijvrbeeld k vr: kathlieke leerkrachten met een kruis aan een ketting, jdse leerkrachten met een keppel f sikh-leerkrachten met een tulband. Op een penbare schl wrdt immers nderwijs gegeven met eerbiediging van ieders gdsdienst f levensvertuiging en de penbare schl is pen en tlerant. Het 'mits vldaan wrdt aan vrwaarden' met dr de schl zelf wrden ingevuld. Zlang een stagiaire f leerkracht niet in de lessen de Islam uitdraagt, ruimte laat vr alle levensvertuigingen en actief met alle verschillen in levensvertuiging iets det in de lessen (actieve plurifrmiteit) heft het geen prbleem te zijn. Het al dan niet dragen van hfddekjes is niet bepalend vr de geschiktheid van een leerkracht m aan een penbare schl les te geven, maar de juiste attitude van de betreffende leerkracht. Het feit dat er uders zijn die een hfddek wantruwen, mdat deze zu staan vr strenge en intlerante pvattingen, is niet vldende m de hfddek af te keuren. Het vergt wel discussie p schl met alle betrkkenen. Met het team, met uders en leerlingen. Wat vr de een prblematisch en prvcerend is, heft dat vr de ander niet te zijn. De uders die een hfddek wantruwen zal duidelijk gemaakt meten wrden waar het penbaar nderwijs vr staat. Pas als een stagiaire f leerkracht niet de vr het penbaar nderwijs vereiste neutraliteit in acht neemt en intlerante pvattingen in de schl tt uiting brengt, dient de schlleiding maatregelen te nemen. Ndzakelijk is het dat in sllicitatiegesprekken aandacht wrdt besteedt aan wat het inhudt m p een penbare schl les te geven en wat van de leerkracht wrdt verwacht. Ok islamitische stagiaires en leerkrachten meten bepaalde nderwerpen die ze persnlijk niet altijd nderschrijven aan leerlingen willen en kunnen verdragen, bijvrbeeld seksuele vrlichting. Brn: Standpunt Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) hfddekjes, 1999. Artikel 23.3 van de Grndwet Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 5 5-2-2009
In artikel 23 van de Grndwet is de grndslag vr het penbaar nderwijs te lezen. Het derde lid luidt: het penbaar nderwijs wrdt, met eerbiediging van ieders gdsdienst f levensvertuiging, bij de wet geregeld. Artikel 46 van de Wet p het primair nderwijs (WPO, 1998) 1. Het penbaar nderwijs draagt bij aan de ntwikkeling van de leerlingen met aandacht vr de gdsdienstige, levensbeschuwelijke en maatschappelijke waarden zals die leven in de Nederlandse samenleving en met nderkenning van de betekenis van de verscheidenheid van die waarden. 2. Openbare schlen zijn tegankelijk vr alle kinderen znder nderscheid van gdsdienst f levensbeschuwing. 3. Openbaar nderwijs wrdt gegeven met eerbiediging van ieders gdsdienst f levensbeschuwing. Uitgangspunten identiteit penbare schl De penbare schl is actief plurifrm en discrimineert niet. Wat wil dat zeggen? Als je dat wilt weten, met je luisteren naar wat de mensen in het penbaar nderwijs belangrijke uitgangspunten vr hun nderwijs vinden. Waar ze z ngeveer hetzelfde ver denken. Als je dat gemeenschappelijke denken p een rijtje zet, dan blijkt het m het vlgende te gaan: De penbare schl schenkt nadrukkelijk aandacht aan de verschillende gdsdienstige, levensbeschuwelijke en maatschappelijke waarden in de Nederlandse samenleving; leert leerlingen m te gaan met vrijheid en verantwrdelijkheid, gelijkwaardigheid, slidariteit en samenwerking; leert leerlingen een eigen sciale psitie te ntwikkelen, zdat ze later deel kunnen nemen aan een demcratische en plurifrme samenleving (natinaal, Eurpees en mndiaal); Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 6 5-2-2009
geeft leerlingen ptimale kansen m hun schllpbaan met succes te vltien (k aan leerlingen uit achtergebleven f achtergestelde grepen in de samenleving, en aan hgbegaafde leerlingen); hanteert de verscheidenheid aan nrmen en waarden bewust als aangrijpingspunt m het nderwijs vrm te geven; leert leerlingen visies uit te wisselen en bereidt ze er p vr dat zij als vlwassenen meten bijdragen aan een veelvrmige samenleving; bevrdert de integratie van allchtne leerlingen. De identiteit van de penbare schl maak je niet zichtbaar met mie wrden. Het zijn de mensen die de identiteit van de penbare schl zichtbaar maken: de schlleiding, de leerkrachten, het nderwijsndersteunend persneel, de uders en de leerlingen. Zij meten waar maken, waar de penbare schl vr staat. Zij meten de actieve plurifrmiteit van het penbaar nderwijs vrm geven in de schl. Hewel iedereen, die daarvr de bevegdheid heeft, in principe benembaar is bij het penbaar nderwijs, zal de schl juist zeken naar cllega's die 'gaan' en 'staan' vr de uitgangspunten en identiteit van het penbare nderwijs. Brn: Maarschalkerweerd, Arn. De identiteit van het penbaar nderwijs. Waar staat dat vr, waar gaat dat vr? VOO-reeks 45, 2000. De leerkracht aan de penbare schl In de dagelijkse praktijk zijn het vral de leerkrachten die meten laten zien wat het betekent p een penbare schl te zitten. En, dat betekent ngal wat vr de leerkrachten. Allereerst met hij f zij natuurlijk een gede leerkracht zijn: ged met leerlingen m kunnen gaan, ged les kunnen geven, ga maar dr. Maar er is meer. De penbare schl mag van leerkrachten verwachten dat zij bijvrbeeld: vrrdelen willen pspren en wegwerken; gdsdiensten, levens- f wereldbeschuwingen van hun leerlingen en diens uders respecteren; lesmateriaal screenen p rlbevestigende beelden en leerlingen erp attenderen; impliciet en sms nadrukkelijk grndwettelijke waarden uitdragen, zals demcratische gezindheid en respect vr individuele vrijheden; de identiteit van de penbare schl waarin zij werken nderschrijven f p z'n minst respecteren; Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 7 5-2-2009
bijdragen aan de discussie ver de identiteit van de penbare schl; bereid zijn eigen waarden en nrmen en die van anderen ter discussie te stellen; de emancipatie van achtergestelden en kansarmen bevrderen; altijd in staat zijn hun keuzes te verantwrden vanuit de waarden- en identiteitsuitspraken die gelden vr hun schl. Brn: Maarschalkerweerd, Arn. De identiteit van het penbaar nderwijs. Waar staat dat vr, waar gaat dat vr? VOO-reeks 34, 2000. Het persneel van de penbare schl Het persneel van de penbare schl is liefst plurifrm van samenstelling. Naast de criteria van bekwaamheid, cmpetentie en ervaring wrdt het criterium bijdragend aan de diversiteit van het persneelsbestand (man-vruw, jng-ud, etnisch-culturele achtergrnd e.d.) gehanteerd bij het aannamebeleid. De penbare schl besteedt in haar aannamebeleid bijzndere aandacht aan de bereidheid, vaardigheid en het vermgen van leerkrachten m gdsdiensten en levensbeschuwingen en de daarbij behrende uitingen, pvattingen en gewnten met respect en gelijkwaardigheid te behandelen. Deze vaardigheid en de daarbij behrende attitude is essentieel m p een penbare schl te kunnen wrden aangesteld. De penbare schl zet zich in vr na- en bijschling van persneel gericht p het mgaan met de plurifrmiteit van de schlbevlking. De penbare schl ntwikkelt hierte een beleid vr het persneel ver he m te gaan met aspecten van het nderwijs die spanning kunnen prepen, zals wel f niet gemengd gymnastieklessen geven, seksuele vrlichting, mgaan met hmseksualiteit, vrije dagen vr feestdagen van verschillende gdsdiensten, het testaan van prvcerende uiterlijke kenmerken (kleding, haardracht enz.) De penbare schl spreekt de verheid aan p het bevrderen van leerkrachtenpleidingen die k actief het principe 'Iedereen welkm' in praktijk brengen, en met name de instrm van allchtne leerlingen bevrderen. Vereniging Openbaar Onderwijs Pagina 8 5-2-2009