VIVA-SVV en zij-kant Preventiecampagne gezinsgeweld 2010 Gezinsgeweld buitenspel Uit nderzek van Amnesty Internatinal blijkt dat in ns land 1 p de 5 vruwen te maken krijgt met geweld in eigen huis. Vlgens recente cijfers van het Instituut vr de Gelijkheid van Vruwen en Mannen (IGVM) werd 15% van de Belgische vruwen het afgelpen jaar het slachtffer van partnergeweld. Dat is heel veel. Helaas is het aantal slachtffers nóg grter: in bijna de helft van de gevallen van partnergeweld is minstens 1 kind getuige van dat geweld. Dat blijft natuurlijk niet znder gevlg. Onderzek tnt aan dat maar liefst 40% van de kinderen die getuige zijn van partnergeweld hier zelf ernstige gevlgen van ndervindt. Ze vertnen emtinele schade en gedragsprblemen die vergelijkbaar zijn met die van kinderen die zelf slachtffer van mishandeling zijn geweest. Daarm zetten de vruwenrganisaties zij-kant en VIVA-SVV de preventiecampagne Gezinsgeweld buitenspel p pten. De campagne trekt van 13 ktber tt en met 25 nvember 2010 dr heel Vlaanderen en bezekt gezinsvriendelijke plaatsen als pretparken, gezinsevenementen en sprtwedstrijden. De masctte is de antigeweldheld, een stripfiguur die p de actieplaatsen flders, rde kaarten en gadgets uitdeelt en gezinnen leert m te gaan met huiselijke discussies. Onze antigeweldheld wil k graag vr de ft pseren met kinderen en vlwassenen die net als hij de rde kaart trekken bij gezinsgeweld. Deze ft s zullen verschijnen p de website www.hrenzienenpraten.be. De infrmatieflder, die via diverse kanalen verspreid wrdt, vat samen wat gezinsgeweld eigenlijk is en wat de gevlgen ervan zijn vr kinderen die getuige zijn van dit geweld. Naar analgie met de sprtwereld bevat de flder k een rde kaart. Hiermee kan elk gezinslid een time-ut inrepen wanneer een ruzie escaleert. Maar mdat vrkmen ng steeds beter is dan genezen, geeft de flder k tips m discussies binnen het gezin cnstructief aan te pakken. De campagne wil vlwassenen infrmeren ver gezinsgeweld en ver de nefaste gevlgen die dit vr kinderen kan hebben. We geven k tips m emtineel, seksueel, financieel en fysiek geweld in gezinnen te vermijden. Dr de invalshek van de kinderen te belichten, willen we uders aanzetten m na te denken ver hun eigen gezinssituatie en z eventueel gezinsgeweld aan te pakken. Omdat elk kind een warm nest verdient m in p te greien, frmuleerden VIVA-SVV en zij-kant k enkele beleidsvrstellen m gezinsgeweld buitenspel te zetten via.a. sensibilisatie, preventie, hulpverlening en rechtspraak.
Data en lcaties van de acties Limburg Hasselt, Plpsa Indr, Guverneur Verwilghensingel 70, wensdag 13 ktber 2010, 12.30-15.30 uur Ost-Vlaanderen Wachtebeke, Hallween in Puyenbreck, Puyenbrug 1a, zndag 31 ktber 2010, 18.30-20.30 uur Gent, Kineplis Gent, Ter Platen 12, vrijdag 5 nvember 2010, 13.30-18 uur Vlaams-Brabant Kessel-L, Vetbal Jeugd Oud-Heverlee-Leuven, Jeugdcmplex Bruineveld, Dmeinstraat 61, zaterdag 23 ktber 2010, 9.30 13.30 uur Leuven, Basketbal Stella Artis Leuven Bears, Sprtase, Philipssite 6, zndag 31 ktber 2010, 14.00-18.00 uur West-Vlaanderen Ostende, Basketbal Club Ostende vzw, Sleuyter Arena, Nrthlaan 13, zaterdag 16 ktber 2010, 19.30 22.30 uur Reselare, Vlleybal Knack-Randstad-Reselare, Sprthal Schiervelde, Diksmuidsesteenweg 396, zaterdag 6 nvember 2010, 19.30 22.30 uur Antwerpen Antwerpen, Metrplis Antwerpen, Grenendaallaan 394, zndag 24 ktber 2010, 13.30-18 uur Turnhut, Sensibiliseringscampagne huiselijk geweld, Grte Markt, dnderdag 25 nvember 2010, 14.30-16.30 uur Achtergrnd De gevlgen van gezinsgeweld vr de slachtffers raken stilaan bekend. Minder gekend is de invled van partnergeweld p de kinderen die er getuige van zijn. Nchtans ndervindt z n 40% van die kinderen hiervan ernstige gevlgen, zwel p krte als p lange termijn. Ze vertnen emtinele schade en gedragsprblemen die vergelijkbaar zijn met die van kinderen die zelf slachtffer van mishandeling zijn. Bvendien zijn er k maatschappelijke gevlgen. Deze kinderen slagen er later immers vaak meilijker in m zelf een harmnieuze relatie p te buwen. Ze buwen verder p de nevenwichtige man-vruw verhudingen waar ze als kind mee pgegreid zijn en lpen z meer kans m zelf slachtffer - f zelfs dader - te wrden van huiselijk geweld. Gezinnen kmen dus in een vicieuze cirkel van gezinsgeweld terecht. Om die negatieve spiraal te drbreken, veren de vruwenrganisaties VIVA-SVV en zij-kant een preventiecampagne tegen partnergeweld. Het del hiervan is tweevudig. Enerzijds wil de campagne vlwassenen laten inzien dat gezinsgeweld schadelijk is vr kinderen. We willen uders de gen penen vr de effecten van partnergeweld p kinderen en willen hun aandacht richten p die kinderen. Anderzijds is er een preventieve delstelling: de campagne wil tips aanreiken ver he mensen cnstructief kunnen mgaan met meningsverschillen.
Effecten van gezinsgeweld p kinderen die er getuige van zijn Van baby tt tiener Jnge kinderen kunnen hun ervaringen met geweld ng niet verwrden. Ouders denken dan k vaak dat ze weinig van de ruzies merken. Maar tch zijn juist jnge kinderen erg kwetsbaar vr de gevlgen van geweld binnen het gezin. Getuige zijn van gezinsgeweld kan gevlgen hebben p verschillende levensdmeinen. Meestal gaat het m een cmbinatie van verschillende symptmen. Ontwikkeling: rem p de hersengrei bij baby s, terugval in de vaardigheden bij kleuters, cncentratieprblemen, ver- f nderpresteren p schl Fysieke gezndheid: buikpijn, hfdpijn, misselijkheid, bedplassen, slapelsheid, eetprblemen Emtineel: stil, angstig, lustels, gespannen, drevig, verlegen, verbezrgd, nerveus Gedrag: huilen, driftbuien, minder spelen, pesten, spijbelen, agressief, druk, wreed tegen dieren, vatbaar vr verslavingen en criminaliteit Sciaal: erg teruggetrkken f net erg aanhankelijk, bang vr cntact en intimiteit, weinig inlevingsvermgen f net vergeveligheid, steretiepe ideeën mtrent het rllenpatrn man-vruw Zelfbeeld: weinig zelfvertruwen, faalangst, depressiviteit, zelfmrdgedachten De ernst van de gevlgen is afhankelijk van de duur en de frequentie van het geweld en van de leeftijd van het kind (he jnger het kind, he grter meestal de gevlgen). Maar een kind dat getuige is van geweld, is niet gedetermineerd tt schadelijke en lange termijngevlgen. Er zijn immers k beschermende factren, die het risic p het ntwikkelen van psychische prblemen verkleinen. Dit zijn zwel persnlijke factren (veerkracht, vitaliteit, sciale cmpetentie, emtinele intelligentie, een gede lichamelijke gezndheid ) als interpersnlijke elementen (een gede relatie met brers f zussen f met een vlwassene die niet met het geweld te maken heeft, steun uit de mgeving). Met andere wrden: andere vlwassenen kunnen ervr zrgen dat kinderen geen lange termijngevlgen ndervinden. Daarm is het z belangrijk vr een slachtffer f getuige van gezinsgeweld m een luisterend r en begrijpende mensen m zich heen te hebben.
Gezinsgeweld: vrkmen en genezen Om gezinsgeweld te vrkmen, met je eerst inzicht hebben in de rzaken ervan. Maar gezinsgeweld is niet eenvudig te verklaren. Zwel individuele, relatinele als maatschappelijke prblemen kunnen aan de basis liggen van geweld. Een cmbinatie van risicfactren verhgt de kans p gezinsgeweld. Risicfactren kunnen gevnden wrden buiten het gezin (sciale ngelijkheid, gangbare pvattingen, sciaal netwerk, werksituatie, leeftijd, inkmen ), binnen het gezin (echtscheiding, (n)tevredenheid binnen het huwelijk, aanwezigheid van kinderen ) en p individueel niveau (angst, depressie, alchlgebruik ). 1 Het bestrijden van al deze risicfactren is belangrijk m geweld tegen te gaan. Individuen zelf hebben p veel van bvenvernemde factren geen f weinig vat. Maar wel p de manier waarp men ruzie maakt. Daarm enkele tips m in je eigen gezin te vrkmen dat een discussie uitmndt in geweld: Bespreek, maar schreeuw niet. Praat, maar sla niet. Stapel je frustraties niet p. Hu de ruzie nder cntrle. Trek de rde kaart als het je te veel wrdt. Geef elkaar even de tijd m tt rust te kmen. Praat verder als de gemederen bedaard zijn. Maak het weer ged. Wanneer je kinderen getuige zijn van cnflicten, laat ze dan k getuige zijn van de plssing ervan. Laat het einde van de ruzie k echt het einde zijn en de nadien iets leuks met het gezin. Als het kwaad al geschied is, he met je de wnden (van jezelf en je kinderen) dan genezen? Zek hulp! Schilder gezinsgeweld niet af als iets dat vrbijgaat, nbelangrijk is f als iets dat je zelf gezcht hebt. Geweld is ernstig en valt nit ged te praten. Praat met iemand die je vertruwt. De eventueel een berep p prfessinele hulp. Bel naar een luisterlijn, zals Telenthaal (tel. 106) f cntacteer andere hulpadressen. Een verzicht van die hulpadressen vind je p de website www.hrenzienenpraten.be. Praat erver met je kinderen p een begrijpelijke manier. Leg uit dat het hun schuld niet is en luister naar hun bedenkingen en vragen. Geef je kind de kans en de tijd m te verwerken wat er gebeurd is. 1 Brn: Instituut vr de Gelijkheid van Vruwen en Mannen (IGVM)
Beleidsvrstellen Bewustmaking van het publiek Grtschalige campagnes meten het publiek alarmeren, infrmeren en sensibiliseren: Er is een mentaliteitswijziging ndig m.b.t. gezinsgeweld. Vlwassenen meten inzien dat partnergeweld k schadelijk is vr de betrkken kinderen. Op krte en p lange termijn, p fysiek en emtineel vlak, maar k met betrekking tt de ntwikkeling, het zelfbeeld en de tekmstige relaties van die kinderen. Partnermishandeling wrdt in die ptiek dus een indirecte vrm van kindermishandeling. Dr een beter beeld te krijgen van de impact van partnergeweld p kinderen, krijgen uders (zwel dader als slachtffer) meer g vr de kinderen én vr de cncrete gezinssituatie. Z wrdt het misschien mgelijk de geweldspiraal te drbreken. Brchures, websites, infavnden, enz zijn ndig m alle betrkkenen te infrmeren en te begeleiden in hun intenties m het geweld te stppen. Slachtffers en plegers meten ingelicht wrden ver de hulpverleningsmgelijkheden vr henzelf, hun relatie, hun gezin en hun kinderen. Het met duidelijk wrden dat k als partners de relatie niet willen beëindigen, zij hulp kunnen krijgen m het geweld binnen hun gezin te stppen. Slachtffers die wel willen breken met hun partner, meten geïnfrmeerd wrden ver hun rechten en ver de pvangmgelijkheden. Daders meten gecnfrnteerd wrden met de criminele aard van hun acties en met de mgelijke gevlgen (k juridisch) ervan. Specifieke preventiecampagnes vr jngeren kunnen tekmstige generaties beheden vr gezinsgeweld. De fcus met daarvr liggen p het kanaliseren van emties en het aanleren van cmmunicatie- en plssingsvaardigheden, zdat discussies p een cnstructieve wijze en znder geweld kunnen afgehandeld wrden. Het delpubliek van bewustmakingscampagnes met ruimer zijn dan enkel slachtffers f daders. De brede samenleving met gesensibiliseerd wrden pdat geweld afgekeurd wrdt, tabes drbrken wrden en gezinsgeweld bespreekbaar wrdt. Omstaanders meten weten he te handelen wanneer ze gezinsgeweld in een ander gezin vermeden. Bewustmaking van vertruwenspersnen Slachtffers van gezinsgeweld velen zich vaak alleen. Het is belangrijk dat vertruwenspersnen (zals huisartsen, leerkrachten, plitieagenten, CLBmedewerkers ) vertruwd zijn met de prblematiek. Z kunnen ze de symptmen in een vreg stadium herkennen, de slachtffers p een gede manier pvangen en hen drverwijzen naar de gepaste hulpverlenende instanties. Hetzelfde geldt vr de eerste pvang van plegers: als vertruwenspersnen de weg kennen naar specifieke hulpverlening rnd geweld kunnen daders vregtijdig en snel drverwezen wrden. Dat kmt niet alleen de plegers, maar k hun partner en kinderen ten gede. Ondersteuning van de hulpverleners Er met een netwerk gecreëerd wrden van medische, psychsciale, plitinele en gerechtelijke instanties, zdat in gevallen van gezinsgeweld
een vltte gegevensuitwisseling en een drgedreven cördinatie tussen de hulpverleningsinitiatieven mgelijk is. Nieuwe initiatieven en psitieve ervaringen met bepaalde praktijken in specifieke regi s meten in een natinaal verlegplatfrm gedeeld kunnen wrden met cllega-hulpverleners. Er met geïnvesteerd wrden in nderzek ver gezinsgeweld, preventie en hulpverlening, zdat eensgezind gekzen kan wrden vr de meest deltreffende interventies. Een gestandaardiseerd medisch certificaat tt vaststelling van geweld zu het beheer van gezinsgewelddssiers dr verschillende actren vergemakkelijken. Er is een nijpend gebrek aan ndpvang, waardr slachtffers sms ndgedwngen meten terugkeren naar de gevaarlijke gezinssituatie. De verheid met vrzien in vldende kwalitatieve pvangmgelijkheden vr slachtffers van partnergeweld, zdat de vicieuze cirkel van gezinsgeweld drbrken kan wrden. Kinderen die getuige zijn van gezinsgeweld hebben k specifieke nden en verdienen dus een aangepaste pvang, ingebed in hulpverleningsrganisaties zals het CAW, GGZ, CKG Er is nd aan hulpverleners met kennis van zaken en met de tijd en de middelen m deze kinderen ged en langdurig te begeleiden. Justitie Een evaluatie van de nieuwe wet p de echtscheiding, waarp rechters zich baseren m vaker vr c-uderschap te kiezen dringt zich p. In situaties van gezinsgeweld kunnen kinderen ingezet wrden als geweldmiddel tegen de partner. C-uderschap kan in die specifieke gevallen dus gevaarlijk zijn vr de kinderen. Het is belangrijk dat rechters de psitie van kinderen in rekening brengen bij hun verwegingen m c-uderschap al dan niet te te kennen. Werk maken van de intentie m een familierechtbank te creëren die telaat de tegenstrijdigheden tussen strafrechtelijke en burgerlijke vnnissen p te lssen. Rechters meten in cncrete situaties alle ndzakelijke middelen aanwenden m gezinsgeweld te stppen en nieuw geweld te vrkmen. Er kan gekzen wrden vr hulpverlening en begeleiding maar evenzeer vr harde straffen, al naargelang de specificiteit van de situatie. Uit zwel wetgeving als rechtspraak met he dan k blijken dat gezinsgeweld niet getlereerd wrdt en dat slachtffers gehrd en beschermd wrden. Reflectie Er met een debat geverd wrden ver de mgelijkheden vr artsen m inlichtingen aan het parket te verschaffen ver gevallen van ernstig partnergeweld wanneer het slachtffer daar zelf geen initiatief vr kan f wil nemen. De privacywetgeving en de regels mtrent het berepsgeheim mgen geen belemmering zijn vr een adequate hulpverlening. Want elk kind verdient een veilig nest m in p te greien. (Deze beleidsvrstellen zijn deels geïnspireerd p Pieters, J., Italian, P., Offermans, A. en Hellemans, S. (2010), Ervaringen van vruwen en mannen met psychlgisch, fysiek en seksueel geweld, Brussel, Instituut vr de gelijkheid van vruwen en mannen, 238 blz.)
Praktische infrmatie zij-kant, de prgressieve vruwenbeweging Grasmarkt 105, bus 43 1000 Brussel VIVA-SVV vzw, Scialistische vruwenvereniging Landelijk secretariaat Sint-Jansstraat 32-38 1000 Brussel Cntactpersnen Sfie De Neve, stafmedewerker Gelijke Kansen VIVA-SVV en cördinatr prject Tel: 02 515 04 10 f 0496 73 41 96 E-mail: sfie.deneve@viva-svv.be f inf@hrenzienenpraten.be Vera Claes, natinaal secretaris zij-kant en cördinatr prject Tel: 02 552 02 64 f 0477 65 54 63 E-mail: vera.claes@zij-kant.be f inf@hrenzienenpraten.be Meer infrmatie vind je p: www.hrenzienenpraten.be Expertise ver het thema gezinsgeweld kan je vinden bij het IGVM (Instituut vr de Gelijkheid van Vruwen en Mannen): www.igvm.fgv.be Beeldmateriaal kan je pvragen bij: Sfie De Neve, sfie.deneve@viva-svv.be f inf@hrenzienenpraten.be