Richtlijn vr het pstellen van een prtcl vr samenwerking tussen ziekenhuizen en jeugdzrginstanties Mei 2010 Mei 2010 CAOP - Veiligezrg
Vrwrd Ziekenhuizen meten sms zrg verlenen aan een kind en uders die zich in meilijke mstandigheden bevinden. Niet alleen het ziekenhuis maar k andere instanties zals het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, Bureau Jeugdzrg, de Raad vr de Kinderbescherming en anderen zijn daar dan bij betrkken. Gede samenwerking is dan belangrijk. Deze handreiking is tt stand gekmen, p verzek van ziekenhuizen m die samenwerking, zwel intern als met externe instanties te verbeteren. Het CAOP heeft dit, in samenwerking met het Landelijk Bureau van de Raad vr de Kinderbescherming en diverse ziekenhuizen (zie bijlage 5), pgepakt in het kader van Veiligezrg. Gede samenwerking is ndig m agressie en ngewenst gedrag te vrkmen, medewerkers hiertegen te kunnen beschermen en de veiligheid te vergrten. We willen graag iedereen bedanken die een bijdrage heeft geleverd aan de ttstandkming van deze handreiking. Drs. Elisabeth J. Bruwer CAOP - Den Haag, mei 2010 1
INHOUD 1. Inleiding 2. Del 3. Tepassing vr het prtcl 4. Gevlgen vr uders en kind 5. Opzet van deze handreiking 6. Betrkkenen 7 Cruciaal in het prtcl en het prces 8 Onderwerpen in het prtcl 9 Stappenplan 'prtcl pstellen' BIJLAGEN Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Kinderbeschermingsmaatregelen Prcesschema Keten Civiel Inhud van het prtcl Stappenplan 'prtcl pstellen' Afkrtingen Ziekenhuizen die hebben meegewerkt 2
1. Inleiding Als een ziekenhuis rnd de zrg vr uder(s) en kind te maken krijgt met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), Bureau Jeugdzrg, de Raad vr de Kinderbescherming en andere instanties is het belangrijk m in het belang van alle betrkkenen ged samen te werken. Hiervr zijn heldere afspraken ndig. Deze handreiking is geschreven m ziekenhuizen in staat te stellen vr dergelijke situaties een prtcl p te stellen. Een prtcl bevat zwel infrmatie die vr alle situaties gelijk is als ziekenhuisspecifieke infrmatie, zals namen van afdelingen, specifieke medewerkers, cntactgegevens, interne afspraken, etc. Dit geldt k vr de externe rganisaties waarmee uw ziekenhuis te maken krijgt. Die kunnen per ziekenhuis/regi verschillen, in ieder geval de cntactpersnen en de cntactgegevens. Deze handreiking bevat: aanwijzingen vr de inhud van een prtcl; een prcesbeschrijving m het prtcl p te stellen, in de vrm van een stappenplan. Het pstellen van een prcesbeschrijving was mgelijk p basis van de ervaringen bij het pstellen van het prtcl in 2009 in het Academisch Medisch Centrum te Amsterdam (AMC). Een prcesbeschrijving is pgenmen mdat het prces van het gezamenlijk pstellen van het prtcl misschien wel net z belangrijk is als de uiteindelijke inhud. Vrbeeldprtcllen dienen ter inspiratie, maar het is belangrijk m met elkaar aan tafel te gaan zitten en een eigen prces in te gaan. Hierbij leer je elkaar kennen, hr je van elkaar waar de knelpunten zitten en waardr ze ntstaan. Z krijg je meer begrip vr elkaars situatie, wat bijdraagt aan de bereidheid m beter samen te werken. De aanwijzingen vr de inhud van het prtcl zijn gebaseerd p het AMC-prtcl, het prtcl van het Catharina-ziekenhuis te Eindhven en mndeling meegedeelde ervaringen uit andere ziekenhuizen. De prtcllen van het AMC en het Catharina-ziekenhuis kunt u vinden p de website van Veiligezrg (www.veiligezrg.nl). 2. Del Deze handreiking dient als hulpmiddel bij het pstellen van een prtcl ter verbetering van de samenwerking zwel met externe partijen die betrkken zijn bij de zrg vr uder en kind als intern in het ziekenhuis. Del hiervan is de veiligheid vr allen die betrkken zijn bij de zrg vr uder(s) en kind te vergrten. 3. Tepassing vr het prtcl Sms kunnen uders hun kind niet de zrg en pveding bieden die ndig zijn vr een evenwichtige ntwikkeling. Verschillende mstandigheden, zals psychische prblemen en psychiatrische ziektebeelden, een meder die zwakbegaafd f minderjarig is en drugsgebruik f andere verslavingen en de samenhangende sciaalecnmische prblemen zals schulden en daklsheid, kunnen de zrg vr het kind bemeilijken. 3
Als meder en/f het kind in dergelijke situaties in het ziekenhuis terechtkmen is, naast medische zrg, k aandacht ndig vr de sciale kant. Bij vrkeur wrden de uder(s) p basis van vrijwilligheid begeleid. Wanneer dat niet mgelijk is, meten externe instanties wrden ingeschakeld zals het AMK, Bureau Jeugdzrg en sms k de Raad vr de Kinderbescherming. Maar k diverse andere instanties kunnen erbij betrkken raken. Het kan k zijn dat een uder en kind al vrdat ze in het ziekenhuis kmen, bekend zijn bij deze instanties. Het prtcl waar deze handreiking vr geschreven is, heeft betrekking p de vlgende situaties: pname van een kind waarbij een vermeden van kindermishandeling leidt tt een melding bij AMK; pname van een kind dat al is aangemeld bij het AMK; een kind kmt naar f verblijft in het ziekenhuis en er is f wrdt een (vrlpige) kinderbeschermingsmaatregel uitgesprken (zie bijlage 1 vr een telichting p deze maatregelen); een zwangere vruw kmt naar het ziekenhuis m te bevallen f verblijft al in het ziekenhuis en er is f wrdt een (vrlpige) kinderbeschermingsmaatregel uitgesprken; uders hebben begeleiding ndig bij de zrg vr en pveding van hun kind. Wanneer er geen gede afspraken zijn ver ieders rl en taken en er is geen gede afstemming, kunnen er meilijke situaties ntstaan. Die kunnen tt frustratie leiden, maar k tt nveiligheid vr de medewerkers en anderen p de betrkken afdeling. Ouders f familie kunnen agressief wrden f ander ngewenst gedrag vertnen. Enkele vrbeelden van situaties waarin prblemen kunnen ntstaan: De meder krijgt krt na de bevalling te hren dat zij niet vr haar kind mag zrgen. Op hetzelfde mment wrdt het kind vergeplaatst naar een ander ziekenhuis f naar een pvangadres. De uders zijn het daar niet mee eens en het gesprek wrdt niet p een gede manier f p een gede lcatie geverd. Ouders accepteren niet dat hun kind wrdt aangemeld bij het AMK. Ouders accepteren de pgelegde kinderbeschermingsmaatregel (zie bijlage 1) niet en reageren dit af p het kind, medewerkers f anderen. Ouders wrden ver een maatregel geïnfrmeerd en het gesprek wrdt niet p het juiste mment, de juiste manier en/f p de juiste plek geverd: bijvrbeeld p vrijdagmiddag f in het weekend, p de afdeling zelf, in een nveilige ruimte. Betrkkenen (uders, verpleging, artsen, beveiliging, AMK, Raad vr de Kinderbescherming, (gezins)vgd e.d.) cmmuniceren nvldende met elkaar en/f huden zich niet aan afspraken. Overdracht verlpt niet sepel; cntactpersnen zijn niet duidelijk en/f niet bereikbaar/beschikbaar. Het is niet duidelijk welke afspraken met uders zijn gemaakt. 4
4. Gevlgen vr uders en kind Wanneer uders niet in staat zijn ged vr hun kind te zrgen, kan dat erte leiden dat het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK), Bureau Jeugdzrg (BJZ) en sms de Raad vr de Kinderbescherming meten wrden ingeschakeld. Wat de gevlgen zijn vr uder(s) en kind hangt af van de situatie. De melding kmt in eerste instantie terecht bij BJZ/AMK die de zaak vervlgens kunnen drgeleiden naar de Raad vr de Kinderbescherming. Uiteindelijk kan dit leiden tt een kinderbeschermingsmaatregel. De meest vrkmende maatregel is ndertezichtstelling. Ontheffing en ntzetting uit het uderlijk gezag zijn zwaardere maatregelen. Zie bijlage 1 vr verdere uitleg. 5. Opzet van deze handreiking Deze handreiking dient als hulpmiddel bij het pstellen van een cncreet prtcl. Enkele ziekenhuizen hebben al prtcllen gemaakt. Vr zver die bij ns bekend zijn, staan ze p de website van Veiligezrg (www.veiligezrg.nl). De prtcllen verschillen sterk van elkaar. Het meest uitgebreid is het prtcl van het AMC. Het AMC-prtcl is ntwikkeld en pgesteld in een prces van gezamenlijk verleg met alle betrkkenen. De inhud en mvang van een prtcl kan afhankelijk zijn van: de prblematiek waar het ziekenhuis mee te maken krijgt en de frequentie daarvan; de mvang en rganisatie van het ziekenhuis (zrglijnen, specifieke afdelingen, e.d.); bestaande cntacten, de wijze waarp de samenwerking nu verlpt, betrkken rganisaties in de stad en/f in de regi, e.d. In deze handreiking vindt u: de persnen en instanties die (mgelijk) een rl spelen in het hele prces. Daarvr zijn de meest gangbare benamingen gebruikt. Dit kan uiteraard per ziekenhuis en per stad f regi verschillen (paragraaf 6); wat cruciale punten zijn die in ieder geval ged geregeld meten wrden en in het prtcl meten wrden pgenmen (paragraaf 7); de nderwerpen waarver u afspraken maakt (paragraaf 8). een stappenplan dat u kunt vlgen bij het pstellen van het prtcl (paragraaf 9); Het prtcl bestaat uit vijf delen: I Kinderen II Ongebren baby's III Vrijwillige begeleiding van uder(s) IV Begeleiding, pvang en nazrg van medewerkers V Evaluatie 6. Betrkkenen In situaties waarbij het prtcl in werking treedt, kan een grt aantal persnen betrkken zijn. Gede cördinatie en nderlinge afstemming zijn dan van het grtste belang. Dit betekent dat er in elk ziekenhuis iemand met zijn die deze taak p zich neemt. In deze handreiking nemen we deze persn de cördinatr. 5
Het is belangrijk dat deze persn zich p het gewenste mment vrij kan maken vr verleg f m zaken te regelen. Ok met het iemand zijn die niet te (emtineel) betrkken is bij de casus. Meest vr de hand liggend is het hfd van de kinderafdeling f een (medisch) maatschappelijk werker. In smmige ziekenhuizen vervult de behandelend kinderarts deze rl. Nadeel hiervan is dat het vr (kinder)artsen vaak lastig is m snel tijd vrij te maken vr een nverwacht verleg, f m praktische zaken te regelen. Het prces vraagt k veel afstemming met externen. Dat kst veel tijd. Hiernder staat een lijst met functinarissen die allen p de één f andere manier bij een casus betrkken kunnen raken. Wanneer het m een pgenmen kind gaat, zijn er andere betrkkenen dan wanneer het een zwangere vruw betreft die gaat bevallen. U heft niet iedereen te betrekken bij het pstellen van het prtcl. Wel met iedereen het prtcl krijgen f p de hgte wrden gesteld dat er een prtcl is. In het prtcl wrdt pgenmen wie, wanneer en p welke manier bij een casus betrkken zal zijn. Mgelijk betrkken functinarissen en instanties Intern: manager Zrg Meder/Kindafdelingen teamleider/unithfd van de betrkken verpleegafdelingen verpleegkundigen kinderartsen gynaeclgen verlskundigen nenatlg arts-assistenten vertruwensarts persneel verlskamers (medisch) maatschappelijk werk psychlg psychiater/paaz-afdeling nazrgverpleegkundige receptie & beveiliging hfd Veiligheid/manager Integrale Veiligheid (secretaris) raad van bestuur (RvB) medisch directeur/lid RvB Medische Zaken bureau Patiëntenbelangen klachtenfunctinaris uders/verzrgers van andere kinderen Behalve de hier genemde artsen, kunnen k andere artsen rechtstreeks te maken krijgen met een vermeden van kindermishandeling. Het is ged dat zij, behalve van het prtcl Kindermishandeling, k p de hgte zijn van het feit dat er een prtcl Veiligezrg is en dat het ziekenhuis hiervr een cördinatr heeft. 6
Extern: Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Raad vr de Kinderbescherming (beleidsadviseur als eerste aanspreekpunt) Bureau Jeugdzrg andere instellingen die een (gezins-)vgd tewijzen (b.v. Leger des Heils, William Schrikker Grep) GGZ MEE verslavingszrg daklzenpvang plitie NIDOS (vgdijinstantie vr minderjarige asielzekers) FIOM 7. Cruciaal in het (pstellen van het) prtcl Ongewenste en nveilige situaties zijn vaak te vrkmen dr gede afspraken te maken met alle betrkkenen en die afspraken k na te kmen. Op grnd van de ervaringen in verschillende ziekenhuizen benemen we een aantal cruciale zaken en zaken waarvr geldt dat het zeer wenselijk is dat u ze ged regelt. Betrkken persnen en instanties Bepaal, p basis van de lijst bij punt 6, welke persnen, afdelingen en instanties betrkken meten wrden bij het pstellen van het prtcl. Denk daarbij k aan beveiliging en plitie. Benem een cördinatr met een leidende en cördinerende rl. Hiervr kmen het meest in aanmerking: de manager zrg/hfd van de kinderafdeling f een (medisch) maatschappelijk werker. Zrg ervr dat alle betrkkenen met een centrale rl vervangers hebben. Denk daarbij aan de (gezins)vgd, de cördinatr in het ziekenhuis en cntactpersnen bij externe instanties. Cntrleer regelmatig de gegevens (naam, functie, telefnnummer, e-mailadres) van alle betrkkenen. Legitimeren Wanneer medewerkers van de externe bevegde instanties in het ziekenhuis kmen, meten zij zich, vrafgaand aan elke handeling die zij in het kader van hun functie wensen uit te veren, altijd melden en legitimeren. Maak gede afspraken ver bij wie zij zich meten melden en legitimeren. (Bijvrbeeld p de betreffende afdeling bij het hfd f diens vervanger, f bij de cördinatr.) 7
Gesprekken veren Maak gede afspraken ver waar de gesprekken plaatsvinden waar een externe instantie bij betrkken is. Dit is bij vrkeur buiten het ziekenhuis. Overweeg m het gesprek te huden p het kantr van de betrkken externe rganisatie (Bureau Jeugdzrg f de Raad vr de Kinderbescherming). Als de (medische) situatie van de betrkkenen dat niet telaat, rganiseer het gesprek dan in ieder geval buiten de afdeling, in een rustige, neutrale en veilige ruimte die: - geen geluiden naar buiten drlaat; - vrzien is van een alarmsysteem en bij de beveiliging als zdanig bekend is. Zrg ervr dat hulpverleners altijd bij de deur zitten, verwijder vrwerpen waar makkelijk mee gegid f geslagen kan wrden, e.d. Maak gede afspraken ver wanneer een gesprek zal plaatsvinden. In veel ziekenhuizen is dit bij vrkeur niet p vrijdagmiddag f in het weekend, in verband met de beschikbaarheid en bereikbaarheid van beveiliging en/f andere betrkkenen. Infrmatie uitwisselen Infrmatie aan het ziekenhuis ver een kinderbeschermingsmaatregel, waarnder de beschikking van de rechter, met het ziekenhuis in principe altijd schriftelijk (per fax f per e-mail) ntvangen. Dit is niet altijd mgelijk. Maak vraf afspraken ver de te vlgen prcedure in die situaties, bijvrbeeld met een bevestiging per e-mail. Maak heldere afspraken ver wie, wanneer, welke infrmatie krijgt. De ervaring leert dat het beter is als, met name bij de verpleegkundigen: - z min mgelijk mensen p de hgte zijn van wat er gaat gebeuren; - zij daar z krt mgelijk van tevren ver wrden geïnfrmeerd. Z vrkmt u dat er ruis in de infrmatievrziening ptreedt f dat medewerkers wrden belast met infrmatie die vr hen niet direct van belang is. Maak gede afspraken ver de registratie van (schuil)namen. Stel de plitie (Jeugd- en Zedenplitie) p de hgte wanneer bij een kind dat in het ziekenhuis wrdt pgenmen een gerede kans p prblemen bestaat. Maak afspraken ver wie de plitie infrmeert (bijvrbeeld de beveiliging, de plitiecntactfunctinaris, de cördinatr). Maak heldere afspraken ver bezekregelingen vr uders en anderen, zals familie, en stel alle betrkkenen daarvan p de hgte. Ouders wrden bij vrkeur zveel mgelijk nrmaal geïnfrmeerd ver de gang van zaken, tenzij nadrukkelijk anders wrdt afgesprken met Bureau Jeugdzrg f een andere instantie. 8
Nazrg persneel Omgaan met situaties waarin sprake is van beperking van het gezag van de uders, pgelegd dr de rechter, kan vr de medewerkers zeer nprettig zijn. Dat heft niet vr iedereen gelijk te zijn. Opvang en nazrg van persneel meten ged geregeld zijn. In situaties waarin een besluit wrdt genmen dat niet past bij het gevel van de medewerkers, is extra aandacht ndig vr uitleg en nazrg, zwel vr medewerkers als vr de uder(s). Evaluatie Maak afspraken ver de frequentie waarmee casussen wrden besprken (intern en met externen). Ok reginaal verleg met enige regelmaat kan zinvl zijn. Maak afspraken met de belangrijkste betrkkenen ver de evaluatie van het prtcl. Onderwerpen in het prtcl De delen I en II van het prtcl gaan ver situaties rndm ngebren baby s en kinderen in het ziekenhuis. Dit is naar het vrbeeld van het AMC-prtcl. Deel III gaat ver de vrijwillige begeleiding van uder(s) en kind, dus ng znder dat AMK, Bureau Jeugdzrg en/f de Raad vr de Kinderbescherming erbij betrkken zijn. Dat kan later wel het geval zijn. Dit deel is gebaseerd p het prtcl van het Catharina-ziekenhuis. De letters tussen haakjes verwijzen naar de hfdstukken in de inhudspgave van het vrbeeldprtcl (bijlage 2). 1 Kindermishandeling f het vermeden van kindermishandeling (C) 2 Kind in het ziekenhuis en een (vrlpige) ndertezichtstelling (V)OTS (D) 3 Kind in het ziekenhuis als tijdelijke pvang, bij een (vrlpige) ndertezichtstelling met een machtiging van uithuisplaatsing (E) 4 Afstand ter adptie (F) 5 (Vrlpige) ndertezichtstelling met machtiging tt uithuisplaatsing bij ngebren kinderen; uders wrden vr de gebrte p de hgte gesteld. (G) 6 (Vrlpige) ndertezichtstelling met machtiging tt uithuisplaatsing bij ngebren kinderen; met geheimhuding (H) 7 Vrijwillige begeleiding van de meder tijdens de zwangerschap (I) 8 Vrijwillige begeleiding van de meder na de bevalling (J) 9 Overige afspraken (K) 10 Opvang en nazrg 11 Evaluatieafspraken De prtcllen van de ziekenhuizen waar deze handreiking naar verwijst, zijn te vinden p de website van Veiligezrg www.veiligezrg.nl. 9
8. Stappenplan prtcl pstellen In bijlage 3 is een stappenplan pgenmen vr het pstellen van een prtcl. Pas de vrbeeldprtcllen aan uw eigen situatie aan. De dit samen met betrkkenen! Een gede manier m dat aan pakken is dr verschillende bijeenkmsten te rganiseren en per bijeenkmst een deel van het prtcl te bespreken. Dat heeft als bijkmend vrdeel dat niet bij elk deel alle betrkkenen (bijv. kinderafdeling, verlskunde/gynaeclgie) aanwezig heven te zijn. Dit kan per keer wrden bekeken. 10
BIJLAGE 1 - Kinderbeschermingsmaatregelen Deze telichting is afkmstig van het Landelijk Bureau vr de Raad vr de Kinderbescherming in Utrecht. De rl van de Raad vr de Kinderbescherming Sms kunnen uders hun kind (tijdelijk) niet de pveding en zrg bieden die ndig is vr een evenwichtige ntwikkeling tt zelfstandigheid. In dat geval kan, vaak dr tussenkmst van Bureau Jeugdzrg f het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling, de Raad vr de Kinderbescherming bij het gezin wrden betrkken. Bureau Jeugdzrg en Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Bij pvedingsprblemen krijgt een gezin in het algemeen eerst te maken met Bureau Jeugdzrg (BJZ) f het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Ouders kunnen BJZ zelf inschakelen. Ze kunnen k met BJZ f het AMK te maken krijgen als anderen zich ngerust maken ver de pvedingssituatie van een kind. Bezrgde buitenstaanders kunnen bij deze instanties namelijk m advies vragen f een melding den. BJZ prbeert vervlgens het gezin te helpen m de meilijkheden p vrijwillige basis p te lssen. Meer infrmatie is te vinden via nderstaande links. Zrgen ver een kind Website Bureau Jeugdzrg (BJZ) Website Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) De werkwijze van de Raad vr de Kinderbescherming Als uders samen met BJZ de prblemen niet kunnen plssen en de pvedingssituatie is bedreigend vr de ntwikkeling van het kind, dan schakelt BJZ/AMK de Raad vr de Kinderbescherming in. BJZ/AMK draagt dan de beschikbare infrmatie ver aan de Raad. De Raad stelt vervlgens een nderzek in naar het kind en het gezin m te achterhalen f er inderdaad sprake is van een bedreigende pvedingssituatie. Op basis van het nderzek besluit de Raad wat er met gebeuren m de ntwikkeling van het kind veilig te stellen. Sms is de minderjarige al bekend bij de Raad, mdat de Raad al bezig is met een ander nderzek, bijvrbeeld mdat een jeugdige met de plitie in aanraking is gekmen. In z'n geval kan de Raad, znder tussenkmst van het AMK, besluiten tt een nader nderzek in verband met een mgelijk bedreigende pvedingssituatie. De Raad brengt het AMK wel p de hgte van zijn beslissing en verstrekt dan k (persns)gegevens van het gezin. Het nderzek en de rapprtage Tijdens het nderzek gaat een raadsnderzeker na f pvedingsprblemen de ntwikkeling van het kind zdanig bedreigen dat daar iets aan gedaan met wrden. Hij vert gesprekken met verschillende persnen en betrekt andere medewerkers van de Raad bij zijn beslissingen. De raadsnderzeker sluit het nderzek af met een rapprt waarin hij verslag det van het nderzek. 11
De uitkmst van het nderzek Uit het nderzek vlgt het rdeel van de Raad ver wat er met gebeuren m de ntwikkeling van het kind veilig te stellen zdat hij zich kan ntwikkelen tt een geznde en zelfstandige vlwassene. De Raad zekt, bij vrkeur samen met de uders, een plssing die in het belang is van het kind. Het kan blijken dat er geen verdere bemeienis van de Raad ndig is, bijvrbeeld mdat de pvedingsprblemen al tijdens het nderzek pgelst zijn. Verder kan de Raad rdelen dat verplichte hulp (ng) niet ndig is. Wel kan de Raad de uders adviseren m hulp te zeken. Z ndig zal de Raad de uders terugverwijzen naar BJZ. Verplichte hulp Uit het nderzek kan k blijken dat de ntwikkeling van het kind z ernstig wrdt bedreigd, dat hulp verplicht met wrden gesteld. In dat geval vraagt de Raad aan de rechter m een kinderbeschermingsmaatregel p te leggen. Een kinderbeschermingsmaatregel is vr zwel uders als kind zeer ingrijpend. De Raad det het verzek m een maatregel p te leggen daarm welverwgen en uitsluitend als: - vrijwillige hulp niet (meer) vldende is, f - de uders geen hulp willen accepteren, en - het nderzek bevestigt dat de ntwikkeling van het kind ernstig wrdt bedreigd. Kinderbeschermingsmaatregelen Om de ntwikkeling van een kind veilig te stellen kan de rechter, p verzek van de Raad, een kinderbeschermingsmaatregel pleggen. De meest vrkmende maatregel is de ndertezichtstelling. Zwaardere maatregelen zijn ntheffing en ntzetting uit het uderlijk gezag. Ondertezichtstelling Bureau Jeugdzrg wijst het kind een gezinsvgd te. Deze gezinsvgd begeleidt het kind en zijn uders bij het plssen van de pvedingsprblemen. De uders behuden het gezag ver hun kind en blijven zelf verantwrdelijk vr de pveding, maar zwel uders als kind zijn verplicht de aanwijzingen p te vlgen die de gezinsvgd daarbij geeft. In principe blijft het kind thuis wnen. De rechter kan echter in het belang van het kind besluiten m hem (tijdelijk) in een pleeggezin f tehuis te plaatsen. Als een kind acuut gevaar lpt en snel uit huis geplaatst met wrden, kan de Raad de rechter m een vrlpige ndertezichtstelling verzeken. Tijdens de vrlpige ndertezichtstelling zet de Raad het nderzek vrt. De vrlpige ndertezichtstelling kan vergaan in een gewne ndertezichtstelling. Ontheffing Als de uders ngeschikt f niet in staat zijn m hun kind p te veden en te verzrgen, krijgt een ander vr nbepaalde tijd het gezag ver het kind. Meestal is dat het BJZ. Deze rganisatie efent in dat geval de vgdij uit ver het kind. Het kind wrdt pgeved in een pleeggezin f tehuis. De uders hebben dan fficieel niets meer ver het kind te vertellen, maar blijven wel z veel mgelijk bij hem betrkken. De ntheffing kan niet wrden uitgesprken als een uder zich daar tegen verzet, maar de wet kent enkele uitznderingen p dit principe. Dan is sprake van een gedwngen ntheffing. 12
Ontzetting Als uders zich tegenver hun kind verwijtbaar misdragen, kunnen zij uit het uderlijk gezag wrden ntzet. Het gezag ver het kind wrdt meestal vergedragen aan het BJZ, dat dan de vgdij ver het kind uitefent. Het kind gaat naar een pleeggezin f tehuis. De rechter kan de ntzetting alleen uitspreken als hij dit, in het belang van het kind, ndzakelijk vindt. Duur van een kinderbeschermingsmaatregel De ndertezichtstelling duurt maximaal een jaar en kan z ndig telkens met maximaal een jaar wrden verlengd. In geval van ntheffing f ntzetting kunnen uders na verlp van tijd aan de rechter vragen m hen weer het gezag ver het kind te geven (herstel). De rechter zal daarmee instemmen als de eerdere grnden m de uders te ntheffen f ntzetten, niet meer aanwezig zijn. Beslissing dr de rechter De rechter neemt niet zmaar het besluit m een kinderbeschermingsmaatregel p te leggen. Hij wil k de mening van de uders hren; een advcaat kan hen daarin bijstaan. Als het kind twaalf jaar f uder is, vraagt de rechter k zijn mening. De rechter maakt bij zijn beslissing gebruik van de infrmatie uit het rapprt van de Raad vr de Kinderbescherming. Hij is echter niet verplicht m het verzek van de Raad in te willigen. Op de vlgende pagina wrdt het prces in schema weergegeven. 13
Prcesschema 'Keten Civiel' binnen de Raad vr de Kinderbescherming Instrm Melding dr zrgmelders f derden. Of eigen verzek vrijwillige hulpverlening Centrale tegang BJAA (JHV, AMK, JGZ) Berdelen f vrijwillige hulpverlening ng uitkmst kan bieden f dat een zaak f beschermingswaardig is. In dat laatste geval gaat een zaak naar het casusverleg. CASUSOVERLEG Kijken f zaak beschermingswaardig is. Z ja, Raad neemt in nderzek. Aanbd vrijwillige hulpverlening Zrgaanbd, rganiseren hulp die cliënten vragen. Raad Onderzekt f kind in ntwikkeling wrdt bedreigd. Dient z ndig rekest vr maatregel in bij rechtbank. Rechtbank Legt z ndig maatregel p, bijvrbeeld ndertezichtstelling (OTS) BJAA Jeugdbescherming Levert gezinsvgd als OTS, die schakelt zrgaanbd in. Zrgaanbieders Leveren zrgaanbd m bedreiging af te wenden. 14
BIJLAGE 2 Inhud vrbeeldprtcl Met het pstellen van het prtcl legt u algemeen geldende afspraken vast. Daarnaast is het ndig m vr bepaalde situaties een specifiek draaibek te maken. Een vrbeeld van een draaibek uit het AMC is eveneens p de website van Veiligezrg te vinden. Dit vrbeeldprtcl bestaat uit een inleiding en vijf delen: I Kinderen II Ongebren baby's III Vrijwillige begeleiding van meder/uders IV Begeleiding, pvang en nazrg van medewerkers V Evaluatie Inleiding A. Del van het prtcl In deze paragraaf beschrijft u het del f de delen waarvr het prtcl is pgesteld: gede zrg vr uder(s) en kind; zrg en aandacht vr de medewerkers; gede samenwerking tussen intern betrkkenen in het ziekenhuis; gede samenwerking tussen het ziekenhuis en externe instanties en persnen; agressie en ngewenst gedrag vrkmen. B. Betrkken rganisaties en persnen Rllen, verantwrdelijkheden en taken van: cördinatr/centraal aanspreekpunt; betrkkenen in het ziekenhuis; betrkken rganisaties en cntactpersnen buiten het ziekenhuis; In dit deel van het prtcl wrden alle betrkkenen genemd en wrdt in algemene zin afgesprken wat ieders rl, verantwrdelijkheden en taken zijn. In de vlgende hfdstukken wrden bij de beschreven specifieke situaties k de specifieke taken benemd. Vr de invulling van nderstaande nderdelen kunt u de vrbeeldprtcllen gebruiken. DEEL I KINDEREN (zie prtcl AMC) In dit deel van het prtcl neemt u afspraken p ver de handelwijze wanneer er zrgen zijn m het kind vanwege een vermeden van kindermishandeling f m een andere reden. C. Prcedure Kindermishandeling Vr de prcedures mtrent het melden van (een vermeden van) kindermishandeling wrdt verwezen naar een (landelijk f ziekenhuisspecifiek) prtcl Kindermishandeling. 15
In een draaibek neemt u specifiek vr een bepaalde casus p: - he m te gaan met de situatie in het ziekenhuis; - de samenwerking met externen. Leg in het prtcl vast wat in het draaibek met wrden pgenmen. D. Prcedure: kind in het ziekenhuis en (vrlpige) ndertezichtstelling - (V)OTS Een kind verblijft in het ziekenhuis en de melding aan het AMK wrdt drgeleid naar de Raad vr de Kinderbescherming. De Raad stelt een nderzek in waarbij in beginsel betrkkenen wrden gehrd. Blijkt dit niet mgelijk, dan wrden zij p de hgte gesteld nadat de rechter de kinderbeschermingsmaatregel heeft uitgesprken. Specifieke afspraken gelden vr de vlgende fasen: fase nderzek dr de Raad vr de Kinderbescherming; fase VOTS en machtiging uithuisplaatsing. E. Prcedure: kind in het ziekenhuis als tijdelijke pvang, bij een (V)OTS met een machtiging van uithuisplaatsing Een kind wrdt uit huis geplaatst en naar het ziekenhuis gebracht dat als pvangplek dient. F. Afstand ter adptie Wanneer de meder de wens te kennen geeft afstand te willen den van het kind en Bureau Jeugdzrg ng niet bij de zaak betrkken is, kan het ziekenhuis cntact pnemen met het FIOM (nderdeel van Bureau Jeugdzrg) dat afstandsmeders begeleidt. DEEL II ONGEBOREN BABY'S (zie prtcl AMC) In dit deel van het prtcl neemt u afspraken p ver de handelwijze wanneer er zrgen zijn ver de ngebren baby. Bij zrgen ver ngebrenen is het van belang m z vreg mgelijk in de zwangerschap te handelen. Als er aanleiding is vr een verzek tt nderzek bij de Raad vr de Kinderbescherming (de Raad) wrdt er naar gestreefd m de eventuele maatregel te bespreken met de aanstaande meder/uders. Dit prtcl heeft betrekking p situaties waarin de meder in het ziekenhuis bevalt en/f er sprake is van psychiatrische prblematiek bij de meder: - bij G neemt u afspraken p die vr en na de gebrte gelden; - bij H gaat het m situaties waarin geheimhuding geldt. G. (V)OTS met machtiging tt uithuisplaatsing bij ngebren kinderen - uders wrden vr de gebrte p de hgte gesteld Als tijdens de zwangerschap al duidelijk is dat de aanstaande uder(s) niet vr het kind kunnen zrgen, wrdt het kind na de gebrte uit huis geplaatst. Er gelden specifieke afspraken: vr de gebrte; na de gebrte. 16
H. (V)OTS met machtiging tt uithuisplaatsing bij ngebren kinderen - met geheimhuding Geheimhuding kan ndig zijn in gevallen waarin een risic bestaat p vluchtgedrag en/f mijden van (medische) zrg, waardr de aanstaande meder en het ngebren kind gevaar lpen. Er gelden specifieke afspraken: vr de gebrte; na de gebrte. Deel III VRIJWILLIGE BEGELEIDING VAN DE OUDER(S) (zie prtcl Catharina-ziekenhuis) Prblematiek van de meder en er is (ng) geen melding gedaan bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling en/f ng geen betrkkenheid van de Raad vr de Kinderbescherming In dit deel van het prtcl neemt u afspraken p ver afstemming en samenwerking, zwel intern als met externe instanties, anders dan AMK en RvdK. Drdat de uder(s) zich p vrijwillige basis laten begeleiden, is de kans p het ntstaan van agressie en ngewenst gedrag weliswaar kleiner, maar niet uitgeslten. Gede afstemming en samenwerking, k met de beveiliging, blijven daarm van grt belang. Het del van de begeleiding van de uder(s) is: een veilige mgeving creëren vr kind en uders waarin hechting kan ntstaan. Waar mgelijk wrdt verplichte hulpverlening dr AMK en RvdK vrkmen. De vlgende afspraken meten wrden gemaakt: - ver begeleiding van kind en uders tijdens het verblijf in het ziekenhuis; - ver de vrijwillige hulpverlening; - met AMK en RvdK, indien de vrijwillige hulpverlening niet p de gewenste manier verlpt f niet tt het gewenste resultaat leidt. Afspraken wrden gemaakt vr: tijdens de zwangerschap; na de bevalling. I. Vrijwillige begeleiding van de meder tijdens de zwangerschap In dit deel maken maatschappelijk werk en externe instanties afspraken ver de begeleiding van de meder tijdens de zwangerschap. Het gaat hier vaak ver verslaafde f daklze meders. J. Vrijwillige begeleiding van de meder na de bevalling In dit deel maakt u afspraken ver de begeleiding van meder en kind na de bevalling, in samenwerking met externe instanties. Hier gaat het bijvrbeeld ver urine testen en bezekregelingen. K. Overige afspraken 17
Hier neemt u verige afspraken p die algemeen gelden en/f niet nder een van de andere hfdstukken vallen. 18
DEEL IV OPVANG EN NAZORG VAN MEDEWERKERS In dit deel van het prtcl neemt u afspraken p ver de begeleiding, pvang en nazrg van medewerkers die bij een casus betrkken zijn geweest, direct en/f indirect. Dit betreft afspraken ver: - terugkppeling van het he en waarm van de situatie; - het verlp van het prces en de evaluatie daarvan; - de wijze waarp medewerkers wrden geïnfrmeerd ver de aflp; - eventuele inzet van het Cllegiaal pvangteam (COT) f Bedrijfspvangteam (BOT) en bedrijfsmaatschappelijk werk. Wanneer alles vlgens afspraak en rustig is verlpen, zal het vldende zijn de gebeurtenis/situatie (krt) te evalueren met de verpleegkundigen tijdens de dienstevaluatie. Daarbij met men er altijd p bedacht zijn dat er verpleegkundigen kunnen zijn bij wie het vrval, m bij de leiding wellicht nbekende redenen, meer impact heeft dan verwacht. DEEL V - EVALUATIE In dit deel van het prtcl neemt u afspraken p ver de evaluatie van: afgeslten casussen en de evaluatie daarvan; de gemaakte afspraken ver de samenwerking, zals pgenmen in het prtcl. BIJLAGEN Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Lijst met afkrtingen Lijst met cntactpersnen en gegevens ver bereikbaarheid Checklist Jeugdbescherming na acute interventie dr de Raad vr de Kinderbescherming bij een VOTS, waarbij het ziekenhuis als pvangplek fungeert (zie E) Werkgrep die het prtcl heeft pgesteld en de cntactpersn die vragen kan beantwrden. 19
BIJLAGE 3 Vrbeeld stappenplan 'Prtcl pstellen' Tip: kijk ged wie aanwezig meten zijn, maar maak de grep niet té grt. Anders wrdt het prces meilijk beheersbaar. Stap 1a Eerste bijeenkmst rganiseren dr de cntactpersn Veiligezrg f iemand anders betrkkenen (afdelingen en persnen) in het ziekenhuis inventariseren; datum en lcatie vr een eerste bijeenkmst plannen; uitndiging vr een eerste bijeenkmst versturen. Stap 1b Eerste bijeenkmst Intern: pzet van het prject kennismaken; aanleiding en del van het prject; cördinatr/vrzitter van de bijeenkmst vaststellen; ntulist vaststellen; schrijver van het prtcl vaststellen; situaties inventariseren waarp het prtcl betrekking heeft; bestaande afspraken, prtcllen en/f prcedures inventariseren; inventariseren wat niet ged gaat; het (interne) del van het prtcl vaststellen; externe instanties inventariseren; afspreken wie de externe instanties gaat uitndigen vr de tweede bijeenkmst (bij vrkeur via bestaande lijnen/cntacten); nderwerpen vr de vlgende bijeenkmst vaststellen; stappenplan drnemen; praktische zaken ver dag, tijd, duur en aantal bijeenkmsten inventariseren; eventuele verige taken verdelen (bijv. lcatie vr het verleg regelen); gewenste einddatum afspreken. Stap 2a Tweede bijeenkmst vrbereiden gegevens externe instanties inventariseren; lijst met alle deelnemers aan het verleg maken; lijst maken met betrkkenen die niet deelnemen aan het verleg maar wel de ntulen ntvangen; datum vlgende bijeenkmst vaststellen; uitndiging en agenda tweede bijeenkmst maken en versturen; 20
stappenplan Prtcl pstellen en vrbeeldprtcllen AMC en Catharina-ziekenhuis meesturen. Stap 2b Tweede bijeenkmst Intern en extern kennismaken; agenda vaststellen; aanleiding vr de bijeenkmst vanuit het ziekenhuis benemen; de gang van zaken en mgelijke knelpunten bij externen inventariseren; del van het prtcl vaststellen; lijst van knelpunten vaststellen waarver in het prtcl in ieder geval afspraken meten wrden pgenmen; stappenplan 'Prtcl pstellen' drnemen; agenda en vrbereiding derde bijeenkmst afspreken; data alle vlgende bijeenkmsten vaststellen. Stap 3a Derde bijeenkmst vrbereiden: DEEL I Kinderen DEEL I Kinderen vrbereiden. Stap 3b Derde bijeenkmst afspraken tweede bijeenkmst bevestigen; deel I Kinderen bespreken. Stap 4a Vierde bijeenkmst vrbereiden: Deel II Ongebren baby's DEEL II Ongebren baby s vrbereiden. Stap 4b Vierde bijeenkmst afspraken deel I Kinderen bevestigen; deel II Ongebren baby s bespreken. Stap 5a Vijfde bijeenkmst vrbereiden: Deel III Vrijwillige begeleiding DEEL III Vrijwillige begeleiding meder/uders vrbereiden. Stap 5b Vijfde bijeenkmst afspraken deel II Ongebren baby s bevestigen; DEEL III Vrijwillige begeleiding meder/uders bespreken; verige afspraken ver samenwerking bevestigen. Stap 6a Zesde bijeenkmst vrbereiden: Deel IV Opvang en nazrg / Deel V Evaluatie 21
deel IV - 'Opvang en nazrg' vrbereiden; deel V - 'Evaluatie' vrbereiden. Stap 6b Zesde bijeenkmst afspraken deel III Vrijwillige begeleiding bevestigen; nderwerp 'Opvang en nazrg' bespreken; nderwerp 'Evaluatie' bespreken. Stap 7a Zevende bijeenkmst vrbereiden Vrbereiden: ttale prtcl vaststellen. Stap 7b Zevende bijeenkmst afspraken deel IV - 'Opvang en nazrg' bevestigen; afspraken deel V - 'Evaluatie' bevestigen; Ttale prtcl vaststellen; Het prject afsluiten. 22
BIJLAGE 4 Afkrtingen AMC AMK BJZ BOT COT FIOM GGZ JGZ JHV MEE PAAZ RvB RvdK (V)OTS Academisch Medisch Centrum Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Bureau Jeugdzrg Bedrijfspvang Team Cllegiaal Opvang Team Federaal Instituut Ongehuwde Meders Geestelijke Gezndheidszrg Jeugd Gezndheidszrg Jeugd Hulpverlening Psychiatrische Afdeling Academisch Ziekenhuis Raad van Bestuur Raad vr de Kinderbescherming (vrlpige) ndertezichtstelling 23
BIJLAGE 5 - Ziekenhuizen die hebben meegewerkt aan de ttstandkming van deze richtlijn Vr cntactpersnen in deze ziekenhuizen kunt u terecht bij de auteur van deze richtlijn. AMC - Amsterdam Catharina-ziekenhuis - Eindhven Maxima Medisch Centrum Eindhven Meander MC - Amersfrt Medisch Centrum Alkmaar Sltervaartziekenhuis - Amsterdam St. Jansdal - Hardewijk St. Jansgasthuis Weert VieCuri - Venl Ziekenhuis St. Jansdal Harderwijk Zrgcmbinatie Nrderbg 24