Leskist PLUS-handleiding Oud papier nieuw papier Groep 5 en 6

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Oud papier nieuw papier Groep 5 en 6

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2012 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Illustratie Onbekend Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Oud papier nieuw papier 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 6 Woordenschat 7 ICT 10 Burgerschap 11 Samenhang in het onderwijs 12 BuitenWijs Oud papier nieuw papier 3

4 1 In het kort De PLUS-handleiding is geschreven voor scholen die de leskist van BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de leskist bekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de leskist in de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is niet altijd uitgebreid uitgewerkt. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de leskist vorm te geven. Een discussie houden over het thema van de leskist is het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs Oud papier nieuw papier 4

5 2 Meervoudige Intelligentie De leskist Oud papier nieuw papier bestaat uit 5 lessen. In de lessen worden de kinderen zich bewust van herkomst. We hebben de leskist voor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de leskist zijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen Matchen-Stretchen-Vieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de BuitenWijs leskist: LES DE VOLGENDE INTELLIGENTIES KOMEN IN DE LESSEN VOOR: Les 1: Lekker belangrijk!? Intro, het belang van papier Geschiedenis van papier verbaal linguïstisch, interpersoonlijk, verbaal linguïstisch, naturalistisch, Les 2: Papier maken Opdrachtencircuit Nabespreking naturalistisch, interpersoonlijk, lichamelijk kinesthetisch, visueel ruimtelijk verbaal linguïstisch Les 3: Hergebruik Werkblad Kwartet lichamelijk kinesthetisch, naturalistisch naturalistisch, interpersoonlijk Les 4: Keuzeactiviteiten Herkenbaar in de verschillende keuzen: naturalistisch, lichamelijk kinesthetisch, verbaal linguïstisch, visueel ruimtelijk, muzikaal ritmisch Les 5: Wat heb ik geleerd? Quizvragen Naturalistisch, verbaal linguïstisch Als extra dimensie kan worden ingepast:» logisch mathematisch: papiergebruik grafisch weer laten geven / afval laten rubriceren / bereken de bezuiniging op papier van een laptop/ipad om op te werken.» intrapersoonlijk: waar ligt jouw voorkeur, bij een brief of een mail? BuitenWijs Oud papier nieuw papier 5

6 3 Coöperatief leren De leskist bestaat uit 5 lessen. De kinderen worden uitgenodigd om samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om alle werkbladen van de leskist in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES COÖPERATIEVE WERKVORMEN Les 1: Lekker belangrijk!? Intro, het belang van papier Stelling Geschiedenis van papier Tafelrondje zowel mondeling als op papier. Geef geld Samenvatting spel Les 2: Papier maken Opdrachtencircuit Nabespreking Teamnotitieboek Breng een probleem (per team vanuit één activiteit) Les 3: Hergebruik Werkblad of Kwartet Op volgorde zetten Les 4: Keuzeactiviteiten Herkenbaar in de verschillende keuzen: Maak een zoek de valse na de uitvoering van de activiteit. Les 5: Wat heb ik geleerd? Quizvragen Teamberaad BuitenWijs Oud papier nieuw papier 6

7 4 Woordenschat In de leskist Oud papier nieuw papier worden begrippen als bekend verondersteld, die mogelijk niet bij alle leerlingen ook daadwerkelijk bekend zijn. Voor het zelfstandig maken van de opdrachten is het echter noodzakelijk dat kinderen de begrippen kennen. Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de leskist is functioneel en ook haalbaar. In spelvorm kunnen de woorden vooraf bekend gemaakt worden. Daarom is een woordenlijst met omschrijvingen en gebruik in zinnen aan de leskist toegevoegd Alternatief is dat de leraar zelf de foto s maakt die bij de begrippen horen. Daarmee zijn de foto s het meest actueel en dichtbij de werkelijkheid van de kinderen. BEGRIP/WOORD FOTO VAN HET MATERIAAL DAT IN DE KLAS WORDT GEBRUIKT. IN EEN ZIN... Vodden Oude kleren en ander afval van stof noemen we vodden. De voddenman haalde ze op. Pulp Als je papier klein verscheurd en nat maakt krijg je pulp, een dikke pap. BuitenWijs Oud papier nieuw papier 7

8 Recycling Recycling is een Engels woord voor nog eens gebruiken. Boombast De huid van de boom heet bast. Perkament Héél dun gedroogd leer noemen ze perkament. BuitenWijs Oud papier nieuw papier 8

9 Papyrus Mooie grote bladeren aan een rietstengel. Campagne Zullen we campagne, actie gaan voeren? Woorden laten oefenen van de woorden door» Alle kaartjes door elkaar gooien en in tweetallen de goede bij elkaar te zoeken.» In tweetallen te flitsen (wat betekent...).» Mix en Ruil: kinderen hebben een kaartje in de hand. Wat is gerant denk jij? Welk woord hoort bij dit plaatje? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen.» Een legwerkje: leg woordje bij plaatje bij zinnetje en lees het daarna voor. BuitenWijs Oud papier nieuw papier 9

10 5 ICT In de leskist Oud papier nieuw papier wordt geen gebruik gemaakt van ICT. Veel scholen vinden dit een gemis en zouden graag beeldmateriaal op het digibord tonen als ondersteuning of vinden het prettig als er ook mogelijkheden zijn om bijvoorbeeld een webquest te doen. We doen een aantal suggesties van sites met mogelijkheden:» www. Papiergeschiedenis.nl» webquest: BuitenWijs Oud papier nieuw papier 10

11 6 Burgerschap Oud papier nieuw papier bevat recycling als burgerschaps-element. In het gebruik van deze leskist kan de leerkracht een extra accent op burgerschap leggen. Bijvoorbeeld:» Stilstaan bij gedrag en de gevolgen van dat gedrag voor zichzelf en anderen.» Kunnen kiezen voor bepaald gedrag en daarvoor dus ook zelf verantwoordelijk zijn.» Onderkennen van het leven in een samenleving van allemaal verschillende mensen, die allemaal hun eigen mening, gewoonten en wensen hebben. Om samenleven op een prettige manier te regelen zijn regels en afspraken nodig, evenals wetten waaraan ieder zich houdt. Accent van het Burgerschaps-element is mogelijk met de volgende gesprekonderwerpen:» Gebruik van teken- en kladpapier onder de aandacht te brengen» Breder onderzoek te laten doe naar de verpakking van aankopen; wat wordt er gebuikt, is dat nodig?» Wat is beter, brood in een papieren of plastic zak? BuitenWijs Oud papier nieuw papier 11

12 7 Samenhang in het onderwijs De leskist kan een start zijn voor andere onderzoeksactiviteiten op het zelfde vlak door aandacht te geven aan ander recycling:» GFT afval wordt compost» Plastic wordt nieuw materiaal» De milieustraat van de gemeente» De ouderwetse vuilnisbelt BuitenWijs Oud papier nieuw papier 12