Leskist PLUS-handleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2

Transcriptie

1 Leskist PLUShandleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2012 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster, Nicky Mertens Illustratie Ruth Frederiks Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CEDgroep BuitenWijs Kriebelpoten 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 7 Woordenschat 8 ICT 10 Burgerschap 11 Samenhang in het onderwijs 12 BuitenWijs Kriebelpoten 3

4 1 In het kort De PLUShandleiding is geschreven voor scholen die de leskist van BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de leskist bekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de leskist in de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is niet altijd uitgebreid uitgewerkt. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de leskist vorm te geven. Een discussie houden over het thema van de leskist is het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs Kriebelpoten 4

5 2 Meervoudige Intelligentie Bij de lessen die u geeft met de materialen uit de leskist, is het prentenboek Kriebelpoten leidraad. In dit boek komen allerlei dieren voor, waarbij aan natuuronderwijs en taalontwikkeling gewerkt wordt. De leerlingen gaan naar buiten op zoek naar kleine dieren en werken er in het lokaal op allerlei manieren mee verder (taal, rekenen, schrijven, onderzoeken, knutselen en bewegen). De serie gaat uit van de activiteitencyclus van de taallijn van het Expertise Centrum Nederlands. We hebben de leskist voor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de leskist zijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen MatchenStretchenVieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de BuitenWijs leskist: LES DE VOLGENDE INTELLIGENTIES KOMEN IN DE LESSEN VOOR: Fase 1 Introductie 1 Prentenboek 2 Buiten beestjes zoeken 3 Buitenwerk bespreken 4 Leervragen bedenken 5 Dieren een plek geven 6 Dierenlandschap maken 7 Werken in hoeken 8 Liedjes en versjes 9 Dieren verzorgen verbaal linguïstisch lichamelijk kinesthetisch verbaal linguïstisch verbaal linguïstisch lichamelijk kinesthetisch visueel ruimtelijk verbaal linguïstisch, logisch mathematisch. lichamelijk kinesthetisch muzikaal ritmisch lichamelijk kinesthetisch Fase 2: Interactief voorlezen zie 1.7, 8 en 9. verbaal linguïstisch BuitenWijs Kriebelpoten 5

6 Fase 3: Werken met het verhaal Voorlezen met de rups Oefenen met woorden Lees/ schrijfactiviteit Zie 1.7,8, en 9. verbaal linguïstisch verbaal linguïstisch, muzikaal ritmisch verbaal linguïstisch, Fase 4: Werken met leervragen Leervragen bedenken Dierenschema maken Onderzoeken Resultaten verwerken Zie 1.7,8 en 9. verbaal linguïstisch logisch mathematisch logisch mathematisch Fase 5: Presentatie en evaluatie intrapersoonlijk Als extra dimensie kan aandacht gegeven worden aan de intrapersoonlijke dimensie door de kinderen te vragen welk dier zij het liefste in huis zouden hebben of wel dier een goede kameraad zou zijn. BuitenWijs Kriebelpoten 6

7 3 Coöperatief leren De handleiding van de leskist Kriebelpoten bestaat uit 5 lessen. De kinderen worden uitgenodigd om veel samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om alle werkbladen van de leskist in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES COÖPERATIEVE WERKVORMEN Fase 1 Introductie 1 prentenboek 2 buiten beestjes zoeken 3 buitenwerk bespreken 4 leervragen bedenken 5 dieren een plek geven 6 dierenlandschap maken 7 werken in hoeken 8 liedjes en versjes 9 dieren verzorgen Mix tweetal gesprek Binnen / buitenkring Tweepraat Fase 2: Interactief voorlezen Woorden oefenen en praatplaat zie 1.7, 8 en 9. Tweepraat Kies welke ik zeg (vgl. teken wat ik zeg) Fase 3: Werken met het verhaal 1. Voorlezen met de rups 2. Oefenen met woorden 3. Lees/ schrijfactiviteit Zie 1.7,8, en 9. Tweetal check Zeg (geplakt) welke ik (gehakt) zeg Fase 4: Werken met leervragen Leervragen bedenken/ antwoorden Dierenschema maken Onderzoeken Resultaten verwerken Zie 1.7,8 en 9. Feitenbingo Fase 5: Presentatie en evaluatie BuitenWijs Kriebelpoten 7

8 4 Woordenschat In de leskist Kriebelpoten worden begrippen als bekend verondersteld, die mogelijk niet bij alle leerlingen ook daadwerkelijk bekend zijn. Voor het zelfstandig maken van de opdrachten is het echter noodzakelijk dat kinderen de begrippen kennen. Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de leskist is functioneel en ook haalbaar. In spelvorm kunnen de woorden vooraf bekend gemaakt worden. Daarom is een woordenlijst met omschrijvingen en gebruik in zinnen aan de leskist toegevoegd De woordenschat kan in deze leskist Kriebelpoten goed worden geoefend met een dierenmemory, gekocht of gemaakt met de volgende plaatjes. BuitenWijs Kriebelpoten 8

9 Woorden laten oefenen van de woorden door» Alle kaartjes door elkaar gooien en in tweetallen de goede bij elkaar te zoeken.» Mix en Ruil: 6 kinderen hebben een kaartje in de hand. Hoe heetie? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen BuitenWijs Kriebelpoten 9

10 5 ICT In de leskist Kriebelpoten wordt geen gebruik gemaakt van ICT. Veel scholen vinden dit een gemis en zouden graag beeldmateriaal op het digibord tonen als ondersteuning. We doen suggesties van sites met mogelijkheden:» BuitenWijs Kriebelpoten 10

11 6 Burgerschap Kriebelpoten bevat geen burgerschapselementen. Dit is ook niet noodzakelijk. In het gebruik van deze leskist kan de leerkracht de link naar burgerschap wel leggen. De E van NME (Educatie) wordt dan nadrukkelijk benoemd. De lessen gaan dan verder dan kennis en vaardigheden (inhoud, lesstof), maar richten zich vooral ook op:» Stilstaan bij gedrag en de gevolgen van dat gedrag voor zichzelf en anderen.» Kunnen kiezen voor bepaald gedrag en daarvoor dus ook zelf verantwoordelijk zijn.» Onderkennen van het leven in een samenleving van allemaal verschillende mensen, die allemaal hun eigen mening, gewoonten en wensen hebben. Om samenleven op een prettige manier te regelen zijn regels en afspraken nodig, evenals wetten waaraan ieder zich houdt. Aantippen van het Burgerschapselement is mogelijk met de volgende gesprekonderwerpen:» Als je een spin weg wil zetten, hoe doe je dat?» Ben je bang voor een spin, wat doe je dan? BuitenWijs Kriebelpoten 11

12 7 Samenhang in het onderwijs De leskist kan een start zijn voor andere projecten op het gebied van insecten b.v. de oppassers van de witjes zie of juist voor het thema stamppoten over dieren die met meer lawaai voorbij komen (paard, koe, ). BuitenWijs Kriebelpoten 12