Leskist PLUS-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2012 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Foto Jolanda Zeilmaker Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan: Eduniek / CED-groep BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 7 Woordenschat 8 ICT 10 Burgerschap 11 Samenhang in het onderwijs 12 BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 3

4 1 In het kort De PLUS-handleiding is geschreven voor scholen die de leskist van BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de leskist bekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de leskist in de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is niet altijd uitgebreid uitgewerkt. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de leskist vorm te geven. Een discussie houden over het thema van de leskist is het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 4

5 2 Meervoudige Intelligentie De leskist Op avontuur met je zintuigen bestaat uit 7 lessen. In alle lessen zijn de kinderen actief onderzoekend met hun zintuigen. We hebben de leskist voor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de leskist zijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen Matchen-Stretchen-Vieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de BuitenWijs leskist: LES DE VOLGENDE INTELLIGENTIES KOMEN IN DE LESSEN VOOR: Les 1 Intro van Tante Door Verbaal linguïstisch Les 2 Tante Door ziet Overige activiteiten Verbaal linguïstisch, lichamelijk kinesthetisch, interpersoonlijk Visueel ruimtelijk en muzikaal ritmisch Les 3 Tante Door voelt Overige activiteiten Verbaal linguïstisch, interpersoonlijk, visueel ruimtelijk, intrapersoonlijk Muzikaal ritmisch Les 4 Tante Door hoort Overige activiteiten Verbaal linguïstisch, intrapersoonlijk, muzikaal ritmisch, Muzikaal ritmisch Les 5 Tante Door ruikt Overige activiteiten verbaal linguïstisch, interpersoonlijk, intrapersoonlijk, muzikaal ritmisch BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 5

6 Les 6 Tante Door proeft Overige activiteiten Verbaal linguïstisch, interpersooonlijk, intrapersoonlijk, Lichamelijk kinesthetisch, muzikaal ritmisch Les 7 Afsluiting tante Door Overige activiteiten Verbaal linguïstisch, interpersoonlijk, Muzikaal ritmisch, Als extra dimensie kan aandacht gegeven worden aan de logisch mathematische door telopdrachten toe te voegen. Bijvoorbeeld hoeveel verschillende vogels hoor je? Hoeveel verschillende plantjes zie je? BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 6

7 3 Coöperatief leren De handleiding van de leskist bestaat uit 7 lessen. De kinderen worden uitgenodigd om veel samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om alle werkbladen van de leskist in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES COÖPERATIEVE WERKVORMEN Les 1: Intro van Tante Door Binnen / buiten kring toegepast met de vragen over de eerste kaart van tante Door. Les 2: Tante Door ziet Team notitieboek tijdens het onderzoek, vertel en vergelijk bij de nabespreking Les 3: Tante Door voelt Team notitieboek tijdens het onderzoek en 3 gaan, 1 blijft, tijdens de nabespreking. Les 4: Tante Door hoort Doe mee en vertel (wat je hoorde) Les 5:Tante Door ruikt Waardenlijn (van lekker naar vies ) Les 6: Tante Door proeft Tweepraat Les 7: Afsluiting tante Door Door de klas (langs de buitenboekjes van anderen) + geef een waarderingskaartje BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 7

8 4 Woordenschat In de leskist Afhaalrestaurant Fitfood worden begrippen als bekend verondersteld, die mogelijk niet bij alle leerlingen ook daadwerkelijk bekend zijn. Voor het zelfstandig maken van de opdrachten is het echter noodzakelijk dat kinderen de begrippen kennen. Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de leskist is functioneel en ook haalbaar. In spelvorm kunnen de woorden vooraf bekend gemaakt worden. Daarom is een woordenlijst met omschrijvingen en gebruik in zinnen aan de leskist toegevoegd Alternatief is dat de leraar zelf de foto s maakt die bij de begrippen horen. Daarmee zijn de foto s het meest actueel en dichtbij de werkelijkheid van de kinderen. BEGRIP/WOORD FOTO VAN HET MATERIAAL DAT IN DE KLAS WORDT GEBRUIKT. IN EEN ZIN... Loep Door een loep kun je alles in het groot zien, een vergrootglas Eekhoorn De eekhoorn woont in de boom en springt van tak naar tak. Lavendel Mmm een lekker ruikende blauwe bloem BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 8

9 Bosbessen Een kleine vrucht op een lage struik in het bos. Glibberig Pas op, glibberig, glijd niet uit! Kippenvel He, koud, ik krijg kippenvel. Woorden laten oefenen van de woorden door» Alle kaartjes door elkaar gooien en in tweetallen de goede bij elkaar te zoeken.» In tweetallen te flitsen (wat betekent...).» Mix en Ruil: kinderen hebben een kaartje in de hand. Wat is gerant denk jij? Welk woord hoort bij dit plaatje? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen.» Een legwerkje: leg woordje bij plaatje bij zinnetje en lees het daarna voor. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 9

10 5 ICT In de leskist Op avontuur met je zintuigen wordt gebruik gemaakt van ICT. In bijlage 3 van de BuitenWijs handleiding vindt u een aantal sites, die bij deze lessen passen. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 10

11 6 Burgerschap De leskist Op avontuur met je zintuigen bevat geen burgerschaps-elementen. Dit is niet noodzakelijk en bij dit project ook niet zo passend. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 11

12 7 Samenhang in het onderwijs De leskist kan een start zijn voor andere onderzoeksactiviteiten op het zelfde vlak zoals het nagaan welke rol zintuigen bij huisdieren spelen. Waar is de hond, de kat,.. goed in? En andere dieren, welke heeft heel bijzondere zintuiglijke eigenschappen?» Hond heeft een goeie neus?» Mol kan niet zo goed kijken, maar wel» Kat kan goed zien, ook s nachts?» Zou een vis ook iets ruiken?» Enz. BuitenWijs Op avontuur met je zintuigen 12