leskist PLUS-handleiding Topvogels Groep 7 en 8

Transcriptie

1 leskist PLUS-handleiding Topvogels Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2013 Eindredactie Eduniek: Erna Bod, Tjeerd Mijnster, Nicky Mertens Illustratie Olivier Rijken Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek CED/groep BuitenWijs Topvogels 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Meervoudige Intelligentie 5 Coöperatief leren 6 Woordenschat 7 ICT 10 Burgerschap 11 Samenhang in het onderwijs 12 BuitenWijs Topvogels 3

4 1 In het kort De PLUS-handleiding is geschreven voor scholen die de leskist van BuitenWijs willen integreren in hun dagelijks lesgeven. Om dat mogelijk te maken hebben we de leskist bekeken vanuit verschillende invalshoeken: 1. Meervoudige intelligentie 2. Coöperatief Leren 3. Woordenschat: kernbegrippen 4. ICT 5. Burgerschap 6. Samenhang met andere vakgebieden We beschrijven in zes hoofdstukken een aantal mogelijkheden die het gebruik van de leskist in de klas kunnen verrijken. Het staat iedere leerkracht vrij die suggesties er uit te halen, die zinvol lijken. Het is geen totaalaanpak. Scholen, die het concept van Meervoudige Intelligentie in hun onderwijs een plek hebben gegeven vinden het vaak prettig als aangegeven wordt welke intelligenties in de activiteiten aan bod komen. Voor deze scholen zijn de activiteiten van de lessen geanalyseerd. Voor verdere uitwerking worden vaak ook suggesties gedaan. Sommige scholen zijn al gewend om het samenwerken van kinderen met behulp van de didactische leerstrategieën van Kagan uit te voeren. Voor deze scholen is hoofdstuk 2 een hulp: welke didactische leerstrategie kan ik hier gebruiken, zodat het alle kinderen leren van het samenwerken, zodat alle kinderen een bijdrage leveren. De begrippen die in hoofdstuk 3, woordenschat zijn genoemd zijn enerzijds te beschouwen als doelwoorden, begrippen, die na afloop gekend moeten worden. Anderzijds kunnen de beschrijvingen en woordkaartjes ook gezien worden als hulp bij het uitleggen van lastige begrippen en moeilijke woorden. De link met ICT is niet altijd uitgebreid uitgewerkt. De suggesties in dit hoofdstuk kunnen gezien worden als verrijking of als extra voor kinderen, die geboeid zijn door het thema. In het kader van Burgerschap willen scholen daar waar het kan stilstaan bij de keuzen, die kinderen en volwassenen kunnen maken. Veel thema s binnen Natuur en Milieu lenen zich voor het bewust reflecteren op gedrag en de consequenties van gedrag. In hoofdstuk 5 staan suggesties beschreven om aandacht voor Burgerschap in het gebruik van de leskist vorm te geven. Een discussie houden over het thema van de leskist is het functioneel toepassen van oefeningen vanuit het vakgebied taal, het lezen van een infokaart is het toepassen van vaardigheden geleerd bij begrijpend lezen, een weerbericht schrijven is een oefening in stellen. Waar duidelijke linken liggen beschrijven wij deze, zodat de samenhang met andere vakgebieden zichtbaar wordt voor u als leerkracht, maar ook voor kinderen. BuitenWijs Topvogels 4

5 2 Meervoudige Intelligentie De leskist Topvogels bestaat uit 3 of 4 lessen. In de eerste les gaat u met de leerlingen naar buiten om de vogels rond school te zien en deze vogels hun naam te geven. In de tweede les onderzoeken de leerlingen of de vogel een standvogel, een trekvogel of een deeltrekker is, welke gevaren trekvogels tegenkomen en welke trekvogel het verst vliegt. In de derde les spelen de leerlingen met computerspel Vogelrijk en bedenken zij manieren om (trek)vogels in de winter te helpen. We hebben de leskist voor u geanalyseerd op mogelijkheden om in de klas bewust met Meervoudige Intelligentie om te gaan. De activiteiten uit de leskist zijn voor u geordend op de acht intelligenties, waarop een beroep wordt gedaan. Hiermee kunt u in de klas bewust activiteiten laten uitvoeren door kinderen vanuit de visie van het MATCHEN STRETCHEN VIEREN. Een korte toelichting op de begrippen Matchen-Stretchen-Vieren: Matchen:» Maak een match tussen de sterke en minder sterk ontwikkelde intelligentie om een ingang tot de leerstof te vinden.» Twee kinderen met verschillende intelligentieprofielen die samen werken Stretchen:» Een weinig ontwikkelde intelligentie als het ware oprekken om een evenwichtiger intelligentieprofiel te verkrijgen. Het is gericht op het bewerkstelligen van Brede ontwikkeling» Door kinderen samen te laten werken is dit gemakkelijker te bereiken Vieren:» Het uitvoeren van een opdracht die helemaal past bij de sterke intelligentie(s) van een kind. Dit is wat elk kind graag doet omdat het een sterke succeservaring oplevert. De activiteiten van de BuitenWijs leskist: LES DE VOLGENDE INTELLIGENTIES KOMEN IN DE LESSEN VOOR: Les 1:Vogels rond de school verbaal linguïstisch, interpersoonlijk Les 2: Vogeltrek verbaal linguïstisch, interpersoonlijk, mathematisch Les 3: Vogels helpen verbaal linguïstisch, interpersoonlijk, visueel ruimtelijk Les 4: Toets verbaal linguïstisch Extra dimensie:» Visueel ruimtelijk / intra persoonlijk: (na)tekenen van jouw lievelingsvogel» Muzikaal ritmisch: kennen en herkennen van de roep van vogels» Muzikaal ritmisch: wat is jouw roep? (fluit jouw wijsje)» Lichamelijk kinesthetisch: ontwerp en doe de vogeldans (kijk daarbij eerst op een site naar de baltsdans van vogels) BuitenWijs Topvogels 5

6 3 Coöperatief leren De leskist Topvogels bestaat uit 3 of 4 lessen. De kinderen worden uitgenodigd om veel samen te doen. Er wordt echter niet aangegeven hoe dit georganiseerd kan worden, welke werkvormen daarbij geschikt zijn. Het is zinvol om alle werkbladen van de leskist in tweetallen te laten maken: door erover te spreken met elkaar leren kinderen hun gedachten onder woorden te brengen. Pas dan ervaren ze of ze het goed weten of dat ze nog onzeker zijn over hun antwoorden. Er is een grote valkuil: als niet geregeld is hoe kinderen samen werken, is het goed mogelijk om mee te liften, om het kind dat het eerst weet alle antwoorden te laten bedenken, om steeds hetzelfde kind de antwoorden te laten noteren. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling van samenwerken. Dan heeft het samen werken ook geen meerwaarde. Regelen van de interactie is dus nodig. Wij gebruiken hiervoor de coöperatieve leerstrategieën van Kagan. Deze staan beschreven in zijn boek: Coöperatieve Leerstrategieën (Bazalt, 2010). Wij geven bij elke les aan welke didactische structuren geschikt zijn: LES COÖPERATIEVE WERKVORMEN Les 1: Vogels rond de school Introductie en nabespreking Twee- of rondpraat Les 2: Vogeltrek Nabespreking Vorm van op tournee (zie andere trekvogels) Les 3: Vogels helpen Filmpje & introductie Nabespreking Vragen vooraf geven/ bedenk tijdens het kijken je antwoord / tafelantwoord is Vorm van op tournee (wat brengt je op een idee?) Les 4: Toets - BuitenWijs Topvogels 6

7 4 Woordenschat Uitbreiding van de woordenschat met ongeveer 10 woorden, die passen bij het thema van de leskist is functioneel en ook haalbaar. In spelvorm kunnen de woorden vooraf bekend gemaakt worden. Daarom is een woordenlijst met omschrijvingen en gebruik in zinnen aan de leskist toegevoegd. BEGRIP/WOORD FOTO VAN HET MATERIAAL DAT IN DE KLAS WORDT GEBRUIKT. IN EEN ZIN... trekvogels In een groep trekken de vogels naar een warmer gebied. standvogel De mus is een standvogel, hij is er het hele jaar. vogelring Nummer 363 uit Arnhem herken je over de hele wereld. BuitenWijs Topvogels 7

8 balts Samen een dansje maken om een echtpaar te worden. slagpen De slagpen is de grote veer die vliegen mogelijk maakt. zwemvlies Tussen de tenen een vlies waarmee de eend kan zwemmen. klauw Een roofvogel heeft een klauw om zijn prooi te pakken en te doden. BuitenWijs Topvogels 8

9 zomergast De koekoek is er weer: Zomer op komst! wintergast De (rot)gans is er weer: Winter op komst. deeltrekkers s Zomer en s winters een ander roodborstje in de tuin. Woorden laten oefenen van de woorden door» Alle kaartjes door elkaar gooien en in tweetallen de goede bij elkaar te zoeken.» In tweetallen te flitsen (wat betekent...).» Mix en Ruil: kinderen hebben een kaartje in de hand. Wat is gerant denk jij? Welk woord hoort bij dit plaatje? Kaartjes ruilen en nieuw tweetal vormen.» Een legwerkje: leg woordje bij plaatje bij zinnetje en lees het daarna voor. BuitenWijs Topvogels 9

10 5 ICT In de leskist Topvogels worden enkele sites aangeraden. Gebruik deze om bijvoorbeeld. een webquest te laten maken. BuitenWijs Topvogels 10

11 6 Burgerschap Topvogels bevat burgerschapselementen in les 3 Vogels helpen. In het gebruik van deze leskist kan de leerkracht de link naar burgerschap dus leggen. De E van NME (Educatie) wordt nadrukkelijk benoemd. De lessen gaan dan verder dan kennis en vaardigheden (inhoud, lesstof), maar richten zich vooral ook op:» Stilstaan bij gedrag en de gevolgen van dat gedrag voor zichzelf en anderen.» Kunnen kiezen voor bepaald gedrag en daarvoor dus ook zelf verantwoordelijk zijn.» Onderkennen van het leven in een samenleving van allemaal verschillende mensen, die allemaal hun eigen mening, gewoonten en wensen hebben. Om samenleven op een prettige manier te regelen zijn regels en afspraken nodig, evenals wetten waaraan ieder zich houdt. Denk ook aan:» Kievitseieren zoeken?» Ganzen afschieten? BuitenWijs Topvogels 11

12 7 Samenhang in het onderwijs De leskist kan een start zijn voor andere onderzoeksactiviteiten zoals:» Welke vogel vind je waar?» Wat vertelt de snavel en poot over de vogel? BuitenWijs Topvogels 12