Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2013 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Illustratie Olivier Rijken Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Ontelbare kringlopen 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Overzicht van de lessen 5 Beschrijving van de lessen 6 Bijlagen 8 BuitenWijs Ontelbare kringlopen 3

4 1 In het kort Inleiding De leerlingen maken kennis met verschillende kringlopen of voedselketens. Zij doen dit door taakverdelend op onderzoek uit te gaan en opbrengsten te delen. Doelgroep Groep 7 en 8 Leerdoelen De leerlingen weten dat:» een voedselketen een keten is van planten en dieren, waarbij het ene dier voedsel is van het andere.» elke plant of dier deel uitmaakt van meerdere kringlopen en voedselketens.» als er een plant of dier wegvalt, dat invloed heeft op andere dieren in de voedselketen. Aansluiting kerndoelen Kerndoel 40: De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe zij functioneren in hun omgeving. Duur van het thema De activiteiten zijn zo ontworpen dat ze gedurende een periode van 3 weken gelijkmatig verdeeld over de week aandacht vragen van de leerlingen. Structuur Het thema is opgezet volgens een vaste structuur: 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met lesdoelen 4. Onderzoeken en verwerken 5. Afsluiten/ evalueren Overzicht van de geleverde materialen» Leerkrachtenhandleiding» Leerlingenmateriaal BuitenWijs Ontelbare kringlopen 4

5 2 Overzicht van de lessen WEEK 0 Voorbereiding voor de leerkracht WEEK 1 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met doelen 4. Activiteiten 4.1 Informatief WEEK Start onderzoek WEEK Vervolg onderzoek 5. Afsluiting / reflectie: Wat heb ik geleerd? BuitenWijs Ontelbare kringlopen 5

6 3 Beschrijving van de lessen Voorbereiding 1. Introductie : Zonder poep eet ik geen hap! Doel: Kinderen enthousiast maken voor het thema. Voorbereiding» Kopieer de kaart zonder poep eet ik geen hap (bijlage 2).» voor allen goede (kleur)potloden. Activiteit Deel de kaart uit en laat de leerlingen de kaart verwerken. Zorg voor een uitwisseling van de verschillende tekeningen zo mogelijk door gelijksoortige bijeen te zetten (in een hoek), onderling uit te laten wisselen en vanuit de hoek anderen te informeren. 2. Voorkennis ophalen Doel: Het doel van de voorkennis activeren is dat kinderen betrokken raken bij het onderwerp en voor de leerkracht is het doel dat de aanwezige voorkennis van de kinderen gepeild kan worden. Voorbereiding» Voor elke leerling een kringloopkaart en werkblad met kringloopvakjes. (bijlage 3)» Bestudeer zelf de mogelijkheden om ev. op weg te helpen of alternatieven te geven. Activiteit» Volg de instructie op de kaart» Nadien: inventariseren welke mogelijkheden er allemaal zijn. 3. Vooruitblik met doelen Doel: De vooruitblik geeft kinderen overzicht over wat ze gaan leren. Het richt hen op wat belangrijk is om te onthouden en laat hen zien dat de opdrachten die ze gaan maken, de proeven die ze gaan doen, de onderzoeken allemaal gericht zijn op het bereiken van de leerdoelen. Kinderen worden zich bewust van wat ze gaan leren en hoe ze dat gaan doen. Ze zullen hierdoor de informatie beter verwerken en beter in staat zijn verbanden leggen. Laat de leerdoelen (bijlage 1) zien en bespreek de doelen. Hang de doelen goed zichtbaar op in de klas en reflecteer hier regelmatig op. 4. Activiteiten 4.1 Informatief Voorbereiding» Voor elke leerling de info kaart met 2 kringlopen en 1 voedselketen. (bijlage 4)» Voor elke groep de woordenschatkaartjes (los geknipt) (bijlage 5) Activiteit Bij 1:» Vertel aan de leerlingen de weg van het water» Vraag aan de tafelgroepjes een volgorde te vertellen in het bos. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 6

7 » Wissel uit» Vertel dat een voedselketen een reeks eters op rij is met een begin en een eind.» Vraag waar de Eskimo de keten kan onderbreken. Bij 2:» Deel de kaartjes uit» Laat de leerlingen zelf het maatje zoeken 4.2. Onderzoek Doel De leerlingen leren verschillende kringlopen kennen. Voorbereiding Voldoende computers paraat om leerlingen op onderzoek te laten gaan. Activiteit Zie onderzoekskaart (bijlage 6) 5. Afsluiting/reflectie: Wat heb ik geleerd? Doel De leerlingen leren verwoorden wat zij geleerd hebben. Activiteit» Bekijk de leerdoelen die in de klas hangen.» Formeer groepjes van leerlingen die aan een verschillende kringloop hebben gewerkt.» Laat de leerlingen in groepjes inventariseren wat zij bij de leerdoel hebben geleerd. Elke groepje vertelt zijn opbrengsten. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 7

8 4 Bijlagen BuitenWijs Ontelbare kringlopen 8

9 4.1 Bijlage 1: Leerdoelen We leren:» dat een voedselketen een keten is van planten en dieren, waarbij het ene dier voedsel is van het andere.» dat elke plant of dier deel uitmaakt van meerdere kringlopen en voedselketens.» dat als er een plant of dier wegvalt, dat invloed heeft op andere dieren in de voedselketen. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 9

10 4.2 Bijlage 2: Zonder poep eet ik geen hap! Een schilderij met een schuur, kippen en stalmest. De kippen vinden allerlei te eten op het erf en op de mesthoop; lekker eitje.lekkere kipfilet!! Maak zelf een potloodtekening waarop de band tussen mest (=poep) en lekker eten zichtbaar is. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 10

11 4.3 Bijlage 3: Kringloopkaart De kringloopkaart. Ontdek wat je al weet!» Begin bij start ; het eikeltje valt op de bodem» Hoe gaat-ie verder?» Volg één van de routes» Noteer de route in de vakjes» Vergelijk met een ander. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 11

12 4.4 Bijlage 4: Infokaart kringloop Kringloop & voedselketen Waterkringloop : in een kringloop komt het water weer terug; steeds weer. Kringloop in het bos: waar je ook begint, je komt steeds weer terug bij dat begin. Voedselketen met de ijsbeer als laatste in de rij. Daar stopt de keten of stopt de keten bij de Eskimo? BuitenWijs Ontelbare kringlopen 12

13 4.5 Bijlage 5: Woordenschatkaartjes Begrip/woord Plaatje In een zin... alleseter Een everzwijn eet planten en dieren; een alleseter. vleeseter Een hyena is een echte vleeseter. planteneter Paarden eten alleen planten. schimmel Een schimmel breekt de rotte tomaat af. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 13

14 bacterie Een bacterie, een levend organisme, breekt de dode natuur af. compost compost is de opbrengst én de start van een kringloop. producenten De planten produceren een voedselketen voor vogels. reducenten De mestkever brengt de poep, de voedingsstof, terug in de aarde. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 14

15 consumenten De gier ruimt dode dieren op. BuitenWijs Ontelbare kringlopen 15

16 4.6 Bijlage 6: Onderzoekskaarten Op onderzoek Kies een plaatje en geef het een plek in een kringloop. Lees over de voorstelling, zoek informatie via Google of Wikipedia. De mestkever: de boom: een kadaver: de lijsterbes compost BuitenWijs Ontelbare kringlopen 16

17 Mogelijke kringlopen op de kringloopkaart: Bodem Els Rups Koekkoek Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Els enz. Bodem Tuinplant Slak Merel Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Tuinplant enz. Bodem Eik Kever Muis Torenvalk Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Eik enz. Bodem Gras Konijn Vos Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Gras enz. Bodem/voedingsstoffen in het water Algen Kikkervisje Waterkever Uitwerpselen en dode resten Bacterie Bodem Algen enz. Bodem -Blad Kever Spin Muis Uil Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Blad enz. Bodem Dennenappel Eekhoorn Buizerd Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem denneappel enz. Bodem Blad Bladluis Lieveheersbeestje Uil Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Blad Bodem Mais Kip Mens Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Mais enz. Bodem Blad Worm Kip Mens Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Blad enz. Bodem Alg Sardientje Tonijn Mens Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Alg enz. Bodem Appelboom Mens Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Appelboom Bodem Aardappelplant Mens Uitwerpselen en dode resten miljoenpoot/pissebed/regenworm/bacterie Bodem Aardappelplant BuitenWijs Ontelbare kringlopen 17

18 BuitenWijs Ontelbare kringlopen 18