Interdisciplinair samenwerken maart Mogelijkheden en voorwaarden voor interdisciplinair samenwerken in ziekenhuizen.

Transcriptie

1 Mogelijkheden en voorwaarden voor interdisciplinair samenwerken in ziekenhuizen overzicht 1. Noden, voorwaarden, eigenschappen en weerstanden. 2. Interdisciplinaire competenties en contexten voor teams en teamleden. 3. Samenwerken aan zorg en gezondheid via intake en zorgplan: ICF als uitgangspunt. 4. Evalueren en verbeteren van de kwaliteit van samenwerking en overleg. 5. Evalueren en bediscussiëren van types van teamfunctioneren Prof. A. Vyt 1

2 teamoverleg patiëntgericht teamgericht beleidsgericht karakteristieken Aantal betrokken disciplines multidisciplinair interdisciplinair transdisciplinair unidisciplinair Gemeenschappelijkheid van taken Prof. A. Vyt 2

3 het probleemgericht model Waarom ID samenwerking? Vermijden van misverstanden Beter benutten van competenties Complementaire specialisaties inzetten Efficiëntie van de zorg bevorderen Effectiviteit van de zorg bevorderen Continuïteit van de zorg bevorderen Kwaliteit van zorg bevorderen Kwaliteit van leven bevorderen Prof. A. Vyt 3

4 Mogelijke hinderpalen voor IPS 1. Het feit dat de beroepsverenigingen nog sterk vanuit een eigen beroepsidentiteit werken en deze verdedigen 2. Het feit dat het (hoger) onderwijs nog altijd sterk gericht is op specifieke beroepsbekwaamheden en weinig op interprofessionele competenties 3. Het gegeven dat er voor verschillende gezondheidswerkers geen gezamenlijke beroepsdeontologie bestaat 4. Het feit dat in hoger onderwijs studenten van bij aanvang moeten kiezen voor een specifieke opleiding, leidend tot kokerzicht 5. Het feit dat interprofessioneel onderwijs vaak vooral gericht is op theoretische kennis en weinig op effectieve gedragsverandering 6. Het feit dat werkstructuren in zorg en welzijn meestal klassiek gericht zijn op unidisciplinaire of hooguit multidisciplinaire werking 7. Het bestaan van vooroordelen tegenover interprofessionele werkwijzen als zouden deze meer tijd vergen en weinig effectief zijn Mogelijke hinderpalen voor IPS 8. De grote werkdruk in zorg en welzijn, waardoor hulp- en zorgverleners natuurlijkerwijs eerder gefocust zijn op het eigen beroepsspecifiek handelingskader i.p.v. een integrale aanpak 9. Het feit dat mechanismen vanuit de overheid (bijv. terugbetaling, RIZIVerkenning) niet gericht zijn op het effectief bevorderen van interdisciplinaire samenwerking 10. De nog steeds relatieve onbekendheid van werkmodellen in zorg en welzijn, die een integrale cliëntgerichte aanpak stimuleren (bijv. ICF) 11. Het gebrek aan goede instrumenten die het interdisciplinair samenwerken effectief ondersteunen 12. Het gebrek aan managementvaardigheden om interdisciplinair samenwerken in goede banen te leiden 13. Het (nog steeds) bestaan van sterke hiërarchische verhoudingen tussen beroepsrollen in de praktijk. 14. Het (nog steeds) bestaan van stereotiepe vooroordelen tegenover (of gebrek aan kennis) bepaalde andere beroepen in zorg en welzijn Prof. A. Vyt 4

5 Waar hebben we vooral nood aan? Een collectieve deontologie van verschillende gezondheidswerkers Ondersteunende middelen zoals een echt interdisciplinair zorgdossier Financiële mechanismen die interdisciplinaire samenwerking bevorderen Management en structuren die effectief interdisciplinair samenwerken bevorderen conditions and elements policy & pillars means management man competences & coaching methods & mechanisms communication & coördination interprofessional collaborative quality Prof. A. Vyt 5

6 Prof. A. Vyt 6

7 interdisciplinaire kerncompetenties Efficiënt samenwerken en correct verwijzen via inzicht in de competenties, bevoegdheden en beperkingen, doelgroepen en werkmethoden van gezondheidswerkers. Goed communiceren en overleggen in een ID team, met oog voor inbreng van anderen en gericht op effectiviteit. Een cliëntgericht interdisciplinair zorgplan opstellen en hierover goed communiceren met andere zorgverleners. Interdisciplinaire communicatie, besluitvorming en zorgplanning evalueren op doelmatigheid. Problemen bij interdisciplinair werken anticiperen, identificeren en remediëren. teamcompetenties Goede kennis van (en respect voor) de bijdrage en de rol van andere disciplines, zonder vooroordelen. Beschikken over vaardigheden in communicatie, samenwerking, overleg en conflicthantering. Coherente en complementaire samenstelling van het team inzake disciplines en rollen. Effectieve leiding en vergadermanagement, waarbij openheid en zelfreflectie wordt gestimuleerd. Werken met gezamenlijke informatie, informatiebronnen en instrumenten voor overleg en planning. Prof. A. Vyt 7

8 Lerende organisatie (Peter Senge) Visie Kennis Reflectie Intervisie Empowerment Flexibele organisatie Interne communicatie 5 Basisvoorwaarden Coördinatie: heldere organisatie Competentie: leidinggevenden en medewerkers Collaboratie: samenwerking en teamwerk Coaching en evaluatie van medewerkers Communicatie: informatieverspreiding en overleg Prof. A. Vyt 8

9 Kwaliteitskosten Essentiële kosten Preventiekosten Beoordelingskosten Foutkosten Procesanalyse Prof. A. Vyt 9

10 een klassiek zorgplan een interdisciplinair zorgplan Doelen nog verder specifieker te formuleren als: voert binnenshuis zelfstandig haar ADL-activiteiten uit dient conform de instructies insuline toe bij zichzelf verzorgt zelfstandig de wondjes aan haar tenen onderneemt dagelijks minstens 1 initiatief van sociaal contact Prof. A. Vyt 10

11 kwaliteiten van het zorgplan 1. Het is opgesteld vanuit patiëntgerichte zorg, in een breed perspectief van biopsychosociaal welzijn, waarbij de beperkingen, krachten en motivatie van de patiënt actief worden betrokken. 2. Er is een (voorlopig) tijdperspectief vastgelegd en waar nodig of wenselijk zijn tijdaspecten bij zorgdoelen ingebracht. 3. De zorgdoelen zijn duidelijk interdisciplinair geformuleerd in relatie tot verschillende zorgverleners, waarbij de relevante zorgverleners zijn aangeduid en de verantwoordelijkheid over zorgdoelen is aangegeven. 4. De zorgdoelen zijn volledig, relevant, afgebakend, geordend, in onderlinge samenhang, en verstaanbaar voor elke zorgverstrekker. 5. Informatietekorten, onduidelijkheden en nodige onderzoeken worden aangepakt, en afspraken en acties sluiten duidelijk aan bij de zorgdoelen. het juiste startpunt vanuit ICF Wat is de hulpvraag? Wat zijn de persoonlijke factoren, mogelijkheden, sterkten en beperkingen van de patiënt en zijn omgeving? Wat kunnen we als doel realiseren voor en met deze patiënt/cliënt en zijn omgeving? Welke hulp- en zorgverleners kunnen hieraan samenwerken en hiertoe bijdragen? Prof. A. Vyt 11

12 IPEQS praktijkschalen organisatie teamoverleg teamlid condities proces competenties processen resultaat ervaring en perceptie De werkwijze met IPEQS via het PROSE online systeem Prof. A. Vyt 12

13 IPEQS Quickscan (eerste 8 items) Er is regelmatig gestructureerd overleg tussen de diverse disciplines binnen het team over hulp- en zorgverlening, behandeling of begeleiding. Er wordt regelmatig gereflecteerd op de kwaliteit van de hulp- en zorgverlening, vanuit verschillende invalshoeken van medewerkers. Bij ons wordt het team (of meerdere teams) op een goede manier gecoördineerd / geleid. Teamwerk wordt bij ons gestimuleerd/ondersteund door de leidinggevenden (directie, management) als een essentieel element in de afdeling. Er is bij ons een open en constructieve cultuur waarbij feedback, kritiek of (afwijkende) meningen gemakkelijk geuit kunnen worden. De teamleden bij ons beschikken over de nodige vaardigheden om goed in team te kunnen werken (overleg, communicatie, planning, conflicthantering ). Teamleden doen bij ons effectief een beroep op elkaar om de doelen van hulpen zorgverlening te helpen bereiken. Teamleden bij ons zijn bereid om disciplinespecifieke informatie en kennis over de disciplines/beroepen heen met elkaar te delen. IPEQS teamoverleg (eerste 5 items) Procesaspecten De aanwezigen wisten op voorhand wat de doelen zijn van het overleg. Alle aanwezigen waren voorbereid (bijv. door de gekregen info door te nemen). De aanwezigen beschikten over alle nodige info om een doelgericht overleg te hebben. Tijdens het overleg werd voldoende aandacht besteed aan de analyse van het probleem i.f.v. de situatie, de hulpvraag en de mogelijkheden. Bij de analyse en de opmaak van het zorgplan werden verschillende aspecten en mogelijke oplossingen op een evenwichtige en realistische manier afgewogen. Resultaataspecten De beoogde doelen van het overleg werden op een effectieve manier bereikt. De verschillende hulp- en zorgverleners hadden een actieve rol bij de besluitvorming. Het probleem en de hulpvraag werd duidelijk in kaart gebracht en zo goed mogelijk concreet gedefinieerd. Een planning van de zorg met zorgdoelen werd opgemaakt. De zorgdoelen werden gezamenlijk interdisciplinair geformuleerd, waarbij de betrokken hulp- en zorgverleners hun concrete nodige acties/interventies zelf kunnen afleiden. Prof. A. Vyt 13

14 Teamgerichte zelfevaluatie via PODS: de deelnemer geeft per item zijn oordeel en eventueel bijkomend commentaar De overlegcoördinator krijgt de resultaten en indexen, zonder de individuele antwoorden van deelnemers te kunnen achterhalen. Prof. A. Vyt 14

15 automatische berekening van indexen ook resultaten op itemniveau N = het aantal respondenten M = de gemiddelde itemscore (3=voldoende, 5= uiterst goed) L en H = de laagste en hoogste gegeven score %V = hoeveel respondenten (%) hebben het item als (minstens) voldoende beantwoord Prof. A. Vyt 15

16 Quality of interprofessional teamwork in intensive care units: An short-term intervention study in a Flemish university hospital B. Vandenbulcke, D. Benoit, A. Vyt Kortetermijninterventie (12w) Optimaliseren, herstructureren en intensiveren van interdisciplinaire rondes en teamvergaderingen, gefocust op gezamenlijke besluitvorming en duidelijke communicatie van doelen en acties. Orgganiseren en opvolgen van effectieve informatieuitwisseling tussen alle zorgverstrekkers, m.i.v. psychosociale aspecten, via een digitaal patiëntendossier Prof. A. Vyt 16

17 teamtypes Piers R, Versluys K, Devoghel J, Lambrecht S, Vyt A, & Van Den Noortgate N, (2017). A typology of interprofessional teamwork in acute geriatric care: A study in 55 units in Belgium. Journal of the American Geriatrics Society. Teamleden werken gericht samen in de zorg 0,6 Individuele teamleden melden gemakkelijk incidenten 0,4 0,2 0-0,2-0,4 Leidinggevenden creëren open cultuur en stimuleren samenwerking -0,6 Individuele teamleden geloven in de kracht van interdisciplinair samenwerken Het team bespreekt en beslist over moeilijke situaties in de zorg Patiëntendossiers faciliteren interprofessionele samenwerking 34 Prof. A. Vyt 17

18 Meer info? Publicaties Piers R, Van Den Noortgate N, & Vyt A (2015). Collaboration between professionals as a necessary condition for palliative care. In L Van den Block, G Albers, S Pereira, B Onwuteaka-Philipsen, R Pasman & L Deliens (Eds.), Palliative care for older people: A public health perspective (pp ). Oxford UP. Piers R, Versluys K, Devoghel J, Lambrecht S, Vyt A, & Van Den Noortgate N, (2017). A typology of interprofessional teamwork in acute geriatric care: A study in 55 units in Belgium. Journal of the American Geriatrics Society. Van den Bulcke B, Vyt A, Vanheule S, Hoste E, Decruyenaere J, & Benoit D (2016). The perceived quality of interprofessional teamwork in an intensive care unit: A single centre intervention study. Journal of Interprofessional Care 30, Vyt A (2008). Interprofessional and transdisciplinary teamwork in health care. Diabetes/Metabolism Research and Reviews 24, S106-S109. Vyt A (2015). Interprofessional education and collaborative practice in health and social care: The need for transdisciplinary mindsets, instruments and mechanisms. In P Gibbs (Ed.), A transdisciplinarity study of higher education and professional identity (pp.69-88). Springer Publishers. Vyt A (2017). Development and validation of a questionnaire to self-assess the quality of interprofessional team meetings in primary and community healthcare. Journal of Interprofessional Care 31, Vyt A (2018, in press). The Interprofessional Practice and Education Quality Scales(IPEQS). Garant. Vyt A, Pahor M, & Tervaskanto-Maentausta T (Eds.) (2015). Interprofessional educationin Europe: Policy and practice. Garant. Prof. A. Vyt 18