Verslag gezamenlijke raadsbijeenkomst toekomst Wsw 14 december 2016

Transcriptie

1 Verslag gezamenlijke raadsbijeenkomst toekomst Wsw 14 december 2016 Op 14 december 2016 vond een gezamenlijke raadsconferentie plaats van de gemeenten De Ronde Venen, IJsselstein, Lopik, Nieuwegein, Vianen en Stichtse Vecht over de toekomstige uitvoering van de Wsw. De conferentie vond plaats op het Stadshuis van de gemeente Nieuwegein. Er waren ruim 100 mensen aanwezig waarvan het merendeel raads- en commissieleden van de zes gemeenten. Maar ook andere betrokkenen hebben deelgenomen, zoals leden van de ondernemingsraad en de directie van PAUW Bedrijven. Aanleiding voor de conferentie was het onderzoek dat de colleges hebben laten uitvoeren naar alternatieve modellen voor de toekomstige uitvoering van de Wsw in relatie tot de Participatiewet en de WMO. Dit onderzoek is uitgevoerd door Langedijk SWO. Op basis van dit onderzoek hebben de zes gemeenteraden een concept raadsvoorstel ontvangen over de toekomstige uitvoering van de Wsw. De raadsconferentie is georganiseerd om raads- en commissieleden in de gelegenheid te stellen om zich goed te informeren, vragen te stellen over het uitgevoerde onderzoek en inzicht te krijgen in de consequenties van de alternatieve modellen. De betrokken portefeuillehouders hebben tijdens de conferentie de standpunten en overwegingen van de colleges toegelicht en vragen beantwoord. Aansluitend hebben alle deelnemers informeel met elkaar van gedachten gewisseld. De zes gemeenten hebben een gezamenlijke website ingericht ( om raadsleden en andere betrokkenen zo goed mogelijk te informeren over de uitkomsten van het onderzoek en de concept raadsvoorstellen. Deel 1: Uitkomsten van het onderzoek In het eerste deel van de raadsconferentie heeft Dirk Langedijk zijn onderzoek toegelicht. Hij is ingegaan op de aanleiding voor het onderzoek, het verloop van het onderzoek en zijn belangrijkste conclusies. Ook heeft hij de uitkomsten geplaatst in het kader van de bredere transformatie van het sociaal domein die landelijk gaande is en heeft hij een verbinding gemaakt met keuzes die andere gemeenten in het land hebben gemaakt ten aanzien van de toekomst van de Wsw. Als gevolg van veranderende wetgeving (in 2014) is de instroom van Wsw-werknemers gestopt. Het aantal Wsw-werknemers krimpt elk jaar met ongeveer 6% (bijna 25% minder na vier jaar). Deze krimp komt door natuurlijk verloop (pensioen, overlijden etc.). Als we niets veranderen, dan moet PAUW Bedrijven afdelingen, gebouwen en overhead mee laten krimpen. Voor de Wsw-werknemer betekent dit dat het werk steeds minder waardevol wordt en de kennis en expertise van de medewerkers van PAUW Bedrijven langzaam maar zeker verdwijnt. De colleges zien zich daarom genoodzaakt de uitvoering van de Wsw anders in te richten. Niets doen is geen optie. Daar is iedereen het over eens. Ook al eindigt de instroom van Wsw-werknemers, er blijven wel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (met en zonder arbeidsbeperking) die begeleiding nodig hebben om aan het werk te komen. Deze mensen worden (vanuit de Participatiewet: de vroegere Wet werk en bijstand) naar werk begeleid door de gemeenten. Onder deze begeleiding valt ook de realisatie van garantiebanen en nieuw beschut werk. De gemeenten Nieuwegein, Lopik, IJsselstein en Vianen hebben die taak belegd bij WIL (Werk en Inkomen Lekstroom). Stichtse Vecht en De Ronde Venen hebben een eigen gemeentelijke afdeling die dit uitvoert. 1

2 Het structureel overhevelen van taken vanuit de Participatiewet en /of de Wmo zou ervoor kunnen zorgen dat PAUW Bedrijven toch levensvatbaar blijft. De logische vervolgvraag die daarom in het onderzoek aan de colleges is gesteld is deze: bent u bereid om structureel deze taken (en de bijbehorende middelen en doelgroepen) over te hevelen naar PAUW Bedrijven, zodat de krimp van het aantal Wsw-werknemers wordt gecompenseerd en PAUW Bedrijven kan voortbestaan? De colleges hebben hierbij kunnen kiezen uit een menukaart waarop onder andere stonden: nieuw beschut werk, garantiebanen, re-integratie, dienstverlening aan werkgevers, arbeidsmatige dagbesteding en verstrekking van bijstandsuitkeringen. Het onderzoek heeft in beeld gebracht dat vier van de zes colleges (Nieuwegein, Vianen, Lopik en De Ronde Venen) niet bereid zijn om structureel taken vanuit de Wmo en de Participatiewet over te hevelen naar PAUW Bedrijven. Alleen de gemeente Stichtse Vecht wil meer taken beleggen. IJsselstein wil dit ook maar vooralsnog beperkter en alleen met andere Lekstroom gemeenten Deze schaal is dusdanig beperkt dat er niet of nauwelijks sprake is van een verbeterd beeld ten opzichte van de nulsituatie waarin PAUW Bedrijven jaarlijks met 6% gaat krimpen. Het voortzetten van PAUW Bedrijven is daarmee niet voldoende levensvatbaar. Gemeenten moeten de uitvoering van de Wsw transformeren en zelf bepalen hoe en met welke partners zij dit uit gaan voeren. De presentatie van Dirk Langedijk is toegevoegd aan dit verslag. Deel 2: zienswijze ondernemingsraad PAUW Bedrijven Tijdens de raadsconferentie heeft de ondernemingsraad (OR) van PAUW Bedrijven haar zienswijze op de uitkomsten van het onderzoek kenbaar gemaakt. De OR was vertegenwoordigd door de heren Ton Kraaij en Erik Jas. Beide maken ook deel uit van de staf van PAUW Bedrijven. Zij hebben voor de volgende punten aandacht gevraagd: De OR vraagt aandacht voor de kwetsbaarheid van de doelgroep. Het gaat om mensen voor wie betaald werk belangrijk is en houvast biedt. Veranderingen daarin kunnen grote impact hebben. De OR vraagt de gemeenten om daar zorgvuldig mee om te gaan. Een vraag waar een Wsw-werknemer bijvoorbeeld mee kan zitten is de vraag of een bepaalde collega straks nog wel naast hem zit op de inpakafdeling. Een andere vraag is de vraag waar een Wsw-werknemer precies zal gaan werken als PAUW Bedrijven er niet meer is. Dat zijn vragen die nu al leven onder de Wsw-werknemers en voor onrust zorgen. Ook opdrachtgevers van PAUW Bedrijven zijn onzeker over de toekomst. Zij vragen zich bijvoorbeeld af wat er straks precies gaat gebeuren en wat dit betekent voor de continuïteit van de opdrachten die nu door PAUW Bedrijven worden uitgevoerd. De OR geeft aan dat Wsw-werknemers in de schoonmaak daar niet altijd direct zijn geplaatst. Vaak hebben Wsw-werknemers eerst een tijdje inpakwerk gedaan en hebben pas later de stap gemaakt naar bijvoorbeeld de schoonmaak. En soms gaat dat niet goed en dan moeten mensen ook weer een stap terug kunnen doen. Ten aanzien van het onderzoeksrapport is de OR van mening dat het teveel naar één conclusie is toegeschreven en dat de optie van overhevelen van taken vanuit de Participatiewet en de Wmo niet in voldoende mate is onderzocht. De OR stelt dat de onderzoeker het onderzoek niet had mogen doorzetten toen bleek dat vier van de zes colleges niet bereid waren tot deze overheveling van taken. Verder geeft de OR aan dat in het onderzoek niet of nauwelijks is betrokken dat PAUW Bedrijven op dit moment op inkoopbasis opdrachten uitvoert voor de gemeenten. Het gaat dan om opdrachten op het gebied van re-integratie van mensen die een beroep doen op de Participatiewet. De OR heeft geen duidelijk beeld bij de wijze waarop de gemeenten straks de Wsw willen gaan uitvoeren en hoe zij de uitvoering van de Wsw willen gaan aansluiten op de uitvoering van de Participatiewet en de Wmo. Zorgen heeft de OR ten aanzien van het behoud van de expertise van de medewerkers van PAUW Bedrijven. De OR wijst daarbij ook op een rapport van de SER. 2

3 De OR stelt verder dat het opheffen van de GR PAUW Bedrijven de gemeenten veel geld kan gaan kosten, mogelijk zelfs meer dan in het onderzoeksrapport is aangegeven. Dit kan worden voorkomen door taken (en middelen en doelgroepen) over te hevelen naar PAUW Bedrijven. Op die manier kunnen sociale werkvoorzieningen zoals PAUW Bedrijven gered worden. De OR wil ook laten zien dat er alternatieven zijn en wil die ook presenteren in de vorm van een advies. De OR organiseert daartoe op 16 januari 2017 een bijeenkomst bij PAUW Bedrijven te Breukelen. Deel 3: toelichting op standpunten van de colleges Zoals uit de toelichting van Dirk Langedijk al bleek hebben de zes colleges verschillende antwoorden gegeven op de vraag of zij structureel taken willen overhevelen naar PAUW Bedrijven. De colleges hebben hierbij elk overwegingen gehad die tijdens de conferentie door de betrokken portefeuillehouders zijn toegelicht. Nieuwegein, Vianen, Lopik en De Ronde Venen: Wij willen dat onze inwoners meedoen aan samenleving en arbeidsmarkt. Niet iedereen is daartoe zelfstandig (of met hulp vanuit de samenleving) in staat en krijgt daarom ondersteuning van de gemeente. Wij willen de ondersteuning van inwoners op maat (afgestemd op wat voor het individu nodig is en zoveel mogelijk los van regelingen) vormgeven. Ook willen we de ondersteuning zoveel mogelijk dichtbij en integraal (afgestemd op andere vormen van ondersteuning, zoals bij wonen, opvoeding en financiën) organiseren. Dat zijn de uitgangspunten die wij breed uitdragen in de transformatie van het sociaal domein. Hoewel we binnen het sociaal domein zo lokaal mogelijk willen werken, zijn er natuurlijk ook onderdelen waarop we regionaal samenwerken. Zo werkt de gemeente De Ronde Venen samen met de gemeenten in de arbeidsmarktregio Groot Amsterdam en vormen de Lekstroomgemeenten een subregio in de arbeidsmarktregio Utrecht Midden. Wij willen de expertise van de medewerkers van PAUW Bedrijven breder inzetten, dus ook voor de doelgroepen van Participatiewet en Wmo. Wij zien daartoe volop kansen, mits we de schotten in de uitvoering doorbreken en de uitvoering van de Wsw verbinden met de uitvoering van de Participatiewet en de Wmo. Op die manier kunnen we werkgelegenheid voor de staf van PAUW Bedrijven garanderen en hun expertise breder inzetten. Voor alle Wsw-werknemers garanderen we behoud van betaald werk, salaris en arbeidsvoorwaarden. In veel gevallen kunnen mensen blijven werken waar ze nu werken. We continueren de afspraken die met werkgevers zijn gemaakt. Ook de staf van PAUW Bedrijven garanderen we behoud van werkgelegenheid (mens volgt werk). We voorkomen verschraling van het werk voor mensen die op beschut werk zijn aangewezen en we vergroten de keuzemogelijkheden door te kiezen voor een veelheid aan kleinschalige oplossingen die we samen met werkgevers en andere partijen in het middenveld organiseren. Mensen met een arbeidsbeperking (ook de doelgroepen van Participatiewet en Wmo) hoeven niet langer te kiezen uit beperkt aantal werksoorten. Het overhevelen van taken, doelgroepen en middelen vanuit de Participatiewet en de Wmo naar PAUW Bedrijven zien wij niet als een echte oplossing. Het is in theorie mogelijk om op die manier PAUW Bedrijven als aparte organisatie in stand te houden, maar dit gaat ten koste van maatwerk, nabijheid en integraliteit van de ondersteuning aan onze inwoners en aan werkgevers. Versnippering en schotten in de brede ondersteuning blijven dan in stand. Dat past niet bij onze uitgangspunten. Stichtse Vecht: De visie van de gemeente op het sociaal domein houdt in dat we beleidsregie voeren op de uitvoering. Die uitvoering wordt belegd bij gespecialiseerde private of publieke aanbieders. De doelgroep van de Participatiewet bestaat voor een deel uit mensen met een functiebeperking, waaronder ook de bestaande WSW werknemers. Die groep behoeft een gespecialiseerde arbeidsontwikkeling, loonwaardemeting, matching 3

4 naar en begeleiding op het werk. Die expertise is te vinden in het SW bedrijf. Met een cafetariamodel wordt deze expertise het best gewaarborgd. Door deze bundeling van de expertise in PAUW Bedrijven wordt ook de efficiency vergroot. Deze specialiteiten die PAUW Bedrijven heeft kunnen worden ingezet binnen het sociaal domein. De breedte waarin moet nog worden verkend, maar de potentie is aanwezig. IJsselstein: PAUW Bedrijven met al haar Wsw- werknemers, medewerkers, staf en leiding ligt ons allen na aan het hart. Feit is dat sinds 1 januari 2015 er geen nieuwe Wsw-ers meer bij komen. Dat heeft te maken met de Participatiewet. De Participatiewet geeft tegelijk aan dat er meer mensen, met en zonder een beperking, aan het werk moeten bij een gewone werkgever. We staan voor de majeure taak de uitvoering van de Wsw toekomstgericht aan te pakken. Alles bij het oude laten is geen optie! Voor ons staat de mens met zijn en haar talenten en mogelijkheden voorop. We willen een uitvoering die maximaal kansen en perspectief biedt. We willen kennis en ervaring van PAUW blijven benutten, liefst zelfs breder benutten. Dit kan in principe op verschillende manieren waarbij wij ook de huidige samenwerking en uitvoering overeind houden of een deel er van als kansrijk beoordelen. Zoals het er nu naar uitziet geven de meeste gemeenten aan dat ze geen taken zullen toevoegen aan PAUW Bedrijven en is het in stand houden niet levensvatbaar. Wij zien zeker ook kansen in het op een andere, nieuwe, manier uitvoeren van de Wsw dit willen we graag verder uitwerken. Deel 4: vragen van raads- en commissieleden Raads- en commissieleden zijn in de gelegenheid geweest om vragen te stellen aan de onderzoeker en de betrokken portefeuillehouders. Onder andere de volgende vragen zijn aan de orde gekomen: Is er sprake geweest van een versmalling van het onderzoek toen bleek dat vier van de zes colleges niet bereid waren om structureel taken vanuit de Participatiewet en / of de Wmo over te hevelen? Wordt de gemeenteraden hierdoor niet het zicht op een mogelijke oplossingsrichting onthouden? Is er sprake geweest van besluiten door de colleges vooruitlopend op besluiten door de gemeenteraden? Is het door PAUW bedrijven laten uitvoeren van (het sinds 1 januari 2017 verplichte) nieuw beschut werk wel meegenomen in het onderzoek? Zijn werkgevers wel betrokken bij dit onderzoek? Wat is er gebeurt met de uitkomsten van de raadsconferentie die in juni 2016 heeft plaatsgevonden? In het onderzoek is gebruik gemaakt van een aantal aannames op basis van landelijke cijfers. Gelden die wel voor onze gemeenten? PAUW voert nu ook opdrachten uit voor de sociale diensten. Hoe gaan we dat straks oplossen als PAUW Bedrijven er niet meer is? Werkgevers denken niet lokaal maar regionaal. Daarin past toch niet een lokale uitvoering van Wsw, Participatiewet en Wmo? Hoe ziet de nieuwe schoen er eigenlijk uit? En hoe gaan we de expertise van PAUW Bedrijven daarin behouden? Hoe scoren de gemeenten eigenlijk als het gaat om het begeleiden van mensen naar betaald werk? Kunnen ze dat wel? Wat is belangrijk voor de Wsw-werknemer? Welk model is voor de Wsw-werknemer eigenlijk het beste? Moeten we besluiten niet uitstellen en eerst meer inzicht krijgen? Kunnen we meer tijd krijgen? Tot slot: Hoe verder? Waar staan we nu? Er ligt nu een eerste versie van het onderzoeksrapport en er ligt een concept raadsvoorstel ter informatie in iedere gemeenteraad. Het gaat nog niet om de definitieve stukken. 4

5 Alle direct betrokkenen bij de uitvoering van de Wsw (alle Wsw-werknemers, opdrachtgevers, directie, OR en staf van PAUW Bedrijven) zijn geïnformeerd. Alle adviesraden van de gemeenten zijn geïnformeerd over onderzoeksrapport en concept raadsvoorstel en zijn verzocht hierop advies uit te brengen. In een gezamenlijke raadsconferentie op 14 december hebben raads- en commissieleden een toelichting gekregen en vragen gesteld naar aanleiding van het onderzoek en de collegestandpunten. Daarbij heeft ook de OR haar zienswijze toegelicht. Wat gaat de komende periode gebeuren? Het onderzoeksrapport en het concept raadsvoorstel wordt ook lokaal in iedere afzonderlijke gemeenteraad besproken. In enkele gemeenten is dat al gebeurd. De adviezen van de adviesraden zullen gaan binnenkomen. De OR heeft aangegeven ook met een advies te komen. Er komen mogelijk van andere betrokkenen nog adviezen binnen. Er zijn diverse vragen gesteld door raads- en commissieleden tijdens de gezamenlijke raadconferentie (zie deel 4). De lokale behandeling van onderzoeksrapport en concept raadsvoorstellen zal waarschijnlijk nog aanvullende vragen opleveren. De zes colleges gaan al deze input verwerken in definitieve raadsvoorstellen. De definitieve raadsvoorstellen komen dan zo goed mogelijk tegemoet aan alle informatiebehoefte, zodat de raden goed geïnformeerd hun oordeel kunnen vormen en een besluit kunnen nemen. Het is de ambitie van de zes colleges om, binnen dit kader van zorgvuldigheid, de besluitvorming zo spoedig mogelijk te laten plaatsvinden. 5

6 Toekomstige uitvoering van de sociale werkvoorziening Bijeenkomst gemeenteraden De Ronde Venen, Lopik, Nieuwegein, Stichtse Vecht, Vianen, IJsselstein. 14 december 2016 Planning besluitvorming * Eind januari: Advies OR * Begin februari: Eventueel aanpassen raadsvoorstel * Medio februari: Commissievergadering (te bepalen door presidium, eventueel ook inspraak) * Eind februari: Besluit tijdens raadsvergadering Kijk voor de exacte data op: 1

7 Programma uur: Welkom uur : Uitkomsten van het onderzoek uur: Zienswijze OR PAUW Bedrijven uur: Ruimte voor vragen uur: Plenair gedeelte 22:30 uur: Informele uitwisseling Wat is er aan de hand? Participatiewet: Meer mensen, met en zonder beperking, werken bij een gewone werkgever. * Geen instroom Wsw meer => groep wordt kleiner. * nieuwe instromers vallen onder gemeente => groep wordt groter. 2

8 Wat betekent dat voor de Wsw? * Huidige werknemers houden rechten en plichten. * Theoretisch tot 2060/70. * Bijdrage Wsw van Rijk aan gemeente daalt. Wat betekent dat voor Wswbedrijven? * Snelle uitstroom * Krimp van afdelingen, pand en begeleiding * Verschraling in werksoorten ØDit is basismodel Ø Niet gewenst door gemeenten 3

9 Hoe Wsw-bedrijf behouden? Optie 1 * Instroom: Voor elke Wsw er met pensioen komt iemand terug. * Kan met nieuwe beschut (UWV indicaties). ØRijksbijdrage onvoldoende om kosten te dekken. Hoe Wsw-bedrijf behouden? Optie 2 Instroom vanuit bijstand: 1. Tijdelijk, met behoud van uitkering. Ø Blijft kwaliteit in stand met tijdelijk? 2. In dienst nemen met salaris en loonkostensubsidie (=nieuwe instromer). Ø Inkomsten onvoldoende om salaris, begeleiding en overhead te betalen Ø Voorbeeld Biga Zeist: Contracten voor bepaalde tijd 4

10 Hoe Wsw-bedrijf behouden? Optie 3 Uitbreiden van werkzaamheden: Dagbesteding, test en training ØWordt reeds gedaan bij PAUW maar levert te weinig op voor behoud Wsw. Hoe Wsw-bedrijf behouden? Optie 4 Samenvoegen met de afdeling Werk (en Inkomen) van de gemeente: * Richten op vervullen van vacatures en detacheringen. ØEigen werksoorten zullen krimpen en/of vervreemd worden en/of afgebouwd. ØVoorbeeld Werkbedrijf Rijk van Nijmegen. 5

11 Wat was de opdracht? Geef inzicht per gemeente in: * de Wsw ers * de keuzemodellen * de gevolgen van de modellen Uitgangspunten onderzoek De toekomstige uitvoering van de Wsw: * Biedt passend en waardevol werk aan de Wswwerknemer (maatwerk). * Ondersteunt de integratie van de Wsw-werknemer op de arbeidsmarkt. * Biedt een vangnet voor beschut werk. * Benut synergie in uitvoering van Wsw, Participatiewet en WMO. 6

12 Drie modellen * Basismodel (huidige situatie) PAUW voert Wsw uit voor de zes gemeenten, taken Participatiewet en Wmo blijven bij afzonderlijke gemeenten. * Regiemodel (transformatie, opheffen GR) Uitvoering Wsw door afzonderlijke gemeenten aansluitend op Participatiewet en Wmo. * Cafetariamodel (omvorming GR) Gemeenten hevelen taken Participatiewet en Wmo over. Keuzes gemeenten op basis van hun schetsontwerpen (1) * Nieuwegein, Vianen, Lopik en De Ronde Venen zelf de Wsw uitvoeren. * De Ronde Venen wil eigen, geïntegreerde werkgeversbenadering. * Vianen anticipeert op herindeling. * Nieuwegein en Lopik hebben taken belegd bij WIL (met IJsselstein, Vianen en Houten). 7

13 Keuzes gemeenten op basis van hun schetsontwerpen (2) * Stichtse Vecht wil Wsw én extra taken beleggen. * IJsselstein wil dat ook, maar in eerste instantie in beperkte omvang en ziet het cafetariamodel alleen als kansrijk bij voldoende animo bij andere gemeenten. Cafetariamodel * Vernieuwd werkbedrijf met PAUW als uitgangspunt. * Verbreden huidige taken PAUW met taken P-wet en mogelijk Wmo. * Alleen Stichtse Vecht en IJsselstein. * Om modellen vergelijkbaarheid te maken wél gerekend met alle Wsw-taken én extra omzet Stichtse Vecht en IJsselstein à Levert synergie-effect op. 8

14 Regiemodel Regiemodel: * Zelf sturen op de uitvoering. * Integraliteit P-wet en Wmo. * Lokale oplossingen met werkgevers en andere partijen. Voorbeeld gemeenten Permar * Ede waarschijnlijk eigen integraal participatiebedrijf i.s.m. werkgevers. * Anderen willen vooral met lokale partners werken. Wat betekent dit voor de Wswmedewerker? * Indicatie blijft * Arbeidscontract blijft * Arbeidsvoorwaarden blijven * Recht op passend werk blijft * Ruimte voor maatwerk blijft * Beschut werk moet mogelijk blijven: er dient een vangnet te zijn 9

15 Kleuren gemeente Gemeente De Ronde Venen Lopik Nieuwegein Stichtse Vecht Vianen IJsselstein Kleur Groen Geel Wit Blauw Zwart Rood 10