Portefeuillehouder: Bijlagen: Ter inzage: Vissers 1. Notitie Toekomstige positie 1. Visienota Participatiewet WAVA binnen de Participatiewet

Transcriptie

1 e informatie jurlijk oest* ro O V õ S plan. datum m 0-15 (H 0 i ō 3 N : JA i NEE Mjgwelijk I vertrc nee WW w ' Oosterhout NOTA VOOR DE RAAD Ai Datum: 19 juni 2015 Nummer raadsnota: Bl Onderwerp: Toekomstige positie WAVA binnen de Participatiewet Portefeuillehouder: Bijlagen: Ter inzage: Vissers 1. Notitie Toekomstige positie 1. Visienota Participatiewet WAVA binnen de Participatiewet 2. Onderzoeksrapport Iroko BV 3. Reactie directie WAVA 4. Reactie OR WAVA Voorstel: 1. De nota 'Toekomstige positie WAVA binnen de Participatiewet' vaststellen en hiermee de volgende koers te bepalen: a. De uitvoering van de Participatiewet vindt zo dicht mogelijk bij de burger plaats en de regie hierbij ligt zoveel mogelijk bij de gemeente. Mede hierdoor, en door het feit dat de instroom in de Wsw per 1 januari 2015 is gestopt, zal WAVA (gefaseerd) moeten reorganiseren c.q. taken moeten afstoten. Deze koers zou zich op de middellange termijn kunnen ontwikkelen naar een situatie waarin WAVA hooguit nog een voorziening beschut werk uitvoert voor de gemeenten. b. In de eerste helft van 2016 zal een implementatieplan gereed moeten zijn waarin aan de orde te komen: een concrete schets per wanneer welke taken c.q. onderdelen van WAVA kunnen worden gereorganiseerd c.q. afgestoten, waarbij het uitgangspunt is dat dit op termijn zou kunnen leiden tot een situatie waarin WAVA alleen nog een voorziening beschut werk uitvoert; de gevolgen voor de huidige WAVA medewerkers; een gedegen financiële analyse, gebaseerd op basis van de dan actuele aannames; de acties die daarvoor van de individuele gemeenten worden verwacht. c. De stappen die in het implementatieplan worden uitgewerkt bevatten go no go momenten, zodat er voldoende mogelijkheden blijven om bij te sturen en keuzes aan tw passen. d. Vooralsnog kunnen de gemeenten met de bestaande SW organisatie WAVA verder gaan. Dit betekent dat, naast de uitvoering van de reguliere Wsw, gemeenten hun re integratie taken kunnen blijven uitbesteden aan WAVA. Voor wat betreft de uitvoering van re integratie werkzaamheden en de participatievoorziening beschut werk is de gemeente echter niet gebonden aan het inzetten van WAVA. Gedurende het ontwikkelproces kan dit ook gelden voor de uitvoering van de Wsw dienstverbanden.

2 Samenvatting Op 1 januari 2015 is de Participatiewet in werking getreden. De Participatiewet is de opvolger van de Wet werk en bijstand. De invoering van de Participatiewet heeft tevens gevolgen voor de Wsw en de Wajong. Een belangrijk doel van de Participatiewet is dat meer personen met een arbeidsbeperking aan het werk gaan bij reguliere werkgevers. Met de invoering van de Participatiewet is ook de Wet sociale werkvoorziening gewijzigd. Vanaf 1 januari 2015 is geen instroom in de Wsw meer mogelijk. Voor personen die op 31 december 2014 een Wsw-dienstverband hadden, geldt dat zij hun rechten behouden. Deze groep kan dus een Wswdienstverband behouden met toepassing van de Wsw-CAO. Omdat er vanaf 1 januari 2015 geen instroom in de Wsw meer mogelijk is, heeft dit consequenties voor de organisaties die zich bezighouden met de uitvoering van de Wsw. In onze gemeente betekent dit dat dit gevolgen heeft voor WAVA. Op basis van de te verwachten uitstroom uit de Wsw zal het aantal Wsw-ers, dat een dienstbetrekking heeft bij WAVA, in 2020 ongeveer 33 0 Zo lager zijn dan het aantal op 1 januari Vanwege de gevolgen die de invoering van de Participatiewet heeft voor WAVA, zijn er in de visienota Participatiewet, die op 21 januari 2014 door uw raad is vastgesteld, enkele mogelijke scenario's geschetst over de uitvoering van de Participatiewet met de rol die WAVA hierin kan hebben. Deze scenario's variëren van het volledig onderbrengen van de uitvoering van de Participatiewet bij WAVA tot het volledig uit laten voeren door externe partijen en hiermee het ontmantelen van WAVA. In de bijgaande notitie worden deze scenario's omschreven. In 2014 is gestart met een nader onderzoek van de scenario's 2, 3 en 4. Hierbij hebben wij aan Iroko B.V, opdracht gegeven om de consequenties van deze drie scenario's in kaart te brengen. Op 26 maart 2015 heeft Iroko de bevindingen gepresenteerd en na een kleine aanpassing het definitieve eindrapport op 15 april 2015 uitgebracht. De directie van WAVA heeft op 15 april 2015 haar reactie gegeven op het onderzoeksrapport van Iroko. Ook de Ondernemingsraad van WAVA/IGO heeft een reactie gegeven op het rapport van Iroko. Op de bevindingen van Iroko, de reactie daarop van de directie van WAVA en de reactie van de OR van WAVA/ÎGO, wordt in bijgaande notitie uitgebreid ingegaan. Wat willen we bereiken? Doel van de Participatiewet is om mensen met een arbeidsbeperking zo veel mogelijk bij reguliere werkgevers te laten werken. Dit doel vloeit voort uit het streven naar een inclusieve samenleving. Een samenleving waarin iedereen op een volwaardige manier kan participeren op en zo normaal mogelijke wijze. Dit streven naar een inclusieve samenleving is niet alleen terug te vinden in de Participatiewet maar ook in andere ontwikkelingen. We zien deze ontwikkeling bijvoorbeeld in de woonsituatie van personen met een beperking. Er komen in woonwijken steeds meer woonvoorzieningen voor deze groep in plaats van (grote) wooncomplexen (instellingen) buiten de woongebieden. Ook de Wet maatschappelijke ondersteuning gaat uit van het streven om personen met een beperking zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen en op een volwaardige manier mee te laten doen in de samenleving. In januari 2014 is door de gemeenteraad de Visienota Participatiewet vastgesteld. In de visienota is vastgesteld dat dienstverlening zo dicht mogelijk bij de burger dient plaats te vinden. Er moet gekeken worden naar het belang van de cliënt. Verder is in de visienota als missie opgenomen dat meedoen het kernwoord is van het sociaal beleid van de gemeente. De primaire taak van de gemeente is het bieden van een sociale springplank en waar nodig een sociaal vangnet. Met ons sociaal beleid in het algemeen en het beleid in het kader van de Participatiewet in het bijzonder willen we onze inwoners brengen naar het hoogst haalbare niveau van zelfredzaamheid. We willen dat mensen het vermogen dat ze in zich hebben ook waar kunnen maken. Uitdraai van: 19 juni :23 uur Pagina: 2

3 Een belangrijk aspect van de Participatiewet is om mensen met een arbeidsbeperking zo veel mogelijk bij een reguliere werkgever te laten werken. Dit uitgangspunt sluit aan bij wat er in de visienota is opgenomen. Hierin is onder andere bepaald, dat de gemeente mensen zal ondersteunen om het hoogst haalbare niveau van zelfredzaamheid te bereiken. Waar dit mogelijk is wordt werk bij een reguliere werkgever gezien als dit hoogst haalbare niveau. Vanuit het streven naar een inclusieve samenleving vinden wij dat ook personen met een arbeidsbeperking zo veel mogelijk bij een reguliere werkgever werkzaam moeten zijn. Zowel de werkgever als de werknemer dient waar nodig ondersteuning te krijgen om dit doel te bereiken. De wijze waarop we de komende jaren uitvoering willen geven aan de Participatiewet zal aan moeten sluiten bij de missie en visie zoals in januari 2014 vastgesteld door uw raad. Als het uitgangspunt wordt gehanteerd dat werk bij een reguliere werkgever de hoogst haalbare vorm van zelfredzaamheid is, dan moet voor alle doelgroepen van de Participatiewet het streven zijn om dit te realiseren. Zoals in paragraaf 5 van de bijgaande notitie is aangegeven, zijn er binnen de Participatiewet verschillende doelgroepen te onderscheiden. De Participatiewet is niet alleen gericht op personen met een arbeidsbeperking maar ook op andere werkzoekenden die onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid vallen. Voor personen met een arbeidsbeperking geldt echter dat de uitdaging het grootst is om deze groep tot het hoogste niveau van zelfredzaamheid te brengen. Deze uitdaging willen we echter aangaan. Ook deze groep moet de mogelijkheid krijgen om op een zo regulier mogelijke wijze te werken en dit zo veel mogelijk bij een reguliere werkgever. Ook voor de groep die voor de invoering van de Participatiewet in kon stromen in de Wsw betekent dit dat we streven naar werk bij een reguliere werkgever. Ook voor de groep personen die een Wsw-dienstbetrekking heeft, willen we er zoveel mogelijk naar streven om deze op een zo regulier mogelijke wijze te laten werken. Hierbij moet dan overigens wel rekening gehouden worden met het feit dat voor deze groep de bestaande rechten (o.a. Wsw-CAO) in stand blijven. Zoals al aangegeven is een belangrijk doel van de Participatiewet om personen met een arbeidsbeperking zoveel mogelijk een werkplek te bieden bij een reguliere werkgever. De wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan de re-integratietaken in het kader van de Participatiewet, moet zoveel mogelijk aansluiten bij dit doel. Daarnaast is van belang om te bezien op welke wijze de Participatiewet op een zo efficiënt en effectief mogelijke wijze kan worden uitgevoerd. De middelen die de gemeente ontvangt voor haar re-integratietaak in het kader van de Participatiewet zijn beperkt. Ons uitgangspunt is dat we met deze beperkte middelen een zo groot mogelijke doelgroep willen bereiken. Met de keuze voor de wijze van uitvoering van de Participatiewet en de rol die WAVA hierin (eventueel) kan spelen, willen we zoveel mogelijk aansluiten bij dit doel van de Participatiewet. In 2014 heeft WAVA het 60-jarig jubileum gevoerd. In deze 60 jaar heeft WAVA een belangrijke rol gespeeld voor personen met een afstand tot de arbeidsmarkt. WAVA heeft werk geboden aan personen die moeilijk zelfstandig een plaats op de arbeidsmarkt kunnen krijgen. Deze groep is hierdoor in staat geweest om zich te ontwikkelen. WAVA heeft hierdoor een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van deze groep en de vergroting van de eigen waarde van deze groep werknemers. In de beginfase van WAVA hebben de Wsw-werknemers hun werkzaamheden veelal binnen de muren van het bedrijf verricht. In de loop van de tijd is er een ontwikkeling geweest wwarin steeds meer werknemers hun werkzaamheden verrichten buiten de muren van het SW-bedrijf. Met de invoering van de Participatiewet wordt hierin een volgende stap gezet, doordat er vanaf 1 januari 2015 geen instroom in de Wsw meer mogelijk is. Personen met een arbeidsbeperking moeten met inzet van een loonkostensubsidie en met ondersteuning bij reguliere werkgevers aan het werk. Om de Participatiewet tot een succes te maken zijn in het Sociaal Akkoord van april 2013 landelijke afspraken gemaakt over het bieden van werk aan personen met een arbeidsbeperking. Voor een beperkte doelgroep biedt de Participatiewet de mogelijkheid voor de inzet van de participatievoorziening beschut werk. Deze voorziening is bedoeld voor de persoon die uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden tot arbeidsparticipatie heeft. Uitdraai van: 19 juni :23 uur Pagina: 3

4 Wat gaan we daarvoor doen? Gelet op het doel van de Participatiewet en ons uitgangspunt dat ook personen met een arbeidsbeperking een werkplek moeten krijgen bij reguliere werkgevers, zal dit tot een wijziging van positie van WAVA kunnen leiden. Personen die met ondersteuning bij een reguliere werkgever kunnen werken, krijgen geen dienstverband meer bij WAVA. Dit betekent dat WAVA op termijn hooguit de uitvoerder zal worden van beschut werk, maar we willen op voorhand niet de deur sluiten voor andere uitvoerders van deze participatievoorziening beschut werk. Eventueel kan bezien worden in hoeverre combinaties mogelijk zijn in de uitvoering van beschut werk en (arbeidsmatige) dagbesteding. Dit zou overigens ook kunnen betekenen dat een dergelijke combinatie door WAVA uitgevoerd wordt. De doelgroep van de huidige Wsw en een deel van de doelgroep Participatiewet bestaat voor een belangrijk deel uit personen met een zwakke positie op de arbeidsmarkt. Bij keuzes die gemaakt worden voor de uitvoering van de Wsw en de Participatiewet en de rol die WAVA hierin kan spelen, is daarom grote zorgvuldigheid geboden. Gelet hierop vinden wij het op dit moment niet wenselijk om vergaande en mogelijk onomkeerbare besluiten te nemen over de toekomst van WAVA. We willen er dan ook op dit moment voor kiezen om de huidige rol die WAVA speelt in stand te houden. Dit betekent dat WAVA vooralsnog de uitvoerder blijft van de Wet sociale werkvoorziening. Daarnaast kan iedere individuele gemeente er voor kiezen om re-integratietaken in het kader van de Participatiewet in meerdere of mindere mate uit te laten voeren door WAVA. Ook de nieuwe participatievoorziening beschut werk is één van de reintegratietaken die de gemeente bij WAVA kan neerleggen. Het feit dat we op dit moment kiezen voor een voortzetting van de huidige situatie, betekent niet dat we onze ogen sluiten voor de toekomstige ontwikkelingen. Het aantal Wsw-medewerkers bij WAVA zal de komende jaren gestaag afnemen. Dit betekent een natuurlijke krimp van WAVA. Vanwege deze krimp ontkomen we er niet aan om de komende jaren maatregelen te nemen. Wij zullen een plan opstellen om de veranderingen bij WAVA vorm te geven. Dit zal gebeuren in overleg met de WAVA directie en andere belanghebbenden. We willen uiterlijk in het eerste halfjaar van 2016 met een concreet plan komen waarin de toekomstige stappen neergelegd worden. De uitwerking daarvan dient heel zorgvuldig en weloverwogen te gebeuren. Dit betekent dat we bij deze stappen niet direct in een specifiek scenario denken, maar in stappen die in meerdere of mindere mate langs scenario's of aspecten hiervan lopen. De scenario's waren zinvol om een antwoord te krijgen op een aantal grove lijnen, maar ze dwingen ons bij de uitwerking in een te strak keurslijf. Wij willen een koers uitzetten. Die koers houdt in dat, passend in de geest van de Participatiewet, ingezet moet worden op het vinden van banen voor mensen met beperkingen in het reguliere bedrijfsleven. Gezien het stoppen van de instroom in de oude Wsw zal het aantal medewerkers bij ons Sociaal Werkbedrijf jaarlijks gestaag afnemen. Een reorganisatie van het SW-bedrijf is daarom een logisch gevolg. Uitgangspunt bij uitvoering van de Participatiewet in de Dongemond gemeenten is dat werk zo dicht mogelijk bij onze inwoners te vinden is en de regie hiervoor bij de gemeenten ligt. De mate waarin we gaan reorganiseren zal stapsgewijs plaatsvinden. Voordat per stap een besluit wordt genomen, zullen eerste de pro- en contra argumenten zorgvuldig worden afgewogen. Uiteindelijk zou dit kunnen leiden naar een situatie waarin WAVA hooguit nog de uitvoerder is van de voorziening beschut werk. Een groot deel van de Wsw-medewerkers dat nu in dienst is bij WAVA, verricht werkzaamheden voor de gemeente. Het betreft onder andere werkzaamheden in het groenonderhoud, schoonmaak en catering. Zoals al aangegeven streven we er naar dat ook de huidige Wsw-werknemers zoveel mogelijk werk krijgen bij een reguliere werkgever. In dit licht bezien willen wij ook kijken naar de mogelijkheden om medewerkers uit deze groepen een dienstverband bij de gemeente aan te bieden. In hoeverre dit gerealiseerd kan worden, zal nader onderzocht moeten worden. Voor wat betreft de Wswmedewerkers die nu werkzaamheden in het groenonderhoud verrichten, zal dit overigens pas aan de orde kunnen zijn nadat onderzoek heeft plaatsgevonden naar de mogelijke privatisering van de buitendienst. Bij dit onderzoek naar privatisering zal ook de toekomstige positie van Wsw-medewerkers meegenomen moeten worden. Uitdraai van: 19 juni :23 uur Pagina: 4

5 In het Sociaal Akkoord dat in april 2013 is afgesloten tussen werkgeversorganisaties, werknemersorganisaties en het kabinet, zijn afspraken gemaakt over extra banen voor personen met een arbeidsbeperking. Het gaat hierbij om extra banen in de marktsector en in de overheids- en onderwijssector. Voor de overheids- en onderwijssector dienen deze extra banen eind 2024 gerealiseerd te zijn. Voor de sector gemeenten gaat het in deze periode om extra banen voor personen met een arbeidsbeperking. Als overheidswerkgever dient de gemeente Oosterhout zelf ook een bijdrage te leveren aan de realisatie van de banenafspraak. Als Oosterhout naar evenredigheid een bijdrage levert aan deze realisatie dan betekent dit ongeveer dat we tot en met 2024 jaarlijks één persoon met een arbeidsbeperking een baan bieden. Als we er voor kiezen om van de huidige Wsw-werknemers een aantal een dienstbetrekking aan te bieden bij de gemeente tellen deze overigens niet mee voor deze banenafspraak. Het gaat dan namelijk niet om extra banen maar enkel om een verschuiving van bestaande banen. Wat mag het kosten? Voor de uitvoering van de Participatiewet ontvangt de gemeente middelen van het Rijk. Als onderdeel van de integratie-uitkering sociaal domein ontvangt de gemeente een Participatiebudget. Dit Participatiebudget is opgebouwd uit twee onderdelen namelijk Wsw en re-integratie. Daarnaast ontvangt de gemeente van het Rijk een Buig-budget. Dit Buig-budget is bedoeld voor de kosten van uitkeringsverstrekking en de kosten van verstrekking van structurele loonkostensubsidie ten behoeve van personen met een arbeidsbeperking. We richten ons hier op de middelen die betrekking hebben op participatie. Dit zijn dus het Participatiebudget voor Wsw en re-integratie en de middelen uit het Buig-budget voor loonkostensubsidie. De middelen voor uitkeringsverstrekking laten we hier buiten beschouwing, omdat deze in de loop van de jaren, afhankelijk van de economische ontwikkeling en de hiermee gepaard gaande ontwikkeling van de werkloosheid, sterk kunnen fluctueren. De inschatting van de ontwikkeling van de budgetten met betrekking tot participatie is in onderstaande grafiek weergegeven. Ontwikkeling middelen Participatie ] 5.1K 4.69 a Loonkostensubsidie Wsw m Re-integratie De verwachte ontwikkeling van de het Wsw-budget verloopt ongeveer gelijk met de verwachte ontwikkeling van het aantal Wsw-ers zoals geprognosticeerd door SEO Economisch Onderzoek (zie bijlage 1 bij notitie) Uitdraai van: 19 juni :23 uur Pagina: 5

6 Vanwege het feit dat de doelgroep waarvoor de gemeente de re-integratieverantwoordelijkheid heeft toeneemt is er vanaf 2017 sprake van een lichte stijging van de middelen die wij van het Rijk ontvangen voor re-integratie-activiteiten. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat ook begeleidingskosten voor de participatievoorziening beschut werk onderdeel uit maken van dit budget. In het op te stellen implementatieplan zullen ook de financiële consequenties die verbonden zijn aan de toekomstige ontwikkeling van WAVA nader in beeld gebracht moeten worden. Hierbij zal in beeld gebracht moeten worden hoe de totale kosten van de wijze waarop invulling gegeven wordt aan de uitvoering van de Participatiewet zich verhouden tot de middelen die wij hiervoor beschikbaar krijgen van het Rijk. Conform het gemeentelijk beleid is hierbij het uitgangspunt dat de Participatiewet uitgevoerd wordt binnen de financiële budgetten die wij hiervoor beschikbaar krijgen van het Rijk Op welke manier is/wordt vormgegeven aan burgerparticipatie? Zoals al aangegeven heeft de Ondernemingsraad van WAVA zijn reactie gegeven op het rapport van Iroko. Daarnaast wordt de nota 'Toekomstige positie WAVA binnen de Participatiewet' nog besproken in een overlegvergadering met de cliëntenraad sociale zekerheid. De reactie van de cliëntenraad zal nog aan u kenbaar gemaakt worden. Ook in het vervolgproces zullen zowel de cliëntenraad sociale zekerheid als de Ondernemingsraad van WAVA betrokken worden. Uitdraai van: 19 juni :23 uur Pagina: 6

7 gemeente WW w Oosterhout BESLUIT VAN DE RAAD Nummer: Bl DE RAAD VAN DE GEMEENTE OOSTERHOUT; gelet op de invoering van de Participatiewet en de gevolgen die dit heeft voor de Wet sociale werkvoorziening Gelezen het voorstel van het college van 19 juni 2015: BESLUIT: 1. De nota 'Toekomstige positie WAVA binnen de Participatiewet' vast te stellen en hiermee de volgende koers te bepalen: a. De uitvoering van de Participatiewet vindt zo dicht mogelijk bij de burger plaats en de regie hierbij ligt zoveel mogelijk bij de gemeente. Mede hierdoor, en door het feit dat de instroom in de Wsw per 1 januari 2015 is gestopt, zal WAVA (gefaseerd) moeten reorganiseren c.q. taken moeten afstoten. Deze koers zou zich op de middellange termijn kunnen ontwikkelen naar een situatie waarin WAVA hooguit nog een voorziening beschut werk uitvoert voor de gemeenten. b. In de eerste helft van 2016 zal een implementatieplan gereed moeten zijn waarin aan de orde te komen: - een concrete schets per wanneer welke taken c.q. onderdelen van WAVA kunnen worden gereorganiseerd c.q. afgestoten, waarbij het uitgangspunt is dat dit op termijn zou kunnen leiden tot een situatie waarin WAVA alleen nog een voorziening beschut werk uitvoert; - de gevolgen voor de huidige WAVA medewerkers; - een gedegen financiële analyse, gebaseerd op basis van de dan actuele aannames; - de acties die daarvoor van de individuele gemeenten worden verwacht. c. De stappen die in het implementatieplan worden uitgewerkt bevatten go - no go momenten, zodat er voldoende mogelijkheden blijven om bij te sturen en keuzes aan tw passen. d. Vooralsnog kunnen de gemeenten met de bestaande SW-organisatie WAVA verder gaan. Dit betekent dat, naast de uitvoering van de reguliere Wsw, gemeenten hun re-integratie taken kunnen blijven uitbesteden aan WAVA. Voor wat betreft de uitvoering van re-integratie werkzaamheden en de participatievoorziening beschut werk is de gemeente echter niet gebonden aan het inzetten van WAVA. Gedurende het ontwikkelproces kan dit ook gelden voor de uitvoering van de Wsw-dienstverbanden. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 14 juli DE RAAD VOORNOEMD, 7 Ï mm, voorzitter, griffier Uitdraai van: 19 juni :23 uur Pagina: 7