Gemeente Stein. Verhuismotieven en woonwensen jongeren. Concept. 24 maart 2017

Transcriptie

1 Gemeente Stein Verhuismotieven en woonwensen jongeren Concept 24 maart 2017

2 DATUM 24 maart 2017 TITEL Verhuismotieven en woonwensen jongeren ONDERTITEL Concept OPDRACHTGEVER AUTEUR(S) Gemeente Stein Jeroen Wissink Wouter de Vries Boulevard Heuvelink KT Arnhem Postbus BD Arnhem (026) BTW NL B01 IBAN NL95RABO KVK PROJECTNUMMER

3

4 Inhoud Samenvattende conclusies 1 1 Inleiding 4 2 Woonvoorkeuren starters Profiel starters Verhuisplannen en termijn Woningvoorkeuren Waar willen starters wonen? Manier van zoeken en zoekduur Interesse CPO, starterslening en bouwkavels 16 3 Vertrokken starters Profiel vertrokken starters Huidige woonsituatie Binding met Stein en vertrekmotieven Oriëntatie op Stein 20 Bijlage: Vragenlijst thuiswonende jongeren 22 Bijlage: Vragenlijst vertrokken jongeren 33

5 Samenvattende conclusies Aanleiding en onderzoeksopzet De gemeenteraad van Stein maakt zich zorgen over huisvestingsmogelijkheden van jongeren in de gemeente. Het aantal jongeren neemt in de komende jaren af en daarnaast valt op dat er relatief veel jongeren naar Sittard-Geleen verhuizen. In 2016 is een nadere evaluatie uitgevoerd over beleidsmaatregelen die zijn genomen om de huisvestingsmogelijkheden van jongeren te verbeteren. Hierbij is gekeken naar de genomen maatregelen, de woningtoewijzing van de corporaties en de verstrekte startersleningen. Wat ontbrak is inzicht in de verhuismotieven en woonwensen van jongeren in de gemeente. Daarom is ervoor gekozen om dit enquête-onderzoek uit te voeren onder thuiswonende jongeren in Stein en jongeren die in de afgelopen periode uit Stein zijn vertrokken. In totaal hebben 137 thuiswonende jongeren deelgenomen aan het onderzoek. Op basis van deze respons kunnen we een goed (kwalitatief) beeld geven van de woonwensen en verhuismotieven van jongeren in de gemeente Stein. De respons onder vertrokken jongeren is beduidend minder goed. Een belangrijke oorzaak hiervoor is de beschikbaarheid van adressen van vertrokken jongeren. In de Basisregistratie Personen (BRP) wordt door een (landelijke) procedurewijziging niet meer het huidige adres geregistreerd van personen die de gemeente hebben verlaten. Om vertrokken jongeren toch te kunnen benaderen zijn de buurgemeenten (Sittard-Geleen en Beek) bereid geweest om deze adressen aan te leveren. Daarnaast is via Facebook een vragenlijst uitgezet die is gepromoot via de Facebookpagina s van de SJAR, de gemeente en corporaties. In totaal hebben 28 vertrokken jongeren de enquête ingevuld en vanwege deze lage respons moeten de uitkomsten hiervan als zeer indicatief worden beschouwd. Ruim driekwart wil zelfstandig wonen en ongeveer een kwart heeft concrete plannen Ruim driekwart van de thuiswonende jongeren in Stein in de leeftijd jaar wil in de komende vijf jaar zelfstandig gaan wonen. Deze groep beschouwen we als starters op de woningmarkt. Bij ongeveer een kwart zijn de plannen zeer concreet: zij willen binnen een jaar zelfstandig gaan wonen. In totaal gaat het hierbij om 27 respondenten. Hierbij geldt hoe ouder men is hoe concreter de plannen zijn. Starters willen over het algemeen alleen (39%) of met zijn tweeën gaan samenwonen (44%). Veruit de belangrijkste reden om uit huis te gaan is de wens om zelfstandig te gaan wonen. Voorkeur voor zowel huren als kopen Jongeren in Stein hebben geen uitgesproken voorkeur voor huren of kopen. Ongeveer 39% geeft aan op zoek te zijn naar een koopwoning en 31% naar een huurwoning. Daarnaast heeft een vrij grote groep geen voorkeur. Het gaat hierbij om starters waarbij de plannen om zelfstandig te wonen minder concreet zijn en waarbij de plannen minder ver gevorderd zijn. Starters die op zoek zijn naar een huurwoning richten zich over het algemeen op de wat kleinere woningen. Dit uit zich in de voorkeur voor een appartement (52%) of een kamer/studio (21%). De meeste starters richten zich op het huurprijssegment tussen 410 en 587 (42%) of tussen 587 en 629 (20%). Een relatief groot deel van de jongeren tot 21 jaar geeft aan te zoeken naar een huurwoning tot 410 per maand, namelijk 26%. Starters op zoek naar een koopwoning willen doorgaans een grotere stap op de woningmarkt zetten en opteren eerder voor een eengezinswoning. Dit kan zijn een twee-onder-een-kap of een vrijstaande woning. Zij richten zich vooral op het goedkopere deel van de koopvoorraad en zoeken in het segment tot (48%). Dit is overigens een marktsegment dat goed is vertegenwoordigd in de gemeente Stein: ongeveer een vijfde van de koopvoorraad heeft een Woz Verhuismotieven en woonwensen jongeren 1

6 waarde tot (Woningmarktscan Stein, 2016). In dat opzicht lijkt er voldoende aanbod voor deze groep. Twee op de vijf starters wil in Stein blijven wonen, ongeveer de helft twijfelt Ruim twee op de vijf starters geven aan in Stein te willen blijven wonen, en de helft van deze groep twijfelt nog. Ongeveer één op de tien geeft aan de gemeente te willen verlaten. De belangrijkste redenen om de gemeente te verlaten zijn: vanwege werk (40%), familie/vrienden elders (29%), het niet vinden van een geschikte woning (24%) of studie elders in het land (24%). Van de starters die in de gemeente willen blijven wonen geeft ongeveer twee derde aan in de eigen kern te blijven. Meeste starters zijn niet actief op zoek naar een woning De meeste starters zijn (nog) niet actief op zoek naar een woning (43%). De groep die wel zoekt is over het algemeen nog niet lang op zoek naar een woning. Ruim een derde van de starters geeft aan korter dan een half jaar op zoek te zijn naar een woning. Opvallend is dat driekwart van de starters, op zoek naar een huurwoning, aangeeft nog niet ingeschreven te staan bij een van de corporaties. Van de starters die wel staan ingeschreven heeft 50% nog nooit gereageerd op een woning. Een kleine groep (3 respondenten) is wel zeer actief, zij hebben al 5 keer of vaker gereageerd op een woning. Interesse CPO, startersleningen en bouwkavels De gemeente Stein ondersteunt starters op verschillende manieren bij het vinden van een geschikte woning. Zo kunnen starters een Starterslening aanvragen, is er een gereduceerde grondprijs bij gemeentelijke bouwkavels en worden de mogelijkheden bekeken voor het bouwen via Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Uit de enquête blijkt dat de Starterslening een populair instrument is onder jongeren in Stein. Ongeveer drie op de tien starters geven aan gebruik te willen maken van de Starterslening. Daarnaast is er een grote groep (64%) die er misschien gebruik van wil maken. CPO lijkt op meer interesse te kunnen rekenen dan zelfstandig (alleen) bouwen van een woning op een bouwkavel. Kansen voor ontwikkeling huisvesting voor jongeren De gemeente bekijkt momenteel of er mogelijkheden zijn om (leegstaand) vastgoed te herontwikkelen voor jongerenhuisvesting of nieuwbouw voor jongeren. Voor een drietal locaties is de (potentiële) interesse gepeild in dit onderzoek. Het gaat hierbij om Bramert-Noord in Urmond, Meerdel in Elsloo en de Fanfarezaal in Stein. Ruim één op de tien respondenten geeft aan interesse te hebben in een van de genoemde locaties. Concreet komt dit neer op circa 10 tot 15 personen. De locatie Meerdel lijkt op de meeste interesse te kunnen rekenen. Daarnaast is er een relatief grote groep jongeren die Bramert- Noord als een aantrekkelijke locatie beschouwt. Het lijkt kansrijk om samen met jongeren in Stein de kansen voor ontwikkeling van deze locaties te verkennen. In totaal hebben 24 jongeren aangegeven dat ze graag mee willen denken over verdere invulling en uitwerking. Belangrijkste redenen voor vertrek jongeren Bij de thuiswonende jongeren die aangeven de gemeente te willen verlaten zijn de belangrijkste redenen werk of familie/vrienden elders. Van de respondenten die in de afgelopen jaren zijn vertrokken uit de gemeente komt juist het beeld naar voren dat ze niet de gewenste woning in Stein konden vinden of dat er onvoldoende aanbod betaalbare huurwoningen waren. Mogelijk dat (niet) tijdige inschrijving bij corporaties hier een rol bij heeft gespeeld. Motieven die te maken hebben met de woonomgeving (wonen in een andere omgeving, onvoldoende levendigheid gemeente of onvoldoende uitgaansgelegenheden) worden minder genoemd. Een groot Verhuismotieven en woonwensen jongeren 2

7 deel geeft aan wel in Stein te hebben gezocht, maar uiteindelijk toch de beslissing te hebben genomen om de gemeente te verlaten. Hoewel de respons onder deze groep beperkt is en de doelgroep selectief (vertrekkers naar Sittard-Geleen en Beek) trekken we de voorzichtige conclusie dat een deel van de vertrekkers mogelijk behouden had kunnen blijven voor de gemeente. Ook omdat ze niet op zoek waren naar een totaal ander woonmilieu of gemeente met andere kenmerken. Het is echter lastig om deze groep te kwantificeren. Aanbevelingen voor beleid Het is een normale ontwikkeling dat een deel van de jongeren de gemeente zal verlaten. Werk of studie elders in het land zijn hiervoor belangrijke achterliggende motieven. Toch is het van groot belang om jongeren te ondersteunen die wel in de gemeente willen blijven wonen, zeker in het perspectief van bevolkingskrimp. Voorkomen moet worden dat er jongeren zijn die de gemeente verlaten vanwege het ontbreken van geschikt aanbod. Complicerende factor hierbij is dat de oplossing niet direct in nieuwbouw ligt, aangezien nieuwbouw zal moeten worden gecompenseerd door sloop in de bestaande voorraad. Daarnaast is er op termijn de verwachting dat er een overschot aan grondgebonden woningen zal zijn. Er zal dus een breed pakket aan maatregelen moeten worden ingezet om jongeren ondersteuning te bieden. Dit sluit aan bij het huidige pakket aan maatregelen die de gemeente inzet en het strekt dan ook tot de aanbeveling om dit ingezette beleid voort te zetten. Het is belangrijk om jongeren te (blijven) attenderen om zich tijdig in te schrijven bij de corporaties, ook al weten ze niet wat hun toekomstplannen zijn. De ervaring leert dat een groot deel van de jongeren pas na gaat denken over hoe ze een woning kunnen vinden op het moment dat ze besloten hebben dat ze uit huis willen gaan. Bij tijdige inschrijving speelt gebrek aan inschrijftijd een veel minder grote rol, en komen ze eerder in aanmerking voor een geschikte huurwoning. Hierdoor neemt de kans af dat jongeren uitwijken naar buurgemeenten. Er lijkt een kleine groep jongeren geïnteresseerd in de ontwikkeling van één van de voorgestelde locaties en wil hier in ieder geval actief over meedenken. Het strekt daarom tot de aanbeveling om samen met deze groep de mogelijkheden voor jongerenhuisvesting nader te verkennen. Denk hierbij aan realisatie van een klein aantal eenheden (10 a 15 eenheden). Op basis van de enquête lijkt de locatie Meerdel als meest kansrijke locatie naar voren te komen. Maaskant Wonen labelt momenteel woningen specifiek voor jongeren en Wonen Limburg onderzoekt de mogelijkheden om dit te doen. Uit de evaluatie jongerenhuisvesting kwam naar voren dat het aantal reacties op gelabelde woningen beperkt is. Vanuit het oogpunt van schaarste lijkt het niet direct noodzakelijk om woningen specifiek te labelen voor jongeren. Zeker ook omdat een groot deel van de jongeren in de reguliere sociale voorraad terechtkomt. De opgave zit veel meer in ervoor zogen dat jongeren zich tijdig inschrijven. Toch kan labeling voor jongeren met een korte inschrijfduur een oplossing bieden door woningen specifiek voor deze doelgroep beschikbaar te houden Verhuismotieven en woonwensen jongeren 3

8 1 Inleiding Aanleiding De gemeenteraad van Stein maakt zich zorgen over de huisvestingsmogelijkheden van jongeren. Het aantal jongeren in de gemeente neemt in de komende jaren af (ontgroening) en daarnaast valt op dat relatief veel jongeren naar de gemeente Sittard-Geleen verhuizen. De ontgroening van de bevolking is overigens een ontwikkeling die in de meeste (landelijke) gemeenten plaatsvindt. Echter in een regio waar bevolkingskrimp optreedt heeft dit een extra impact. In 2013 heeft de raad beleid vastgesteld met daarin een aanpak en concrete beleidsmaatregelen om jongerenhuisvesting in de gemeente te verbeteren. In 2016 is een nadere evaluatie uitgevoerd over de stand van zaken met betrekking tot de aanpak en de beleidsmaatregelen die zijn genomen voor het verbeteren van de jongerenhuisvesting. Hierbij is gekeken naar de stand van zaken met betrekking tot de destijds genomen maatregelen, de woningtoewijzing van Maaskant Wonen en Wonen Limburg en de verstrekte startersleningen. Wat vooralsnog ontbrak is inzicht in de verhuismotieven en woonwensen van jongeren in de gemeente. Dit kwalitatieve onderzoek onder jongeren geeft hier een antwoord op en is daarmee een aanvulling op de notitie Evaluatie jongerenhuisvesting en de Woningmarktscan Vraagstelling en onderzoeksopzet Het doel van dit onderzoek is om goed inzicht te krijgen in de woonwensen en verhuismotieven van jongeren in Stein. Daarnaast geeft het onderzoek antwoord op de vraag waarom jongeren de gemeente verlaten. De centrale onderzoeksvragen vatten we als volgt samen: Wat zijn de woonwensen van jongeren in de gemeente Stein en waar willen zij wonen? Om welke redenen verlaten jongeren de gemeente Stein? Het onderzoek is uitgezet onder twee doelgroepen: Thuiswonende jongeren in de leeftijd 18 tot en met 30 jaar Jongeren die in de afgelopen 4 jaar uit de gemeente Stein zijn vertrokken Enquete onder thuiswonende en vertrokken jongeren Om een beeld te krijgen van de woonwensen en verhuismotieven van starters is een internetenquete uitgezet. Hiervoor zijn alle thuiswonende jongeren in de leeftijd jaar aangeschreven met het verzoek deel te nemen aan het onderzoek. Elke brief was voorzien van een link naar de enquete en een unieke gebruikersnaam en wachtwoord. Om de respons te verhogen zijn er berichten geplaatst via de Facebookpagina s van de gemeente en de SJAR. Daarnaast is er een enquete uitgezet onder jongeren die de afgelopen vier jaar zijn vertrokken uit de gemeente. Beperkende factor hierbij is dat in gemeentelijke basisregistratie geen adresgegevens bekend zijn van mensen die zijn vertrokken. De gemeenten Sittard-Geleen en Beek hebben geholpen bij het aanleveren van adressen van jongeren die zich vanuit Stein in hun gemeente hebben gevestigd. De adressen van jongeren die zijn verhuisd naar andere gemeenten zijn niet bekend. Om deze jongeren te benaderen is de vragenlijst verspreid via de Facebookpagina van de SJAR. Hierbij konden alle jongeren die zijn vertrokken uit de gemeente deelnemen aan het onderzoek Verhuismotieven en woonwensen jongeren 4

9 Tabel 1.1: Gemeente Stein. Responsoverzicht startersonderzoek Aangeschreven Respons % Thuiswonende jongeren jaar % Vertrokken jongeren - aangeschreven % Vertrokken jongeren - open link Nvt 7 nvt In totaal hebben 137 thuiswonende jongeren deelgenomen aan de enquete, dit is een respons van 8%. De respons ligt, ondanks stimulerende maatregelen als verloting van een prijs, aan de lage kant. Mogelijk dat dit komt omdat een deel van de thuiswonenden jongeren zich niet aangesproken voelde om deel te nemen aan dit onderzoek omdat ze voorlopig geen plannen hebben om zelfstandig te gaan wonen. Desondanks kunnen we op basis van deze respons een goed beeld geven van de woonwensen en verhuismotieven van jongeren in Stein. In totaal hebben 21 vertrokken jongeren die een brief hebben gekregen deelgenomen aan het onderzoek en daarnaast hebben slechts 7 jongeren de open link ingevuld. De uitkomsten van de enquete onder vertrokken jongeren kan als indicatief worden beschouwd. Daarbij is het ook goed om te beseffen dat het een selectieve groep betreft, waarbij jongeren in de gemeenten Beek en Sittard-Geleen expliciet zijn aangeschreven Verhuismotieven en woonwensen jongeren 5

10 2 Woonvoorkeuren starters In dit onderzoek zijn alle thuiswonende jongeren in de leeftijd 18 tot 30 jaar benaderd. De groep die binnen vijf jaar zelfstandig wil wonen, beschouwen we als starters. In dit hoofdstuk kijken we naar de verhuisplannen die zij hebben, de woonvoorkeuren (type, prijs, locatie en woonomgeving) en de motieven om in de gemeente te blijven of juist te vertrekken. 2.1 Profiel starters In totaal hebben 137 thuiswonende jongeren meegedaan aan het onderzoek. Van deze groep geven 105 jongeren aan binnen vijf jaar te willen verhuizen naar een zelfstandige woning. Deze groep definiëren we als de zogenaamde starters. In de onderstaande tabellen en figuren zijn de kenmerken van deze laatste groep gepresenteerd. Figuur 2.1: Gemeente Stein. Leeftijdsverdelingen en huidige woonplaats starters 38% 25% 14% 4% 45% 37% 37% Tot 21 jaar 21 tot 25 jaar 25 jaar of ouder Stein Elsloo Urmond Meers Van de groep respondenten is 38% jonger dan 21 jaar, 37% tussen de 21 en 25 jaar en 25% is 25 jaar of ouder. Ongeveer 45% woont in Stein, 37% woont in Elsloo, 14% in Urmond en 4% in Meers. Bijna de helft van de respondenten heeft werk, en een kleine 30% volgt een studie. Hoe ouder de starters, hoe hoger het aandeel dat werkt. Van de groep tot 21 jaar volgt bijna 60% een studie. Tabel 2.1: Gemeente Stein. Dagelijkse bezigheid starters naar leeftijdsklasse Tot 21 jaar 21 tot 25 jaar 25 jaar en ouder Totaal Volgt studie 58% 33% 5% 29% Heeft werk 27% 41% 68% 48% Combi studie / werk 12% 15% 15% 14% Werkzoekend 4% 8% 10% 8% Anders 0% 3% 3% 2% Totaal 100% 100% 100% 100% Huidige inkomenspositie starters De inkomenspositie van starters kan heel snel veranderen. Vanaf het moment dat iemand de schoolbanken verlaat en gaat werken neemt doorgaans het maandelijkse inkomen (flink) toe. Dit zien we ook terug in de huidige inkomensverdeling naar leeftijd. Een vijfde heeft een inkomen tot en ruim de helft boven de Verhuismotieven en woonwensen jongeren 6

11 Verhuisplannen Verhuistermijn Tabel 2.2: Gemeente Stein. Huidige inkomensverdeling naar leeftijdsklasse Tot 21 jaar 21 tot 25 jaar 25 jaar en ouder Totaal Tot % 18% 15% 20% % 28% 43% 34% of meer 8% 26% 25% 21% Geen inkomen 12% 8% 5% 8% Wil niet zeggen 19% 21% 13% 17% Totaal 100% 100% 100% 100% 2.2 Verhuisplannen en termijn De verhuisplannen in combinatie met de termijn waarbinnen jongeren plannen hebben om zelfstandig te wonen geeft aan hoe concreet jongeren bezig zijn met het zoeken naar een woning. Is men eigenlijk nog niet echt op zoek of zijn de plannen al vergevorderd? Verhuisplannen en termijn Van de totale groep respondenten heeft ruim driekwart plannen om binnen vijf jaar zelfstandig te gaan wonen en een kleine 4% misschien. Hoe ouder men is, hoe sterker de verhuisplannen. Van de starters tot 21 jaar wil 53% verhuizen, bij 21- tot 25-jarigen is dat 83% en bij jongeren van 25 jaar en ouder 98%. Tabel 2.3: Gemeente Stein. Plannen om binnen vijf jaar te verhuizen naar leeftijdsklasse Tot 21 jaar 21 tot 25 jaar 25 jaar en ouder Totaal Ja 53% 83% 98% 77% Misschien 8% 4% 0% 4% Nee 24% 11% 2% 13% Weet niet 14% 2% 0% 6% Totaal 100% 100% 100% 100% Binnen 1 jaar 15% 17% 36% 23% 1 tot 2 jaar 27% 37% 51% 39% 2 tot 5 jaar 58% 46% 13% 38% Totaal 100% 100% 100% 100% Ook de termijn waarbinnen men wil verhuizen laat duidelijk zien dat ouderen concretere verhuiswensen hebben dan jongeren. Circa 15% van de starters tot 21 jaar wil binnen 1 jaar verhuizen, terwijl dat bij de 25-plussers ongeveer een derde is. Starters willen over het algemeen alleen (39%) of met zijn tweeën gaan samenwonen (44%). Een kleine groep jongeren heeft hier nog geen beeld bij. Tabel 2.4: Gemeente Stein. Met hoeveel personen wil men de woning betrekken? Tot 21 jaar 21 tot 25 jaar 25 jaar en ouder Totaal Alleen 35% 36% 45% 39% 2 personen 46% 44% 43% 44% Meer dan 2 personen 0% 3% 0% 1% Weet niet 19% 18% 13% 16% Totaal 100% 100% 100% 100% Wens om zelfstandig te gaan wonen belangrijkste reden om uit huis te gaan Aan alle thuiswonende jongeren die willen verhuizen is gevraagd wat de belangrijkste redenen zijn om zelfstandig te gaan wonen. Veruit de belangrijkste reden die wordt genoemd is dat men zelfstandig wil gaan wonen. Dit geldt voor bijna 60% van de potentiële starters. Daarnaast geeft een kwart aan het huis uit te willen om te gaan samenwonen of trouwen Verhuismotieven en woonwensen jongeren 7

12 Figuur 2.2: Gemeente Stein. Redenen om zelfstandig te wonen Wil zelfstandig gaan wonen Wil gaan samenwonen / trouwen Wil een woning kopen Wil dichter bij mijn studie wonen Anders 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Aan jongeren die geen verhuisplannen hebben is juist gevraagd wat hiervoor de achterliggende redenen zijn. Hieruit blijkt duidelijk dat de belangrijkste reden is dat zij aangeven nog prima bij hun ouders te wonen. Dit wordt ook wel aangeduid met het begrip hotel mama, waarbij de trend is dat thuiswonende jongeren op steeds latere leeftijd uit huis gaan. Op de tweede plaats staat de keuze om te gaan studeren. Redenen die minder vaak genoemd worden zijn: zelfstandig wonen is te duur, de onzekerheid over waar ik ga werken en op kamers willen wonen. Figuur 2.3: Gemeente Stein. Redenen om voorlopig niet uit huis te gaan. (meerdere antwoorden mogelijk) Woon nog prima bij mijn ouders Ik ga studeren Zelfstandig wonen is te duur Onzekerheid over waar ik ga werken Wil eerst op kamers wonen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Het is niet de verwachting dat het realiseren van geschikt aanbod ervoor zorgt dat deze jongeren wel gaan verhuizen. Slechte een zeer kleine groep (14%) geeft aan dat ze wel zelfstandig gaan wonen als er geschikte woningen worden gebouwd of beschikbaar komen. In totaal gaat het om 2 respondenten. 2.3 Woningvoorkeuren Hoe zien de woonvoorkeuren van de groep starters eruit? Wat voor woning zoeken zij, moet dat een huur- of een koopwoning zijn, en wat mag het kosten? In deze paragraaf werken we de woningvoorkeuren uit naar eigendomsvorm, woningtype, prijsklasse en nieuwbouw of bestaande bouw. Ook gaan we in op de belangrijkste redenen om te gaan huren of kopen en de verwachte woonlasten. Voorkeur voor zowel huren als kopen Starters in Stein hebben geen uitgesproken voorkeur voor huren of kopen. Ongeveer 39% geeft aan op zoek te zijn naar een koopwoning en 31% naar een huurwoning. Opvallend is de grote groep van 30% die vooralsnog geen voorkeur heeft. Wel zien we dat naarmate de leeftijd toeneemt de voorkeur voor een koopwoning sterker wordt. Dit past ook bij deze groep: een groter aandeel werkt en het maandelijks inkomen ligt doorgaans hoger dan bij jongere starters Verhuismotieven en woonwensen jongeren 8

13 Figuur 2.4: Gemeente Stein. Eigendomsvorm naar leeftijd. Tot 21 jaar 31% 12% 58% 21 tot 25 jaar 36% 41% 23% 25 jaar of ouder 28% 55% 18% Totaal 31% 39% 30% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Huur Koop Geen voorkeur Gewenste woningtype naar eigendomsklasse Starters die op zoek zijn naar een huurwoning richten zich duidelijk op kleinere woningen. Een groot deel van deze groep geeft de voorkeur voor aan appartement, en daarnaast is er een kleine groep die aangeeft een kamer of een studio te zoeken. De groep starters op zoek naar een koopwoning richten zich duidelijk op de grotere woningen als tweeonder-een kapwoningen en rijwoningen. Zij zoeken bewust naar een woning waar zij langer kunnen (blijven) wonen, en kunnen daarmee ook inspelen op eventuele verandering in de gezinssamensteling. Tabel 2.5: Gemeente Stein. Gewenst woningtype naar eigendom Huur Koop Geen voorkeur Totaal Rijwoning 15% 15% 26% 18% 2-1-kapwoning 6% 54% 6% 25% Vrijstaand 3% 24% 19% 16% Appartement 52% 5% 39% 30% Beneden- / bovenwoning 0% 0% 0% 0% Kamer / studio 21% 0% 6% 9% Anders 3% 2% 3% 3% Totaal 100% 100% 100% 100% Aan starters is ook gevraagd welk woningtype hun eerste en tweede voorkeur krijgt. Een kwart van de starters heeft een twee-onder-een-kapwoning als eerste voorkeur. Daarna worden vrijstaande woningen en appartementen zonder lift relatief vaak genoemd. Als tweede voorkeur wordt een hoekwoning het vaakst genoemd. Een kwart heeft een rijwoning als tweede voorkeur. Daarbij wordt een 2-1-kapwoning ook veel als tweede keuze genoemd. Tabel 2.6: Gemeente Stein. Gewenst woningtype naar 1 e en 2 e voorkeur 1 e voorkeur 2 e voorkeur 2-1-kapwoning 25% 18% Vrijstaand 16% 11% Appartement zonder lift 16% 9% Appartement met lift 13% 7% Tussenwoning 10% 14% Hoekwoning 9% 26% Studio 5% 12% Kamer 5% 2% Anders 2% 1% Totaal 100% 100% Verhuismotieven en woonwensen jongeren 9

14 Gewenste huurprijsklasse: vooral tot 587 per maand De meeste starters zoeken een huurwoning in de prijsklasse tussen 410 en 587 (42%). Daarnaast geeft ongeveer één op de vijf starters aan te zoeken naar een woning tussen de 587 en 629 per maand. Bij de groep tot 21 jaar speelt betaalbaarheid van de woning duidelijk een belangrijke rol. Een kwart van deze groep is op zoek naar een woning met een huurprijs tot 410 per maand. Dit is overigens de huurprijsgrens waarbij jongeren tot 23 jaar in aanmerking komen voor huursubsidie. Figuur 2.5: Gemeente Stein. Gewenste prijsklasse huur naar leeftijd tot 21 jaar 26% 39% 13% 4% 17% 21 tot 25 jaar 9% 43% 13% 9% 26% 25 jaar of ouder 11% 44% 39% 6% Totaal 16% 42% 20% 5% 17% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tot tot tot tot 711 Weet ik niet Gewenste koopprijsklasse: vooral tot De groep die op zoek is naar een koopwoning richt zich vooral op het goedkope deel van de woningvoorraad. Bijna de helft van de jongeren zoekt een woning tot Dit is overigens een segment dat ruim voorradig is in de gemeente Stein. Ongeveer een vijfde van de koopvoorraad heeft een WOZ-waarde tot Wel zien we dat een kwart van de starters nog geen beeld heeft van de prijsklasse waarin ze een woning zoeken. Dit is ook de groep waarbij de plannen minder concreet zijn, en die zich nog (moeten) oriënteren op de koopmarkt. Ook hier zien we dat oudere starters een beter beeld hebben van hun gewenste woning dan jongeren. Figuur 2.6: Gemeente Stein. Gewenste prijsklasse koop naar leeftijd tot 21 jaar 33% 11% 11% 6% 39% 21 tot 25 jaar 20% 16% 24% 12% 28% 25 jaar of ouder 21% 38% 3% 21% 17% Totaal 24% 24% 13% 14% 26% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% < tot tot > Weet ik niet Belangrijkste redenen om te gaan huren of kopen Starters hebben ieder hun eigen motieven om te kiezen voor een huur- of koopwoning. De groep die kiest voor een huurwoning geeft aan dat financiële argumenten een belangrijke rol spelen in hun afweging. Dit kan zijn dat men een koopwoning niet kan betalen of geen hypotheek kan krijgen. Daarnaast wordt de flexibiliteit van een huurwoning als belangrijke reden genoemd. Ongeveer een kwart van de starters is van mening dat ze vanuit een huurwoning makkelijker kunnen verhuizen Verhuismotieven en woonwensen jongeren 10

15 Tabel 2.7: Gemeente Stein. Belangrijkste redenen om te huren Percentage Een koopwoning kan ik niet betalen 34% Vanuit een huurwoning kan ik makkelijker verhuizen 27% Ik kan geen hypotheek krijgen 20% Met een huurwoning loop ik minder financieel risico 14% Andere reden 6% Totaal 100% Voor potentiële koopstarters spelen financiële motieven ook een belangrijke rol. Een grote groep geeft aan dat het kopen van een woning als financieel gunstiger wordt gezien dan het huren van een woning (54%). Een tweede belangrijke reden is de mogelijkheid om de woning naar wens aan te kunnen passen (33%). Tabel 2.8: Gemeente Stein. Belangrijkste redenen om te kopen Percentage Een eigen woning is financieel gunstiger 54% Een eigen woning kan ik naar wens aanpassen 33% Met een eigen woning maak ik kans op waardestijging 7% Andere reden 5% Totaal 100% Huurstarters zijn op zoek naar een kleine(re) woning dan koopstarters De helft van de starters zoekt een woning met minimaal 3 kamers. Ook hier komt het beeld naar voren dat starters op zoek naar een huurwoning genoegen nemen met een kleinere woning (2 a 3 kamers). Starters op zoek naar een koopwoning zoeken juist een woning met 3 kamers (45%) of 4 kamers of meer (40%). Tabel 2.8: Gemeente Stein. Gewenst aantal kamers (woonkamer + slaapkamers) 1 kamer 2 kamers 3 kamers 4+ kamers Totaal Huur 15% 33% 45% 6% 32% Koop 3% 13% 45% 40% 39% Geen voorkeur 3% 27% 63% 7% 29% Totaal 7% 23% 50% 19% 100% Vergelijken we het gewenste aantal kamers met de leeftijd van starters dan zijn de verschillen klein. Wel zien we dat starters tot 21 jaar iets vaker een tweekamerwoning willen. Starters van 25 jaar of ouder willen juist vaker een woning met 4 kamers of meer. Figuur 2.7: Gemeente Stein. Gewenst aantal kamers (woonkamer + slaapkamers) naar leeftijd tot 21 jaar 8% 27% 50% 12% 4% 21 tot 25 jaar 5% 21% 56% 15% 3% 25 jaar of ouder 8% 23% 43% 28% Totaal 7% 23% 50% 19% 2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 kamer 2 kamers 3 kamers 4 kamers of meer Weet ik niet Verhuismotieven en woonwensen jongeren 11

16 Nieuwbouw of bestaande bouw? Potentiële starters in Stein hebben een sterkere voorkeur voor bestaande bouw dan voor een nieuwbouwwoning: circa 48% wil een bestaande woning en 26% wil een nieuwbouwwoning. Daarnaast is er een grote groep die geen voorkeur heeft voor bestaande bouw of nieuwbouw (42%). Figuur 2.8: Gemeente Stein. Wens en voorkeur voor nieuwbouw of bestaande bouw (meerdere antwoorden mogelijk) Bestaande woning Geen voorkeur Nieuwbouwwoning Nieuwe woning in bestaand pand Wil zelf een nieuwbouwwoning bouwen Weet ik niet 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Meeste starters hebben zich (nog) niet laten informeren over woonlasten Het zoeken van een koopwoning begint vaak met het informeren bij een bank of hypotheekverstrekker over de financiële mogelijkheden. Welke hypotheek kan men krijgen en wat is de hoogte van de bijbehorende maandlasten. Opvallend is dat een grote groep starters (nog) geen gesprek heeft gehad bij een bank of hypotheekverstrekker. Slechts één op de tien starters geeft aan dit te hebben gedaan. Aan de starters is ook gevraagd of ze behoefte hebben aan meer informatie van de bank of hypotheekverstrekker. De helft geeft aan hier behoefte aan te hebben. Twee vijfde heeft hier geen behoefte aan, een tiende weet het niet. Hier liggen dus kansen voor een (lokale) bank om dit initiatief op te pakken. Daarnaast valt op dat bij veel jongeren nog onduidelijkheid is over hoeveel ze willen besteden aan woonlasten. Ruim een derde geeft aan dit niet te weten. Een bijna even grote groep verwacht circa 20% tot 30% van het totale huishoudensinkomen te besteden aan woonlasten. Tabel 2.9: Gemeente Stein. Hoeveel wil men besteden aan woonlasten? Percentage Minder dan 10% 3% 10% tot 20% 15% 20% tot 30% 35% 30% of meer 10% Weet niet 36% Totaal 100% 2.4 Waar willen starters wonen? Ruim twee op de vijf starters wil zeker in Stein blijven wonen Ruim twee op de vijf starters geven aan dat ze in Stein willen blijven wonen. Toch is er een relatief grote groep die nog twijfelt, namelijk bijna de helft. Ongeveer één op de tien starters geeft expliciet aan te willen verhuizen naar een andere gemeente. Hierbij worden omliggende gemeenten genoemd als Beek of Echt-Susteren en studentensteden als Maastricht of Nijmegen. Jongeren tot 21 jaar zijn minder gehecht aan Stein dan oudere starters. Dit hangt samen met hun toekomst: ze weten nog niet waar ze gaan studeren/werken. De toekomst van 25-plussers is al meer duidelijker: zeven op de tien heeft al een baan Verhuismotieven en woonwensen jongeren 12

17 Tabel 2.10: Gemeente Stein. Wil men in Stein blijven wonen? Tot 21 jaar 21 tot 25 jaar 25 jaar en ouder Totaal Ja 31% 36% 58% 43% Misschien 54% 49% 40% 47% Nee wil naar andere gemeente 15% 15% 3% 10% Totaal 100% 100% 100% 100% Starters hebben een sterke binding met de eigen kern De groep jongeren die in de gemeente willen blijven wonen zijn doorgaans sterk gericht op hun eigen dorp. Ongeveer twee derde wil in zijn of haar eigen dorp blijven wonen. De verschillen tussen de dorpen zijn klein. Ongeveer een kwart heeft overigens geen voorkeur voor een kern in de gemeente. Tabel 2.11: Gemeente Stein. Kernbinding kernen Elsloo Stein Urmond Overige dorpen Totaal Huidige woonplaats 67% 62% 62% 67% 64% Andere woonplaats in gemeente 9% 2% 15% 0% 6% Geen voorkeur 21% 27% 23% 0% 23% Weet niet 3% 9% 0% 33% 6% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% Werk en familie/vrienden belangrijke redenen om de gemeente te verlaten Aan jongeren die de gemeente Stein willen verlaten is gevraagd wat de belangrijkste vertrekmotieven zijn. De meeste jongeren geven aan dat ze de gemeente verlaten vanwege werk (40%). Op de tweede plaats staat familie of vrienden elders. Bijna drie op de tien jongeren geeft dit aan. Daarnaast geeft ongeveer een kwart aan dat ze geen geschikte woning kunnen vinden of dat ze vertrekken vanwege studie. Figuur 2.9: Gemeente Stein. Belangrijkste redenen om de gemeente te verlaten (meerdere antwoorden mogelijk) Vanwege werk Vanwege familie / vrienden elders Kan hier niet de geschikte woning vinden Vanwege studie Hier zijn geen woningen beschikbaar Het is geen prettige gemeente 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Kleine groep heeft interesse in bestaande locaties die voor starters ingezet kunnen worden De gemeente bekijkt momenteel of er mogelijkheden zijn om bestaand (leegstaand) vastgoed geschikt te maken voor jongerenhuisvesting of nieuwbouw ten behoeve van jongeren (al dan niet tijdelijk). De locaties zijn beperkt tot gronden en panden die in eigendom zijn van de gemeente. De gemeente heeft een drietal locaties op het oog. Dit zijn Bramert-Noord in Urmond, Meerdel in Elsloo en de Fanfarezaal in Stein Verhuismotieven en woonwensen jongeren 13

18 Tabel 2.12: Gemeente Stein. Interesse in specifieke locaties Bramert-Noord Meerdel Fanfarezaal Totaal Ja, ik heb interesse 10% 19% 10% 13% Ja, ik heb misschien interesse 41% 35% 26% 34% Nee, ik heb geen interesse 36% 35% 54% 42% Weet ik niet 12% 10% 10% 11% Totaal 100% 100% 100% 100% Ruim één op de tien respondenten geeft aan interesse te hebben in een van de genoemde locaties. Concreet komt dit neer op ongeveer 10 tot 15 personen. Daarnaast is er een relatief grote groep die misschien interesse heeft (25 tot 40 personen). De locatie Meerdel in Elsoo lijkt om de meeste interesse te kunnen rekenen. Daarnaast is er een potentieel grote groep jongeren die interesse hebben in Bramert-Noord. Het lijkt zeker kansrijk om de mogelijkheden te onderzoeken voor verdere uitwerking van deze locaties. In totaal hebben 24 jongeren aangegeven dat ze ervoor open staan om mee te denken over verdere uitwerking van deze plannen. 2.5 Manier van zoeken en zoekduur Groot deel thuiswonende jongeren niet actief op zoek Een groot deel van de potentiële starters heeft wel plannen om te verhuizen, maar is nog niet actief op zoek naar een woonruimte. Dit betreft ruim 40% van de respondenten. De jongeren die wel actief op zoek zijn, zijn over het algemeen nog niet lang op zoek. Ongeveer een derde is korter dan een halfjaar op zoek naar een woning. Het aandeel jongeren dat al langer op zoek is naar een woning is beperkt. Van de groep starters die op zoek zijn naar een huurwoning geeft een kwart aan tussen de 6 en 12 maanden te zoeken en bij koopstarters is dit 17%. Tabel 2.13: Zoekduur starters naar eigendom Huur Koop Geen voorkeur Totaal Niet actief op zoek 30% 34% 68% 43% Korter dan half jaar 42% 44% 19% 36% Tussen 6 en 12 maanden 24% 17% 0% 14% Langer dan 1 jaar 3% 5% 13% 7% Totaal 100% 100% 100% 100% Starters die actief op zoek zijn naar een koopwoning zoeken voornamelijk via internet (50%) of social media (28%). Daarnaast zoekt bijna een vijfde naar een koopwoning via de (lokale) dagbladen Verhuismotieven en woonwensen jongeren 14

19 Figuur 2.10:Gemeente Stein. Manier van zoeken naar koopwoning (meerdere antwoorden mogelijk) Zoeken via internet (Funda, Jaap.nl, etc.) Social media Kijken naar advertenties in (lokale) dagbladen Rondvragen / persoonlijke contacten Af en toe binnenlopen bij een makelaar Inschrijven bij een makelaar Inschrijven bij een projectontwikkelaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% De groep die op zoek is naar een huurwoning geeft aan te zoeken via het persoonlijke netwerk (door rondvragen, via persoonlijke contacten) of staat ingeschreven bij een van de corporaties. Daarnaast is er een groep die aangeeft te zoeken via social media. Figuur 2.11: Gemeente Stein. Manier van zoeken naar huurwoning (meerdere antwoorden mogelijk) Rondvragen / persoonlijke contacten Ingeschreven bij Maaskant Wonen/Wonen Limburg Social media Reageren op aangeboden woningen van part. verhuurders Kijken naar advertenties in (lokale) dagbladen Inschrijven bij studentenhuisvesting Reageren op briefjes bij supermarkt of school Zelf adverteren 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% Veel starters op zoek naar een huurwoning staan (nog) niet ingeschreven Opvallend is dat een grote groep van de ondervraagde jongeren, op zoek naar een huurwoning, aangeeft dat ze (nog) niet staan ingeschreven bij een van beide woningcorporaties. Dit betreft driekwart van de respondenten. Van de jongeren die wel ingeschreven staan, is circa 11% korter dan een jaar ingeschreven. Tabel 2.14: Gemeente Stein. Hoe lang staat men ingeschreven bij Maaskant Wonen of Wonen Limburg Percentage Ik sta niet ingeschreven 75% Korter dan een half jaar 6% Tussen de 6 en 12 maanden 5% Tussen de 1 en 2 jaar 6% Tussen de 2 en 4 jaar 2% Langer dan 4 jaar 6% Totaal 100% De helft van de starters, die staan ingeschreven bij Maaskant Wonen of Wonen Limburg, heeft nooit gereageerd op een huurwoning. Dit bevestigd het beeld dat een grote groep jongeren (nog) niet actief op zoek is naar een woning. Een kleine groep is zeer actief en heeft al 5 keer of vaker gereageerd op en woning, namelijk circa 20%. In totaal betreft het 3 respondenten Verhuismotieven en woonwensen jongeren 15

20 Tabel Gemeente Stein. Hoe vaak gereageerd op huurwoning. Percentage Nooit gereageerd 50% 1 tot 2 keer 6% 3 tot 4 keer 6% 5 tot 10 keer 13% 10 keer of meer 6% Weet niet 19% Totaal 100% Starters zoeken in andere gemeente als ze de geschikte woning niet kunnen vinden Substitutiegedrag is het gedrag dat men vertoont als iemand niet de juiste woning kan vinden. Dit is de zogenaamde second-best oplossing. Daarom is in de vragenlijst gevraagd wat men doet als ze de gewenste woning niet in de gemeente kunnen vinden. Hieruit komt naar voren dat het merendeel (60%) in dat geval gaat zoeken naar een woning in een andere gemeente. Daarnaast geeft ruim de helft aan op zoek te gaan in een ander dorp binnen de gemeente Stein. Figuur 2.12: Gemeente Stein. Substitutiegedrag starters Zoeken in een andere gemeente Zoeken naar een ander dorp binnen de gemeente Langer thuis blijven wonen Zoeken in een andere wijk Zoeken naar ander woningtype Zoeken naar een kleinere woning Huren in plaats van kopen Zoeken in een lagere prijsklasse Zoeken in een hogere prijsklasse Kopen in plaats van huren Zoeken naar een grotere woning Niet verhuizen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 2.6 Interesse CPO, starterslening en bouwkavels Ongeveer een derde heeft interesse in CPO Bij Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) zijn nieuwe bewoners gezamenlijk verantwoordelijk voor de realisatie van hun eigen nieuwbouwproject. Dit betekent dat een groep mensen met elkaar een stuk grond aankoopt of toegewezen krijgt en daar zelf hun woning op bouwt. De potentiële kopers organiseren zelf het hele proces van ontwerp van de woning tot de daadwerkelijke bouw. Tabel 2.16: Gemeente Stein. Interesse in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) Percentage Goed idee, ik ben geïnteresseerd 32% Goed idee, maar ik ben niet geïnteresseerd 63% Geen goed idee 6% Totaal 100% Verhuismotieven en woonwensen jongeren 16

21 Bijna alle starters vinden CPO een goed idee, maar ongeveer een derde van de respondenten geeft aan geïnteresseerd te zijn. De praktijk leert echter dat het niet eenvoudig is om een groep enthousiastelingen bij elkaar te krijgen. Het vraagt namelijk een flinke tijdsinvestering in een periode van je leven waarin vaak veel veranderingen plaatsvinden (baan, studie, relaties, etc.). Toch biedt dit aanknopingspunten om de mogelijkheden van het starten van een concreet project te onderzoeken. Starterslening is populair onder jongeren De Starterslening biedt starters die voor het eerst een woning willen kopen extra mogelijkheden om geld te lenen. De Starterslening is een aanvulling op de hypotheek die iemand kan krijgen en wordt verstrekt door de gemeente. Het voordeel van de Starterslening is dat over de eerste drie jaar geen rente of aflossing betaald hoeft te worden. Na drie jaar gaat de starter rente en aflossing betalen over de lening, tenzij de starter het niet kan betalen. De gemeente biedt jongeren deze mogelijkheid aan. Ongeveer drie op de tien starters geeft aan gebruik te willen maken van de Starterslening. Daarnaast is er een grote groep die er misschien gebruik van wil maken. Tabel 2.17: Gemeente Stein. Interesse in starterslening Percentage Ja, ik wil er graag gebruik van maken 29% Ja, ik wil er misschien gebruik van maken 64% Nee, ik wil er geen gebruik van maken 7% Totaal 100% Bouwkavels voor starters De gemeente Stein biedt speciaal voor starters de mogelijkheid om een bouwkavel te kopen met korting, om daar zelfstandig een woning te bouwen. Het gaat om 1 kavel aan de Meerser Eindstraat in Meers, 1 kavel aan de Brugstraat in Stein en 2 kavels aan de Veestraat in Elsloo. De interesse in bouwkavels voor nieuwbouw is beperkt. Ongeveer één op de vijf starters geeft aan interesse te hebben en ruim 40% misschien. Het lijkt erop dat jongeren in Stein eerder geneigd zijn om samen iets te ontwikkelen (CPO) dan zelfstandig. Tabel 2.18: Gemeente Stein. Interesse in bouwkavels voor starters Percentage Ja 18% Misschien 43% Nee 39% Totaal 100% Verhuismotieven en woonwensen jongeren 17

22 3 Vertrokken starters In dit onderzoek zijn ook de starters betrokken die de afgelopen 4 jaar vanuit Stein naar een andere gemeente zijn vertrokken. Hiermee brengen we de ervaringen en motieven van deze groep vertrokken jongeren in beeld. In dit hoofdstuk staat centraal waarom men de gemeente verlaten heeft. Verder kijken we naar de huidige woonsituatie en wat de ervaringen waren met het zoeken naar de huidige woning. Let wel: vanwege de lage respons moeten deze uitkomsten als zeer indicatief worden beschouwd. Daarnaast betreft het een selectieve groep omdat jongeren uit Sittard-Geleen en Beek specifiek zijn aangeschreven. 3.1 Profiel vertrokken starters In de onderstaande tabel zijn de achtergrondkenmerken weergegeven van de respondenten die zijn vertrokken uit Stein. Hieruit blijkt dat de meerderheid zelfstandig woont (85%), ongeveer de helft werkzaam is en dat ruim de helft een inkomen van of meer heeft. Tabel 3.1: Gemeente Stein. Huidige achtergrondkenmerken vertrokken jongeren Aandeel Tot 25 jaar 40% 25 tot 30 jaar 60% Totaal 100% Zelfstandig 85% Op kamers 15% Totaal 100% Werkt 50% Combi studie en werk 29% Studie 14% Anders 7% Totaal 100% Tot % tot % of meer 54% Geen inkomen 4% Wil niet zeggen 7% Totaal 100% Ongeveer twee op de vijf respondenten woont in Sittard-Geleen en circa 30% in de gemeente Beek. Tabel 3.2: Gemeente Stein. Huidige gemeente vertrokken jongeren Aandeel Sittard-Geleen 43% Beek 29% Overig Limburg 11% Overig Nederland 11% Buitenland 7% Totaal 100% Verhuismotieven en woonwensen jongeren 18

23 3.2 Huidige woonsituatie In deze paragraaf brengen we de huidige woonsituatie van de vertrokken starters in beeld. Wonen ze in een huur- of koopwoning? In wat voor soort woning wonen ze? Hoeveel huur betalen ze of wat is de verkoopwaarde van hun woning? Vertrokken starters wonen voornamelijk in particuliere huur en koop De meeste respondenten wonen momenteel in een huurwoning (68%). Opvallend is dat een groot deel hiervan in de particuliere huurvoorraad terecht is gekomen. Van de totale groep respondenten woont ruim 60% in een appartement en ongeveer 20% in een rijwoning. Figuur 3.1: Gemeente Stein. Eigendomsvorm huidige woning vertrokken starters 14% 21% 32% 54% 63% 4% 13% Particuliere huur Koop Sociale huur Rijwoning 2-1 kap Vrijstaand Appartement Een ander opvallende uitkomst is dat een grote groep in een huurwoning aangeeft meer dan 711 per aan huur te betalen. Dit is een zeer hoog percentage en de vraag is in hoeverre dit representatief is voor de totale groep jongeren uit Stein. Dit sluit overigens wel aan bij het hoge aandeel respondenten die aangeven in een particuliere huurwoning te wonen. Van de respondenten in de koopsector heeft ruim 40% een koopwoning met een waarde tussen de en Het merendeel van de vertrokken starters die een woning hebben gekocht, hebben zich vooraf laten voorlichten over hun financiële mogelijkheden. Tabel 3.3: Gemeente Stein. Huidige huurprijs en woningwaarde (koop) van vertrokken starters 14% 14% 44% 13% 31% 13% 29% 43% Tot tot tot 711 Meer dan 711 < > Niet bekend Verhuismotieven en woonwensen jongeren 19

24 3.3 Binding met Stein en vertrekmotieven Bijna de helft van de vertrokken jongeren geeft aan dat ze geen (sociale) binding hadden met de gemeente waarin ze nu wonen. De groep die wel een binding met de huidige gemeente had geeft aan dat er al familie of vrienden wonen, ze lid waren van een (sport)vereniging of dat ze al eerder in de betreffende gemeente hebben gewoond. Figuur 3.2: Gemeente Stein. Had je een zekere binding met je huidige gemeente voordat je hier kwam wonen? (meerdere antwoorden mogelijk) Nee Ja, er wonen familieleden / vrienden in deze gemeente Deelname vereniging Ja, ik /partner heeft eerder in deze gemeente gewoond Ja, mijn partner woonde al in deze gemeente Ja, ik / partner werk(t) in deze gemeente Ja, ik studeerde al in deze gemeente 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Voor de respondenten die de gemeente hebben verlaten lijken motieven die samenhangen met het beschikbare woningaanbod toch doorslaggevend te zijn. Men kon de gewenste woning niet vinden in Stein of er was onvoldoende aanbod aan betaalbare huur. Figuur 3.3: Gemeente Stein. Belangrijkste motieven om de gemeente te verlaten (meerdere antwoorden mogelijk) Kon gewenste woning niet vinden Onvoldoende aanbod betaalbare huur Wilde in andere omgeving wonen Trouwen/samenwonen Kon niet snel genoeg passende woning vinden Onvoldoende levendigheid in de woonomgeving Vanwege de prijs-/kwaliteitverhouding Onvoldoende aanbod uitgaansgelegenheden Dichterbij studie willen wonen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Een groot deel van de respondenten (circa 75%) geeft aan dat ze wel naar een woning in Stein hebben gezocht, maar blijkbaar niet hebben kunnen vinden. Ook komt het beeld naar voren dat de meesten niet specifiek in één gemeente hebben gezocht, maar zowel in Stein als in Beek (68%) als in Sittard-Geleen (52%). 3.4 Oriëntatie op Stein In deze paragraaf staat centraal in welke mate jongeren georiënteerd zijn op Stein. Hierboven kwam al naar voren dat driekwart van de vertrokken jongeren wel degelijk naar een woning in de gemeente Stein heeft gezocht. Hebben ze dan overwogen om in Stein te blijven wonen, en in hoeverre zijn ze nog verbonden met de gemeente? Verhuismotieven en woonwensen jongeren 20

25 Driekwart heeft overwogen om in Stein te blijven wonen Aan de vertrokken jongeren is gevraagd of men overwogen heeft om in Stein te blijven wonen. Bij driekwart van de jongeren was dit geval. Een kwart van de jongeren heeft dit dus niet overwogen en heeft dus een bewuste keuze gemaakt om de gemeente te verlaten. De meest genoemde redenen zijn studie, de voorkeur om in een stad te wonen of omdat ze wonen in een andere gemeente aantrekkelijker te vinden. De meeste vertrokken jongeren hebben een (sterke) binding met Stein als woongemeente. De helft van de respondenten geeft aan dat ze zich erg verbonden voelen met de gemeente als plek om te wonen en ongeveer een derde voelt een beperkte binding. Figuur 3.4: Gemeente Stein. In welke mate voelde je je gebonden met de gemeente als plek om te wonen? 14% Ik voelde mij erg gebonden 36% 50% Ik voelde maar een beperkte binding Ik voelde geen binding Stein in trek als woongemeente, maar een lage bereidheid om terug te keren Aan de vertrokken jongeren zijn een vijftal stellingen voorgelegd over Stein als woongemeente. Hieruit blijkt dat zij doorgaans positief oordelen over Stein als woongemeente. Ongeveer de helft had graag in de gemeente willen blijven wonen, maar geeft tegelijkertijd ook aan dat het zeer waarschijnlijk is dat ze voor langere tijd buiten Stein blijven wonen. Ongeveer de helft zou graag weer terug willen keren naar Stein, maar de vraag is of dit in de toekomst ook zal gebeuren. Bijna twee derde geeft namelijk aan dat ze bij de volgende verhuizen waarschijnlijk niet naar Stein terugkeren. Vertrokken jongeren missen vooral vrienden familie en vrienden die nog in Stein wonen en ongeveer een derde mist niets aan de gemeente. Figuur 3.5: Gemeente Stein. Stellingen over Stein als woongemeente Ik had graag in Stein willen blijven wonen 29% 21% 25% 14% 11% Het is zeer waarschijnlijk dat ik voor lange tijd buiten Stein blijf wonen 29% 29% 21% 18% 4% Ik wil graag weer terugkeren naar de Stein 18% 29% 21% 25% 7% Als ik de volgende keer verhuis wil ik terug naar Stein verhuizen 18% 14% 32% 21% 14% Ik raad Stein aan als woongemeente 25% 29% 36% 7% 4% Bron: Startersonderzoek Stein % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Helemaal eens Eens Niet eens / niet oneens Oneens Helemaal oneens Verhuismotieven en woonwensen jongeren 21

26 Bijlage: Vragenlijst thuiswonende jongeren Selectievragen 1. Waar woon je op dit moment? Elsloo vraag 2 Meers vraag 2 Stein vraag 2 Urmond vraag 2 Berg aan de Maas vraag 2 Ik woon nu niet meer in de gemeente Stein vragenlijst vertrokken jongeren 2. Hoe woon je op dit moment? Ik woon thuis (bij mijn ouder(s), familie of vrienden) vraag 3 Ik woon op kamers vraag 3 Ik woon zelfstandig in een eigen huur- of koopwoning geen doelgroep, einde enquête Verhuisplannen / zelfstandig gaan wonen NB: Dit vragenblok wordt gesteld aan potentiele starters die aangeven thuis of op kamers te wonen (vraag 2). 3. Ben je van plan om binnen 5 jaar op zoek te gaan naar een zelfstandige woning? Een zelfstandige woning is een woning met eigen toegang en eigen keuken, badkamer en toilet. Heeft de woning geen eigen toegang of wordt de keuken of toilet gedeeld met bewoners van andere woningen of kamers dan is er sprake van een onzelfstandige woning. Een voorbeeld van een onzelfstandige woning is een kamer in een studentenhuis. Ja vraag 6 Misschien vraag 6 Nee vraag 4 Weet ik niet / nog niet over nagedacht vraag 4 4. Waarom heb je geen plannen om te verhuizen naar een zelfstandige woning? (Je kunt maximaal 3 antwoorden geven) Ik wil eerst op kamers wonen vraag 5 Ik woon voorlopig prima op kamers vraag 5 Ik woon voorlopig prima bij mijn ouders vraag 5 Zelfstandig wonen is te duur vraag 5 Ik ga studeren vraag 5 Onzekerheid over waar ik ga werken vraag 5 Anders, namelijk vraag 5 Weet ik niet vraag Verhuismotieven en woonwensen jongeren 22

27 5. En als er in de komende jaren voor jou geschikte woningen worden gebouwd of beschikbaar komen, wil je dan wel verhuizen? Ja vraag 6 Misschien vraag 6 Nee vraag Op welke termijn denk je (misschien) te gaan verhuizen / zelfstandig te gaan wonen? Binnen 1 jaar vraag 7 Binnen 1 tot 2 jaar vraag 7 Binnen 2 tot 5 jaar vraag 7 Weet ik niet vraag 7 7. Wat is de belangrijkste reden om te verhuizen? Ik wil zelfstandig gaan wonen vraag 8 Ik wil gaan samenwonen / trouwen vraag 8 Ik wil een woning kopen vraag 8 Ik wil dichter bij mijn werk wonen vraag 8 Ik wil dichter bij mijn studie wonen vraag 8 Ik wil dichter bij familie / vrienden wonen vraag 8 Anders, namelijk vraag 8 Weet ik niet vraag 8 8. Zoek je een huur- of een koopwoning? Huur vraag 9 Koop vraag 10 Geen voorkeur vraag 9 en In welke prijsklasse zoek je een huurwoning? Tot 410 vraag tot 587 vraag tot 629 vraag tot 711 vraag 11 Meer dan 711 vraag 11 Weet ik niet vraag In welke prijsklasse zoek je een koopwoning? Tot vraag tot vraag tot vraag tot vraag tot vraag 11 Meer dan vraag 11 Weet ik niet vraag Verhuismotieven en woonwensen jongeren 23

28 11. Naar welk type woning ben je op zoek? Geef jouw 1e en eventueel 2e voorkeur aan. 1 e voorkeur 2 e voorkeur Tussenwoning Hoekwoning Twee-onder-een-kap woning Vrijstaande woning Appartement zonder lift Appartement met lift Kamerhuur Studio Anders, namelijk. Deze vragen worden alleen gesteld aan respondenten die een koopwoning zoeken 12. Heb je je recent bij een bank of andere hypotheekverstrekker voor laten lichten wat je financiële mogelijkheden zijn? Ja vraag 13 Nee vraag 13 Weet ik niet vraag Heb je behoefte aan meer informatie van een bank of andere hypotheekverstrekker over je financiële mogelijkheden? Ja vraag 14 Nee vraag 14 Weet ik niet vraag Hoeveel kamers (woonkamer + slaapkamers) moet deze woning minimaal hebben? 1 kamer vraag 15 2 kamers vraag 15 3 kamers vraag 15 4 kamers of meer vraag 15 Weet ik niet vraag Ben je op zoek naar een nieuwbouwwoning of een bestaande woning? (meerdere antwoorden mogelijk) Nieuwbouwwoning vraag 16 of 17 Nieuwe woning in bestaand (karakteristiek) pand (kerk, school, etc.) vraag 16 of 17 Ik wil zelf een nieuwbouwwoning bouwen vraag 16 of 17 Bestaande woning vraag 16 of 17 Geen voorkeur vraag 16 of 17 Weet ik niet vraag 16 of Verhuismotieven en woonwensen jongeren 24

29 Onderstaande vraag wordt alleen gesteld aan starters die willen huren 16. Wat is de belangrijkste reden om te gaan huren? Met een huurwoning loop ik minder financieel risico vraag 18 Vanuit een huurwoning kan ik makkelijker verhuizen vraag 18 De verhuurder verzorgt het onderhoud van de woning vraag 18 Een koopwoning kan ik niet betalen vraag 18 Ik kan geen hypotheek krijgen vraag 18 Er is geen geschikte koopwoning vraag 18 Ik kies voor huren vanwege de huidige economische situatie vraag 18 Anders, namelijk vraag 18 Onderstaande vraag wordt alleen gesteld aan starters die willen kopen 17. Wat is de belangrijkste reden om te gaan kopen? vraag 18 Een eigen woning kan ik naar wens aanpassen vraag 18 Een eigen woning is financieel gunstiger vraag 18 Met een eigen woning maak ik kans op waardestijging vraag 18 Er is meer aanbod vraag 18 Er is geen geschikte huurwoning vraag 18 Anders, namelijk vraag 18 Waar wil je wonen? 18. Wil je in de gemeente Stein blijven wonen? Ja vraag 20 Misschien vraag 19 en 20 Nee, ik wil in een andere gemeente wonen, namelijk.. vraag Waarom wil je de gemeente verlaten? Omdat het geen prettige gemeente is vraag 21 en/of 24 Omdat hier geen woningen beschikbaar zijn vraag 21 en/of 24 Omdat ik hier niet de geschikte woning kan vinden vraag 21 en/of 24 Vanwege familie / vrienden die elders wonen vraag 21 en/of 24 Vanwege werk vraag 21 en/of 24 Vanwege studie vraag 21 en/of 24 Anders, namelijk vraag 21 en/of Waar in de gemeente wil je het liefst wonen? Elsloo vraag 21 en/of 24 Meers vraag 21 en/of 24 Stein vraag 21 en/of 24 Urmond vraag 21 en/of 24 Berg aan de Maas vraag 21 en/of 24 Maakt mij niet veel uit vraag 21 en/of 24 Weet ik niet vraag 21 en/of Verhuismotieven en woonwensen jongeren 25

30 Onderstaande vragen (21, 22 en 23) worden alleen gesteld aan jongeren die een woning willen kopen Toelichting Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Als je besluit een huis te laten bouwen, kun je dit traject als particulier zelfstandig doorlopen. Er is dan sprake van particulier opdrachtgeverschap (PO). Je koopt zelf de grond en bepaalt met welke partijen je de woning bouwt. Je hebt maximale keuzevrijheid binnen de grenzen van jouw budget, de mogelijkheden van de kavel, de technische en gemeentelijke voorschriften. Bij collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) koop je samen met anderen een stuk grond om daar een aantal woningen op te bouwen. Het voordeel is dat de woningen tegen lagere kosten kunnen worden gerealiseerd dan een reguliere koopwoning. Hierdoor zijn mensen voor wie het inkomen niet toereikend is om een koopwoning te kopen, nu wél in staat om hun eigen koopwoning te verwerven. De risico s binnen de ontwikkeling zijn echter ook voor de kopers. 21. Hoe vind je het idee van bouwen via Collectief Particulier Opdrachtgeverschap? Goed idee, ik ben geïnteresseerd vraag 22 Goed idee, maar ik ben niet geïnteresseerd vraag 22 Geen goed idee vraag 22 Toelichting starterslening Ben je starter op de woningmarkt en wil je een woning kopen in de gemeente Stein? Dan kun je in aanmerking komen voor een zogenaamde Starterslening. De starterslening overbrugt het verschil tussen de prijs van jouw eerste woning en het bedrag dat je bij de bank kunt lenen volgens de normen van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). De Starterslening is dus altijd een aanvulling op jouw eerste hypotheek. Het voordeel van de starterslening is dat over de eerste drie jaar geen rente of aflossing betaald hoeft te worden. Na drie jaar gaat de starter rente en aflossing betalen over de lening, tenzij de starter het niet kan betalen. 22. Zou je gebruik willen maken van de Starterslening? Ja, ik wil er graag gebruik van maken vraag 23 Ja, ik wil er misschien gebruik van maken vraag 23 Nee, ik wil er geen gebruik van maken vraag 23 Bouwkavels voor starters De gemeente biedt speciaal voor starters de mogelijkheid om een bouwkavel te kopen met korting, om daar zelfstandig een woning te bouwen. Het gaat om 1 kavel aan de Meerser Eindstraat in Meers, 1 kavel aan de Brugstraat in Stein en maximaal 3 kavels aan de Veestraat in Elsloo. 23. Zou je hier interesse in hebben? Ja vraag 24 Misschien vraag 24 Nee vraag Verhuismotieven en woonwensen jongeren 26

31 Interesse in specifieke locaties De gemeente bekijkt momenteel of er mogelijkheden zijn om bestaand (leegstaand) vastgoed geschikt te maken voor jongerenhuisvesting of nieuwbouw t.b.v. jongeren (al dan niet tijdelijk). De locaties zijn beperkt tot de gronden en panden die in eigendom zijn van de gemeente. Er is echter de mogelijkheid om zelf andere specifieke locaties aan te geven. We inventariseren via deze vragenlijst de interesse in ontwikkeling van één van deze locaties. Let wel: wij zijn momenteel de mogelijkheden aan het verkennen en dit betekent niet dat vaststaat dat deze plannen doorgaan. Jouw antwoord helpt ons bij het bekijken van de mogelijkheden. Bramert Noord 24. Stel dat er nieuwbouw wordt gerealiseerd op de locatie Bramert-Noord in Urmond. Zou je hier interesse in hebben? Ja, ik heb interesse vraag 25 Ja, ik heb misschien interesse vraag 25 Nee, ik heb geen interesse vraag 25 Weet ik niet vraag 25 Meerdel 25. Stel dat er nieuwbouw wordt gerealiseerd op de locatie Meerdel in Elsloo. Zou je hier interesse in hebben? Ja, ik heb interesse vraag 26 Ja, ik heb misschien interesse vraag 26 Nee, ik heb geen interesse vraag 26 Weet ik niet vraag Verhuismotieven en woonwensen jongeren 27

32 Fanfarezaal Stein 26. Wonen in de Fanfarezaal in Stein. Zou je hier interesse in hebben? Ja, ik heb interesse vraag 27 Ja, ik heb misschien interesse vraag 27 Nee, ik heb geen interesse vraag 27 Weet ik niet vraag 27 De onderstaande vraag wordt alleen gesteld aan respondenten die in meerder locaties interesse hebben 27. Naar welke locatie gaat je eerste voorkeur uit? De locatie Bramert-Noord vraag 28 De locatie Meerdel in Elsloo vraag 28 Fanfarezaal Stein vraag 28 Alternatief bij niet verhuizen 28. Als er geen woning beschikbaar komt die volledig voldoet aan jouw wensen, hoe stel je je wensen dan bij? (Meerdere antwoorden zijn mogelijk) Niet verhuizen vraag 29 of 30 Langer thuis blijven wonen vraag 29 of 30 Zoeken in een hogere prijsklasse vraag 29 of 30 Zoeken in een lagere prijsklasse vraag 29 of 30 Kopen in plaats van huren vraag 29 of 30 Huren in plaats van kopen vraag 29 of 30 Zoeken naar een kleinere woning (bv. minder kamers of kleinere tuin) vraag 29 of 30 Zoeken naar een grotere woning vraag 29 of 30 Zoeken naar ander woningtype vraag 29 of 30 Zoeken in een andere wijk vraag 29 of 30 Zoeken in een ander dorp/stad binnen de gemeente vraag 29 of 30 Zoeken in een andere gemeente vraag 29 of 30 Anders, namelijk vraag 29 of Verhuismotieven en woonwensen jongeren 28