ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Diermanagement van de Hogeschool Van Hall Larenstein. Croho-registratienummer: 34333

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van van de Hogeschool Van Hall Larenstein Croho-registratienummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 2 en 27 oktober 2009 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...6 Bijlage 1: Programma...41 Bijlage 2: Documenten...43 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...45 Bijlage 4: Visitatieteam...48 Bijlage 5: Deskundigheid...49 Bijlage 6: Onafhankelijkheidsverklaringen...50 De verantwoordelijke teamleider: dr M.S. Leloux namens deze, M. Lathouwers Certiked-vbi december 2009

2 Identificatie Hogeschool Van Hall Larenstein Hbo bachelor Agora CJ Leeuwarden Telefoon: Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: H. Hardus Kwaliteitsfunctionaris: B. Schulte, ben.schulte@wur.nl Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Hogeschool Van Hall Larenstein (van Hall Instituut, 24LE) Hbo opleiding Voltijd Locatie Leeuwarden Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat worden afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: Extern deskundige: Secretaris: Studentlid: dr. M.S. Leloux drs Y.M.H. Kleintjes drs H.J. de Vries drs C.J. de Monchy S.M.A. Wierckx MSc Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam op 3 juli Het visitatieteam heeft een voorbereidende bijeenkomst gehad op 1 oktober De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 2 oktober; en op 27 oktober 2009 is de tweede visitatiedag uitgevoerd. Het conceptrapport is op 8 december 2009 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 14 december 2009 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. In de aanloop naar de visitatie is er eenmaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomst had een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 50

3 Managementsamenvatting Op 2 oktober en 27 oktober 2009 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding van Hogeschool Van Hall Larenstein. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. Algemeen beeld De opleiding van de hogeschool Van Hall Larenstein (VHL) verzorgt met een personeelsbestand van 39 fte onderwijs in 6 majors voor bijna 700 studenten. Het is de enige Hboinstelling met het crohonummer (Opleiding ) in Nederland. De opleiding positioneert zich als een Nederlandstalige opleiding waarbij de eigenwaarde van het dier en het welzijn van de dieren in de relatie mens dier centraal staan, niet het dier ten dienste van de mens als onderdeel van de voedselketen of als lastdier. leidt beginnende professionals op die zich bezighouden met het beheer van dierpopulaties met kennis en inzicht in de fysiologische en ethologische behoeften van het dier, met gebruik van recht en regelgeving op het gebied van dieren. Het werkveld van de opleiding beslaat een breed terrein van bedrijven en organisaties (inclusief overheden) die zich bezig houden met de voeding en verzorging, het beleid en de voorlichting, de regelgeving, het management van dieren. De afgestudeerde diermanager werkt bijvoorbeeld in de PR- en Voorlichting, in de Natuureducatie, in de beleidsvoorbereiding en handhaving/inspectie, in het onderzoek, als beheerder of als hoofd dierenverzorging. In het project Kern en Profiel van de landelijke werkgroep Hogere Agrarische Opleidingen (HAO) zijn de functies in de sectoren van het werkveld geïnventariseerd en geclusterd tot functiegroepen. Op basis van de kerntaken in de functiegroepen zijn de kerncompetenties vastgesteld. De opleiding heeft met eigen middelen in samenwerking met het onderzoeksbureau IOWO (Nijmegen) een werkveldonderzoek uitgevoerd om input vanuit het werkveld in het beroepsprofiel en het opleidingsprofiel te borgen. In 2005 is VHL begonnen met een diepgaande onderwijsvernieuwing, het Veranderend Onderwijs Concept (VOC) programma, waar ook aan meedoet. De opleiding heeft zich bij het vernieuwen van haar programma laten leiden door het rapport Kern en Profiel uit 2002 en op basis daarvan haar eigen negen competenties vastgesteld. De opleiding biedt zes majors aan: Beleid & Communicatie (BC), Companion Animal Management (CAM), Proefdierbeheer (PB, inclusief het verwerven van de artikel-12-status), Paard & Management (PM) en Wildlife Management (WM). Met ingang van het studiejaar kunnen studenten ook de major Dieren in de Zorg (DZ) kiezen. Het lectoraat Welzijn van Dieren is verbonden aan de opleidingen en Dier- en Veehouderij. De opleiding heeft recentelijk een vernieuwde Externe Advies Commissie (EAC) ingericht met vertegenwoordigers van het werkveld. De opleiding heeft duidelijk uitgewerkt hoe zij de Dublin Descriptoren interpreteert en hoe de eindkwalificaties de Dublin Descriptoren weerspiegelen. Er zijn duidelijke competentiekaarten opgesteld. In de opleidingscompetenties zijn 3 niveaus te onderscheiden. Tijdens de studie nemen niveau en moeilijkheidsgraad toe door complexiteit, leeromgeving (gesimuleerd of real life) en/of de zelfstandigheid (mate van begeleiding door docenten). De kerncompetenties worden tijdens de opleiding in de eerste twee jaren tot op niveau 2 opgedaan. Daarnaast heeft de opleiding per major een aantal verdiepende profielcompetenties vastgesteld. Deze profielcompetenties verwerft de student als eindkwalificatie tot op niveau 3. Pagina 3 van 50

4 Het programma is goed ontworpen. Het curriculum vertoont inhoudelijk zowel horizontale als verticale samenhang. De competenties zijn uitgewerkt in competentiekaarten, de modulebeschrijvingen maken inzichtelijk dat het geheel der leerdoelen dekkend is voor de eindkwalificaties. Per module zijn er toetsbare leerdoelen gedefinieerd. De opleiding is in zijn oriëntatie erg praktijkgericht. De studenten vergaren vakkennis aan de hand van concrete praktijkopdrachten, stages en afstudeeropdracht. De opbouw van de stages is goed. De studenten leren werkzaamheden in het werkveld uit te voeren onder begeleiding van docenten en bedrijfsbegeleiders. De studenten kunnen middels de leerbedrijven en RIGO/KIGO projecten ook kiezen voor praktijkleren middels onderzoeksopdrachten. De inbreng van de praktijk in het onderwijs wordt geborgd middels de vele contacten met het werkveld. De opleiding onderscheidt 4 leerlijnen, iedere leerlijn heeft eigen werkvormen. Bij de integrale leerlijn staat het opleveren van een beroepsproduct centraal. De studenten werken doorgaans samen in een project en worden vooral de eerste jaren gecoacht door een procesbegeleider. De conceptuele leerlijn gaat over het verkrijgen van vakkennis en het toepassen van belangrijke concepten. De vaardigheden leerlijn gaat over het toepassen van specifieke beroepsvaardigheden, zoals projectmanagement, gesprekstechnieken en presentatietechnieken. Naarmate de projecten in de loop van de studie complexer worden, neemt de integrale leerlijn toe en neemt het belang van de conceptuele en de vaardigheid leerlijn af. In de ervarings/reflectlie leerlijn leren de studenten reflecteren, een Persoonlijk Ontwikkelplan (POP) opstellen, procesverslagen schrijven. In het eerste jaar besteedt de StudieLoopbaan Begeleiding (SLB) aandacht aan het opstellen van het POP. In stages (stageplannen opstellen en procesverslagen schrijven) en in sommige majors (procesverslagen) komt deze leerlijn terug. Het didactisch concept benadrukt de toenemende zelfstandigheid van de student in het vormgeven en uitvoeren van de praktijkopdrachten. VHL onderscheidt een aantal hoofdtypen toetsen, die gegroepeerd zijn rond de verschillende leerlijnen. De toetsing van de integrale leerlijn is zeer praktijkgericht, de beroepsproducten staan hierin centraal. De conceptuele leerlijn wordt getoetst middels schriftelijke tentamens. De toetsing van de vaardighedenleerlijn is gericht op de individuele verbetering van de vaardigheden van een student die nodig zijn voor de beroepspraktijk, zoals communicatieve en praktische vaardigheden. De reflectievaardigheden worden getoetst middels de opdrachten in het studieloopbaanprogramma en in de stageverslagen. Daarnaast worden de competenties van de propedeuse individueel getoetst door middel van een assessment. De student maakt individueel een beroepsproduct voor een specifieke doelgroep, presenteert het aan twee docentassessoren en voert hierover een verdiepend gesprek. De toetsingsprocedure van de afstudeerverslagen kan echter nog aan kwaliteit winnen. De studenten hebben de mogelijkheid om mee te gaan op de georganiseerde buitenland reis en zo internationale ervaring op te doen. De eerste stage dierverzorging volgt circa 25% van de studenten in het buitenland, schatten de docenten. De oriëntatiestage kunnen studenten ook in het buitenland volgen, maar de opleiding laat alleen de goede studenten een majorstage in het buitenland lopen, vanwege beperkte mogelijkheden voor begeleiding. De opleiding slaagt er goed in het programma aan te laten sluiten bij de kwalificaties van de instromende studenten. De opleiding hanteert een adequaat vrijstellingsbeleid en heeft procedures om de aansluiting aan de vooropleiding van studenten te monitoren. De opleiding begeleidt actief studenten bij het opzetten van adequate leerroutes. De opleiding spant zich in om Duitse studenten te werven en te ondersteunen bij de integratie in het Nederlandse onderwijs. Dat is niet alleen een kwestie van taal, maar ook van onderwijscultuur. Pagina 4 van 50

5 De opleiding is zich bewust van het belang van een goed opgeleid docentencorps en besteedt daar aandacht aan. De praktijkgerichtheid en deskundigheid van de docenten is zonder meer goed. De betrokkenheid van de docenten met het thema dierenwelzijn en de mens-dier relatie, en het vermogen van de docenten om hun betrokkenheid over te dragen op de studenten is opvallend. Er bestaat een goede sfeer in het docentencorps van solidariteit en onderlinge bijstand. De algemene opleidingsruimten in het gebouw Agora zijn toegesneden op een breed scala aan onderwijsvormen waarin studenten niet alleen hoorcolleges krijgen, maar ook werkcolleges, in werkgroepen werken en toegang hebben tot een uitgebreide mediatheek. De faciliteiten voor praktijkonderwijs zijn geborgd met de laboratoria, de stal en de laboratoria, en via de leerbedrijven en PTC+ Barneveld en Oenkerk. De studenten en docenten zijn tevreden over de faciliteiten. De studiebegeleiding is adequaat opgezet en wordt met verve uitgevoerd. De studenten krijgen voldoende informatie over relevante zaken betreffende de opleiding. De opleiding evalueert haar doelstellingen en resultaten volgens het VHL-brede kwaliteitszorgsysteem. Het systeem is uitgewerkt in gestandaardiseerde evaluaties die besproken worden in formele overleggen. Het management en de docenten van de opleiding zijn bekend met het systeem, in die zin is het evalueren van resultaten een levend systeem in de dagelijkse praktijk van het onderwijs. Ook speelt de opleiding actief in op de uitkomsten uit de verschillende evaluaties. De resultaten van de opleiding zijn, onder meer blijkens het niveau van de afstudeerscripties, goed. De eisen waaraan de majorstages en de afstudeeropdrachten moeten voldoen, weerspiegelen tenminste de Dublin Descriptoren. De opdrachten uit de werkpraktijk borgen de hbo-oriëntatie van de eindproducten. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat ten aanzien van de facetten 1.2 (Doelstellingen: niveau), 2.1 (Programma: eisen HBO), 2.3 (Programma: samenhang programma), 2.5 (Programma: instroom), 3.1 (Inzet van personeel: eisen HBO), 3.3. (Inzet van personeel: Kwaliteit medewerkers), 4.1 (Voorzieningen: Materiële voorzieningen), 4.2. (Voorzieningen: Studiebegeleiding en Informatievoorziening) en 6.1. (Resultaten: Gerealiseerd niveau) een en ander goed geregeld is. Verbetering is mogelijk op de verdere verankering van de Externe Adviescommissie, het internationaliseringsbeleid en de invulling daarvan, de actualiteit van sommige vakliteratuur, alsmede de beoordelingsprocedure van afstudeerscripties. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding van Hogeschool van Hall Larenstein een positief advies krijgt ten aanzien van accreditatie van deze opleiding door de NVAO. Pagina 5 van 50

6 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Overzicht van Certiked beoordelingen voltijd opleiding Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie HBO Programma Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing Inzet van personeel Eisen HBO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding en informatievoorziening Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement Voltijd Deeltijd Positief Voldoende Goed Voldoende Positief Goed Voldoende Goed Voldoende Goed Voldoende Voldoende Voldoende Positief Goed Voldoende Goed Positief Goed Goed Positief Voldoende Voldoende Voldoende Positief Goed Voldoende Pagina 6 van 50

7 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De hogeschool Van Hall Larenstein (VHL) is sinds 2004 onderdeel van de Wageningen University and Research (WUR). Binnen de WUR wordt gewerkt aan 1 onderwijsgebouw en gezamenlijk beleid t.a.v. bijvoorbeeld de kennisgebieden, personeelsontwikkeling, kennisdoorstroom en Management Development. Bij de vestiging Leeuwarden (het Van Hall Instituut) studeren ongeveer 1600 studenten, verdeeld over 8 opleidingen. De opleiding valt samen met de opleiding Kust- en Zeemanagement onder één opleidingsdirectie. De opleiding verzorgt met een personeelsbestand van 39 fte onderwijs in 6 majors voor bijna 700 studenten. De opleiding positioneert zich als een Nederlandstalige opleiding waarbij de eigen waarde van het dier en het welzijn van de dieren in de relatie mens dier centraal staan, niet het dier ten dienste van de mens als onderdeel van de voedselketen of als lastdier. De opleiding signaleert in haar beroepsprofiel (zie bijlage 3 Domeinspecifieke Eisen) dat het belang van non-productiedieren voor de mens zal toenemen, in het bijzonder ten aanzien van: 1. sociale en pedagogisch ondersteuning (gezelschapsdieren); 2. het houden van bijzondere dieren (exoten); 3. het natuurbehoud (wildlife); 4. de invulling van recreatie, educatie en sport (dierentuindieren, wilde dieren, paarden) 5. de veiligheid van medische- en voedselproducten (proefdieren). Het werkveld van de opleiding beslaat een breed terrein van bedrijven en organisaties (inclusief overheden) die zich bezig houden met de voeding en verzorging, het beleid en de voorlichting, de regelgeving, het management van dieren. De opleiding heeft de ambitie om studenten op te leiden die: o maatschappelijke ontwikkelingen (meer nadruk op dierenwelzijn, verschuivingen in de natuurbeleving van gebruiksnatuur naar wilde natuur, besef van het belang van biodiversiteit en soortenbeheer) in goede banen kunnen leiden, dat wil zeggen de eigen waarde van het dier niet ten koste te laten gaan van het gebruik van de natuur door de mens; o het beleid van de Nederlandse overheid en de richtlijnen van de EU kunnen uitvoeren; o weten hoe men de gezondheid en het welzijn van het dier kan waarborgen en ethische afwegingen kunnen maken over het gebruik van dieren; o als intermediair kunnen fungeren tussen de mens in de maatschappij en de dieren(populaties). In de voorlichting aan studenten beschrijft de opleiding het werkterrein van de diermanagers als werken voor het dier, niet met het dier. leidt beginnende professionals op die zich bezighouden met het beheer van dierpopulaties met kennis en inzicht in de fysiologische en ethologische behoeften van het dier, met gebruik van recht en regelgeving op het gebied van dieren. De afgestudeerde diermanager werkt bijvoorbeeld in de PR- en Voorlichting, in de Natuureducatie, in de beleidsvoorbereiding en handhaving/inspectie, in het onderzoek, als beheerder of als hoofd dierenverzorging. Pagina 7 van 50

8 In 2001 is de landelijke werkgroep Hogere Agrarische Opleidingen (HAO) gestart met een project Kern en Profiel om het beroepsprofiel voor de opleidingen in het domein Dierenhouderij en Veehouderij te vernieuwen. In het project Kern en Profiel zijn de functies in de sectoren van het werkveld geïnventariseerd en geclusterd tot functiegroepen. Op basis van de kerntaken in de functiegroepen zijn de kerncompetenties vastgesteld. De opleiding is de enige Hbo-instelling met het crohonummer (Opleiding ). In het project Kern en Profiel is er vanwege de uniciteit van de opleiding geen landelijke ondersteuning voor werkveldonderzoek geweest. De opleiding heeft met eigen middelen in samenwerking met het onderzoeksbureau IOWO (Nijmegen) een werkveldonderzoek uitgevoerd om input vanuit het werkveld in het beroepsprofiel en het opleidingsprofiel te borgen. In 2005 is VHL aangevangen met een diepgaande onderwijsvernieuwing, het Veranderend Onderwijs Concept (VOC) programma, waar ook aan meedoet. De opleiding heeft zich bij het vernieuwen van haar programma laten leiden door het rapport Kern en Profiel uit 2002 en op basis daarvan haar eigen negen competenties vastgesteld (zie voor een nadere uitwerking bijlage 3 Domeinspecifiek referentiekader): 1. Formuleren van dier- en natuurbeleid; 2. Inventariseren en vertalen van diergerelateerde wetten, regels en richtlijnen; 3. Het planmatig organiseren van activiteiten/evenementen/campagnes of delen daarvan; 4. Opstellen van een product- en marktbeschrijving voor de sector non-productiedieren. Met product wordt hier niet alleen stoffelijke goederen bedoeld, maar ook een nieuwe activiteiten of een dienst. Markt kan hier ook doelgroep betekenen; 5. Kiezen / implementeren / beheren van kwaliteitszorgsystemen ten behoeve van dierbeheer; 6. Opzetten van of meewerken aan onderzoek en vertalen van resultaten naar praktische toepassingen; 7. Resultaatgericht samenwerken in multidisciplinair teamverband; 8. Vertalen van belangenconflicten naar houdingen binnen de mens-dierrelatie; 9. Adviseren bij dier-ethsiche besluitvorming. De opleiding biedt zes majors aan: Beleid & Communicatie (BC), Companion Animal Management (CAM), Proefdierbeheer (PB), Paard & Management (PM) en Wildlife Management (WM). Met ingang van het studiejaar kunnen studenten ook de major Dieren in de Zorg (DZ) kiezen. De meeste verwante opleidingen bieden majors aan op het gebied van paarden. In de Engelstalige opleiding Animal Husbandry van VHL wordt de major Equine Leisure and Sports (ELS) aangeboden. ELS is gericht op het paard als sport- en recreatiedier, PM op paardenhouderijen en -events. De Christelijke Hogeschool Dronten biedt een opleidingsvariant aan over de bedrijfskundige kant van de paardenbranche en de hogeschool Drenthe biedt een major op de commercieel-economische kant van de paardensector. De major Beleid en Communicatie (BC) heeft concurrentie van Hbo-opleidingen in Communicatie, de major Wildlife van hbo-opleidingen in ecologie. Het werkveld van de major Proefdierbeheer heeft de opleiding officieel erkend als Hbo-opleiding die de artikel-12-status kan verlenen. Dit is een van de bevoegdheden die nodig zijn voor een baan in het proefdierwerkveld. Pagina 8 van 50

9 Kenmerkend voor de diermanager is dat hij zich bezighoudt met de mens-dierrelatie met dierenwelzijn als belangrijk uitgangspunt. De opleiding heeft in 2006 een lectoraat Welzijn van Dieren toegewezen gekregen dat haar hierbij ondersteunt. Het lectoraat Welzijn van Dieren is verbonden aan de opleidingen en Dier- en Veehouderij. Het lectoraat bestaat uit de lector, een kenniskring met docenten uit de opleidingen en een externe klankbordcommissie. Vanuit het lectoraat is aandacht voor proefdieren, gezelschaps- en recreatiedieren, plaagdieren en dierentuindieren, maar ook voor varkens, pluimvee en runderen. De opleiding heeft een Externe Advies Commissie (EAC) ingericht met vertegenwoordigers van het werkveld. De EAC komt gemiddeld twee keer per jaar bij elkaar. De leden van de EAC zijn onder andere werkzaam bij de dierenbescherming, een dierenpark, een zeehondencrèche, de Stichting Apenheul of bij de vakgroep proefdierkunde (Universiteit Utrecht). De meeste leden zijn dit jaar tot de EAC toegetreden, zij hebben hooguit één vergadering meegemaakt. Twee leden van de EAC zijn al langer lid, zij hebben meer vergaderingen meegemaakt. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft kunnen vaststellen dat de eindkwalificaties van de opleiding zijn afgeleid van het in 2002 opgestelde en gevalideerde beroepscompetentieprofiel. De opleiding leidt studenten op voor een zeer gevarieerd werkveld, dit weerspiegelt zich in het brede aanbod van majors. Naar het oordeel van het visitatieteam heeft de opleiding de opgestelde eindkwalificaties in voldoende mate gevalideerd in een onderzoek in het werkveld. De opleiding heeft een EAC ingericht, die één of twee keer per jaar vergadert en de opleiding heeft de status-12 erkenning voor de major Proefdierbeheer. Het visitatieteam merkt op dat de samenstelling van de EAC recent vernieuwd is. De nieuwe EAC moet nog in haar rol groeien. Het visitatieteam is van mening dat de opleiding een duidelijke positionering kiest ten opzichte van vergelijkbare opleidingen door haar combinatie van vakken en door haar duidelijke keuze voor de waarde van het dier en de relatie mens-dier. Het Lectoraat Welzijn van Dieren vormt hierbij een belangrijke ondersteuning. Dit alles overziende beoordeelt het visitatieteam het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende. Pagina 9 van 50

10 1.2 Niveau De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De hbo-opleiding laat haar eindkwalificaties aansluiten bij de internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties, de zogenaamde Dublin Descriptoren. In onderstaande tabel staat aangegeven hoe de Dublin Descriptoren geïnterpreteerd worden in de opleiding. Tabel 1: Overzicht toepassing Dublin Descriptoren in het curriculum Dublin Descriptoren Kennis en Inzicht Toepassen Kennis /Inzicht Oordeelsvorming Communicatie Professionaliteit Argumenteren Oplossen problemen Verzamelen gegevens Interpreteren Leervaardigheden Oordeelsvorming Toepassing van de descriptoren in de opleiding Gekoppeld aan de mate van boeken en readers. Accent bij het formuleren van beleid, marktproduct, zorgsysteem en onderzoek Omzetten van kennis in een concreet praktijkproduct. Meest centraal bij beleid, organisatie, onderzoek en samenwerking De complexiteit waarin opereert, vraag naast een technische ook om een maatschappelijke onderbouwing Als Hbo-opleiding zet in op praktijkgerichte veranderingen Onderzoek(jes) staat (staan) centraal in de opleiding Toekennen van betekenis als sleutel tussen waarneming en conclusie, net name bij onderzoek, kwaliteitsystemen en belangenconflict Meningsvorming gekoppeld aan het formuleren van aanbevelingen. Daarnaast bij bepalen eigen positie in het mozaïek van maatschappelijke standpunten Formeel bij schriftelijke en mondelinge presentaties en informeel bij stagevoorbereiding Reflectie op het eigen handleen. Centraal bij groepswerk, bij het scoreformulier waarmee de stage beoordeeld wordt en bij mentorgesprekken (SLB) In de opleidingscompetenties zijn 3 niveaus te onderscheiden. Tijdens de studie nemen niveau en moeilijkheidsgraad toe door complexiteit, leeromgeving (gesimuleerd of real life) en/of de zelfstandigheid (mate van begeleiding door docenten). De kerncompetenties worden tijdens de opleiding in de eerste twee jaren tot op niveau 2 opgedaan. Daarnaast heeft de opleiding per major een aantal verdiepende profielcompetenties vastgesteld. Deze profielcompetenties verwerft de student als eindkwalificatie tot op niveau 3. In onderstaande tabel geeft de opleiding de relatie weer tussen de Dublin Descriptoren en de kerncompetenties van de opleiding. Pagina 10 van 50

11 Tabel2:1 Relatie tussen de kerncompetenties en Dublin Descriptoren Dublin Descriptoren Kerncompetenties Kennis en Inzicht Professionaliteit Argumenteren Oplossen problemen Verzamelen gegevens Interpreteren Oordeelsvormin g Communicatie Leervaardighed en 1. Formuleren van dier- en natuurbeleid Inventariseren en vertalen van diergerelateerde wetten, regels en richtlijnen 3. Het planmatig organiseren van activiteiten of delen daarvan 4. Opstellen van een product- en marktbeschrijving voor de sector non-productiedieren. 5. Kiezen / implementeren / beheren van kwaliteitszorgsystemen tbv dierbeheer 6. Opzetten van of meewerken aan onderzoek en vertalen van resultaten naar praktische toepassingen 7. Resultaatgericht samenwerken in o o o o + + multidisciplinair teamverband 8. Vertalen van belangenconflicten naar houdingen binnen de mensdierrelatie Adviseren bij dier-ethsiche besluitvorming Legenda: ++ = sterke mate; + = minder sterke mate; o = niet aanwezig In onderstaande tabel geeft de opleiding weer in hoeveel modulen (stages, AO) de kerncompetenties voorkomen met, waar nodig, een specificatie van de majoren/minoren waar de competenties met name van belang zijn. Pagina 11 van 50

12 Tabel 3: Overzicht van de modules waar de kerncompetentie in voorkomt Kerncompetenties Aantal propedeuse (P) en Hoofdvak (H) modules waar de competentie direct in voorkomt 1. Formuleren van dier- en natuurbeleid 2P en 7H. Beleid is nauw verbonden met management. Met name majoren WM en BC 2. Inventariseren en vertalen van 2P en 6H. Met name major WM, PB diergerelateerde wetten, regels en richtlijnen; 3. Het planmatig organiseren van activiteiten of 2 P en 12H. In het bijzonder major PM en centraal in delen daarvan de stages 4. Opstellen van een product- en marktbeschrijving voor de sector non- 1P en 4H. Met name major CAM, PM productiedieren. 5. Kiezen / implementeren / beheren van 2P en 6H. Met name major PB, PM en de minor kwaliteitszorgsystemen tbv dierbeheer; Animal Welfare Quality Management 6. Opzetten van of meewerken aan onderzoek en 4P en 11 H en de afstudeeropdracht. Alle descriptoren vertalen van resultaten naar praktische komen bij elkaar in het AO waarin de student Hbotoepassingen; kennis en vaardigheden toont 7. Resultaatgericht samenwerken in 1 P en 7 H. Met name in opleidingsgedeelde modules multidisciplinair teamverband; 8. Vertalen van belangenconflicten naar houdingen binnen de mens-dierrelatie; 2P en 9H. DM opereert in een pluralistische wereld, met name WM, BC, PB en de minor Animal Welfare Quality Management 9. Adviseren bij dier-ethsiche besluitvorming. 2P en 8 H. DM stelt het verantwoorden van diergebruik centraal, met name WM, PB, de minor Animal Welfare Quality Management De opleiding heeft voor iedere major en minor competentiekaarten per module uitgewerkt, waarin staat hoe de module bijdraagt aan de invulling van de competenties, welke beroepsrollen er geoefend worden, en op welk niveau de competenties gehaald worden. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam constateert dat de opleiding duidelijk heeft uitgewerkt hoe zij de Dublin Descriptoren interpreteert en hoe de eindkwalificaties de Dublin Descriptoren weerspiegelen. Het visitatieteam is van oordeel dat de opleiding een beredeneerde afweging heeft gemaakt bij het vaststellen van de niveaus in de competentieontwikkeling. Alle studenten halen de kerncompetenties op niveau 2, per major zijn enkele kerncompetenties nader uitgewerkt waarop de studenten niveau 3 behalen. Het visitatieteam is van oordeel dat de uitwerking van de tabellen en de competentiekaarten verhelderend is. Dit alles overziende beoordeelt het visitatieteam het facet 1.2 Niveau als goed. Pagina 12 van 50

13 1.3 Oriëntatie HBO De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een Hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een Hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De eindkwalificaties van de opleiding zijn geformuleerd in competenties en beroepsproducten : de producten die een beroepsbeoefenaar levert. Bij het operationaliseren van de te bereiken competenties in beroepsproducten vormt het beroepsbeeld de rode draad, de functiegroepen waarin de beginnende beroepsbeoefenaar start. Het beroepsbeeld en het daarop gebaseerde curriculum is gevalideerd door het beroepenveld in 2003 en verder komt het curriculum aan de orde in de Externe Adviescommissie. De opleiding is in 2005 gestart met een vernieuwd curriculum, gebaseerd op het competentiegericht onderwijs. Inmiddels heeft de versnelde instroom (zie ook facet 2.5 Instroom) het nieuwe programma doorlopen. De eerst alumni zijn 2 e helft 2008 en in februari 2009 afgezwaaid. In de eerste helft van 2009 hebben twee studenten in het kader van hun afstudeeropdracht een onderzoek verricht onder 156 organisaties/bedrijven die regelmatig DMstagiaires hebben. Aan deze organisaties is de vraag voorgelegd of de competenties van de opleiding relevant, dekkend en actueel zijn. De opleiding concludeert uit het onderzoek dat de competenties in voldoende tot goede mate aansluiten op het werkveld, maar dat in sommige gevallen de respondenten aangeven dat de competenties niet allemaal op hbo-niveau beheerst worden. De opleiding is actief in het inspelen op nieuwe ontwikkelingen, getuige de ontwikkeling van een nieuwe major Dieren in de Zorg. De Externe Adviescommissie beschouwt de ontwikkeling van deze module als een goede zaak. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Op basis van het bovenstaande concludeert het visitatieteam dat de beroepsprofielen en de competenties zoals de opleiding die geformuleerd heeft, bepalend zijn voor de eindkwalificaties van de opleiding. Het visitatieteam beoordeelt de praktijkgerichtheid van het competentieprofiel als bevredigend en corresponderend met dat van een beginnend beroepsbeoefenaar in werkveld. Wel merkt het visitatieteam op dat de afstemming van de eindkwalificaties met het werkveld een continu proces is, juist omdat er voor deze opleiding nauwelijks materiaal beschikbaar is uit de reguliere Hbo-onderzoeken. De vergaderingen van de EAC en de contacten van de docenten met het werkveld zijn dan ook juist voor deze opleiding belangrijk, in de ogen van het visitatieteam. Op basis van de bevindingen beoordeelt zij het facet Oriëntatie hbo als voldoende. Pagina 13 van 50

14 Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam is van mening dat er sprake is van een bachelor opleiding met eindkwalificaties die zijn afgeleid van met het werkveld afgestemde beroepsprofielen. De eindkwalificaties weerspiegelen het bachelorniveau, afgemeten aan de Dublin Descriptoren. De opleiding levert voor een breed werkterrein afgestudeerden af die in staat zijn te functioneren op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Het visitatieteam heeft de facetten van het onderwerp Doelstellingen van de opleiding als voldoende respectievelijk goed beoordeeld. Daarom is haar beoordeling van het onderwerp als geheel positief. Pagina 14 van 50

15 2. Onderwerp: programma 2.1 Eisen HBO Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding hecht er aan dat het onderwijs gericht is op het werkveld en de eisen die het werkveld stelt aan de afgestudeerden, om daarmee een bijdrage te leveren aan de professionalisering van het (internationale) werkveld. De opleiding geeft invulling aan haar beleid door de opzet van het curriculum, waarin veel aandacht is voor praktijkleren. De studenten werken in de modules regelmatig in groepjes aan het uitvoeren van specifieke opdrachten voor de beroepspraktijk. Ook krijgen studenten casussen van docenten op basis van de praktijkkennis van de docenten. Studenten kunnen via stages en afstudeeronderzoeken meedoen aan RIGO/KIGO projecten als Ondernemen met Dierenwelzijn en Waarborgen paardenwelzijn. Ook kunnen studenten meedoen via hun Vrij Invulbare Studiepunten (VIP) aan het KIGO-project Dierentuinvoeding. De vakliteratuur bestaat uit boeken, readers en dictaten en bij enkele modulen ook beleidsnotities. De gebruikte literatuur is per module vastgelegd in het moduleboek. De docenten houden de actualiteit in het vakgebied bij via hun contacten met het werkveld, bezoek aan studiedagen, landbouwbeurzen en dergelijke. In de modules worden gastsprekers uitgenodigd die praktijkervaringen voor het voetlicht brengen. De studenten komen tijdens excursies naar dierentuinen en natuurgebieden in contact met het werkveld. De werkgroep Animoso organiseert lezingen, organiseert jaarlijks een buitenlandreis en verzorgt een eigen tijdschrift animal focus. Animoso wordt gerund door studenten, die hiervoor Vrij Invulbare Studiepunten (VIP) kunnen krijgen. De praktijkgerichtheid in het programma wordt versterkt door de samenwerking met de praktijkschool PTC+ in Barneveld en Oenkerk, waar de studenten praktijktraining ontvangen. Voor de major Proefdierbeheer wordt voor de practica gebruik gemaakt van het CDP (Centrale Dienst Proefdieren) van de Rijksuniversiteit Groningen. In het curriculum zijn drie stages opgenomen, in totaal 42 EC s. De eerste stage in de propedeuse is de dierverzorgingsstage van 7 EC s. De studenten lopen dan stage bij een dierenwinkel, kinderboerderij, dierentuin. Studenten die later de major Paard en Management kiezen, kunnen stage lopen bij PTC+ Oenkerk. In het tweede jaar is een oriënterende stage van 19 EC s en een majorstage van 28 EC s. Bijna alle studenten doen een afstudeerproject voor een externe opdrachtgever uit het werkveld. Het resultaat van het afstudeerproject is altijd een beroepsproduct. De opleiding organiseert ook leerbedrijven, waarin studenten onder supervisie van een docent door het jaar heen verantwoordelijk zijn voor een deel van de activiteiten van het Natuurmuseum Friesland of het ZOO College van Aqua Zoo Friesland. Pagina 15 van 50

16 De oriëntatie op het werkveld wordt geborgd door de contacten van de docenten met het werkveld via stagebezoeken en de begeleiding van afstudeeronderzoeken. Verder worden de studenten beoordeeld door de stagebegeleider in het bedrijf. Uit de overzicht van de evaluatieformulieren blijkt over het algemeen een hoge tevredenheid van het werkveld (gemiddeld 4,16 op een 5-punts schaal) over de studenten. Desgevraagd zijn de studenten zelf tevreden over de mate van praktijkgerichtheid van de opleiding. Tevens geven zij aan dat zij geen problemen ondervinden met het verkrijgen van stageplaatsen of afstudeeropdrachten. Uit de module-evaluaties komt eveneens het beeld naar voren dat de praktijkelementen van de opleiding gewaardeerd worden. De verschillende majorteams bespreken in hun periodieke bijeenkomsten de actualiteit en relevantie van het onderwijs. Op basis daarvan hebben majorteams het afgelopen half jaar hun toekomstvisie voor de major op papier gesteld. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is van oordeel dat de opleiding erg praktijkgericht is in zijn oriëntatie. De studenten vergaren vakkennis aan de hand van concrete praktijkopdrachten, stages en afstudeeropdracht. De opbouw van de stages is goed. De studenten leren werkzaamheden in het werkveld uit te voeren onder begeleiding van docenten en bedrijfsbegeleiders. De studenten kunnen middels de leerbedrijven en RIGO/KIGO projecten ook kiezen voor praktijkleren middels onderzoeksopdrachten. De inbreng van de praktijk in het onderwijs wordt geborgd middels de vele contacten met het werkveld. Het visitatieteam heeft steekproefsgewijs de vakliteratuur bij modules bekeken. Daarbij viel op dat de vakliteratuur bij sommige modules (bijvoorbeeld Animal Welfare) gedateerd is. De opleiding is zich hiervan bewust en heeft verbetermaatregelen genomen. Op grond van de bevindingen beoordeelt het visitatieteam het facet Eisen hbo als goed. 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: In het kader van het hogeschoolbrede project VOC (Veranderend Onderwijs Concept) heeft de opleiding het curriculum vernieuwd. Het programmateam van heeft met begeleiding van externe onderwijsadviseurs van de Hanzehogeschool vanuit het aangereikte kader een blauwdruk van het programma opgesteld, waarbij zij terugredeneerde vanuit de eindkwalificaties. De blauwdruk is door ontwikkelteams verder uitgewerkt volgens een uniform format. Daarin staat aangegeven welke beroepsrol in de module aan de orde komt en welk beroepsproduct de student op gaat leveren, welke competenties (kennis, vaardigheden en beroepshouding) daarvoor nodig zijn, welke werkvormen er gebruikt worden en hoe de toetsing in elkaar steekt. Pagina 16 van 50

17 De opleiding onderscheidt drie niveaus in de competenties. Op niveau 1 werken de studenten in beroepssituaties met beperkte complexiteit en veel begeleiding. Op niveau 2 zijn de problemen, die de student moet oplossen, complexer en is de begeleiding beperkter. Op niveau 3 zijn de beroepsproducten/diensten die een student moet leveren aan de praktijk ontleend, of worden in een enkel geval in de praktijk uitgevoerd voor externe opdrachtgevers. De problemen zijn complexer, de zelfsturing van de student is groter dan bij eerdere modulen. Het onderwijsprogramma is opgebouwd uit modulen. Op Hogeschoolniveau zijn er een 6-tal zgn. hogeschoolbrede modules ontwikkeld die in alle opleidingen opgenomen zijn. In de hogeschoolbrede modulen worden algemene competenties getraind (bijvoorbeeld voorlichten en adviseren, vermarkten van producten en diensten, brede professionalisering), maar wel steeds in een opleidingsspecifieke context. De eerste anderhalf jaar van de studie ontwikkelt de student de beroepscompetenties tot op niveau 2. Het tweede deel van het tweede jaar gaan de studenten op Oriëntatiestage. Zij oriënteren zich hier op het werkveld en hun eigen mogelijkheden daarin. Het derde en vierde studiejaar volgt de student het programma van de gekozen major en vier vrij te kiezen minormodulen. De major bestaat uit vier verplichte majormodulen, een majorstage en een afstudeeropdracht. In de vier verplichte majormodulen verwerft de student een aantal aan de major gerelateerde competenties op niveau 3. De opleiding biedt 6 heel verschillende majors aan en de student kan kiezen uit een breed scala aan minoren. De studenten vertellen dat ze soms moeite hebben de balans te vinden tussen breedte en diepte. Er is zoveel te leren, te veel eigenlijk. Er zijn zoveel leuke modules! De studenten geven desgevraagd aan dat zij verdieping kunnen zoeken in hun keuze van minoren. De opleiding heeft een overzicht gemaakt hoe de competenties en de niveaus van de competenties verdeeld zijn over de modulen, zie bijlage 3 Domeinspecifieke referentiekader. De studenten hebben de mogelijkheid om mee te gaan op de georganiseerde buitenland reis en zo internationale ervaring op te doen. De eerste stage dierverzorging volgt circa 25% van de studenten in het buitenland, schatten de docenten. De oriëntatiestage kunnen studenten ook in het buitenland volgen, maar de opleiding laat alleen de goede studenten een majorstage in het buitenland lopen, vanwege beperkte mogelijkheden voor begeleiding. Voor de studenten met de major Proefdierbeheer is het niet goed mogelijk om een stage in het buitenland te lopen, vanwege de speciale artikel-12 status van deze major. In de alumni-enquête 2007 geeft 50% van de respondenten aan dat zij stage in het buitenland hebben gelopen. De opleiding evalueert de modules schriftelijk m.b.v. een digitale enquête. De gegevens van de ingevulde vragenlijsten worden automatisch verwerkt en naar de modulecoördinator en de directie verstuurd. Ook wordt elke module jaarlijks een keer geëvalueerd in een panelevaluatie. Docenten en studenten discussiëren dan op basis van de vragenlijsten met elkaar over de gevolgde module. (Zie ook facet 5.1 Evaluatie resultaten). Tevens heeft een student van de Rijksuniversiteit Groningen een onderzoek gedaan naar de tevredenheid van studenten met het VOC. Uit dat onderzoek blijkt dat de studenten redelijk tevreden zijn over de inhoud van de modules. Wel valt op dat de studenten minder tevreden zijn dan de studenten van de opleidingen bij LifeSciences van VHL. De opleiding heeft uit verschillende evaluaties en gesprekken een aantal deficiënties en dubbelingen in het programma geconstateerd. Het projectteam zal een plan van aanpak maken om deze op korte termijn aan te pakken. Pagina 17 van 50

18 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is van oordeel dat het programma goed ontworpen is. De competenties zijn uitgewerkt in competentiekaarten, de modulebeschrijvingen maken inzichtelijk dat het geheel der leerdoelen dekkend is voor de eindkwalificaties. Per module zijn er toetsbare leerdoelen gedefinieerd. Wel merkt het visitatieteam op dat het brede aanbod aan modules en keuzes niet ten koste van de diepgang moet gaan. De strakke verdeling in perioden en modules draagt bij aan een evenwichtige spreiding van leerdoelen over het curriculum. De leerdoelen van de opleiding zijn op zich van voldoende breedte en diepgang. Het vernieuwde curriculum is nu volledig uitgerold, de eerste studenten die het reguliere 4- jarige programma volgen hebben in 2009 hun opleiding voltooid. Begrijpelijkerwijs is er in de eerste jaren veel aandacht nodig voor evaluatie en bijstelling om de kinderziektes uit het programma en ook de uitvoering van het programma te krijgen. Het visitatieteam constateert dat de opleiding zich hiervan bewust is en actie ondernomen heeft. Verder constateert het visitatieteam dat het de opleiding qua internationalisering zich met name toelegt op het binnenhalen van studenten uit het buitenland. Dit alles overziende beoordeelt het visitatieteam het facet Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma als voldoende. 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding hecht aan de samenhang in het curriculum. Daartoe heeft de opleiding de competentiekaarten vernieuwd en uitgebreid, er zijn twee soorten competentiekaarten. De ene kaart heeft de competentie als uitgangspunt en laat zien in welke modulen welke kennis, vaardigheden, en attitudes op de verschillende niveaus van de major worden geoefend. De andere kaart heeft de module als uitgangspunt en wordt gebruikt om de inhoud per module aan te geven. De competentiekaarten laten zien hoe de inhoudelijke aspecten over het curriculum zijn verdeeld. De moeilijkheidsgraad van de leerstof loopt geleidelijk op in de opvolgende studiejaren. De opleiding kent drie variabelen om de moeilijkheidsgraad te variëren: de complexiteit van de probleemstelling (mate van voorgestructureerdheid), de realiteitswaarde (gesimuleerd versus werkelijk) en de mate waarin de studenten begeleid worden. De competenties keren terug in het curriculum op een steeds hogere moeilijkheidsgraad. De modules bouwen op elkaar voort; er wordt aangegeven welke voorkennis vereist is om de module te volgen. Binnen modulen zelf wordt ook samenhang nagestreefd door het proces, waarin het beroepsproduct uiteindelijk geleverd wordt, op te delen in leertaken. Het maken van het product gaat in stappen met oplopende moeilijkheidsgraad. De majorteams en het projectteam hebben de samenhang van het programma geëvalueerd aan de hand van de competentiekaarten en de evaluatiestudie VOC. De studenten leveren hun bijdrage aan de controle op de samenhang in de studievoortgangsoverleggen (SVO s); één met vertegenwoordigende studenten uit de propedeuse en één met studenten uit de hoofdfase. Studenten leveren verder bijdragen in de panelevaluaties en in de Opleidingscommissie DM. Desgevraagd vertellen de studenten dat zij de samenhang in het programma in de loop van hun studie leren herkennen. Pagina 18 van 50

19 De opleiding reageert op de verkregen informatie uit de diverse evaluaties. Zo onderzoekt zij de mogelijkheden om de overgang naar de verschillende majors in jaar 3 meer te differentiëren in jaar 2. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is op grond van het bovenstaande van mening dat er sprake is van een curriculum dat inhoudelijk zowel horizontale als verticale samenhang vertoont. De moeilijkheidsgraad van de opdrachten loopt geleidelijk op. Ook de opzet van de stages vertoont samenhang, met de meer oriënterende stage aan het begin van de studie en de meer specialistische en zelfstandigere stages aan het einde. De verschillende competentiekaarten geven de opleiding een handvat om de samenhang te evalueren. De opleiding reageert op de input vanuit de evaluaties om daadwerkelijk op samenhang te sturen. De samenhang wordt door de docenten en de studenten herkend en goed onder woorden gebracht. Alles overwegend beoordeelt het visitatieteam het facet Samenhang van het programma als goed. 2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding kent verschillende studieprogramma s afhankelijk van de vooropleiding van de student. Binnen een studieprogramma ligt de leerroute voor het gemeenschappelijke basisdeel van de opleiding grotendeels vast. Daarna nemen de keuzemogelijkheden van de student toe, in de vorm van major en minor, stage en afstudeeropdracht. De opleiding biedt herkansingen om tentamens of verslagen in te halen. In het eerste jaar zijn er drie kansen, daarna krijgt de student minstens twee kansen. Desgevraagd vertellen de studenten dat zij voldoende herkansingen krijgen. Ook de evaluaties van studenten wijzen in die richting. Om de studenten te begeleiden op hun leerroute heeft de opleiding in het basisdeel van het programma per groep van maximaal 16 studenten een StudieLoopbaanbegeleider (SLB er) toegewezen. Deze coacht de studenten bij het maken van een studieplanning, en keuzes voor stage, major en minor. Bij de overgang naar het majordeel van de studie krijgt iedere student een SLB er toegewezen die gespecialiseerd is in de major waarvoor de student gekozen heeft (zie ook facet 4.2 Studiebegeleiding en Informatievoorziening). De informatievoorziening aan de studenten over het onderwijsprogramma verloopt via een moduleboek, hetzij in dictaatvorm dan wel in de digitale leeromgeving (Blackboard en Studentnet) (zie ook facet 4.2 Studiebegeleiding en Informatievoorziening). Bij het doorlopen van de leerroute zijn bij de overgangen naar een andere fase in het programma drempels ingebouwd in de vorm van een minimaal aantal te behalen EC s. Dit geldt voor de overgang naar de hoofdfase (bindend studieadvies), en voor het kunnen beginnen met de oriëntatiestage, majorstage en afstudeeropdracht. De opleiding evalueert de modulen na iedere uitvoering, waarbij ook de studeerbaarheid een onderdeel is. De uitkomsten van de evaluaties komen aan de orde in diverse overleggen (zie ook 5.1 Evaluatie resultaten). Pagina 19 van 50

20 Met tussentijdse uitvallers wordt door een decaan een exitgesprek gehouden waarbij het geboden programma onderwerp van gesprek is. De directie heeft op een speciale website toegang tot de resultaten van die gesprekken. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Uit de documentatie en uit de gesprekken blijkt dat de opleiding voldoende aandacht besteedt aan het bevorderen van een goede doorstroom van de studenten door het programma. De studie is zeker niet makkelijk, maar de studielast is over het geheel genomen passend en evenredig verdeeld over het jaar. De studiebegeleiding is ingeregeld en de studenten krijgen voldoende herkansingen voor toetsen. De leerroutes zijn adequaat en de studenten kunnen die goed volgen. De opleiding evalueert de studielast structureel. Op basis van bovenstaande bevindingen beoordeelt het visitatieteam het facet Studielast als voldoende. 2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding hecht eraan om aan te sluiten bij verschillen tussen individuen en tussen groepen binnen de toegelaten studenten en is bereid daar eventueel een extra inspanning voor te leveren. De opleiding heeft verschillende leerroutes opgesteld om aan te sluiten bij de verschillende vooropleidingen van de studenten. Studenten Havo met de profielen N&G, N&T en E&M met als extra vak biologie worden in de 4-jarige Havostroom geplaatst. Student met minder scheikunde in het pakket volgen een apart programma met een extra cursus scheikunde. Havostudenten met een C&M-profiel, kunnen een 2-jarig verkort AOC programma volgen. Daarna kunnen ze doorstromen in de verkorte 3-jarige leerroute die studenten vanuit een verwante Mboopleiding kunnen volgen als zij de doorstroomvakken Biologie, Wiskunde, Engels en Nederlands hebben gehaald. Mbo-studenten van een niet-verwante vooropleiding geeft de opleiding het advies om de toelatingstoetsen voor Biologie, Wiskunde en/of Engels te doen. Vwo-studenten mogen kiezen of ze het 4-jarige of 3½ -jarige programma willen volgen. Een versnelde VWO-stroom is een ingedikt programma in de propedeuse waarin studenten 3 in plaats van 2 modulen per periode volgen. Studenten zonder een diploma dat toelating geeft tot de opleiding mogen, als ze tenminste 21 jaar zijn, toelatingstoetsen doen voor biologie, wiskunde en Engels (en Nederlands als dat niet hun moedertaal is). Studenten met een propedeuse van een verwante Hbo-opleiding kunnen tot het 2 e jaar worden toegelaten. Voor studenten die een Hbo-opleiding hebben afgesloten wordt in een intakegesprek een adequate leerroute voorgesteld. Pagina 20 van 50