ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Hogeschool Drenthe hbo-opleiding Commerciële Economie. Croho-registratienummer: 34402

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Hogeschool Drenthe hbo-opleiding Commerciële Economie Croho-registratienummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 11 april en 9 mei 2007 Inhoud van het verslag Identificatie... 2 Managementsamenvatting... 3 Bevindingen... 5 Bijlage 1: Programma...32 Bijlage 2: Documenten...35 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...37 Bijlage 4: Visitatieteam...42 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...44 De verantwoordelijke teamleider: J. Paul D. Riegen rm namens deze, M.I. van de Velde Certiked Juli 2007 Pagina 1 van 44

2 Identificatie Hogeschool Drenthe Van Schaikweg KL Emmen Telefoon: Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: drs W.J. Bakker, waarnemend voorzitter College van Bestuur Kwaliteitsfunctionaris: de heer M. Blok Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Hogeschool Drenthe Hbo-opleiding Commerciële Economie Voltijd Locatie Emmen Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat worden afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: J.P.D. Riegen rm Assistent teamleider: ir R.S. Kloosterman Extern deskundige: I. Grotendors rm Secretaris: drs C.J. de Monchy Studentlid: J.W.C. van den Broek Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam op 15 maart. De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 11 april 2007 en op 9 mei 2007 is de tweede visitatiedag uitgevoerd. Het conceptrapport is op 18 juni toegezonden aan het management van de opleiding. Op 29 juni zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. In de aanloop naar de visitatie is er eenmaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomst had een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 44

3 Managementsamenvatting Op 11 april en 9 mei 2007 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding hbo Commerciële Economie van Hogeschool Drenthe. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. Algemeen beeld De Hogeschool Drenthe laat in alles haar kleinschaligheid zien, en is daar trots op. Dat is niet ten onrechte want zowel docenten die aan de school verbonden zijn, evenals alumni en studenten laten weten zich in de kleinschaligheid bijzonder thuis te voelen. Kleinschalig, zonder dat het kneuterig overkomt. In tegendeel: het visitatie team van Certiked heeft goed kunnen zien hoe kleinschaligheid vertaald wordt in een hbo onderwijs systeem dat voldoet aan de kwalificaties die van een hbo instelling verwacht mogen worden. Door de nauwe samenwerking met de Kennis Campus Emmen is er voldoende aanleiding de buitenwereld in de vorm van het beroepenveld naar binnen te brengen en studenten voor te bereiden op datgene wat hen te wachten staat als zij hun studie hebben afgerond. Op sommige punten kan deze samenwerking geïntensiveerd worden. Door de ligging in het oosten van het land heeft de school een bijzondere functie ten aanzien van het Duitse achterland. Een behoorlijk aantal Duitse studenten weet zich dan ook aangetrokken door de bijzondere eigenschappen van de school. De Hogeschool Drenthe staat zich daar terecht op voor, maar het gaat het visitatiepanel iets te ver om daarmee de school een internationale oriëntatie toe te dichten. Op sommige terreinen kan dit zeker geïntensiveerd worden. De school draagt helder het principe van uit, en laat zien dat het curriculum op dit systeem is gebaseerd. De alom geroemde kleinschaligheid komt in gevaar bij groei. We denken dat dit een bijzondere uitdaging voor het team is: hoe om te gaan met groei en kleinschaligheid behouden? Binnen de studierichting commerciële economie valt de afstudeervariant Horse Business Management op. Enerzijds omdat voor niet ter zake kundigen het ietwat vreemd overkomt dat een hbo-student zich hierin kan specialiseren. Als men zich echter bewust wordt dat paardensport één van de meest populaire sporten aan het worden is, is heel goed te begrijpen dat voor alle bedrijfsprocessen die daarmee verband houden een dergelijke specialisatie levensvatbaar is. En dat laat het aantal ingeschreven studenten goed zien. We zien daarin wel een ontwikkeling waarbij HBM het reguliere CE traject dreigt te overstijgen en daar zal tegen gewaakt moeten worden. De zelfevaluatie die de opleiding heeft geschreven, de bijlagen bij de zelfevaluatie, de documenten die de opleiding ter beschikking heeft gesteld en de aanvullende informatie die het visitatieteam heeft opgevraagd, hebben een goed niveau en hebben het visitatieteam voldoende basis geboden om aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat de onderwerpen Doelstellingen, Programma, Docenten, Voorzieningen, Kwaliteit en Resultaten alle voldoende zijn. Pagina 3 van 44

4 Het visitatieteam heeft ook geen facet aangetroffen waarop een onvoldoende beoordeling is gegeven. Wel zijn er enkele aandachtpunten die we zo belangrijk vinden dat we ze in deze samenvatting expliciet willen noemen: - dominantie van Duitse studenten. Door de populariteit van de school bij Duitse studenten, dreigt deze het aantal Nederlandse studenten te overschaduwen. Een bewaking van een evenwichtige opbouw van studenten lijkt zeer op zijn plaats. - aandacht voor het aantrekken van docenten met relevante praktijkervaring, en wellicht stimuleren van parttime verbintenissen. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding Bedrijfseconomie in het geheel door het NVAO Beoordelingskader adequaat wordt afgedekt. Pagina 4 van 44

5 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Overzicht van beoordelingen van de opleiding hbo Commerciële Economie voltijd Onderwerp en facet 1. Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie hbo 2. Programma Eisen hbo Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing 3. Inzet van personeel Eisen hbo Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel 4. Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding 5. Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld 6. Resultaten Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement Certiked beoordeling positief voldoende voldoende voldoende positief goed goed goed voldoende voldoende voldoende goed voldoende positief voldoende voldoende voldoende positief voldoende voldoende positief voldoende voldoende goed positief voldoende voldoende Pagina 5 van 44

6 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding Commerciële Economie van de Hogeschool Drenthe vormt samen met de technische en economische opleidingen de unit Management, Economie en Techniek (MET), één van de vier businessunits van de Hogeschool Drenthe. De unit MET bestaat uit negen opleidingen met in totaal studenten. De opleiding Commerciële Economie heeft 341 studenten in het studiejaar De instroom in 2006 bedroeg 159 studenten. Het door het landelijk overleg opleidingen Commerciële Economie vastgestelde competentieprofiel vormt de basis voor het door de opleiding gehanteerde beroepsbeeld. De eindkwalificaties van de vernieuwde opleiding zijn evenals de eindkwalificaties van de oude opleiding gebaseerd op de toen geldende landelijk vastgestelde opleidingscompetenties uit In dit eindrapport van de landelijke projectgroep staan de competenties voor de CE-er gedefinieerd, zie bijlage 3. Het visitatieteam heeft de competenties bezien en is van oordeel dat ze een goede weerspiegeling zijn van de relevante domeinspecifieke eisen. Het landelijk overleg opleidingen Commerciële Economie is opgegaan in het Domeinoverleg Commerce. In 2006 heeft het domeinoverleg de domeincompetenties Commerce vastgesteld. Een aantal aan de opleidingen verbonden beroepenveldcommissies, waaronder de eigen beroepenveldcommissie, heeft deze inmiddels gevalideerd. De validatie door VNO/NCW, MKB Nederland en de NIMA-werkveldcommissie zal in het studiejaar plaatsvinden. Het actualiseren van het beroepsbeeld van de commercieel econoom is echter de verantwoordelijkheid van de individuele opleidingen geworden. De opleiding gebruikt input uit diverse bronnen om het beroepsbeeld te actualiseren: * het document Domeincompetenties en illustraties Commerce 2006 * het domeinoverleg, waaraan ook een vertegenwoordiger van NIMA deelneemt * de beroepenveldcommissie van de opleiding * het werkveldonderzoek dat de opleiding dit jaar gaat uitvoeren * het alumni-onderzoek dat de unit MET tweejaarlijks uitvoert * overige contacten die de docenten met het werkveld onderhouden via stagebegeleiding, contractactiviteiten, begeleiding van afstudeertrajecten. Het curriculum en het beroepsbeeld is besproken met de beroepenveldcommissie van de opleiding Commerciële Economie. De beroepenveldcommissie wordt intensief betrokken bij de opleiding. De leden van de commissie geven ook gastcolleges aan de opleiding, ze hebben contacten met stagiaires. In gesprek vertellen de leden dat de school goed luistert naar hun inbreng en op grond hiervan nieuwe programmaonderdelen ontwikkelt. De beroepenveldcommissie Commerciële Economie bestaat uit acht leden. Zeven leden van de commissie zijn werkzaam in het beroepenveld in management functies of als consultant. Eén lid van de commissie is docent bij een grote mbo-school, waarmee ook onderwijskundige expertise in de commissie vertegenwoordigd is. Pagina 6 van 44

7 Tevens heeft de opleiding een adviesraad in het leven geroepen met vertegenwoordigers uit de paardenbranche om de opleiding te adviseren over de invulling van de minors Horse Business Management, onderdeel van het nieuwe major-minor curriculum. De school trekt veel studenten aan vanwege de mogelijkheid om commerciële economie met een specifieke focus op de paardenbranche te studeren. De studenten worden opgeleid als commercieel econoom, alleen hebben zij specifieke kennis opgedaan van het werkveld in de paardenbranche. Het gaat om de hele keten van bedrijven gespecialiseerd in of gelieerd aan de paardenbranche, variërend van paardenvoeding tot mode en evenementen in de paardensport. Studenten met grote affiniteit voor de paardenbranche krijgen in de majorfase al gelegenheid om kennis van de branche op te doen, doordat de opdrachten in de thema s in de context van de paardenbranche geplaatst worden. Bijvoorbeeld in het thema communicatie management in de hoofdfase (3 e periode) is de student een productmanager. De themagroep kan dan een product kiezen uit de paardenbranche bijvoorbeeld een nieuw soort paardendeken om daarvan de markt te analyseren en een marketing communicatieplan op te stellen. Andere themagroepen kunnen een ander product kiezen. De beroepenveldcommissies zijn subcommissies van de gezamenlijke beroepenveldcommissie van de vier economische opleidingen. De beroepenveldcommissie vergadert drie maal per jaar. Uit een nadere analyse van het alumni-onderzoek in 2005 van de unit MET concludeert de opleiding dat meer aandacht kan worden besteed aan het ontwikkelen van de competenties leidinggeven en conflicthantering. De opleiding gebruikt de analyse om verbeteringen in het curriculum te realiseren. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is van mening dat de opleiding, op haar eigen wijze, een profiel heeft neergezet aan de hand van het door het werkveld gedragen landelijk profiel. De actualiteit van het profiel wordt op diverse manieren getoetst: in landelijke overlegcircuits en met de betrokkenheid van beroepenveldcommissie. Daardoor is de hogeschool in staat voor zijn hbo-opleiding eindkwalificaties te formuleren die zeer nauw aansluiten bij de wensen en eisen uit het werkveld. De hogeschool evalueert de eindkwalificaties regelmatig. Alles overwegend beoordeelt het visitatieteam het facet Domeinspecifieke eisen als voldoende. 1.2 Niveau De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding hbo Commerciële Economie is in 2004 begonnen met de implementatie van een nieuw, competentiegericht curriculum en het major-minor-model. De invoering is nu gevorderd tot het derde studiejaar, de eerste minoren zijn inmiddels aangeboden. Het totaal aan opleidingscompetenties dat de rode draad vormt binnen het curriculum is gebaseerd op het landelijk vastgestelde opleidingsprofiel. De opleidingscompetenties in dat profiel zijn gerelateerd aan de 10 generieke hbo kernkwalificaties zoals vastgesteld door de commissie Franssen. Onderstaande tabel (uit rapport Competentieprofiel 2002 ) laat zien dat het competentieprofiel alle criteria van de commissie Franssen dekt. Die dekking komt niet zozeer tot stand via één bepaalde Pagina 7 van 44

8 competentie per criterium, maar via een groep van competenties. (zie bijlage 3 voor een overzicht van het competentieprofiel CE) Criterium hbo-niveau Brede professionalisering Multidisciplinaire integratie Toepassing wetenschappelijk onderzoek Transfer en brede inzetbaarheid Creativiteit en complexiteit Probleemgericht werken Methodisch en reflectief handelen Sociaal-communicatieve bekwaamheid Basiskwalificering management Maatschappelijke verantwoordelijkheid Competentieprofiel CE Zie de competenties op tactisch niveau Het competentieprofiel is opgezet vanuit het perspectief van beroepsmatig handelen De CE er is georiënteerd op trends en nieuwe ontwikkelingen, zowel nationaal als internationaal De CE er opereert in de markt en dus in zeer uiteenlopende beroepssituaties Bevorderen van marktgerichtheid is bepaald geen kwestie van standaardprocedures toepassen Marketingonderzoek impliceert zelfstandig onderzoeken van complexe probleemsituaties Zie de competenties op tactisch niveau Zie de competenties Os: De CE er kan in- en verkoopgesprekken voeren Oo: De CE er kan budgetten en voortgang bewaken en verantwoorden binnen het kader van een vastgesteld marketingplan Oc: De CE er kan initiatieven ontplooien ter bevordering van de relaties met externen. Zie de competenties op tactisch niveau Zie 3e competentie Oo: De CE er kan in zijn eigen organisatie stimuleren tot reflectie op ethische en maatschappelijke vragen die samenhangen met de beroepspraktijk De HBO-raad heeft in 2004 de 10 generieke kernkwalificaties uit 2001 van de commissie Franssen gerelateerd aan de Dublin Descriptoren. De Dublin Descriptoren vormen een ontwerpeis bij de ontwikkeling van de minors. (Zie bijlage 3 voor een overzicht van de Dublin Descriptoren in de opleiding Commerciële Economie) De opleiding voert in het studiejaar een majorevaluatie uit. Onderdeel van deze evaluatie is de toetsing van het curriculum aan de Dublin Descriptoren. Het visitatieteam heeft de eindkwalificaties en doelen van de opleiding en van het landelijk profiel getoetst aan de Dublin Descriptoren en zij weerspiegelen het gewenste niveau. Pagina 8 van 44

9 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het facet niveau hbo-bachelor als voldoende. Daarbij heeft het visitatieteam overwogen dat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten bij de algemeen geaccepteerde beschrijvingen van de hbo-bachelor, zoals deze verwoord zijn in de generieke hbo-kwalificaties van de commissie Franssen, en daaruit afgeleid aan de Dublin Descriptoren. 1.3 Oriëntatie hbo De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een hbo-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het beroepsbeeld is leidend bij het competentiegericht maken van het curriculum. De kern van de werkzaamheden van de commercieel econoom is het analyseren van verschillende onderdelen van de omgeving van de organisatie en het vertalen van de resultaten in beleidsmatige keuzen. De inkleuring van de omgeving kan regionaal, nationaal of internationaal zijn, waarbij de analyses zich richten op afnemers, concurrenten, overige bedrijven (bedrijfstak) en leveranciers. De externe analyses, samen met de interne analyse, zijn bepalend en leidend voor de strategische keuzes van de onderneming en de vertaling daarvan in plannen op tactisch en operationeel niveau. Het beroepsbeeld vormt de rode draad bij het formuleren van authentieke beroepssituaties en het operationaliseren van de te bereiken competenties. De authentieke beroepssituaties zijn afgestemd op de start- en vervolgfuncties en de daarbij behorende kerntaken zoals beschreven in het curriculum. Het beroepsbeeld en het daarop gebaseerde curriculum is gevalideerd door de beroepenveldcommissie. De Kennis Campus Emmen is erop gericht om de kennisuitwisseling tussen de Hogeschool en bedrijfsleven, met name het MKB, verder te bevorderen. Organisaties kunnen een onderzoeksvraag indienen en de Kennis Campus Emmenorganiseert de projecten voor studenten om hiermee aan de slag te gaan. (Zie ook de omschrijving van de International Learning Companies onder 2.1) De Hogeschool Drenthe bevordert de groei van de Kennis Campus, er wordt een nieuw gebouw neergezet op het terrein van de school. Docenten van de school zijn frequent betrokken bij de Kennis Campus. Kort geleden is een lector Kenniscirculatie, Innovatie en Ondernemerschap benoemd. Deze lector gaat een rol spelen in de relatie tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De opleiding laat weten dat twee docenten van de opleiding deel gaan nemen aan de Kenniskring van het lectoraat. Desgevraagd vertellen de alumni dat zij de opleiding als een goede basis beschouwen om zich van daaruit verder te ontwikkelen in hun werk. Met name de ervaring in het projectmatig werken is een goede voorbereiding op de beroepspraktijk. Uit het studenttevredenheidsonderzoek 2006 blijkt dat 56% van de studenten uit het eerste en tweede jaar het eens is met de uitspraak ik vind dat het beeld van wat ik met mijn studie kan bereiken, steeds duidelijker wordt.. Pagina 9 van 44

10 De opleiding is begonnen met een onderzoek naar de functie-eisen van de startfuncties van alumni, om te bezien of de eindkwalificaties voldoende zijn voor beginnend beroepsbeoefenaar. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Op basis van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat beroepsprofielen en competenties die door of met het relevante beroepenveld zijn opgesteld bepalend zijn voor de eindkwalificaties van de opleiding. Het visitatieteam beoordeelt de praktijkgerichtheid van het competentieprofiel als bevredigend en corresponderend met dat van een beginnend beroepsbeoefenaar in het betreffende werkveld. Op basis van de bevindingen beoordeelt zij het facet Oriëntatie hbo als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam is van mening dat er sprake is van een opleiding die verankerd is in de beroepspraktijk, die het hbo-niveau bereikt en die mensen aflevert die in staat zijn adequate oplossingen te vinden voor de aangereikte problemen. Het visitatieteam heeft alle facetten van het onderwerp Doelstellingen van de opleiding voldoende beoordeeld. Daarom is haar beoordeling van het onderwerp als geheel positief. Pagina 10 van 44

11 2. Onderwerp: programma 2.1 Eisen hbo Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: In 2004 is begonnen met de implementatie van een nieuw, competentiegericht curriculum en het majorminor-model. De invoering van het major-minormodel maakt het de studenten mogelijk de opleiding op verschillende manieren in te kleuren met de minoren: Horse Business Management, Tourism and Event Management en Financial Service Management. De invoering is nu gevorderd tot het derde studiejaar, de eerste minoren zijn inmiddels aangeboden. Het nieuwe curriculum is opgebouwd volgens het model. De eerste twee jaar van de opleiding (onderdeel van de major) wordt de praktijk naar binnen gehaald. De studenten werken in gesimuleerde beroepssituaties die zijn ontleend aan en ontwikkeld in samenwerking met het bedrijfsleven, aangevuld met gastcolleges en excursies. De laatste twee jaar van de opleiding gaat de student naar buiten daartoe dienen de minors, een (beroepsoriënterende) stage en een afstudeeropdracht. Met deze werkwijze bestaat de kern van de opleiding uit aan de beroepspraktijk ontleende opdrachten aan de hand waarvan de competentieontwikkeling op gang wordt gebracht, vorm krijgt en uiteindelijk wordt beoordeeld. De studenten raken bekend met de actuele beroepspraktijk door het uitvoeren van real-life projecten in de minors, de stage en de afstudeeropdracht. De afstudeeropdracht dient betrekking te hebben op de oplossing van een praktisch probleem bij een specifiek bedrijf, waarbij een relatie gelegd moet worden met de relevante theorie. De opleiding maakt gebruik van relevante nationale en internationale vakliteratuur op hbo-niveau. Daarnaast wordt gewerkt met syllabi. Via de mediatheek hebben de studenten toegang tot vaktijdschriften, vakliteratuur en verschillende elektronische databanken. In het kader van het SOCRATES/ERASMUS programma zijn er per vakgebied samenwerkingsovereenkomsten afgesloten tussen de Nederlandse en buitenlandse universiteiten / hogescholen. Er zijn zeker goede mogelijkheden voor de studenten om een minor of een stage in het buitenland te volgen, waarbij de behaalde studieresultaten geldig zijn. Het Bureau Buitenland op de Hogschool stimuleert en ondersteunt studenten om gebruik te maken van de mogelijkheden. Dat verlaagt de drempel. Toetsing door partnerinstellingen in het buitenland is gebaseerd op het European Credit Transfer System. De studie buitenland levert 30 ECTS op, de hiervoor te volgen eenheden worden door de student(en) voor iedere instelling apart afgesproken met de coördinator internationalisering. Deze coördinator ziet toe op de kwaliteit van de te volgen onderwijseenheid en op de toepasbaarheid in het curriculum Commerciële Economie. Indien nodig spreekt de coördinator aanvullende studie met de student af. Pagina 11 van 44

12 Het is de visitatiecommissie opgevallen dat de studenten Commerciële Economie veel meer gebruik maken van de mogelijkheden om in het buitenland te studeren en ook zelf veel meer initiatieven vertonen op dit vlak dan de studenten Bedrijfseconomie. De docenten onderhouden contacten met de beroepspraktijk door het begeleiden van afstuderen en de stages. Bij de beoordeling van de scripties en de stages speelt het oordeel van de bedrijfsbegeleider een rol. Sommige docenten worden ingezet voor contractactiviteiten via de Kennis Campus Emmen De opleiding heeft overlegorganen in het leven geroepen zoals de beroepenveld commissie (zie ook 1.1 en 1.2), de vergadering van de kerndocenten, het opleidingsteam om te waarborgen dat de ontwikkelingen in de beroepspraktijk daadwerkelijk doordringen in het onderwijs. Deze overleg en besluitvormingsstructuur zorgt ervoor dat thema s en minors jaarlijks worden gereviseerd, waarbij nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs worden opgenomen. Uit het studenttevredenheidsonderzoek 2006 bleek dat met name de studenten die het oude curriculum volgen van mening zijn dat het praktijkgehalte van de opleiding onvoldoende is. De eerste en tweedejaars studenten zijn meer tevreden over deze aspecten. Met de invoering van de minors in het derde en vierde jaar is ook daar de praktijkcomponent in de opleiding versterkt. De school stimuleert de ontwikkeling van beroepsvaardigheden in de beroepspraktijk. In het tweede jaar kunnen studenten deelnemen aan een Student Company. De studenten vormen dan een minionderneming, waarvoor zij een ondernemingsplan schrijven, financiering regelen, hun product of dienst in de markt zetten, en na een jaar het bedrijf weer opheffen. In het derde en vierde jaar bestaat de mogelijkheid voor deelname aan een International Learning Company. Dit bestaat uit een multidisciplinair team samengesteld uit 5-6 derdejaarsstudenten van verschillende studierichtingen van de Hogeschool Drenthe. De studenten gaan in september of februari van start en werken gedurende de volgende 5 maanden aan hun opdracht, het oplossen van een reëel bedrijfsprobleem van een klant. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding is praktijkgericht in zijn oriëntatie, de studenten worden gestimuleerd werkzaamheden in het werkveld uit te voeren onder begeleiding van docenten en bedrijfsbegeleiders. Tevens wordt inbreng van actuele ontwikkelingen in het werkveld in het onderwijs geborgd met de instelling van diverse overlegorganen. Op grond van de bevindingen beoordeelt het visitatieteam het facet Eisen hbo als goed. Pagina 12 van 44

13 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het onderwijs in het nieuwe curriculum is in de eerste twee jaar georganiseerd rondom gesimuleerde situaties, gekoppeld aan een thema. Het thema biedt de context waarin de studenten een rol vervullen en een beroepsproduct opleveren. Bijvoorbeeld: de studenten zijn assistent inkoper bij een touroperator en maken een trendrapport voor de afdeling inkoop (propedeuse) of: de studenten zijn marketing manager bij een bedrijf en leveren een strategisch marketingplan op (2 e jaar hoofdfase). Per thema wordt een team van docenten geformeerd uit verschillende vakgebieden. Dit ontwikkelteam leidt van het op te leveren beroepsproduct af welke toetsbare kennis, vaardigheden en gedrag de studenten zich in dit thema moeten verwerven. Het visitatieteam heeft zich ervan vergewist dat de leerdoelen in de themaboeken toetsbaar zijn en van voldoende diepgang en breedte. Bij de ontwikkeling van het curriculum zijn de landelijk vastgestelde competenties uitgangspunt geweest bij de vaststelling van de inhoud van het programma en de vertaling daarvan naar concreet onderwijsmateriaal. De visitatiecommissie is van oordeel dat de eindkwalificaties van de opleiding terugkomen in de diverse leerdoelen in de major en de minoren, en dat de som van de leerdoelen dekkend is voor de eindkwalificaties. Ieder thema in de eerste twee jaar beslaat een half semester, er zijn dus vier thema s per jaar. Door de indeling in vier thema s wordt de studielast voor de studenten gespreid over het jaar. In het derde en vierde jaar is het onderwijs georganiseerd in semesters: twee minoren, een stage en het afstuderen. De studenten hebben zelf invloed op de verdeling van de studielast gedurende de semesters. Ook de derde en vierdejaars studenten (die volgen het oude programma) geven aan dat de studielast redelijk verdeeld is. De opleiding geeft aan dat het werkveld van de commercieel econoom in toenemende mate internationaal van karakter is. De studenten komen hier op verschillende manieren mee in aanraking: * kennis van en ervaring met andere culturen door het binnenhalen van buitenlandse studenten. De opleiding werft actief op de Duitse markt, een aanzienlijk deel van de studenten komt uit Duitsland. Daarnaast studeren buitenlandse studenten voor een half jaar aan de opleiding CE in het kader van het ERASMUS programma, een overkoepelend stimuleringsprogramma van de Europese Unie voor het onderwijs in de 15 lidstaten. In het kader van het SOCRATES/ERASMUS programma worden per vakgebied samenwerkingsovereenkomsten afgesloten tussen de Nederlandse en buitenlandse universiteiten / hogescholen. * stimulans aan de studenten om in het buitenland te studeren, o.a. via het ERASMUS programma * de inzet van buitenlandse gastdocenten * de inzet van native speakers voor het talenonderwijs. Het vak Engels is ingrijpend gewijzigd waarbij nog meer is ingespeeld op de internationale context van de commercieel econoom. * in de thema s komt internationalisering aan de orde en worden de studenten gestimuleerd in een internationale oriëntatie. Pagina 13 van 44

14 De studenten geven desgevraagd aan dat zij tevreden zijn over de stimulans om in het buitenland te studeren. Zij hebben Engels gevolgd en sommige studieboeken zijn ook Engelstalig. De alumni geven desgevraagd aan dat de themagerichte aanpak typerend is voor de beroepspraktijk. Vooral de ervaring van het groepsgewijs werken aan een beroepsproduct blijkt in de beroepspraktijk van grote waarde. De opleiding evalueert na iedere periode het onderwijs met de studenten. Voor 2007 staat een uitgebreide evaluatie van de hele major gepland. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft kunnen vaststellen dat de doelstellingen van de opleiding adequaat worden afgedekt door de inhoud van het programma. De inhoud van het programma is georganiseerd rond concrete beroepssituaties waarin de studenten beroepsproducten opleveren. De opleiding besteed aandacht aan internationalisering, de studenten krijgen voldoende stimulans om in het buitenland te studeren. Het visitatieteam beoordeelt het facet Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma daarom als goed. 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het onderwijsprogramma is georganiseerd rond authentieke, complexe beroepssituaties. Een beroepssituatie biedt een context die rijk is aan leermateriaal: er is sprake van integratie van vakgebieden, de studenten werken in teams aan het opleveren van beroepsproducten. Daarmee worden de vakken geïntegreerd aangeboden, afgestemd op de relevante competenties binnen het thema. De situaties lopen geleidelijk aan op in complexiteit, latere thema s zijn complexer dan eerdere thema s. In de propedeuse maken de studenten kennis met de externe omgeving op operationeel/tactisch niveau. In het tweede studiejaar wordt op tactisch / strategisch niveau de externe omgeving geanalyseerd en in verband gebracht met de interne organisatie, resulterend in een beleidsmatige vertaling. In het derde en vierde jaar krijgen de studenten gelegenheid zich verder te verdiepen in onderwerpen naar keuze, binnen door de opleiding gestelde randvoorwaarden. In de onderwijseenheden is een balans tussen ontdekkend leren en een persoonlijke exploratie aan de ene kant en systematische instructie en begeleiding aan de andere kant. In het eerste jaar ligt de nadruk van de onderwijspraktijk op het begeleid studeren, opbouwend naar zelfstandig studerend in het laatste studiejaar. Het in 2005 gehouden alumnionderzoek laat zien dat 60% van de alumni vindt dat er voldoende samenhang is tussen de verschillende onderdelen van het curriculum. In het nieuwe curriculum is de samenhang versterkt. Het aspect wordt opnieuw meegenomen in de majorevaluatie in Pagina 14 van 44

15 In het studenttevredenheidsonderzoek van 2006 geeft een ruime meerderheid van de studenten in het 1 e en 2 e jaar aan dat zij tevreden zijn over de samenhang bínnen de studieonderdelen en tussen de verschillende studieonderdelen. Het nieuwe curriculum heeft in de perceptie van een belangrijk deel van de studenten een duidelijke samenhang. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is op grond van het bovenstaande van mening dat er sprake is van een curriculum dat inhoudelijk zowel horizontale als verticale samenhang vertoont. De samenhang wordt door de docenten en de studenten herkend en goed onder woorden gebracht. Alles overwegend beoordeelt zij het facet Samenhang van het programma als goed. 2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De school heeft als beleid haar kleinschaligheid te benadrukken door de student zoveel mogelijk maatwerk te leveren. Flexibiliteit en studeerbaarheid staan hoog in het vaandel. De studenten herkennen dit beleid, zij geven desgevraagd aan van de school goede ondersteuning te krijgen als zij individuele aanpassingen in het rooster dan wel het studieprogramma nodig hebben. De themagerichte opleiding breekt met het traditionele vakgerichte opleiden. De studenten volgen de thema s, daarbij hebben zij de aangeboden kennis en vaardigheden nodig om de betreffende beroepsproducten op te kunnen leveren. Daarmee is de leerroute van de studenten een logisch gevolg van het themagerichte onderwijs. De studenten geven aan dat zij overwegend de geplande leerroute volgen. Hoewel bij opeenvolgende onderwijseenheden de kennis en vaardigheden uit voorgaande onderwijseenheden bekend worden verondersteld, komen formele ingangseisen niet voor. De opleiding heeft met ingang van het studiejaar Blackboard als intranet en als elektronische leeromgeving geïmplementeerd. De studenten zijn redelijk tevreden over Blackboard als instrument voor de informatievoorziening. Desgevraagd geven de studenten aan dat zij redelijk tevreden zijn over de informatievoorziening omtrent de logistiek van het lesgeven. Uit het studenttevredenheidsonderzoek 2006 blijkt dat circa 26% van de respondenten niet tevreden is over de informatievoorziening. Inmiddels is een project Centrale Roostering gestart om de kwaliteit van de lesroosters te verbeteren. Met studenten die de opleiding voortijdig verlaten wordt een exitgesprek gevoerd. De voornaamste redenen van vertrek zijn a) de studie voldoet toch niet aan de verwachtingen van de student, b) het niveau blijkt toch te hoog te liggen. Uit de recente periode-evaluaties en uit het studenttevredenheidsonderzoek blijkt dat de studielast nu door ongeveer 70% van de studenten als passend wordt ervaren. Pagina 15 van 44

16 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Uit de documentatie en uit de gesprekken blijkt dat de opleiding voldoende aandacht besteedt aan het bevorderen van een goede doorstroom van de studenten; de flexibiliteit van de opleiding is hoog en de studielast is over het geheel genomen passend. Op basis van bovenstaande bevindingen beoordeelt het visitatieteam het facet Studielast als voldoende. 2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De instroom bij de opleiding Commerciële Economie is heterogeen: Nederlandse studenten met een diploma havo, vwo en het mbo. Het curriculum is gebaseerd op de Havist met het Economie en Maatschappij profiel. Bij havo en vwo profielen kunnen studenten een deficiëntie hebben indien Economie 1 in het vakkenpakket ontbreekt. Er is geen formele toelatingstoets, in een intake gesprek gaat de SLB-er na of de studenten voldoende affiniteit met economische vakken heeft. Mbo-ers kunnen instroomvrijstellingen krijgen als zij aantonen dat zij een gedeelte van het programma tijdens de vooropleiding gehad hebben. Sinds enkele jaren neemt de instroom van Duitse studenten sterk toe. Momenteel bestaat 2/3 van de instroom uit Duitse studenten. De voertaal is officieel Nederlands, desgevraagd vertellen de studenten echter dat er vaak onderling in de Duitse taal wordt gecommuniceerd. Het visitatieteam beveelt aan de invloed hiervan te monitoren. Deze instroom is mede door het Duitse onderwijsbestel zeer divers. De Duitse studenten hebben verschillende vooropleidingen, gebleken is dat de studenten in aanmerking komen voor een substantieel aantal vrijstellingen. Dit studiejaar is de opleiding gestart met het afsluiten van convenanten met Duitse toeleverende scholen om deze vrijstellingen te formaliseren. Op termijn moet dit leiden tot betere programmatische afstemming tussen de toeleverende school en de Hogeschool Drenthe. Er is een specifieke propedeuse voor Duitse studenten ontwikkeld, met daarin opgenomen twee modules Nederlands. Vwo-ers met het profiel E&M hebben een gedeelte van het programma in de vooropleiding gehad, zij hebben een sterk verkorte propedeuse waardoor zij de opleiding in drie jaar kunnen afronden. Een belangrijke functie van de propedeuse is het homogeniseren van de studentenpopulatie. De opleiding heeft een adequate procedure voor het erkennen van elders verworven competenties. De student dient aan te tonen dat hij over de betreffende kennis en vaardigheden beschikt, bijvoorbeeld door het overleggen van studiegidsen, literatuurlijsten en cijferlijsten. Het bewijsmateriaal wordt vervolgens beoordeeld door één van de vakdocenten, dat advies wordt voorgelegd aan de examencommissie. De visitatiecommissie is van oordeel dat het vrijstellingsbeleid adequaat is. De studenten zijn in ruime meerderheid (86%) tevreden over de aansluiting tussen de vooropleiding en de opleiding Commerciële Economie, zo blijkt uit de rapportage van de Aansluitingsmonitor. Dit cijfer ligt boven het gemiddelde oordeel over vergelijkbare opleidingen buiten Hogeschool Drenthe. Pagina 16 van 44

17 De opleiding blijft ondanks de sterke groei kleinschalig, zeker in vergelijking met de CE-opleidingen in Zwolle en Groningen. De studenten en de alumni geven aan dat de kleinschaligheid een belangrijke reden is om voor de Hogeschool Drenthe te kiezen. Het geeft de school een eigen identiteit die door de studenten en de docenten op prijs wordt gesteld. De studeerbaarheid van het programma wordt na elke periode in de periode-evaluatie, in de jaarevaluatie en in het studenttevredenheidsonderzoek geëvalueerd. Met de studie-uitvallers wordt een exitgesprek gehouden door de studieloopbaanbegeleider, waarin ook de knelpunten bij de instroom aan de orde komen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Op basis van bovenstaande bevindingen is het visitatieteam van mening dat de opleiding er in voldoende mate in slaagt het programma aan te laten sluiten bij de kwalificaties van de instromende studenten. Alles overwegende beoordeelt het visitatieteam het facet Instroom als voldoende. 2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het onderwijsprogramma omvat een vierjarig programma voor studenten met een havo of een mboopleiding of een Duitse vooropleiding, en een driejarig programma voor vwo-studenten met een gerelateerde vooropleiding. Het curriculum beslaat 240 creditpoints respectievelijk 201 creditpoints. Deze creditpoints zijn gelijkmatig verdeeld over de vier of drie jaar. De studiebelastinguren zijn gebaseerd op het aantal creditpoints per module. Voor iedere onderwijseenheid staat het aantal studiepunten in het OER en het betreffende thema- of modulewerkboek. Uit de gesprekken met studenten, de periode-evaluaties en het studenttevredenheidsonderzoek blijkt dat de studenten in grote meerderheid de studielast als passend ervaren. Daar waar het niet het geval is worden verbeterplannen opgesteld. De studenten profileren zich bij het visitatieteam als serieuze en harde werkers. De verdeling tussen contacturen en zelfstudie-uren wordt bepaald door de fase van de studie en het gekozen didactisch concept. In de loop van de opleiding neemt het aantal contacturen af van ongeveer 20 contacturen per week in de propedeuse tot ongeveer 15 contacturen per week in het vierde jaar, afgezien van de stage en afstudeerperiode. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Daarom beoordeelt het visitatieteam het facet Studieduur als voldoende. Pagina 17 van 44

18 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding heeft een didactisch concept voor competentiegericht leren uitgewerkt. Het onderwijsconcept is gebaseerd op het sociaal constructivisme. Het onderwijs wordt aangeboden in een betekenisvolle, rijke context die bepaald is door de eisen vanuit het werkveld. Daarin is het leren primair een zaak van de lerende, de studenten leren om zelf verantwoordelijkheid te dragen voor hun eigen ontwikkeling. Binnen het didactisch concept speelt praktijkgerichtheid een grote rol. In het themagerichte onderwijs werkt de student in een bepaalde rol aan een beroepsgericht probleem, door middel van een gesimuleerde werksituatie in de major en een concrete vraag uit de beroepspraktijk in de minoren, de stage en het afstuderen. Flankerend onderwijs biedt zo veel mogelijk op het juiste moment kennis en vaardigheden aan. Het thematisch onderwijs doet een beroep op de studenten om zelf actief vorm te geven aan hun leerproces en biedt gelegenheid alle competenties te ontwikkelen die van belang zijn om actief in organisaties te participeren. Het didactisch concept sluit aan bij de doelstelling van de opleiding om competente studenten af te leveren die gewend zijn om in teamverband beroepsproducten op te leveren en een proactieve houding ten opzichte van het werk hebben. De werkvormen zijn afwisselend, individueel werk wordt afgewisseld met groepswerk. Enkele voorbeelden zijn: reflecteren (leerstijlen test, teamrollen), in projectteams een project inrichten en uitvoeren, excursies, rollenspelen, en zelfstandig lesstof bestuderen. De studenten leren in het thematisch onderwijs al doende communiceren, samen te werken in teams, presentaties te houden, rapporten te schrijven. In het eerste jaar worden de studentteams begeleid door een tutor. De studenten leren om elkaar aan te spreken op inzet, ze leren taken te verdelen en verantwoordelijkheid te nemen om producten op te leveren. Uit de verhalen van de alumni blijkt hoe effectief deze voorbereiding op de beroepspraktijk is, de alumni geven aan met name deze competenties van belang te vinden. De thema- en de minorteams bestaan uit verschillende vakdocenten waaronder in ieder geval een lid van het opleidingsteam. Deze teams zorgen voor de ontwikkeling, revisie en actualisering van de onderwijseenheden. Met deze werkwijze wordt bereikt dat de docenten het didactisch concept zich eigen hebben gemaakt en het uitdragen in het onderwijs aan de studenten. In het nieuwe curriculum krijgt de student training, coaching en begeleiding door de tutoren en de Studieloopbaanbegeleiders in het leren reflecteren op de competentieontwikkeling, het maken van plannen om dit verder vorm en inhoud te geven. De invulling van SLB en tutoring is in volle gang, de opleiding evalueert de opgedane ervaring en maakt plannen tot bijsturing. De studenten herkennen het praktijkgehalte van de opleiding. De studenten geven aan dat de school diverse mogelijkheden biedt om extra praktijkervaring op te doen en hun ondernemerschap te ontwikkelen. Pagina 18 van 44

19 Ruim driekwart van de studenten geeft aan in het studenttevredenheidsonderzoek dat er voldoende verschillende werkvormen worden gehanteerd en 70% is van mening dat zij voldoende worden uitgedaagd door de manier waarop het onderwijs wordt gegeven. Wanneer uit een periode-evaluatie blijkt dat de studenten ontevreden zijn over de manier waarop het onderwijs is ingericht, stelt het thema-team een verbeterplan op. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het gehanteerde didactisch concept leeft bij de docenten en de studenten. Het concept krijgt handen en voeten in de onderwijskundige praktijk door de inzet van de diverse werkvormen en door de aandacht die hieraan in het SLB-programma wordt gegeven. De opleiding hanteert een breed scala aan werkvormen, waarbij de (toenemende) eigen verantwoordelijkheid steeds zwaar wordt aangezet. Het visitatieteam beoordeelt het facet Afstemming tussen vormgeving en inhoud, op basis van wat zij heeft gezien en gehoord als goed. Bij haar beoordeling heeft het visitatieteam de activiteiten meegenomen die al hebben plaatsgevonden in het kader van de invoering van het nieuwe competentiegerichte curriculum en de verbeterslagen die de opleiding maakt. 2.8 Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De toetsing vindt viermaal per jaar plaats in de tentamen / projectweken. Herkansingen vinden in de propedeuse plaats gedurende de volgende lesperiode, in de hoofdfase in de tentamen / projectweken van de volgende periode. Uit het studenttevredenheidsonderzoek blijkt dat 25% - 30% van de MET-studenten ontevreden is over de verdeling van de toetsmomenten over het studiejaar. De opleiding wijt dat aan de soms grote hoeveelheid toetsen in een toetsweek. Dit aspect neemt de school mee in de majorevaluatie. De opleiding maakt gebruik van diverse vormen van toetsen: assessments om beroepsproducten te beoordelen, individuele schriftelijke toetsen om kennis en inzicht te toetsen, groepsevaluaties en persoonlijke feedback om de samenwerking in de themagroepen te beoordelen. De opleiding heeft het toetsbeleid vastgelegd in een notitie. De diverse vormen van toetsen en het reglement zijn vastgelegd in de OER. Uit het studenttevredenheidsonderzoek blijkt dat de meerderheid van de studenten van mening is dat het niveau van de opdrachten en toetsen passend is. Een gedeelte van het onderwijs is modulair vorm gegeven. In de moduulwerkboeken staan de toetscriteria verwoord. Voor ieder kennisgebied dat bij een thema betrokken is, is er in principe een kennistoets (pen en papier toets). De toetsvorm is individueel, schriftelijk. De cijfers worden vastgesteld door de vakdocent. Pagina 19 van 44

20 Voor stage en afstuderen zijn de toetsingscriteria vastgelegd in de stage- en de afstudeerhandleiding. Het visitatieteam heeft de handleidingen bestudeerd en geconcludeerd dat de criteria waarop een afstudeerscriptie wordt beoordeeld niet erg uitgewerkt zijn. (Zie ook 6.1) Het visitatieteam merkt op dat er in de werkveldenquête voor de opdrachtgever wel heldere criteria vermeld staan, maar dat de vertaling hiervan voor de student ontbreekt. De opleiding laat weten dat zo n vertaling in september 2007 geïmplementeerd zal worden. Het visitatieteam merkt op dat de huidige en de gepresenteerde toekomstige richtlijnen ten aanzien van de stageverslagen en afstudeerrapportages een groot beroep doen op de communicatieve competenties van de studenten. Het visitatieteam geeft de opleiding in overweging om de studenten meer houvast te bieden om tot kwalitatief hoogstaande rapportages te komen. De beroepsproducten die de studenten opleveren worden doorgaans getoetst met een assessment waarin de themagroep het product presenteert en verdedigt. Deze toetsing is collectief, individuele cijfers kunnen verhoogd of verlaagd worden aan de hand van de beoordeling van de inzet van de student. Deze procesmatige beoordeling komt tot stand door peer marking, groepsevaluaties, observaties van de tutor. De cijfers voor het beroepsproduct worden vastgesteld in een beoordelingsvergadering met de betrokken docenten en tutoren van dat thema. De systematische aandacht voor de samenwerking en de inzet van de studenten bij het opleveren van de beroepsproducten is een goede waarborg tegen het risico van meeliften in de themagroepen. Desgevraagd geven de studenten aan dat het in praktijk goed werkt. De persoonlijke ontwikkeling van de studenten wordt getoetst met een portfolio, 360º feedback, reflectieverslagen en coachingsgesprekken met de Studieloopbaanbegeleider. De beoordeling van de verschillende toetsen wordt geborgd door het gebruik van het vier-ogen principe. Na afloop van elke periode worden de toetsrendementen gerapporteerd en geanalyseerd. Voor vakken met een laag slaagpercentage zijn verbeterplannen opgesteld. In het studiejaar vindt een pilot plaats met het nieuwe vak economisch rekenen met een ander didactisch concept, ter vervanging van het oude vak wiskunde. De studenten geven aan dat zij voldoende mogelijkheden hebben om deel te nemen aan de toetsen. De procedures voor herkansingen zijn bij de studenten bekend. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam is van mening dat de diversiteit aan toetsvormen recht doet aan de doelstelling om competentiegericht op te leiden. De ontwikkeling, afname en evaluatie van de toetsen is ingericht en geborgd. Het visitatieteam is van mening dat de opleiding over het geheel genomen voldoende breed en diep toetst. Alles overwegend beoordeelt het visitatieteam het facet Beoordeling en toetsing daarom als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Programma Het programma van de opleiding, waarin de eindkwalificaties adequaat verwerkt zijn, is samenhangend en van hbo-niveau. Werkvormen sluiten aan bij de didactische uitgangspunten. De toetsen zijn van voldoende zwaarte en complexiteit. Alle facetten zijn goed of voldoende beoordeeld. Daarom is de beoordeling voor het onderwerp Programma positief. Pagina 20 van 44