Veranderen in kleuren. Breukelen 15 december 2009 Léon de Caluwé

Transcriptie

1 Breukelen 15 december 2009 Léon de Caluwé

2 Bij organisatieveranderingen zijn vijf manieren van denken te onderkennen Denkwijze Er verandert iets als je: Geeldruk De belangen van de belangrijkste spelers bij elkaar kunt brengen tot een consensus door middel van een onderhandelingsproces Blauwdruk Onderzoekt wat de beste oplossing is en die planmatig implementeert in een rationeel proces Rooddruk Mensen op de juiste manier prikkelt, zodat ze zich gewaardeerd en gezien voelen in een sociaal proces Groendruk Mensen in leersituaties brengt, ze bewuster en bekwamer maakt waardoor hun vermogens toenemen op het werk in een ontwikkelproces Witdruk Spontane evolutie een handje helpt door ruimte te geven waar energie zit en blokkades slecht in een dynamiserend proces 2

3 De vijf kleuren in één oogopslag Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk witdruk Er verandert iets als je... belangen bij elkaar brengt eerst denkt en dan (planmatig) doet mensen op de juiste manier prikkelt mensen in leersituaties brengt ruimte maakt voor spontane evolutie in een... machtsspel rationeel proces ruilexercitie leerproces dynamiserend proces naar... een haalbare oplossing, win-winsituatie de beste oplossing, een maakbare wereld een motiverende oplossing, de beste fit een oplossing die mensen samen vinden een oplossing die energie losmaakt Interventies zoals... coalitievoming, topstructurering projectmatig werken, strategische analyse beoordelen en belonen, sociale bijeenkomsten gaming en coaching, open systems planning open space meetings, zelfsturende teams door een... procesbegeleider die zijn macht gebruikt inhoudelijk expert, een projectleider HRM-expert, een coachend manager procesbegeleider die mensen steunt patroonduider die zichzelf op het spel zet gericht op... posities en context kennis en resultaten procedures, inspiratie en sfeer setting en communicatie complexiteit en betekenissen Het resultaat is... onbekend en verschuivend omschreven en gegarandeerd bedacht, niet gegarandeerd geschetst, niet gegarandeerd onvoorspelbaar De borging schuilt in... beleidsdocumenten en machtsbalans, loyaliteit meten = weten, bijsturen HRM-systemen, goede verhoudingen, communicatie lerende organisatie zelforganisatie, kwaliteit van dialoog De valkuil schuilt in... luchtfietserij, loose-loosesituatie negeren van externe en irrationele aspecten verstikkende systemen, zachte heelmeesters niemand uitsluiten, gebrek aan actie oppervlakkig begrip, laissez-faire 3

4 Geeldrukdenken AanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantie Aannames Idealen Er verandert iets als je belangen bij elkaar Democratische samenleving BeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromisConclaafDepolitiseren brengt: - Poldermodel van politieke coalities - van de sleutelfiguren - Haalbare oplossing DraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMachtMandaatMedestaander - in een onderhandelings- en lobbyproces OnderhandelingPartijPersPersberichtPettenprobleemPoliticusPolitiseren - om een consensus te vormen (win-win) PressurecookerProcedureProcesontwerpPubliekSpelregelStakeholder Condities: Schaduwkanten - achter gesloten deuren Oppervlakkig geel: achterkamertjesgedoe, StatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVerklaringVervlechtenVrijheidsgraadWantrouwenWinwinAanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingen - Valkuilen: luchtfietsen, loose-loose strijd, - sense of urgency sterkste wint Motto: veranderen is een machtspel onbetrouwbaarheid AftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromis Traject - Allergieën: ideologen, details, gezichtsverlies ConclaafDepolitiserenDraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMacht- Interventies: mediatie, alliantievorming, stemsessies MandaatMedestaanderOnderhandelingPartijPersPersberichtPettenpro- topstructurering, beleidsvorming Veranderaar Diagnosebrillen: Veranderaar: procesregisseur die zijn macht inzet bleempoliticuspolitiserenpressurecookerprocedureprocesontwerppu- - krachtenveldanalyse, concurrentiestructuur Politiek fingerspitzengefühl (posities en context) - policy windows, besluitvormingsfuik - Besturen, beschouwen en conflicten hanteren bliekspelregelstakeholderstatustegenstandertijdsdrukuittredenver- klaringvervlechtenvrijheidsgraadwantrouwenwinwinaanpassenakkoord - onbekend en verschuivend resultaat netwerken Beheersbaarheid: - Onafhankelijk, beheerst en met goede - borging via contracten en machtsbalans AchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluiten Andere actoren: afgevaardigden, achterbannen, opinieleiders 4

5 Blauwdrukdenken Aannames Er verandert iets als je eerst denkt en dan (planmatig) doet: - onderzoek biedt objectieve antwoorden en richting - oplossingen worden ontworpen (stappenplan) - omplementatie gaat planmatig en transparant Condities: - toereikend sponsorschap - sense of control, objectiviteit Motto: veranderen is een rationeel proces Traject Interventies: ISO, BPR, ABC, PMW strategische analyse (SWOT, portfolio s, e.d.) Diagnosebrillen: - visgraatdiagrammen, portfolio-analyse - structuren, organisatieconfiguraties Beheersbaarheid: - vooraf omschreven en gegarandeerd resulaat - borging via meten = weten, monitoringssystemen Idealen Maakbare en kenbare wereld Orde, efficiëntie en voorspelbaarheid Beste concrete oplossing (harde organisatieaspecten) Schaduwkanten Oppervlakkig blauw: mechanistisch, irrationele en externe aspecten negeren Valkuil: alles maakbaar verklaren, over mensen heen walsen, hired gun analyses Allergie: vage toestanden, emotionaliteit, ingebakken onzekerheid / ambiguïteit Veranderaar Veranderaar: expert, projectleider Inhoudelijke deskundigheid Analyseren, structureren, presenteren, plannen Prestatiegericht, accuraat, zelfstandig, rechtlijnig Andere actoren: opdrachtgevers, projectmedewerkers, doelgroepen, (boze) buitenwereld 5

6 Rooddrukdenken Aannames Er verandert iets als je mensen op de juiste manier prikkelt: mensen (situationeel) straffen en belonen mensen verleiden en het wij -gevoel versterken aandacht, steun en erkenning bieden Condities: - respectvolle en zorgvuldige procedures - mensen zoeken elkaar op Motto: veranderen is een sociaal gebeuren Traject Interventies: personeelsinstrumenten en sociale activiteiten management by walking around en de zeepkist Diagnosebrillen: - motivatiefactoren, bronnen van weerstand - rollen in teams, situationeel leiderschap Beheersbaarheid: - bedacht, maar niet gegarandeerd - HRM-systemen, goede verhoudingen, communicatie Idealen Gemeenschap in harmonie, zorgzame samenleving Het beste uit mensen halen, de beste fit tussen organisatie en individu vinden Motiverende oplossing Schaduwkanten Oppervlakkig rood: verstikkende systemen, wollendekengedrag, onechte aandacht Valkuilen: negeren van macht, zachte heelmeesters, conflictmijding Allergieën: solo- of macho-gedrag, onzorgvuldigheid, problematiseren Veranderaar Veranderaar: coachende manager, HRM- of communicatie-expert Mensen-mens Motiveren, verleiden, communiceren, samenwerken Sociaal, betrouwbaar, geïnteresseerd Andere actoren: smaakmakers, teambuilders, rolmodellen, betrokkenen 6

7 Groendrukdenken ActionlearningAflerenBetekenisBewustonbekwaamBewustwordingClinic Aannames Idealen Er verandert iets als je mensen in leersituaties Lerende organisatie: met iedereen, over alles, CoachenCorporatecurriculumDebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaring brengt: altijd bewust onbekwaam maken (spiegels en vensters) Groeien en ontdekken EvaluatieExperimentFacilitatorFeedbackGedragGroepslerenHouding experimenten en exploreren van nieuwe Oplossingen die mensen zelf vinden KennisKennisoverdrachtLeercyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeer mogelijkheden in een koerszoekend, collectief proces situatielerenlerendeorganisatiementaalmodelmotivatieoefenenontwikkelingopvoedingorganisatieontwikkelingreflectiespelspiegelenstage - sense of professionalism werk, gebrek aan actie Condities: Schaduwkanten - (net) genoeg veiligheid, rust en respect Oppervlakkig groen: individueel leren los van het TrainerTrail-and-errorTweedehandslerenTweedeordelerenUitproberen Valkuilen: belerend gedrag, niemand uitsluiten, Motto: veranderen is leren en ontwikkelen navelstaren UitwisselenVaardigheidVeiligheidZienswijzeActionlearningAflerenBetekenisBewustonbekwaamBewustwordingClinicCoachenCorporatecurriculum Traject Allergie: politieke spelletjes, mensen met een bord voor hun hoofd Interventies: feedback, coaching opleiding, gaming DebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaringEvaluatieExperimentFacilita- organisatie-ontwikkeling, survey-feedback, Veranderaar communities of practice Veranderaar: procesbegeleider die mensen steunt torfeedbackgedraggroepslerenhoudingkenniskennisoverdrachtleer- Diagnosebrillen: Reflective practitioner als rolmodel - Johari window, leercurve, leerniveaus Didactisch ontwerpen, faciliteren, spiegelen, cyclusleerdoelleermanagerleermiddelleersituatielerenlerendeorgani- - organisatie-ijsberg, systeemdenken coachen satiementaalmodelmotivatieoefenenontwikkelingopvoedingorganisatie- ontwikkelingreflectiespelspiegelenstage - borging via voortdurende reflectie Andere actoren: TrainerTrail-and-error trekkers, coaches, Beheersbaarheid: Empathie, creativiteit, nieuwsgierigheid - geschetst, niet gegarandeerd meesters, deelnemers, beschermheren 7

8 Witdrukdenken AdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie handje helpt: Zelfsturing in netwerken dwars door organisatie- Aannames Idealen Er verandert iets als je spontane evolutie een Wonderlijk universum vol parallele werkelijkheden - patroonduiding van wat mensen / organisaties grenzen EnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteit beweegt Zingeving, geëngageerde oplossingen, innovaties InnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpen - ruimte bieden voor ondernemerschap en dynamiek PatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatie Schaduwkanten - blokkades wegnemen en conflicten optimaliseren Condities: Oppervlakkig wit: new age uiterlijkheden, UitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZingevingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustworden - paradoxaal adviseren alles is goed - sense of humor Valkuilen: oppervlakkig begrip van drijvende Motto: veranderen gaat over energie / vitaliteit krachten, laissez-faire, medewerkers opzadelen met zelfsturing BlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie Traject Allergieën: saaiheid, middelmaat, regels, EnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteit Interventies: bevoogding, groepsdwang - zelfsturende teams, zoekconferenties InnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpen - appreciative inquiry, open space meetings Veranderaar Diagnosebrillen: Veranderaar: patroonduider die zichzelf op het spel zet PatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatie - ontwikkelingspatronen van individuen, groepen Florerend in complexiteit, spelend met mogelijkheden e.d. Betekenis geven, stelling nemen, dialogiseren, UitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZingevingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustworden organisaties Zelfbewust, authentiek, kwetsbaar, fantasierijk, - chaostheorie, megatrends, beelden van ondernemen Beheersbaarheid: eigenwijs BlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie - moeilijk voorspelbaar (maar niet stuurloos) proces Andere actoren: intra- / entrepreneurs, kiemen, - borging via zelforganisatie en kwaliteit van dialoog sponsors, netwerken 8

9 Vier praktische toepassingen Diagnose: meervoudig kijken naar mensen, organisaties, vraagstukken..., vooral als het complex is Strategie: situationele keus voor een kansrijke kleur voor een veranderaanpak. Wat past bij vraagstuk, bij organisatie, bij Veranderaar: besef van eigen voorkeursstijl, aannames, competenties, beperkingen Communicatie: gemeenschappelijke taal om collectief te praten en beslissen over veranderen zonder scholenstrijd 9

10 Léon de Caluwé Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde. DOCSOpen nummer

11 Middagcongres WORKSHOPS ZAAL WORKSHOP 1 KLANT EN LEVERANCIER BERLIJN Succesvol veranderen in een facilitaire omgeving WORKSHOP 2 PROCESSEN EN SYSTEMEN MILAAN WORKSHOP 3 FACILITY MANAGER SUITE 200 donderdag 17 december 2008 WORKSHOP 4 CULTUURVERANDERING ROYAL HARTELIJK WELKOM 11