Masterclass leren veranderen

Transcriptie

1 Masterclass leren veranderen Veranderkunde: van Diagnose naar Veranderstrategie Velsen-Noord, 17 en 18 december 2 juli Petra Haartsen Léon de Caluwé

2 De vijf veranderkleuren Geel Blauw Rood Groen Wit Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

3 Bij organisatieveranderingen zijn vijf manieren van denken te onderkennen Denkwijze Geeldruk Er verandert iets als je: De belangen van de belangrijkste spelers bij elkaar kunt brengen tot een consensus door middel van een onderhandelingsproces Blauwdruk Onderzoekt wat de beste oplossing is en die planmatig implementeert in een rationeel proces Rooddruk Mensen op de juiste manier prikkelt, zodat ze zich gewaardeerd en gezien voelen in een sociaal proces Groendruk Mensen in leersituaties brengt, ze bewuster en bekwamer maakt waardoor hun vermogens toenemen op het werk in een ontwikkelproces Witdruk Spontane evolutie een handje helpt door ruimte te geven waar energie zit en blokkades slecht in een dynamiserend proces Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

4 Geeldrukdenken AanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantie Aannames Idealen Er verandert iets als je belangen bij elkaar - Democratische samenleving BeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromisConclaafDepolitiseren brengt - Poldermodel van politieke coalities - van de sleutelfiguren - Haalbare oplossing (gelijk krijgen ipv gelijk hebben) DraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMachtMandaatMedestaander - in een onderhandelings- en lobbyproces OnderhandelingPartijPersPersberichtPettenprobleemPoliticusPolitiseren - om een consensus te vormen (win-win) PressurecookerProcedureProcesontwerpPubliekSpelregelStakeholder Condities: Schaduwkanten - Achter gesloten deuren - Oppervlakkig geel: achterkamertjesgedoe, StatusTegenstanderTijdsdrukUittredenVerklaringVervlechtenVrijheidsgraadWantrouwenWinwinAanpassenAkkoordAchterbanActorAfdwingen - Sense of urgency sterkste wint Motto: veranderen is een machtspel - Valkuilen: loose-loose strijd, onbetrouwbaarheid AftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluitenCoalitieComitéCompromis Traject - Allergieën: details, gezichtsverlies ConclaafDepolitiserenDraagvlakDubbelrolGezichtsverliesIntentieMacht- Acties: MandaatMedestaanderOnderhandelingPartijPersPersberichtPettenpro- - Onderhandelen, druk zetten van buiten, Veranderaar afvaardigingen van belanghebbenden om te tafel bleempoliticuspolitiserenpressurecookerprocedureprocesontwerppu- Procesregisseur die zijn macht inzet: - Politiek fingerspitzengefühl (posities en context) bliekspelregelstakeholderstatustegenstandertijdsdrukuittredenver- klaringvervlechtenvrijheidsgraadwantrouwenwinwinaanpassenakkoord - Werkt vaak bij creëren draagvlak de top, maar - Onafhankelijk, flexibel, beheerst en met goede Tips: - Besturen, beschouwen en conflicten hanteren niet perse tot op de werkvloer juiste aanpak netwerken AchterbanActorAfdwingenAftredenAgendaAlliantieBeslisserBesluiten - Werkt alleen als de baas ook echt wil! Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

5 Blauwdrukdenken Aannames ActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocument BeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitCheck - Maakbare wereld - Orde, efficiëntie en voorspelbaarheid listcontroledeelprojectdetaillerendoeldoorlooptijdefficiënteisenfase - Beste, concrete oplossing GoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichting ISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOpdrachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor irrationele en externe aspecten negeren Schaduwkanten - Oppervlakkig blauw: organisatie zien als machine, -tagereductieresultaatstaptaaktaakgeledingvoortgangweerstand - Valkuil: maakbaarheid, over mensen heen walsen ActiviteitAfbakenenAfspraakArchiverenBeheersbaarBeslisdocument Traject BeslissenBesturingBevoegdheidBewakingBoeteBudgetCapaciteitCheck Veranderaar listcontroledeelprojectdetaillerendoeldoorlooptijdefficiënteisenfase GoedkeuringHiërarchieInformatiebewakingIngangscontrolIeinrichting Projectleider, expert: - Inhoudelijke deskundigheid ISOKeuringKwaliteitscontroleMargesMiddelenMijlpaalOnderzoekOpdrachtgeverOpdrachtnemerPlannenPrestatieProjectProjectleiderRappor - Planmatig, recht door zee - Prestatiegericht, accuraat, zelfstandig, rechtlijnig -tagereductieresultaatstaptaaktaakgeledingvoortgangweerstand Er verandert iets als je eerst denkt en dan (planmatig) doet - onderzoek biedt houvast en richting - oplossingen worden ontworpen (stappenplan) - implementatie gaat planmatig en transparant Condities: - Top moet erachter staan - Sense of control, objectiviteit Motto: veranderen is een rationeel proces Acties: - Projectmatig werken - Expertanalyses - Actieplannen, KPI s, meten = weten Tips: - Pas op met het nog een keer gaan uitleggen - Kan innovatie ook doodslaan (te veel op beheersing) - Werkt niet als gedragsverandering vereist is Idealen - Allergie: vage toestanden, emotionaliteit,onzekerheid Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

6 Rooddrukdenken AandachtAangenaamArboregelingAssessmentBelangstellingBeloning Aannames Idealen Er verandert iets als je mensen op de juiste - Gemeenschap in harmonie, zorgzame BeoordelingBetrokkenBindingBonusCollega scompetentiecurriculum manier prikkelt samenleving - mensen (situationeel) straffen en belonen - Het beste uit mensen halen, de beste fit tussen vitaefunctiebeschrijvingfunctionerenheadhunterhuisstijlideeënbus - mensen verleiden en het wij -gevoel versterken organisatie en individu vinden JuniorKwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOplei- - aandacht, steun, respect en erkenning bieden - Oplossing die motiveert denoutplacementoverlegpotentieprikkelenprofielpromotieregelingruilensalarissecundairevoorwaardenseniorsfeervolsociaalstatussteunen - Mensen zoeken elkaar op Condities: Schaduwkanten - Respectvolle zorgvuldige procedures - Oppervlakkig rood: wollen deken, onechte aandacht StimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgevingZorgv - Valkuilen: negeren van macht, confliktmijding Motto: veranderen is een sociaal gebeuren uldigaandachtaangenaamarboregelingassessmentbelangstellingbeloningbeoordelingbetrokkenbindingbonuscollega scompetentiecurriculum Traject - Allergieën: sologedrag, onzorgvuldigheid, overal problemen zien Acties: vitaefunctiebeschrijvingfunctionerenheadhunterhuisstijlideeënbusjunior Veranderaar - POP s, het beste idee van de maand en sociale activiteiten KwaliteitLief-en-leed-potLoopbaanMedewerkersborrelMediorOpleiden - Management by walking around en de zeepkist Coachende manager: - Mensen-mens OutplacementOverlegPotentiePrikkelenProfielPromotieRegelingRuilen Tips: - Motiveren, verleiden, communiceren, samen- SalarisSecundairevoorwaardenSeniorSfeervolSociaalStatusSteunen - Werkt alleen als managers vertrouwen kunnen werken uitstralen naar de medewerkers en medewerkers - Sociaal, betrouwbaar, geïnteresseerd StimulerenStrafTalentVaklunchVerlokkenWerkklimaatWerkomgeving verantwoordelijkheid durven nemen Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

7 Groendrukdenken ActionlearningAflerenBetekenisBewustonbekwaamBewustwordingClinic Aannames Idealen Er verandert iets als je mensen in leersituaties - Lerende organisatie: met iedereen, over alles, CoachenCorporatecurriculumDebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaring brengt altijd - bewust onbekwaam maken (spiegels en vensters) - Groeien en ontdekken EvaluatieExperimentFacilitatorFeedbackGedragGroepslerenHouding - experimenten - Oplossingen die mensen zelf vinden KennisKennisoverdrachtLeercyclusLeerdoelLeermanagerLeermiddelLeer - in een koerszoekend, gezamenlijk proces situatielerenlerendeorganisatiementaalmodelmotivatieoefenenontwikkelingopvoedingorganisatieontwikkelingreflectiespelspiegelenstage - Willen en kunnen leren werk, gebrek aan actie Condities: Schaduwkanten - (Net) genoeg veiligheid, rust en respect - Oppervlakkig groen: individueel leren los van het TrainerTrail-and-errorTweedehandslerenTweedeordelerenUitproberen Motto: veranderen is leren en ontwikkelen - Valkuilen: belerend gedrag, niemand uitsluiten, UitwisselenVaardigheidVeiligheidZienswijzeActionlearningAflerenBetekenisBewustonbekwaamBewustwordingClinicCoachenCorporatecurriculum - Allergie: politieke spelletjes Traject navelstaren Acties: DebriefingDenkbeeldDidactusEffectErvaringEvaluatieExperimentFacilita- - Feedback, coaching, opleiding, gaming Veranderaar - Evaluaties met betrokkenen samen torfeedbackgedraggroepslerenhoudingkenniskennisoverdrachtleer- - Borging door continu te reflecteren Procesbegeleider die mensen steunt: - Leersituaties scheppen cyclusleerdoelleermanagerleermiddelleersituatielerenlerendeorgani- Tips: - Faciliteren, spiegelen, coachen satiementaalmodelmotivatieoefenenontwikkelingopvoedingorganisatie- ontwikkelingreflectiespelspiegelenstage organiseren - Leren kost tijd en aandacht - Empathie, nieuwsgierigheid, zelf ook kwetsbaar - Bij veel geel in een organisatie is leren lastig te durven zijn TrainerTrail-and-error Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

8 Witdrukdenken AdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustwordenBlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie handje helpt bestaan Aannames Idealen Er verandert iets als je spontane evolutie een - Meerdere werkelijkheden die naast elkaar mogen - ruimte bieden voor ondernemerschap en - Zelfsturing in netwerken dwars door organisatie- EnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteit dynamiek (energie stimuleren) grenzen (wijsheid van de werkvloer) InnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpen - blokkades wegnemen en conflicten optimaliseren - Zingeving & innovaties PatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatie Condities: Schaduwkanten - Ruimte (binnen de structuur en beheersingsdrift) - Oppervlakkig wit: alles is goed UitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZingevingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustworden - Relativeringsvermogen - Valkuilen: laissez-faire, medewerkers opzadelen Motto: veranderen gaat over energie/ vitaliteit met zelfsturing BlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie Traject - Allergieën: saaiheid, regels, (groeps)dwang EnergieEvolutieFeedforwardGevoelGroeiHeldenHelenIdeeënIdentiteit Acties: - Zelfsturende teams met uitdagende opdracht InnerlijkInnovatieKrachtLosmakenNatuurNon-interventieOntvouwenOpen - Alles waardoor het weer gaat stromen (goede Veranderaar energie tot actie leidt) PatroonPilotRituelenRuimteStilteStromenSymboolToevalTransformatie Weet beweging te creëren en zet zichzelf op het Tips: spel: UitdagingUitstralingVerbindingWaarnemenWilZelforganisatieZijnZingevingAdaptiefBeeldenBelevingBetekenisgevingBewegingBewustworden kernoorzaken waardoor het niet stroomt - Neemt stelling - Kijk goed naar het verschil tussen symptomen en - Kan mensen met elkaar in dialoog brengen - Werkt als innovatief/creatief denken & handelen - Zelfbewust, authentiek, eigenwijs BlokkadeChaosComplexiteitCreativiteitCrisisDialoogDynamiekEcologie nodig is Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

9 Vier praktische toepassingen Communicatie: gemeenschappelijke taal om collectief te praten en beslissen over veranderen zonder scholenstrijd Diagnose: meervoudig kijken naar mensen, organisaties, vraagstukken, vooral als het complex is Strategie: situationele keus voor een kansrijke kleur voor een veranderaanpak. Wat past bij vraagstuk, bij organisatie? Veranderaar: besef van eigen voorkeursstijl, aannames, competenties, beperkingen Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

10 Ik en mijn kleur Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

11 Een veranderaar moet kleur bekennen Een veranderaar wordt niet elke rol gegund door de omgeving: in welke kleur ben jij geloofwaardig? Veranderaars kunnen meervoudig kijken, maar veelvoudig handelen is (te) moeilijk Leer kleur schakelen, maar óók kleur bekennen in de loop van je carrière: wat past bij jou? Elke kleur heeft body of knowledge. Welke bagage en competenties heb jij? Van onbewust naar bewust. Ben jij de man/ vrouw voor deze klus? Waar zit je grens? Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

12 Anderen ervaren jou niet zoals jijzelf Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk Witdruk Zelfbeeld - Flexibel - Sensitief - Dynamisch - Recht door zee - Een man, een man - Afspraak is afspraak - Empathisch/ invoelend - Groepsgericht - Sociaal - Open - Reflectief - Ontwikkelingsgericht - Zelfbewust - Spiritueel - Holistisch Beeld dat mensen (met andere kleurpreferenties) van je hebben - Onbetrouwbaar - Draaikonten - Met alle winden mee - Rechtlijnig - Star - Inflexibel - Socio - Watjes - Geitenwollen sokken - Belerend - Betweter - Ouwehoeren - Eigenwijs - Onaangepast - Wereldvreemd Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

13 De kleurenkijk op wat iemand beweegt Wat beweegt mij? Wat remt mij? Geeldruk - Ambiguïteit/ instabiliteit/ pressie - Het steekspel - Hoog in de boom/ belangrijkheid Blauwdruk - Duidelijkheid/ zakelijkheid - Puzzels/ uiteenrafelen - Iets concreets tot stand brengen Rooddruk - Iets leuks/ aantrekkelijks - Samen zijn/ familiegevoel/ erkenning - Mensen in de knel helpen /Inspireren Groendruk - Verwondering - Uitproberen/nieuwe dingen of inzichten - Uitdaging/grenzen verleggen Witdruk - Onzekerheid/dubbelzinnigheid - Uitproberen/nieuwe dingen of inzichten - Mysteries en paradoxen - Gelabeld worden/ gestigmatiseerd raken/ voorspelbaar zijn - Er niet bij horen/ gezichtsverlies - Laag bij de grond/ details - Relativeren/ er is geen werkelijkheid - Emotionaliteit/ vage toestanden - Onzekerheid/ open eindes - Individualiteit/ machogedrag - Onzorgvuldigheid/ op de man spelen - Moeilijk gedoe/ problematiseren - Politieke spelletjes/ macht - Aan mensen sleuren/ ongevraagde confrontaties - Perfectioneren/ routine - Clichés/ saaiheid/ middelmaat - Regels/ inflexibiliteit - Bevoogding/ wollen dekens/ groepsdwang Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

14 Kijken waar het vast zit: diagnose Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

15 Hoe gaan we normaal om met taaie vraagstukken? Kop in het zand Politiek verantwoordelijken zoeken Schuldigen zoeken Nieuwe regels/structuren/verantwoordelijkheden Experts erbij halen Wachten op de charismatische leider die we kunnen volgen. Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

16 Van diagnose tot kern van het vraagstuk Diagnose = meervoudig kijken en divergeren: een stapel foto s Divergeren: een complex vraagstuk kent heel veel symptomen, waardoor je geen aanknopingspunt meer ziet Kern van het vraagstuk = interpreteren & convergeren Convergeren: zoeken naar patroon van oorzaak en gevolg, dat symptomen verklaart Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

17 Zoeken naar de kern van het vraagstuk Diagnose Betekenisgeving Kern van het vraagstuk Veranderidee - Meervoudig kijken - Complexer maken - Whole elephant - Op zoek en vinden - Subjectief, intuïtief - Kernoorzaak en symptoom onderscheid Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

18 Methodisch omgaan met diagnose 1. Identificeren van problematiek, besluit nemen om het te gaan doen en met wie, condities regelen 2. Beslissen over wijze van dataverzameling 3. Gegevens verzamelen, ordenen, checken, crosschecks waar nodig Wat is de reden voor diagnose, afbakening, is er energie om het te veranderen, toegang tot info, doorlooptijd, participatie (breed of niet) Welke methodes (interviews, vragenlijsten, workshops, etc.) geschikt zijn en complementair Volledig, diepgaand en betrouwbaar genoeg 4. Samenvatten en interpreteren 5. Terugkoppeling/ acceptatie diagnose Betekenisgeving, wat laat je weg, vormgeving, intuïtie, causale diagrammen Op welke wijze aan wie terugkoppelen en hoe verder? (Hoe verdwijnt het niet in een la?) Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

19 Voorbeelden van gekleurde diagnosevragen Dominante kleur Individu Groep Organisatie Omgeving Geel - Weet hij hoe de hazen lopen? - Wat is zijn echte agenda? - Zijn er dubbele petten? - Wie staat het sterkst? - Wie zijn de (informele) leiders? - Wat wil het hoofdkantoor? - Hoe is de corporate governance georganiseerd? Blauw - Wat zijn haar taken en verantwoordelijkheden? - Wat is de span of control? - In welke fase zitten we? - Maken we nog winst en zitten we nog op koers? - Kan gewerkt worden volgens een franchiseformule? Rood - Waar loopt hij warm voor? - Wordt er samengewerkt? - Voor welke ambities gaan we met elkaar? - Wat is het imago van deze tent in de buitenwereld? Groen - Verlegt hij zijn grenzen? - Houden ze elkaar een spiegel voor? - Is er sprake van opleiding in en op het werk? - Luisteren ze naar klanten? Wit - Kan hij met tegenstellingen omgaan? - Is het geen toeval dat dit groepje is ontstaan? - Wat houdt hier mensen tegen? - Lopen ze met een boodschap in de buitenwereld rond? Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

20 Disfunctionele patronen bij diagnose Men onderkent geen probleem, of men neemt het niet serieus Men is geneigd te denken dat meer van hetzelfde volstaat om de problemen te lijf te gaan, ondanks het feit dat het niet werkt Men heeft er weinig vertrouwen in dat problemen hanteerbaar zijn en steekt dientengevolge de kop in het zand Men gelooft dat het allemaal zo urgent is dat er geen tijd is om te reflecteren Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

21 Eenvouding voorbeeld van causaal diagram Weinig reflectie delen & hulpvraag wordt niet gesteld Ja zeggen = nee doen Terugtrekken op eigen terrein Alleen dat doen wat jezelf kan beïnvloeden = overlevingsstrategie Niet met elkaar, maar over elkaar Weinig openheid verborgen agenda s Hoe gaan we met elkaar om? Hard werken Gebrek aan emotie in organisatie Wantrouwen en angst. Bang om afgerekend te worden Veel doen, maar veel gedoe = leeg Weinig zelfvertrouwen Geen durf om gezamenlijke ambitie te ontwikkelen Ontbreken van doorleefde visie, missie Resultaten blijven achter Bedrijfsvoering loopt vast Geen gezamenlijk ambitie Buitenwereld niet goed bediend Geen gezamenlijk beeld waaruit gewerkt wordt Geen controle, korte lange termijn Beheersmethode loopt vast Eenzaamheid, machteloosheid (van beperkt kunnen beïnvloeden) Samen er voor staan en gaan Individuele ambitie = eigen belang Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

22 Een diagnose is ook een interventie Een (grote) diagnose bevat vele interventies Een grote interventie kan niet zonder intensieve (tussen-)diagnoses Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

23 Kleuren en aanpak Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

24 Proces om te komen tot veranderstrategie Aanloop - afbakeningsvragen beantwoorden Diagnose - meervoudig kijken - gebruiken van modellen - diagnoseproces organiseren Kern van het vraagstuk - betekenis geven - gebruiken intuïtie of diagrammen - participeren of niet Veranderstrategie - zes vragen beantwoorden - wikken en wegen met de kleuren - vaststellen van de strategie Interventies Interventieplan - versterken van de aanpak - samenhang en consistentie zoeken - communiceerbaar maken - relevant houden Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

25 Wikken en wegen bij kiezen van aanpak Pas aanpak zo veel mogelijk aan bij de dominante cultuur van het veranderend domein (1-e orde veranderingen) Juist andere aanpak noodzakelijk als juist doorbreken van de cultuur nodig is voor de verandering (2-e orde verandering) Wat kan en wil de veranderaar? Per fase/ plek van de verandering kan van aanpak veranderd worden, maar dat vraagt wel extra inspanning Let op haalbaarheid: kan het eigenlijk wel? Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

26 Eerste, tweede en derde orde veranderingen Eerste orde Tweede orde Derde orde Verbeteren van regels Vernieuwen van inzichten Ontwikkelen van principes Aansluiten bij dominante rationaliteiten (monoparadigmatisch) Instrumenten: aanpakken en procedures Introduceren van andere rationaliteiten (multiparadigmatisch) Instrumenten: modellen, springboards en microcosmos Omgaan met contrasterende rationaliteiten (metaparadigmatisch) Instrumenten: dialectiek, meerstemmigheid en humor Vaak gedreven door wens tot optimalisering/ synergie Vaak gedreven door achtergebleven adaptatie/ transitie Gedreven door een alertheid voor ontwikkeling/ creatie Bekende aanpakken voor bekende issues Aanleren van betere acties, nieuwe instrumenten, best practices Zeer context-gebonden maar goed gecodificeerd Onbekende aanpakken voor bekende issues Leren van alternatieve zienswijzen, verbreden van repertoire Contingent toepasbaar in verschillende situaties Hanteren van ingebakken contradicties Leren te leren, zelf te initiëren en te faciliteren Breed werkbaar, maar lastig expliciteerbaar Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

27 Handvatten voor doen Tweede orde veranderingen/taaie vraagstukken vragen om een andere aanpak, buiten de gewoonten van de organisatie, anders waren ze allang opgelost Op beide speelvelden met : Politieke speelveld: voor keuzen, democratische besluitvorming/ruimte Leerspeelveld: Door er in te stappen, samen met de mensen die het resultaat kunnen bepalen, te leren en te reflecteren en zo koerszoekend gewenste verbeteringen te realiseren Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

28 Politieke speelveld Inhoud Expert inbreng Proceseigenaar (sturing en regie) Kaders Scenario s Keuze criteria Keuze Oplossing Draagvlak Betrokkenheid / inbreng belangen Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

29 Policy-windows Succes betekent in politieke aanpak: Draagvak is aanwezig Probleem Winst voor alle sleutelfiguren (win-win) Geen verzet meer Sleutelfiguren staan er achter Harde afspraken, een deal Oplossing Draagvlak Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

30 Handvatten voor politieke speelveld Kader speelveld af, weet waar de grenzen zitten van het bereikbare pas op voor kamikaze acties Weet wie de keyspelers zijn, wees zorgvuldig in wie wanneer waarover mag meedenken, meedoen, meebeslissen, meeweten Lef/moed en respect/helderheid Zorg voor goede informatie op juiste moment Wees bestrouwbaar voor jezelf en anderen Let op het momentum! Ga niet forceren The window of opportunity! Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

31 Leerspeelveld feiten ontdaan van emoties zonder interpretaties oordeel wat aan de orde is wat gewild/gevraagd wordt oplossingsrichtingen, dromen, strategieën, scenario s Informatie verzamelen creëren kenweg waarnemen waarmaken keuzeweg interpreteren betekenis, beeld wat deze feiten betekenen voor wie gemeenschappelijke beeld oordelen doen kiezen voorstel, uitgewerkt plan, voorgenomen acties Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

32 Handvatten voor leerspeelveld Koppelen aan verlangen/beoogd doel (wat gewild wordt, eigen drijfveren) Met de mensen die samen het resultaat kunnen maken (werksysteem = vaak niet gelijk aan afdelingen!) Common ground, wie ben ik en wie zijn wij en waarom is het zoals het is startpunt voor dialoog Doen!! Durf te experimenteren (je leert complexiteit=realiteit kennen door eraan te werken, niet door te vergaderen) Spiegels en vensters: reflectie Hou elkaar vast! Zoveel veiligheid dat je jezelf durft te zijn/openheid en iets nieuws wilt proberen/vertrouwen Scherp op proces, vertrouw de uitkomst! (wees niet te gebonden aan het resultaat bereiken) Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

33 Dit vraagt van leiders om Oordeel uit te stellen, het even niet te weten, samen naar de kern/controle loslaten niet precies weten wat de uitkomst is Op zoek naar waar zij echt voor willen gaan staan/het aan je hart gaat/lef Omgaan met onzekerheid in het moment, jezelf op het spel zetten durven doen/stapjes zetten en volhouden, ook zonder gewaardeerd te worden Omgaan met eigen angsten en die van anderen een sprong voortwaarts doe je niet met beide benen op de grond als je draagvlak hebt is de verandering niet ingrijpend genoeg Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

34 Gekleurde effectiviteits- en succescriteria Wat voor (proces)resultaten streef je na? Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk Witdruk - Draagvlak is aanwezig - De sleutelfiguren staan erachter - Harde afspraken, een goede deal - De output is gehaald - Het plan is gevolgd - Het is duidelijk - Mensen voelen zich serieus genomen en gewaardeerd - We kunnen mensen perspectief bieden - Goede samenwerking - Mensen vragen om feedbak - De deuren en ramen staan open - Mensen willen leren en reflecteren - Mensen organiseren zichzelf dwars over afdelingsmuurtjes heen - Er zit energie/ leven in - Dingen hebben een heel andere betekenis dan voorheen Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

35 Wanneer werkt een aanpak niet? Contra-indicaties per kleur Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk Witdruk - Zwakke leiders (besluiteloos, geen positie) - Alleen de baas wil het, iedereen behalve de baas - Geen druk of ambitie (intern en extern) - Je krijgt de sleutelfiguren niet met elkaar in één ruimte - Heftig dynamische omgeving - Kennis is niet in huis en er is niet aan te komen - Onhelder opdrachtgeverschap, randvoorwaarden en middelen - Als irrationaliteit een belangrijke rol speelt in veranderingsprocessen - Als medewerkers geen verantwoordelijkheid willen nemen - Als leidinggevenden geen vertrouwen kunnen geven (loslaten) - Als men een marionetachtige strategie wil - Weinig samen en wij - Weinig verwantschap met en begrip voor de verandering - Verborgen agenda s en conflicten - Niet-geaccepteerde leidinggevenden en begeleiders - Veel onveiligheid en weinig (zelf-)vertrouwen - Weinig dynamiek en confrontatie - Geen durf, (zelf-)vertrouwen en eigen koers - Weinig zelfkennis en relativering - Teveel afhankelijkheden Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

36 Wat doe je als je een kleur toevoegt? Typische werkwoorden Geeldruk Blauwdruk Rooddruk Groendruk Witdruk Politiseren, destabiliseren, draagvlak arrangeren, besluiten, democratiseren Rationaliseren, versimpelen, schematiseren, ontwerpen, oplossen, beheersen, stabiliseren Humaniseren, motiveren, verleiden, waarderen, aandacht geven, mensen verbinden Expliciteren, bewust maken, beredeneren, leren, aanpassen, experimenteren, reflecteren Complexer maken, dynamiseren, conflicten toevoegen, hybridiseren, betekenis geven, innoveren Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

37 Voor het interventieplan is de relevante kernvraag: wat is een integraal, consistent en haalbaar plan? Relevante deelvragen Welke interventies passen in de strategie? Welke subdoelen passen daarbij? Hoe stapelen we interventies die elkaar (in kleur) versterken? Welke randvoorwaarden sluiten goed aan? Hoe bereiken we synergie? Hoe gaan we om met (kleur-) verstoringen? Wat doen we in vijandige omgevingen en met concurrerende trajecten? Hoe scheiden we rollen en domeinen? Hoe segmenteren en faseren we het tot iets dat samenhangt? Wat is het kritische pad? Hoe organiseren we het in termen van rollen, timing, middelen, mijlpalen en informatie? Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

38 Voorbeeld interventies Dominante kleur Niveau in de organisatie Individu Groep Organisatie Geel - Personal commitment statement - Outplacement - Confrontatievergaderingen - Topstructurering - Verbeteren kwaliteit van arbeid - Strategische allianties Blauw - Management by objectives - Hygiënisch werken - Werken in projecten - Besluitvorming - Strategisch management - BPR Rood - Loopbaanontwikkeling - Werving & selectie - Sociale activiteiten - Teamrollen (Belbin) - Belonen in organisaties - Mobiliteit & diversiteit Groen - Coaching - Feedback gesprekken - Teambuilding - Gaming - Open systems planning - Kwaliteitscirkels Wit - T-group - Persoonlijke groei/ opstellingen - Zelfsturende teams - Open space bijeenkomsten - Zoekconferenties - Rituelen & Mystiek Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

39 Verandercyclus: sturing geven Blauw sturen Kleurloos sturen Groen sturen Uitvoeren Interveniëren Handelen Bijsturen / plannen Meten Interventieplan Diagnose Committeren Waarnemen Vergelijken Veranderstrategie Betekenis geven Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

40 Vier redenen voor het gebruik van de kleuren bij organisatieverandering Zorg voor een veelkleurige, veranderkundige diagnose vooraf: van mensen, organisaties, vraagstukken Kies situationeel voor de meest kansrijke kleur bij het aanpakken van een verandering. Wat past bij het vraagstuk, bij de organisatie? Wees je bewust van je eigen voorkeursstijl, aannames en eenzijdigheid Zorg dat je met anderen eenzelfde taal hanteert bij het praten over veranderen, zonder gesteggel over er verandert pas iets als je Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

41 Veranderingsgebed Geef ons: rust om te accepteren wat onveranderlijk is de moed om te veranderen wat veranderd moet worden en de wijsheid om tussen beide onderscheid te kunnen maken Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december

42 Petra Haartsen Léon de Caluwé Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde. Twynstra Gudde Politieacademie 17 en 18 december