PIJN BIJ OUDEREN. Prof dr Wouter WA Zuurmond. Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam

Transcriptie

1 PIJN BIJ OUDEREN Prof dr Wouter WA Zuurmond Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam

2 Frequentie van mensen met chronische pijn in de verschillende leeftijdsgroepen % 50% 40% 30% 22% 28% 20% 14% 10% 0% jaar j aar 60+ jaar

3 De meest genoemde oorzaken van chronische pijn Totaal Mannen Vrouwen % % % Artrose * 39 * Lage rugpijn Artritis Een (andere) verworven aandoening Letsel Vergroeiing van de wervels Gevolg van een operatie Osteoporose 5 3 7

4 Medicamenteuze behandelingen % 50% 40% 46% 42% 30% 20% 13% 10% 5% 4% 4% 0% paracetamol NSAID's Paracod Tramal, Tramagetic of Tramadol medicatie (n = 150) codeine Opioiden

5 METING VAN PIJN

6

7 Palliative Medicin 2004; 18: 316

8

9

10 METING VAN PIJN PIJN-MEET-METHODES BRIEF PAIN INVENTORY (BPI)

11

12

13

14 THERAPEUTISCH ARSENAAL PIJNBEHANDELING Medicamenteuze pijnbestrijding TENS? Zenuwblokkades? Fysiotherapie/ergotherapie

15 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN VOORWAARDEN Wijze van toediening Poly-farmacie vermijden Rekening houden met begrip van de patiënt Bijwerkingen voorkomen door met lage doseringen te starten en te titreren: duizeligheid en desoriëntatie kan dodelijk zijn

16

17 PARACETAMOL Paracetamol blocks brain prostaglandin synthetase in vitro, but not that of peripheral tissue. Antipyretische maar geen anti- inflammatoire eigenschappen

18

19 NSAID s Remmer van de chemische mediatoren op plaats van de nocicepsis Antiflogistisch effect

20

21

22

23 MEDICAMENTEN PARCETAMOL EN NSAID s Paracetamol Naproxen (Naprosyne, Aleve) Diclofenac (Voltaren) Ibuprofen (Brufen, Advil, Nurofen)

24 NSAID s BIJWERKINGEN Maag- darmproblematiek Nierfunctiestoornissen Veranderingen in de bloedstolling Vochtretentie Allergische reacties

25

26 MEDICAMENTEN NSAID s S(+) Ibuprofen = Dexibuprofen= Seractil

27 MEDICAMENTEN NSAID s COX2-REMMERS Celecoxib Celebrex Rofecoxib Voixx (Teruggetrokken) Valdecoxib (Teruggetrokken) Parecoxib (Teruggetrokken) Etoricoxib Arcoxia

28

29 Neuropathische pijn (NP) definitie International Association for the Study of Pain (IASP): Pijn veroorzaakt door een primaire laesie of dysfunctie van het perifere of centrale zenuwstelsel. Nieuw: Pijn die het directe gevolg is van een laesie of ziekte van het somatosensore systeem.

30 TRICYCLISCHE ANTIDEPRESSIVA (TCA) Amitriptylline Imipramine Clomipramine Doxepine Desipramine Nortriptyline mg p.o., mg ANDERE ANTIDEPRESSIVA Venlafaxine 37.5 mg po Alprazolam mg ANTIEPILEPTICA Carbamazepine Gabapentin Pregabalin Oxcarbazepine Lamotrigine Natriumvalproaat Fenytoine Clonazepam Topiramaat OPIATEN Tramadol Fentanyl Methadon Oxycodon Buprenorfine? SPIERVERSLAPPERS Baclofen Tazinidine LOKAAL ANESTHETICA Lidocaine Mexiletine SYMPATHICOLYTICA Intraveneus fentolamine Oraal fenoxybenzamine 10mg/dag Clonidine 3 dd mg UITWENDIG GEBRUIK Lidocaine 3-10% 3 Capsaicine 0,075% DMSO 50% creme CORTICOSTEROIDEN Dexamethason Prednison ANDERE Ketamine Dextrometorphan Amandatine

31 Finnerup NB et al. Pain 2005; 118:

32 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN NEUROGENE PIJN Tricyclische antidepressiva amitriptyline Triptyzol mg clomipramine Anafranil mg nortriptyline mg NIEUWE ANTIDEPRESSIVA Venlafaxine Efexor 37,5 mg Duloxetine Cymbalta

33 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN NEUROGENE PIJN Antiepileptica Carbamazepine Tegretol 100 mg 2dd1 oxcarbazepine mg lamotrigine 25 mg Natriumvalproaat Depakine 150 mg fenytoine 23 mg Gabapentin Neurontin 100 mg dd 1 Pregabalin Lyrica 75 mg 3dd 1 Clonazepam Rivotril 0,25-0,5 0,5 mg topiramaat 25 mg

34 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN NEUROGENE PIJN Spierverslappers baclofen 3 dd 5 mg tizanidine dd 2 mg

35 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN NEUROGENE PIJN POST HERPETISCHE PIJN Analgetica Antidepressiva Lokale infiltratie Transcutane elektrische zenuwstimulatie Topical agents capsaicine 0,025% in cremor lanette aspirine 3 gr in 100 ml ethylalcohol 5% lidocaine-prilocaine creme 5-10% lidocaine gel DMSO 50% creme

36

37

38

39 PIJN BIJ OUDEREN OPIOIDEN VOORWAARDEN Duidelijke aanwijsbare oorzaak Rekening houden met dosering Indien niet effectief: opioidrotatie of andere vorm van pijnbestrijding Intensieve begeleiding bij starten

40 OPIOID-RECEPTOREN MU-RECEPTOREN DELTA- RECEPTOREN KAPPA- RECEPTOREN SIGMA- RECEPTOREN

41 PIJN BIJ OUDEREN ZWAKWERKENDE OPIOIDEN Codeine Tramadol Dosering in druppels (1 druppel = 2,5 mg) of bruistabletten (1 tablet = 50 mg): Dag 1: 12, mg Dag 2: mg Dag 3: mg Dag 4: mg Dag 5: mg Tramadol retard (50, 100, 150 en 200 mg)

42 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN STERKWERKENDE OPIOIDEN immediate release opioiden Morfine Oramorph Oxycodon Oxynorm Hydromorfon Paladon slow release opioiden: morfine MSContin Oxycodon Oxycontin Hydromorfon Paladon

43 STERKWERKENDE OPIOIDEN DOSERING SR Morfine Start met SR Morfine 2 dd 10 mg. Rescue met 10 mg immediate-release morfine. Indien meer dan 4 dd morfine: SR Morfine 2 dd 30, rescue morfine 10 mg tot maximaal 6 dd, SR Morfine 2 dd 60 rescue morfine 10 mg tot maximaal 6 dd

44 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN STERKWERKENDE OPIOIDEN Buprenorfine Temgesic 0,2 mg sublinguaal, pleister Butrans Transtec Fentanyl -TTS 12 mcg/uur (eventueel dosering verminderen) Fentanyl transmucosaal

45

46

47

48 TRANSTEC 3 STERKTES Transtec, drie sterktes Flexibele doseringsmogelijkheden De matrix technologie staat knippen toe 35 µg/uur 52,5 µg/uur 70 µg/uur

49

50 NASALE SPRAY (INSTANYL )

51 SUBLINGUAAL TABLET (ABSTRAL )

52 BUCCAAL TABLET (EFFENTORA )

53 TRANSMUCOSALE DISCUS (ONSOLIS )

54 PIJN BIJ OUDEREN MEDICAMENTEN STERKWERKENDE OPIOIDEN methadon 2 dd 1 mg

55

56 MISVERSTANDEN OPIOIDEN verslaving ademhalingsdepressie snelle gewenning sedatie euforie ceiling effect

57 OORZAKEN ONDERBEHANDELING Angst voor opioiden (opiophobia) onbekend met adequate behandelingsmethoden onbekend met de toepassing van deze methoden

58 MISVERSTANDEN OPIOIDEN Het optreden van obstipatie bij opioiden- gebruik is GEEN misverstand.