Het vooruitzicht op ernstige pijn kan ondraaglijker zijn dan het aanschijn van de dood Albert Schweitzer
|
|
- Antoon Moens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het vooruitzicht op ernstige pijn kan ondraaglijker zijn dan het aanschijn van de dood Albert Schweitzer DR. OLIVIER DE COSTER, PIJNCENTRUM AZDELTA
2 Oorzaken pijn bij kanker Doorgroei Diagnostische procedures Therapie : Chirurgie Radiotherapie Chemotherapie Co-morbiditeit Infecties Tumorgroei geeft pijn door Botmetastasen Lokale botdestructie Fractuur Infiltratie rond bot Compressie ruggemerg-wortels Infiltratie van weke delen Infiltratie van viscera Compressie van zenuwen-plexus Decubitus Constipatie
3 Prevalentie Geen eenduidig cijfermateriaal Pijn treedt op bij 50 a 65 % van de patie nten met een maligne aandoening. Multipele pijnen komen voor bij deze patie nten : 1/3 heeft e e n pijnklacht 1/3 heeft twee pijnklachten 1/3 heeft drie of meer pijnklachten
4 Onco : Voorkomen van Pijn >80% van de pancreas, slokdarmneo s >70-80% bij long, prostaat, cervix, ovarium >60-70% bij orofarynx, nier, blaas en hersenen >50-60% bij hemato Niet onco : >ALS 60-70% >MS 50-60% >Corfalen 41% >COPD 68% >Terminaal NI 40% >.
5 Definitie Pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring die in verband wordt gebracht met bestaande of dreigende weefselbeschadiging of wordt beschreven in termen van weefselbeschadiging. ( IASP 1979 )
6 Pijnsoorten Nociceptief : Weefselschade Dof Kloppend Soms scherp Continu Neuropathisch : Beschadiging zenuwstelsel druk bestraling ( bv plexopathie) heelkunde Brandend Tintelend Schietend Electrisch Centrale pijn : in centraal zenuwstelsel
7 Pijnsoorten Nociceptieve pijn Somatische pijn : Huid, spieren, bot, gewrichten Goed lokaliseerbaar bv. : decubituspijn Viscerale pijn : Holle organen Moeilijk lokaliseerbaar Soms koliekachtig Referred pain bv. : darmobstructie
8 Neuropathisch of nociceptief Neuropathische pijn (NP) Pijn geïnduceerd door een primair letsel of een dysfunctie in het zenuwstelsel 1 PATHOLOGISCH Gemengde pijn Pijn met neuropathische en nociceptieve componenten Nociceptieve pijn Pijn veroorzaakt door een letsel van de lichaamsweefsels (musculoskeletaal, cutaan of visceraal) 2 FYSIOLOGISCH Refractair klassieke pijnstillers Goed effect : klassieke pijnstillers (NSAID/Paracetamol,Opioïden) 1. International Association for the Study of Pain. IASP Pain Terminology; 2. Raja et al. in Wall PD, Melzack R (Eds). Textbook of pain. 4th Ed ;11-57
9 Neuropathisch of nociceptief Steeds beide, ook in palliatieve zorgen Dus beleid ook op beide richten Multimodaal Aangepast aan verwachtingen patiënt & familie Flexibel Vaste tijdstippen en rescue Goed overleg met alle betrokken partijen Patiënt Familie Huisarts (Thuis)verpleging Andere hulpverleners en mantelzorgers
10 Model van Saunders Fysisch Vermoeidheid Slaapproblemen Ongewenste nevenwerkingen van therapie Sociaal welbevinden Familieproblemen Financiële zorgen Werksituatie Sociale isolatie Veranderende rollen en relaties TOTALE PIJN Psychisch Angst voor pijn of sterven Gevoel van hulpeloosheid Depressie Woede Verlies van controle Spiritueel Waarom overkomt mij dit? Wat is de zin van dit alles? Waarom moet ik lijden? Zal ik vergiffenis krijgen voor zaken die ik verkeerd gedaan heb?
11 Pijn en diverse factoren Sensoriële componente Psychologische component Reflex motorische component Reflex autonome component
12 Multidisciplinaire benadering Kinesitherapeut Pijntherapeuten Fysio, NeuroHK Orthopedie psycholoog Chronische pijn verpleging Huisarts
13
14 Pijntherapie : opties Less is more & Keep it simple Doel : bereiken aanvaardbare pijn en aanvaardbare bijwerkingen
15 Pijnmanagement mogelijkheden psychosociale ondersteuning alternatieve therapie niet-opioïde pijnstillers PIJN PAIN coanalgetica zwakke opioïden behandeling van neveneffecten sterke opioïden
16 Pijnstilling basis Basis WHO analgetische ladder Liefst PO of transdermaal Slow release immediate release Combineren sterke opiaten? liefst niet soms synergie? Nierfunctie? cave NSAIDs cave morfine-oxycodon wel fentanyl-hydromorfon en methadon
17 NSAID & Paracetamol Paracetamol Voordelen : goedkoop, veilig, opiaatsparend, veel galenieken Nadelen : cave bij leverfalen NSAID Voordelen : vlot te combineren, meer effect bij botpijn?; opiaatsparend Nadelen : effecten op nieren, GI en cardiovasculair systeem. Max dosis niet overschrijden Cave combinatie met corticoïden
18 Opiaten Vele vormen mogelijk,geen plafondeffect, IV en SC snelle en adequate analgesie Morfine :nog steeds standaard Voordelen : gekend goed effect, SR, goedkoop Nadelen : nierfunctie Fentanyl : meestal transdermaal; IV=SC Voordelen : veilig bij NI Nadeel :cachexie, koorts Oxycodone : IR, SR,IV; 2/1 ratio Voordelen veilig en effectief, effect op neuropathische pijn Nadelen leverfalen Hydromorfone 7,5 keer sterker dan morfine Voordelen NI veilig Tramadol Voordelen antidepressief effect ( serotonine, NOR) effectief bij neuropatische pijn Nadelen misselijkheid, NNH 8,3 voor onderbreken R/ Buprenorfine : PO en transdermaal, 1/100 voor morfine, 1/1 fentanyl cave NI
19 Co-analgetica : minder effectief bij kankerpijn toch nuttig Antidepressiva : gekend effect > Tricyclisch Antidepressiva: vb. Amitryptiline (Redomex ), nortryptiline Anti-epileptica: gekend effect = TCA s > Vb. Valproaat (Depakine ), pregabaline (Lyrica ), carbamazepine, Benzodiazepines > Anxiolytica, slaapmiddelen, anticonvulsief en spierontspannend effect, wellicht ook direct pijnstillend > Vb Lorazepam > Vb. Tetrazepam: uit de handel genomen wegens zeldzame maar levensbedreigende huidreacties Nmda-blokkers > Baclofen, propofol, ketamine Bisfosfonaten > Therapie bij tumor-gerelateerde hypercalciëmie > stabilisatie van botafbraak met analgetisch effect > Vb Alendronaat Corticoïden : geen vermindering opiaten,analgetisch bij ruggenmergcompressie en overdruk
20 Co-analgetica Anti-epileptica, te combineren met opiaten : bewezen gunstig effect Gabapentine : 300 tot max 3600mgn cave NI Pregabaline : 75 tot 900mg, cave NI. Weinig interacties Chemotherapie en hormonale therapie Hormoongevoeligtumoren Flare-up & tumor-flare Beide kunnen pijnstillend zijn Lidocaïne en capsaïsine crème zijn beide effectief bij neuropatische pijn
21 Botmetastasen Aanpak : multi-disciplinair Chirurgie Stabilisatie Opheffen druk Radiotherapie Stabilisatie groei Zeker bij bedreigde lokakisaties Farmaca Opiaten Nsaids ASA
22 Botmetastasen Bisfosfonaten : minder pijn, minder hypercalcemie Kahler Metas Alternatieve therapie Warmte : minder spierspanning Cave : lymfe oedeem, ontsekingen, recente bestraling, rond pijnpleisters Koude : lokaal analgetisch effect Cave : verminderde huigevoeligheid, rond pijnpleisters, lymfoedeem, verminderde doorbloeding, Raynaud Geen direct contact Massage-TENS-relaxatie-afleiding-cognitieve gedragstherapie
23 Doorbraakpijn Aanpak :anticiperen Voorzien = geruststellend (schriftelijk) Schema voor patiënt en hulpverlening Soorten : Incidentele pijn : pijn bij bepaalde bewegingen of houdingen End of dose pijn: naarmate de vorige dosis is uitgewerkt Spontane doorbraakpijn: pijn zonder aanwijsbare oorzaak
24 Interventionele technieken Als andere benaderingen falen of teveel bijwerkingen best overwegen interventionele pijntherapie Gericht Minimaliseren bijwerkingen Goede uitleg Op maat In overleg
25 You do not fail if fail to cure; You only fail if you fail to care.
Behandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017
Behandeling van pijn bij kanker Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Oorzaken en karakteristieken van kanker pijn Somatische ( nociceptieve ) pijn Opioiden, NSAID, blokkades Viscerale
Nadere informatieCarla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn
Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling
Nadere informatieMarijse Koelewijn huisarts
PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte
Nadere informatiePijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase
Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe
Nadere informatieInleiding in Pijn Pijnladder
Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met
Nadere informatieNeuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014
Neuropatische Pijn WOV SYMPOSIUM 3 OKTOBER 2014 Wat is neuropathische pijn? Wat is neuropathische pijn? Neuropathische pijn = pijn die veroorzaakt wordt door een primaire laesie of disfunctie van het perifere
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker
Behandeling van pijn bij kanker Pijn bij kanker kan ontstaan door de ziekte zelf, maar ook door de behandeling ervan. Niet alle patiënten met kanker hebben pijn. In de beginfase van de ziekte heeft 30%
Nadere informatieEnkele vragen als opwarmer: II. Enkele vragen als opwarmer: I. Enkele vragen als opwarmer: IV. Enkele vragen als opwarmer: III
De richtlijn pijn bij patiënten met kanker. K.Vissers, K. Besse. R. van Dongen Academisch centrum voor pijn- en palliatieve geneeskunde. UMC St Radboud, Nijmegen Enkele vragen als opwarmer: I Acute pijn
Nadere informatiePIJN. Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT
PIJN Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT Wat is pijn? Pijn is een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend
Nadere informatie4e Post EAUN Meeting. Vermoeidheid en pijn, Natascha Schrama, MANP-verpleegkundig specialist oncologie
4e Post EAUN Meeting Vermoeidheid en pijn, Natascha Schrama, MANP-verpleegkundig specialist oncologie. Even voorstellen Natascha Schrama MANP- Verpleegkundig specialist oncologie Elkerliek ziekenhuis Helmond
Nadere informatieDoorbraakpijnbij kanker. Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog
Doorbraakpijnbij kanker Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog Symptomen bij kanker Pijn Vermoeidheid Obstipatie Dyspneu Misselijkheid Braken Delirium Depressie
Nadere informatiePijnanamnese en pijnbestrijding
Pijnanamnese en pijnbestrijding dinsdag 1 december 2009 Paul Oyen Verpleegkundig consulent palliatieve zorg Regionaal consultatieteam PIJN (IASP 1979) Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele
Nadere informatieDr. Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent
Dr. Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent Richtlijn pijn bij palliatieve patiënten Auteurs Dr. Peter Demeulenaere (huisarts) Dr. Martine De Laat (anesthesist) Mr. Marc Tanghe (verpleegkundige) Mevr.
Nadere informatieTe verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen
Te verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen Doel Adequate pijnbestrijding Stappenplan bij pijnbestrijding (zie
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane
Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Drs. A.M. Karsch, anesthesioloog pijnspecialist UMC Utrecht Drs. G. Hesselmann, oncologieverpleegkundige, epidemioloog UMCU Wat is pijn? lichamelijk
Nadere informatieProgramma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts
Programma Prevalentie pijn in de palliatieve fase Stappenplan medicamenteuze behandeling Samenwerkingsafspraak meten en registreren van pijn Marlie Spijkers, kaderarts palliatieve zorg specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker
Behandeling van pijn bij kanker Centrum voor pijngeneeskunde Locatie Eindhoven Pijn bij kanker kan ontstaan door ziekte zelf, maar ook door de behandeling ervan. Niet alle patiënten met kanker hebben pijn.
Nadere informatiePIJN in de palliatieve fase
PIJN in de palliatieve fase Themabijeenkomst Netwerk Palliatieve Zorg Eemland 9 april 2013 Palliatie Team Midden Nederland Anne Mieke Karsch, anesthesioloog-pijnspecialist UMC Utrecht Laetitia Schillemans,
Nadere informatiePijn bij kanker. Elle van Dijk van Oort Pijnconsulent. Peter Baaijens Anesthesioloog - Pijnspecialist. maandag 7 november 2016
Pijn bij kanker Elle van Dijk van Oort Pijnconsulent Gerard Koen Physician Assistant Peter Baaijens Anesthesioloog - Pijnspecialist maandag 7 november 2016 De feiten 25 % nieuwe diagnose kanker 33% van
Nadere informatieT IS GEBEURD. Een minikwis over pijn
T IS GEBEURD Een minikwis over pijn POLL OPEN Morfine 1. Morfine werkt niet op nociceptieve pijn 1.43% 2. Morfine werkt niet op neuropathische pijn 11.43% 3. Morfine werkt beter op nociceptieve dan op
Nadere informatiePijn bij kanker, behandeling met medicijnen
Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Inleiding Deze informatiefolder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben als gevolg van kanker. Ook voor familieleden kan het zinvol zijn om deze folder te
Nadere informatieBehandeling van pijn bij palliatieve en oncologische patiënten
Parallelsessie Zorg Pijn en pijnbestrijding 09.15-09.30 h: Nieuwe analgetica in de palliatieve zorg Prof.dr.Kris CP Vissers, UMC St Radboud 09.30-09.45 h: Hoe rationeel zij wij in analgetica beleid? Jaap
Nadere informatiePijn. Matthieu Berenbroek. Pijn 2 - Matthieu Berenbroek 1998-2008 PIJN. Wat is Pijn?
Pijn Matthieu Berenbroek PIJN Wat is Pijn? 1 PIJN Pijn is een onaangename, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselschade of die wordt beschreven in termen
Nadere informatieInfobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Sinds enkele jaren heeft het Mariaziekenhuis een pijncentrum. Dit centrum legt zich vooral toe op de behandeling van chronische pijn. Samen met de
Nadere informatiePijn bij kanker hoe werkt het en hoe behandel je optimaal. Manon Immerzeel
Pijn bij kanker hoe werkt het en hoe behandel je optimaal Manon Immerzeel 1 Wat is pijn? "een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging
Nadere informatieDr. Du Chau (Huisarts)
CASUS Chondrosarcoom Dr. Du Chau (Huisarts) Dr. Huysentruyt (Pijnarts) Niet-medische context Vrouw 21 jaar Gehuwd Medische voorgeschiedenis Sinds 2j intermittente last in de regio van het RECHTER SI-gewricht,
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Anesthesie alle aandacht Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal
Nadere informatieJanssen-Cilag S.A. V.U. E.Present Antwerpseweg 15-17, 2340 Beerse - april 2011-5523
Janssen-Cilag S.A. V.U. E.Present Antwerpseweg 15-17, 2340 Beerse - april 2011 - OVERZICHT Definitie pijn Trappensysteem Chronische pijnen Pijn bij ouderen Evaluatie en pijnbehandeling Pijn en pijnbestrijding
Nadere informatieOorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?!
Pijn in de Palliatieve Fase Juni 2012 Programma Stellingen Inleiding Casus Soorten Pijn Pijnbehandelingen In kaart brengen van pijn Vragen Evaluatie Stellingen In onze maatschappij en op ons niveau van
Nadere informatiePijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie
Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)
Nadere informatiePitfalls in Oncologische Pijnbehandeling
Pitfalls in Oncologische Pijnbehandeling R.L van Leersum Anesthesioloog / Pijnbehandelaar Bronovo Ziekenhuis Indeling Inleiding Doorbraakpijn Bijwerkingen Opioïden Hyperalgesie Multimodale Aanpak Farmacotherapie
Nadere informatieInfobrochure. Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen
Infobrochure Pijn... en nu? mensen zorgen voor mensen Sinds enkele jaren heeft het Mariaziekenhuis een pijncentrum. Dit centrum legt zich vooral toe op de behandeling van chronische pijn. Samen met de
Nadere informatieChronische pijn. Theo Meert 15/01/2011
Chronische pijn. Theo Meert 15/01/2011 Volgende onderwerpen kwamen aan bod: 1) wat is chronische pijn en wat zijn de gevolgen 2) waarnemen van pijn 3) hoe meet men pijn 4) behandeling 5) ontwikkelen van
Nadere informatieWorkshop 2 Pijn & Pijnbestrijding en de rol van de verpleegkundige Antoine Engelen, Paul Cornelissen & Sylvia Verhage
Workshop 2 Pijn & Pijnbestrijding en de rol van de verpleegkundige Antoine Engelen, Paul Cornelissen & Sylvia Verhage Kasteel Maurick 2-10-2012 Pijn bij kanker Pijn bij kanker + algemeen voorkomend symptoom
Nadere informatiePijn bij kanker telt extra zwaar
palliatie CCO Dingemans 24 mei 2013 4 palliatie CCO Dingemans 24 mei 2013 7 Palliatieve zorg: pijn Anne-Marie Dingemans Pijnmeting: Visual Analogue Scale (VAS) 100 80 Zech et al. 1995, n=2118 Caraceni
Nadere informatiePijn bij de oncologische patiënt
Pijn bij de oncologische patiënt Cursus 'Basics of Digestive Oncology Tongeren-5 december 2015 Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent Pain is experienced by people and not by nerve endings! 2 Programma
Nadere informatiePalliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma
1 Palliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma Tessa Dieudonné Pneumologe H.Hartziekenhuis Mol Palliatieve zorg 2 1. Definitie 2. Pijnbestrijding 3. Symptoombestrijding 4. Palliatieve sedatie : richtlijnen
Nadere informatieAcute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Nadere informatiePijn als verzorg -probleem
Pijn als verzorg -probleem Mimmie Wouters Netwerk Palliatieve Zorg Aalst Dendermonde Ninove Pijnbestrijding bij palliatieve patiënten De huidige versie richtlijn Pijn werd in de periode van 2010-2013 geschreven
Nadere informatiePijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn
Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal geen gewone pijnstillers, maar komen uit de groep van de anti-epileptica
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN
TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN Doel Het doel is te zorgen dat kankerpatiënten in de - overgang naar de - pallatieve fase niet tussen wal en schip vallen. Hiertoe worden
Nadere informatieDe acuut zieke chronische patiënt in een acuut ziekenhuis
De acuut zieke chronische patiënt in een acuut ziekenhuis Dr. De Coster Olivier, Stedelijke Ziekenhuis Roeselare UZ-Brussel Stedelijk Ziekenhuis Roeselare Brugsesteenweg 90 8800 Roeselare T 051 23 61 11
Nadere informatieGabapentine Neurontin
Gabapentine Neurontin Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Gabapentine? 3 Wat is neuropatische pijn? 3 Hoe werkt Gabapentine? 4 In welke doseringen is Gabapentine te verkrijgen? 4 Wanneer
Nadere informatieFarmacologie van. Tine Hendrickx, apotheker AZ Sint-Lucas Gent
Farmacologie van pijnmedicatie Tine Hendrickx, apotheker AZ Sint-Lucas Gent Pijn in de oncologie Aantal patiënten met matige tot ernstige pijn: Ten tijde van diagnose: 30 40% Tijdens behandeling: 40 70%
Nadere informatieAmitriptyline. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Amitriptyline Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Amitriptyline? 3 Wat is neuropathische pijn? 3 Hoe werkt Amitriptyline? 4 In welke doseringen is Amitriptyline te verkijgen? 4 Wanneer
Nadere informatie(DOORBRAAK)PIJN EN MEDICATIE
(DOORBRAAK)PIJN EN MEDICATIE Manon Boddaert, arts palliatieve geneeskunde Bardo Hospice en Spaarne Ziekenhuis Oktober 2012 Pijn, palliatie en techniek Haarlem INHOUD WORKSHOP Pijn in het algemeen Nociceptieve
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten
PIJNPROTOCOL VOOR VOLWASSENEN Medicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten Inleiding Het afnemen van een pijnanamnese en het bijhouden van pijnscores zijn voorwaarden voor een goede
Nadere informatieDoorbraakpijn bij patiënten met kanker
Doorbraakpijn bij patiënten met kanker Sylvia Verhage, verpleegkundig specialist oncologie Jorgo Lambrou, anesthesioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Alexander de Graeff, internist-oncoloog/hospice-arts,
Nadere informatiePijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts
Pijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts 1 Pijn.. Wat doet U als U pijn heeft? 2 3 Wat doet u als uw patiënt pijn heeft? 4 Antibiotica ongeschikt
Nadere informatieBehandeling van pijn bij patiënten met kanker
Behandeling van pijn bij patiënten met kanker anesthesioloog Dr. T. C. Besse, Prevalentie van pijn bij patienten met kanker Na curatieve behandeling 33% Tijdens behandeling 59% Bij vergevorderde ziekte
Nadere informatiePijn en Palliatie. Rensia Bouwmeester. Zorgcoordinator, Hospice Bardo, Hoofddorp Consulente, Palliatief Consultteam. 2 February 2007 Post ONS meeting
Pijn en Palliatie Rensia Bouwmeester Zorgcoordinator, Hospice Bardo, Hoofddorp Consulente, Palliatief Consultteam 2 February 2007 Post ONS meeting USA < > Nederland Specialisatie Palliatieve zorg in de
Nadere informatiePregabaline Lyrica. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Pregabaline Lyrica Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Pregabaline? 3 Wat is neuropatische pijn? 3 Hoe werkt Pregabaline? 4 In welke doseringen is Pregabaline te verkrijgen? 4 Wanneer
Nadere informatieLyrica Pregabaline. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Lyrica Pregabaline Ziekenhuis Gelderse Vallei Wat is Lyrica? Lyrica is een medicijn dat speciaal is ontwikkeld voor de behandeling van neuropatische pijn. Daarnaast kan Lyrica ook worden gebruikt als aanvullend
Nadere informatieGabapentine Neurontin
Gabapentine Neurontin Ziekenhuis Gelderse Vallei Wat is Gabapentine? Gabapentine is een medicijn dat invloed heeft op de informatieoverdracht via zenuwen in de hersenen. Het is op recept verkrijgbaar onder
Nadere informatieDIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING
DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen
Nadere informatieLiteratuur Behandelen van maligne pijn Deel 2. Kankerpijn: risico op refractaire pijn
Behandelen van maligne pijn Deel 2 Martine De Laat Niek vervaeck Literatuur www.pallialine.nl:richtlijn pijn in palliatieve zorg 2010 www.pallialine.be : richtlijn pijn in palliatieve zorg 2013 Richtlijn
Nadere informatieDr. Annemie Galimont-Huidopleiding
Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq De huid van de voeten Dr. Annemie Galimont-Huidopleiding hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
Nadere informatiePalliatieve pijnbestrijding : thuis en in het W.Z.C.
Palliatieve pijnbestrijding : thuis en in het W.Z.C. Dr K. Herweyers Equipearts PHA Pijn en palliatieve zorg Pain is an unpleasant and emotional experience associated with tissue damage or described in
Nadere informatieen de rol van palliatieve zorg
en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In
Nadere informatiePijn en demen=e. Signaleren en behandelen van pijn. Introduc8e. Inhoud. Pijn. Pijnmodel. Van Wijckerslooth, Oegstgeest. Elisabeth Gasthuishof, Leiden
Introduc8e Signaleren en behandelen van pijn 4 april Ede StudieArena Van Wijckerslooth, Oegstgeest Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL
Nadere informatiePijn is geen luxeprobleem! In Europa gaan er 500 miljoen werkdagen verloren als gevolg van chronische pijn, dat kost de economie 34 miljard euro.
Lage Rugpijn en de diverse mogelijkheden van pijnbestrijding o.a door de neurostimulator. 17 februari 2007 Dokter J.P.Van Buyten, geneesheer anesthesist en coördinator van het multidisciplinair pijncentrum
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieOmgaan met chronische pijn
Omgaan met chronische pijn Wat staat er op het programma? Correct gebruik van pijnmedicatie Zorg goed voor jezelf Gebruik een activiteiten-dagboek Chronische pijn De weg van de pijnprikkel Pijnmedicatie
Nadere informatieRichtlijnen pijn. Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Gradering
Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Alexander de Graeff Internist-oncoloog, UMC Utrecht Hospice-arts. Academisch Hospice
Nadere informatiePijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen. HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016
Pijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016 Pijn ouderen Co-morbiditeit : wat veroorzaakt wat? Polyfarmacie: moeilijker
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieDit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1
Dit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1 Algemeen Afnemen pijnscore: De ernst van de pijn (pijnintensiteit) is een aspect van de pijn
Nadere informatieMonique Termeulen, M-ANP
11 e Post O.N.S. Meeting Monique Termeulen, M-ANP Waterlandziekenhuis, Purmerend Annelies Manenschijn, Isala, Zwolle Amersfoort, 21 mei 2014 Basis voor deze presentatie: Advanced Concepts in Pain management:
Nadere informatiePIJN in de palliatieve fase
1 PIJN in de palliatieve fase Bob Ekdom Anja Flipsen Palliatieteam Midden Nederland (PTMN) 21 nov 2013 Definitie van pijn Pijn is datgene wat een persoon die het ervaart zegt dat het is en is aanwezig
Nadere informatiePijn en Palliatieve zorg
Pijn en Palliatieve zorg Dr Anne Beyen 29 maart 2011 Oxford Textbook of Palliative Medicine Third Edition 1 = ontstaan van pijn = fysiologie = gewaarwording/ ervaring van pijn Oxford Textbook of Palliative
Nadere informatiePijnbestrijding bij kanker. dr. M.F.M. Wagemans Anesthesioloog - Pijnspecialist Reinier de Graaf Groep, Delft
Pijnbestrijding bij kanker dr. M.F.M. Wagemans Anesthesioloog - Pijnspecialist Reinier de Graaf Groep, Delft Casus mw T Een 56 jarige patiënte die u kent met een st. na mammacarcinoom, 2 jaar geleden behandeld
Nadere informatiePIJN BIJ OUDEREN. Prof dr Wouter WA Zuurmond. Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam
PIJN BIJ OUDEREN Prof dr Wouter WA Zuurmond Vrije Universiteit Medisch Centrum Medisch Directeur Hospice Kuria Amsterdam Frequentie van mensen met chronische pijn in de verschillende leeftijdsgroepen %
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling
Pijn en pijnbehandeling Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Het pijnteam... 1 3 Pijn beschrijven... 1 4 Wisseling in pijn... 2 5 Pijnregistratie... 2 6 Pijnbestrijding... 2 7 Pijnstillers... 3 8 Algemene
Nadere informatie1. Angst. 1.1 Observatie. 1.2 Oorzaak
1. Angst 1.1 Observatie Emotionele reacties : huilen, Spanning van de spieren Verstarring v.d. aangezichtsspieren R u s t e l o o s h e i d S l a p e l o o s h e i d V e r s t r o o i d h e i d Angst voor
Nadere informatieCasus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN
Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE
Nadere informatieInhoud. Redactioneel 10. Over de auteurs 11. 1 Inleiding 12. 2 Geschiedenis 14
Inhoud Redactioneel 10 Over de auteurs 11 1 Inleiding 12 2 Geschiedenis 14 3 Anatomie en fysiologie 17 3.1 Acute pijn 17 3.2 Chronische pijn 23 3.3 Chronische pijn en limbisch systeem? 23 4 Pijnmeting
Nadere informatiePijnbehandeling in de palliatieve fase
Pijnbehandeling in de palliatieve fase 1. Inleiding Deze folder is bestemd voor patiënten die pijn hebben in de palliatieve fase. De palliatieve fase wil zeggen dat er levensverlengend behandeld wordt;
Nadere informatiechronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar
chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar De pijnpolikliniek Indeling van pijn; acuut of chronisch Acute pijn ontstaat plotseling is (meestal) goed te behandelen;
Nadere informatiePijn bij kanker: behandelingsmogelijkheden
Pijn bij kanker: behandelingsmogelijkheden 20 september 2018 Bianca Kramp, verpleegkundig specialist Pijncentrum en Palliatieve zorg (Potentiële) Belangenverstrengeling : Geen Voor bijeenkomst mogelijk
Nadere informatie4e Post EAUN Meeting
4e Post EAUN Meeting Pijn bij en na uro-oncologische ingrepen & voortgezette behandeling Dick Visser Verpleegkundig Specialist Pijnbehandeling Antoni van Leeuwenhoek, Amsterdam. Pijnbehandeling Acute pijnbehandeling
Nadere informatieDeelname aan medisch wetenschappelijke studie
Deelname aan medisch wetenschappelijke studie Het gebruik van pregabaline voor het verminderen van pijn rondom de operatie en het voorkomen van chronische pijn bij vrouwen die een borstoperatie ondergaan
Nadere informatiePijn bij ouderen de laatste levensmaanden. Dr Koen Herweyers Equipe-arts PHA,CRA WZC st Bavo
Pijn bij ouderen de laatste levensmaanden Dr Koen Herweyers Equipe-arts PHA,CRA WZC st Bavo Pijn is Pain is an unpleasant and emotional experience associated with tissue damage or described in terms of
Nadere informatieZonder recept betekent niet zonder effect
Zonder recept betekent niet zonder effect Auteur: M. McCaffery Vertaald/bijgewerkt: P.J.W. Vogelaar Nieuwsbrief: 1999 Pagina: 37-40 Jaargang: 6 Nummer: 5 Toestemming: Illustraties: Bijzonderheden: Kernwoorden:
Nadere informatieSoorten pijn Er zijn verschillende soorten pijn. Indeling hiervan is belangrijk omdat uw behandeling hierop wordt afgestemd:
Pijn bij kanker In deze folder staat informatie over kanker en pijn. U leest hoe pijn kan ontstaan, het belang om uw arts over pijn te vertellen en wat er aan gedaan kan worden om uw pijn te verlichten.
Nadere informatieMETHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG
METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG RUBEN VAN COEVORDEN HUISARTS HOSPICE ARTS JHI CONSULENT PALLIATIEVE ZORG WAT KOMT AAN BOD? Indicaties Beschikbare preparaten Farmacokinetiek Farmacodynamiek
Nadere informatiePIJN in de PALLIATIEVE FASE. Wat is pijn? Definitie. Soorten pijn? Soorten pijn. Neuropathische pijn 10-10-2013
PIJN in de PALLIATIEVE FASE Wat is pijn? Dr. Gerrit Jan Veldhuis, internist-hematoloog Donderdag 10 oktober 2013 Definitie Soorten pijn? De definitie van pijn van de International Association for the Study
Nadere informatiePijncentrum. Informatie over Lyrica
Pijncentrum Informatie over Lyrica U heeft het geneesmiddel Lyrica (pregabaline) voorgeschreven gekregen en er is u ook uitgelegd waarom u dit middel gaat gebruiken. Deze brochure is samengesteld om u
Nadere informatieDE PALLIATIEVE PATIENT EN PIJN. Molenheide, 11 april 2018 Gert Huysmans
1 DE PALLIATIEVE PATIENT EN PIJN Molenheide, 11 april 2018 Gert Huysmans 2 2 3 Jos, 77 jaar - Gekend met TIA s, cognitief impairment - ProstaatCa met levermetastasen en botmetastase L5 - Overleg met patiënte
Nadere informatie26 semper juni 2005. olgens de Europese pijnstudie uit
Chronische pijn kent verschillende gezichten Pijn kan als chronisch worden gedefinieerd als ze meer dan zes maanden duurt en niet meer beantwoordt aan de standaardtherapie van acute pijn. In tegenstelling
Nadere informatieRichtlijn Pijn. Commentaar werd geleverd door: Herziening VIKC-richtlijn Pijn/Versie 3/22-4-2008 (Palliatieve Zorg) 1
Richtlijn Pijn Colofon De eerste versie van de richtlijn pijn werd in 1996 geschreven als onderdeel van de richtlijnen palliatieve zorg van het Integraal Kankercentrum Midden-Nederland. In 2005 werd de
Nadere informatieInformatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. botcomplicaties.nl
Informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker botcomplicaties.nl Inleiding Deze brochure geeft u informatie over botuitzaaiingen en botcomplicaties bij longkanker. Wat zijn botuitzaaiingen
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG. fysieke aspecten Rob Jongbloed Raphaëlstichting Jacqueline Fluitman `s Heeren Loo
PALLIATIEVE ZORG fysieke aspecten Rob Jongbloed Raphaëlstichting Jacqueline Fluitman `s Heeren Loo Inleiding Indeling workshop Specifieke kenmerken Selectie lichamelijke klachten in palliatieve fase Selectie
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieIk krijg er buikpijn van
Ik krijg er buikpijn van Anterior cutaneous nerve entrapment syndrome Duodagen 2018 Niels Heins & Annemarie Boer Jelmer Bergsma & Steven Buijk Vrouw 31 jaar VG/ sectio Pijn ROB, Stekend, hevig & kortdurend.
Nadere informatiePijn bij kanker. oncologie
Pijn bij kanker Deze folder is bedoeld voor mensen met kanker die pijn hebben als gevolg van hun ziekte of behandeling. U kunt de folder natuurlijk ook laten lezen aan mensen in uw omgeving. Misschien
Nadere informatiePijn bij kanker. Anesthesie. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Pijn bij kanker Anesthesie Locatie Hoorn/Enkhuizen Behandeling van pijn bij kanker Inleiding Tegenwoordig is pijn bij kanker vaak goed te bestrijden. Als wordt vastgesteld waardoor de pijn wordt veroorzaakt,
Nadere informatiePijn kan men onderscheiden in nociceptieve pijn en niet-nociceptieve
17 Pijn 17.1 Inleiding Pijn kan men onderscheiden in nociceptieve pijn en niet-nociceptieve pijn : Nociceptieve ofwel gewone pijn wil zeggen: pijn met tekenen van ontsteking (rubor, dolor, calor, tumor,
Nadere informatieRichtlijn morfine per continue subcutane toediening Doseren van morfine subcutaan bij dyspnoe of pijn
Richtlijn morfine per continue subcutane toediening Doseren van morfine subcutaan bij dyspnoe of pijn Voor uitleg over opiaten bij de behandeling van pijn ga naar Pallialine, ga naar symptomen, pijn, behandeling,
Nadere informatiePIJN BIJ KANKER SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE
SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE PIJN BIJ KANKER Pijn is een onaangenaam gevoel en kan grote invloed hebben op uw dagelijks leven. Pijn kan verschillende oorzaken hebben. Bij patiënten met kanker
Nadere informatie