Inleiding in Pijn Pijnladder

Transcriptie

1 Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018

2 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met feitelijke of mogelijke weefselschade, of wordt beschreven in termen van weefselschade (I.A.S.P International Association for the Study of Pain) Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989)

3 Indeling in pijn Nociceptief Weefselschade Meestal duidelijk gelokaliseerd Gaat niet gepaard met gevoelsstoornissen Door patiënt omschreven als: continue pijn, scherp, stekend, kloppend, borend, drukkend, krampend Neuropatisch Zenuwschade Meestal niet scherp gelokaliseerd, vaak uitstralend Gaat vaak gepaard met gevoelsstoornissen Door patiënt omschreven als brandende, schietende, stekende, kloppende, scherpe, krampende of knagende pijn

4 Neuropatische pijn Paresthesie = jeuk en kriebelingen, tintelingen of doof /slapend gevoel Allodynie=niet pijnlijke prikkels als pijnlijk ervaren (bv schuren van laken of kleding) Pijnlijk koude of warmte gevoel (zoals bij kiespijn) Hyperalgesie: overdreven pijn op onschuldige prikkel

5 Doorbraakpijn Plotselinge hevige tijdelijke pijn bij bestaande chronische pijn. Duur 1 minuut 4 uur, gemiddeld half uur gemiddeld 4 keer per dag Medicatie: rescue medicatie Incidente pijn: afhankelijk van bepaalde beweging/houding. End of dose pijn: kort voor volgende gift pijnmedicatie. Spontaan: onduidelijke oorzaak.

6 Meten is weten Pijnscore Doel pijnscore: Inzicht krijgen in verloop van pijn. Patiënt actief betrekken bij het in kaart brengen van zijn pijn. Structurele aandacht voor pijn. Effect van medicatie kan beter beoordeeld worden. Bevordert de communicatie.

7 Pijnscore Methode: Met behulp van meetinstrumenten: VAS Visuele Analoge Schaal = een lijn (al of niet onderverdeeld) met aan beide uitersten twee tegenovergestelde beweringen. Dit kunnen ook gezichtjes, smiley s, woorden ed zijn. De VAS wordt vaak omgezet in een cijfer. NRS = Numerieke beoordelingsschaal = pijncijfer van 0-10, waarbij 0 geen pijn is en 10 de meest denkbare pijn.

8 Aandachtspunten Pijn wordt op een vast moment gemeten. Duidelijke uitleg geven aan zorgvragers. Niet zelf interpreteren, behalve als zorgvragers het zelf niet kunnen aangeven. Pijncijfer noteren en naar handelen.

9 Uitgangspunten medicamenteuze behandeling Continue onderhoudsbehandeling met retard middelen op vaste tijden geven. Bijv. oxycodon (SR), fentanyl pleister. Zo nodig medicatie voor doorbraakpijn. Bijv. oxycodon (IR-oxynorm), instanyl (fentanyl neusspray). Stappenplan (maar niet onderbehandelen ) Effect medicatie evalueren en zo nodig bijstellen. Bijwerkingen voorkomen Therapietrouw bevorderen weerstand herkennen Methadon heeft een aparte plaats. Is moeilijk in te stellen, stapelt. Werkt meteen. Enige opiaat die goed werkt bij neuropatische pijn.

10 Pijnladder bij nociceptieve pijn officieel WHO Stap 1: Paracetamol 4x dd 1gr evt in combinatie met NSAID s Stap 2: zwakwerkend opioïd codeine / tramadol Stap 3: sterkwerkend opioïd morfine / oxycodon / fentanyl / methadon Stap 4: opioïdrotatie

11 Bijwerkingen van opiaten Obstipatie 40%-70% Misselijkheid 21%-32% Sufheid 14%-29% Droge mond 13%-25% Urineretentie sporadisch, met name bij oudere patiënten (kan leiden tot delier) Jeuk 2%-10% Cognitieve functiestoornissen, hallucinaties, verwardheid, (delier)met name bij oudere patiënten Myoclonieën, epileptische insulten een enkele keer bij hoge doseringen Ademdepressie uiterst zelden

12 Opiaatrotatie Als er teveel bijwerkingen zijn. 75% van de dagdosis Vanwege onvoldoende effect. 100% van de dagdosis Via een omrekentabel Via een omrekenapp

13 Samenvatting Pijn is subjectief Kan objectief gemaakt worden door pijnanamnese en pijnscore. Stap 2 in de officiële pijnladder wordt overgeslagen in de palliatieve fase. Stap 1:paracetamol evt in combinatie met NSAID s Stap 2: sterkwerkend opioïd Stap 3: opioïdrotatie bij bijwerkingen (75% vd dagdosis) of bij onvoldoende effect (100% vd dagdosis).