Pijnbestrijding. Wat is pijn? Leerdoelen en competenties. Samenvatting Pijnbestrijding 1/5
|
|
- Laurens de Croon
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Pijnbestrijding Pijnbestrijding 1/5 De gemiddelde volwassen Nederlander slikt zo n 27 pijnstillers per jaar, oftewel ongeveer 1 per 2 weken. Dit betekent dat in Nederland dagelijks bijna een miljoen pijnstillende middelen worden geslikt. Pijn hebben we allemaal weleens. Soms lichte pijn, soms hevige pijn. De oorzaak kan variëren van een wondje tot overbelaste spieren, een beknelde zenuw of een ziekte als reuma of kanker. Pijn is in principe een waarschuwend signaal dat aangeeft dat er iets niet in orde is in het lichaam. Maar soms bestaat de pijn zo lang dat de signaalfunctie al lang voorbij is. Wat is pijn? Een veelgebruikte definitie van pijn is: een onaangename sensorische en emotionele ervaring, die in verband wordt gebracht met bestaande of dreigende weefselbeschadiging, of wordt beschreven in termen van zulke weefselbeschadiging. De pijn die ontstaat, veroorzaakt een bepaald gedrag bij degene die de pijn ervaart. De vier componenten van pijn zijn: een sensorische ervaring (pijngewaarwording); een emotionele ervaring (pijnbeleving); een relatie met weefselbeschadiging (nociceptie); gedrag dat volgt op het ervaren van pijn (pijngedrag). Nociceptie betekent het voelen van weefselbeschadiging of dreigende weefselbeschadiging. De pijn begint bij de zenuwuiteinden die geprikkeld worden of beschadigd. Het lichaam zet de pijnprikkels om in elektrische signalen in de zenuw, die via zenuwbanen en neurotransmitters worden doorgegeven aan het ruggenmerg en ten slotte aan de hersenen. De tweede cirkel staat voor pijngewaarwording. Het centrale zenuwstelsel registreert de pijn. Oftewel, de persoon wordt zich bewust van de pijn. Iedereen ervaart pijn anders en reageert ook anders. Iedereen heeft zijn eigen pijnbeleving (dit is de emotionele kant van pijn) en iedereen vertoont zijn eigen pijngedrag. Allerlei zaken spelen een rol bij pijnbeleving, zoals culturele en religieuze achtergrond van iemand, zijn humeur op dat moment en zijn karakter. Factoren als angst, bezorgdheid, verlies van dierbaren, stress, hoop, succesbeleving, sociale context, allemaal kunnen ze pijnbeleving beïnvloeden en daarmee vaak ook het pijngedrag. Voor het bestrijden van pijn is niet altijd een pijnstiller of operatie de beste oplossing. Soms is juist aandacht voor de sociale omgeving nodig, of voor depressie of angst bij de cliënt. Leerdoelen en competenties Na afloop van de cursus kun je adequaat, gericht op de vraag van de cliënt, met het juiste advies en de juiste informatie: cliënten adviseren die voor zelfzorg pijnstillende middelen kopen in de apotheek; recepten met pijnstillende middelen afhandelen; de verschillende geneesmiddelengroepen bij pijnbestrijding onderscheiden met de belangrijkste bijwerkingen en interacties. Je werkt deze cursus aan de competenties beoordelingsvermogen, kwaliteitsgerichtheid en cliëntgerichtheid. Doelgroep en functiegroep Assistenten in de openbare apotheek, functiegroep 6 en 7. Studiebelasting en studiepunten Deze cursus bestaat uit 1 bijeenkomst van 3 uur. Naast deze bijeenkomst dien je de lesstof door te nemen. Dit neemt ongeveer 2 uur in beslag. In totaal heeft deze cursus dus een studiebelasting van ongeveer 5 uur.
2 Soorten pijn Pijnbestrijding 2/5 Acute pijn: Chronische pijn: Benigne pijn: Maligne pijn: Weefselpijn: Zenuwpijn: acute pijn ontstaat plotseling en gaat vaak snel weer over. Er is een duidelijk verband met weefselbeschadiging. chronische pijn is pijn die langer bestaat dan drie maanden of langer duurt dan de verwachte tijd voor herstel na beschadiging of ziekte. benigne pijn is chronische pijn die niet wordt veroorzaakt door kanker. maligne pijn is chronische pijn veroorzaakt door kanker, dus kwaadaardige pijn. bij weefselpijn, of nociceptieve pijn, is sprake van weefselschade of dreigende weefselschade. Dit is meestal acute pijn. bij zenuwpijn, of neuropathische pijn, is het zenuwstelsel zelf beschadigd en/of overgevoelig geraakt. Dit is vaak chronische pijn. Bij zenuwpijn werken paracetamol en NSAID s in de regel niet! Bij alle soorten pijn komt de pijn uiteindelijk vanuit de hersenen! Daar wordt de pijn waargenomen, ongeacht de oorzaak. Niet-medicamenteuze behandeling van pijn Er zijn verschillende manieren om pijn te bestrijden zonder medicijnen te gebruiken. Chirurgie: TENS: Acupunctuur: denk bijvoorbeeld aan het verwijderen van een tumor die druk uitoefent, het herstellen van een fractuur of het opheffen van de zenuwbeknelling bij carpaal tunnelsyndroom. Soms is juist het aanbrengen van een zenuwblokkade een oplossing tegen pijn. deze neurostimulatie kan de cliënt zelf toepassen met een apparaatje dat elektrische stroomstootjes afgeeft via elektroden die met pleisters op het lichaam moeten worden bevestigd. aupunctuur werkt met het prikken van naalden in het lichaam. Bij hoofdpijn, menstruatiepijn, een tenniselleboog, fibromyalgie, lage rugpijn, carpale tunnelsyndroom en astma lijkt acupunctuur in combinatie met de normale medicatie effectief te zijn. Massage/ ontspanningstechnieken: Massage kan pijn direct verlichten bij spierpijn. Hierbij kun je ook wrijfmiddelen adviseren: warmtecrèmes als Midalgan warm, Tijgerbalsem en Capsicum comp. crème. Maar massage en ontspanning zorgen ook voor rust in lichaam en geest en veranderen zo de pijnbeleving. Warmte en kou: warmte stimuleert de bloedcirculatie en kan zo soms pijn verlichten. Ook kunnen spieren ontspannen door warmte. Je kunt hiervoor een kruik gebruiken, een elektrische deken of warme kompressen. Kou remt juist de bloedcirculatie ter plekke van de pijn; de zwelling neemt af en zo ook de pijnlijke druk op de zenuwuiteinden. Je gebruikt ijskompressen of een koude natte doek.
3 Pijnbestrijding 3/5 Principes van medicamenteuze behandeling Bij de behandeling van pijn met medicijnen (dit kunnen pijnstillers zijn, maar ook andere medicijnen) ga je altijd uit van een aantal uitgangspunten: De therapie moet passen bij de gestelde diagnose. De psychologische benadering van pijn mag bij medicamenteuze behandeling niet uit het oog worden verloren. De therapie moet aangepast worden aan de ernst en hevigheid van de pijn. De orale vorm van geneesmiddelen verdient, waar mogelijk, de voorkeur. Pijnmedicatie moet in een 24-uur dekkend schema worden gegeven en niet op zo nodig -basis. Een uitzondering daarbij is het extra toedienen van opioïden bij doorbraakpijn (niet constante, opvlammende pijn, die spontaan optreedt of na een uitlokkende factor, en dan weer verdwijnt). In 1986 is een zogenaamde pijnladder voor toediening van analgetica opgesteld. In de praktijk worden middelen uit de verschillende stappen vaak naast elkaar gegeven om de pijn adequaat te bestrijden. De NHG-standaard Pijn heeft een eigen praktisch stappenplan dat hierop is gebaseerd: Stap 1: paracetamol Stap 2: NSAID: - diclofenacgel 1 tot 3% of ibuprofen-gel 5% op de huid bij gelokaliseerde spier- of gewrichtspijn; - oraal (eventueel rectaal of intramusculair) naproxen, ibuprofen of diclofenac afhankelijk van patiëntkenmerken Stap 3: tramadol (zwak werkend opioïd) Stap 4: sterkwerkende opioïden (oraal of pleister) Stap 5: subcutane of intraveneuze toediening van sterkwerkende opioïden Pijnbestrijding bij kinderen Omdat een kind moeilijk aan kan geven hoe erg de pijn is, zijn daarvoor verschillende meetinstrumenten, zoals VAS (visueel analoge schaal) en OUCHER. Dosering Veel geneesmiddelengebruik bij kinderen is gebaseerd op ervaring en niet op officiële indicaties. Meestal kunnen dezelfde medicijnen worden gebruikt die ook bij volwassenen tegen nociceptieve pijn worden gebruikt: paracetamol, NSAID s en/of opioïden. Een aantal NSAID s is voor gebruik bij kinderen geregistreerd: diclofenac (Voltaren ), indometacine en naproxen. Ibuprofen is geregistreerd bij kinderen vanaf zes maanden voor de behandeling van koorts. Als je een receptgeneesmiddel voor kinderen krijgt, controleer dan altijd de dosering aan de hand van de literatuur. Bij kinderen kun je te maken krijgen met unlicenced gebruik van een medicijn: je gebruikt het middel in een andere farmaceutische vorm dan hoe het is geregistreerd. Of je krijgt te maken met off-label geneesmiddelen. Dan gaat het om het voorschrijven van geneesmiddelen voor aandoeningen waarvoor deze middelen niet zijn goedgekeurd of beoordeeld door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Het kinderformularium wordt veel in ziekenhuizen gebruikt. Medicijnen kunnen dus hoger gedoseerd zijn dan je gewend bent in de openbare apotheek.
4 Pijnbestrijding 4/5 Paracetamol Paracetamol is een middel uit stap 1 van de pijnladder. Het werkt perifeer, dus op de plek van de pijnreceptoren (nociceptoren), in tegenstelling tot geneesmiddelen die op het centrale zenuwstelsel ingrijpen. Het lichaam neemt paracetamol sneller op na orale toediening dan na rectale toediening. De werking houdt na rectale toediening wel langer aan. Maximale concentraties worden in het lichaam een half tot twee uur na orale toediening en een tot vier uur na rectale toediening bereikt. Voor kinderen is paracetamol beschikbaar in lagere doseringen, als kauwtablet, stroop of zetpil. Paracetamol heeft, in de juiste dosering, nagenoeg geen bijwerkingen en geen interacties. Een heel enkele keer heeft iemand een overgevoeligheidsreactie: uitslag en jeukende bultjes. NSAID s NSAID s hebben, behalve een ontstekingsremmende werking, ook een koortsverlagende en pijnstillende werking. NSAID s staan ook in stap 1 van de pijnladder, na paracetamol. Deze middelen kunnen zowel systemisch als lokaal worden toegediend. Bijwerkingen van NSAID s zijn maag-darmklachten, nierfunctiestoornissen en soms lichte bloeddrukverhoging, en een astma-aanval bij sommige astmapatiënten. NSAID s geven nogal eens interacties als ze gebruikt worden door een cliënt die ook andere geneesmiddelen gebruikt. Als het goed is, krijg je hiervan een melding vanuit je computersysteem. Opioïden Opioïden zijn pijnstillende middelen die zijn gebaseerd op stoffen afkomstig uit opium. Als perifeer werkende pijnstillende middelen, zoals paracetamol en NSAID s, de pijn niet voldoende stillen, zet je opioïden in. Er zijn verschillende soorten opioïden. Deze kunnen worden ingedeeld in de zwakwerkende opioïden (codeïne, tramadol en tapentadol) en de sterkwerkende (morfine, oxycodon, fentanyl en buprenorfine). Opioïden vallen in bijna alle gevallen onder de Opiumwet. Een uitzondering is tramadol. Opioïden zijn middelen die alleen op recept verkrijgbaar zijn. Niet iedereen reageert gelijk op opioïden. De optimale dosis kan per persoon sterk verschillen. Er is voor opioïden géén maximale dagdosering, de dosering wordt opgebouwd op geleide van effect. Een overdosering wordt levensbedreigend als er ademhalingsdepressie optreedt. Veelvoorkomende bijwerkingen zijn o.a. obstipatie, sufheid, misselijkheid en braken, droge mond en jeuk. Co-analgetica Bij zenuwpijn worden tegenwoordig vaak heel andere middelen ingezet tegen de pijn. Middelen die voor andere indicaties geregistreerd staan, maar waarvan is gebleken dat ze pijnstillend werken: Ze hebben zelf pijnstillende eigenschappen. Ze versterken de pijnstillende werking van analgetica. Ze behandelen symptomen die pijn veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn antidepressiva, anti-epileptica. corticosteroïden en anesthetica. Ze kunnen in combinatie met analgetica worden voorgeschreven, maar ook als monotherapie. Vaak is de dosering lager dan bij gebruik voor de oorspronkelijke indicatie. Bij pijnbestrijding zijn de twee meest gebruikte groepen geneesmiddelen de antidepressiva en antiepileptica.
5 Rol van de apotheek Je hebt bij pijnbestrijding drie belangrijke taken: voorlichting geven vragen naar ervaringen medicatiebewaking. Voorlichting geven Opioïden beïnvloeden de rijvaardigheid in de eerste twee weken van het gebruik. Dit komt door mogelijke bijwerkingen als sufheid, verwardheid en duizeligheid. De apotheek is verplicht om de waarschuwende gele sticker te plakken op alle geneesmiddelen die hiervoor in aanmerking komen en een bijsluiter mee te geven, waarin informatie staat over rijvaardigheid. Paracetamol en NSAID s zijn vaak zelfzorgmiddelen. Mensen komen ze doelbewust kopen in de apotheek, of ze vragen jouw advies. Veel NSAID s zijn UA-geneesmiddelen geworden. Je zult extra aandacht dienen te besteden aan het afleveren van het medicijn: UA-vragenlijst invullen, medicatiecontrole uitvoeren, invoeren op naam en als zorgprestatie in het computersysteem. Als apothekersassistent geef je deskundig advies over keuze en gebruik, zodat de cliënt een eigen, weloverwogen keuze kan maken. Een goed zelfzorgadvies bestaat uit de volgende bouwstenen: 1. Informatie verzamelen met behulp van de WHAM-vragen en vragen naar verschijnselen. 2. Zelfzorgadvies: - naar de huisarts - achtergrondinformatie - leefregels - vrij verkrijgbaar medicijn 3. Overeenstemming over het advies 4. Informatie bij het advies 5. Adviseren wat te doen als klachten niet verminderen of overgaan. Vragen naar ervaringen Pijnbestrijding 5/5 Bij de eerste uitgifte vraag je wat de arts over de medicijnen heeft verteld. Zo hoor je of de cliënt nog extra informatie nodig heeft. Bij de tweede uitgifte vraag je naar de ervaringen met het medicijn. Heeft de cliënt iets gemerkt van bijwerkingen? Geef eerlijke en heldere informatie over veelvoorkomende bijwerkingen. Bespreek zo nodig nog een keer waarom de medicijnen moeten worden gebruikt en geef aan welke consequenties het heeft als dit niet gebeurt. Als je dit goed doet, kan dit zorgen voor een veel hogere therapietrouw. Als pijnmedicatie in een 24-uursschema is voorgeschreven, leg je duidelijk uit dat die ook zo genomen moet worden en niet alleen op het moment van pijn! Medicatiebewaking Om medicatiebewaking goed te kunnen uitvoeren, is het belangrijk dat je goed registreert. Ook andere zorgverleners moeten meteen begrijpen wat de gegevens betekenen. Je registreert dus consequent, en je let ook goed op wat je waar registreert en op welke manier. Volgens de WGBO registreer je altijd in het dossier: het recept; welke informatie je hebt gegeven en wat de cliënt heeft verteld; welke gebruiksinstructies zijn verstrekt; welke bijwerkingen of interacties met andere medicijnen zijn besproken; of er overleg is geweest met de voorschrijvend arts; welke informatie de arts je heeft doorgegeven. Noteer dus ook alles wat er is besproken over interacties. Verder registreer je de toestemming van cliënt om gegevens te delen en eventueel een ingetrokken toestemming. Om te komen tot een goed advies kun je ook altijd de Standaarden voor Zelfzorg of jullie eigen balieklappers gebruiken. Natuurlijk kun je ook informatie opzoeken in Informatorium Medicamentorum, het Farmacotherapeutisch Kompas en bij Medicijnen op www. apotheek.nl.
Pijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie
Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane
Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Drs. A.M. Karsch, anesthesioloog pijnspecialist UMC Utrecht Drs. G. Hesselmann, oncologieverpleegkundige, epidemioloog UMCU Wat is pijn? lichamelijk
Nadere informatiePijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase
Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker
Behandeling van pijn bij kanker Pijn bij kanker kan ontstaan door de ziekte zelf, maar ook door de behandeling ervan. Niet alle patiënten met kanker hebben pijn. In de beginfase van de ziekte heeft 30%
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker
Behandeling van pijn bij kanker Centrum voor pijngeneeskunde Locatie Eindhoven Pijn bij kanker kan ontstaan door ziekte zelf, maar ook door de behandeling ervan. Niet alle patiënten met kanker hebben pijn.
Nadere informatieMorfine Feiten en fabels. Apotheek
00 Morfine Feiten en fabels Apotheek In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding
Nadere informatiePijn bij kanker, behandeling met medicijnen
Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Inleiding Deze informatiefolder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben als gevolg van kanker. Ook voor familieleden kan het zinvol zijn om deze folder te
Nadere informatiePIJN BIJ KANKER SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE
SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE PIJN BIJ KANKER Pijn is een onaangenaam gevoel en kan grote invloed hebben op uw dagelijks leven. Pijn kan verschillende oorzaken hebben. Bij patiënten met kanker
Nadere informatiePijnbestrijding bij kanker
INTERNE GENEESKUNDE Pijnbestrijding bij kanker met paracetamol en/of NSAID s BEHANDELING Pijnbestrijding bij kanker U wordt in het St. Antonius Ziekenhuis behandeld voor kanker. Ten gevolge van de kanker
Nadere informatiePIJN BIJ KANKER SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE. Inhoudsopgave 1. Inleiding
SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE PIJN BIJ KANKER Inhoudsopgave. Inleiding. Pijn bij kanker. Gevolgen van pijn. Slaap en vermoeidheid. Bewegen. Stemming. Behandeling van pijn. Pijnstillers. Doorbraakpijn.
Nadere informatieFabels en feiten over morfine
Fabels en feiten over morfine Beter voor elkaar Fabels en feiten over morfine Inleiding In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige
Nadere informatieHet gebruik van morfine en veel voorkomende vragen
Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze
Nadere informatiePijnstilling. Poli Chirurgie Spoedeisende Hulp
00 Pijnstilling Poli Chirurgie Spoedeisende Hulp Uw behandelend arts heeft u pijnstilling voorgeschreven. Deze folder is bedoeld voor volwassenen en geeft uitleg over: welke pijnstillers voor u geschikt
Nadere informatieInleiding in Pijn Pijnladder
Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met
Nadere informatieOncologie. Morfine: fabels en feiten
Oncologie Morfine: fabels en feiten 1 Wat is morfine? In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine wordt voorgeschreven om pijn te verlichten. Soms wordt morfine gebruikt bij benauwdheid. Morfine
Nadere informatieMorfine. Fabels en feiten
Morfine Fabels en feiten In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding Waar in deze
Nadere informatiePijnbestrijding bij kanker
INTERNE GENEESKUNDE Pijnbestrijding bij kanker met oxycodon BEHANDELING Pijnbestrijding bij kanker U wordt in het St. Antonius ziekenhuis behandeld voor kanker. Ten gevolge van de kanker kunt u ook last
Nadere informatiechronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar
chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar De pijnpolikliniek Indeling van pijn; acuut of chronisch Acute pijn ontstaat plotseling is (meestal) goed te behandelen;
Nadere informatieMorfine. Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken
Morfine Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken Inhoudsopgave Morfine en andere sterke pijnstillers... 3 De functie van pijn... 3 De behandeling van pijn... 3 De juiste
Nadere informatieOorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?!
Pijn in de Palliatieve Fase Juni 2012 Programma Stellingen Inleiding Casus Soorten Pijn Pijnbehandelingen In kaart brengen van pijn Vragen Evaluatie Stellingen In onze maatschappij en op ons niveau van
Nadere informatiePijn na een operatie
Pijn na een operatie 1. Inleiding Binnenkort wordt U geopereerd in het TweeSteden ziekenhuis op locatie Tilburg. Pijn na een operatie is vrijwel onvermijdelijk. Pijn is een signaal van (mogelijke) weefselbeschadiging,
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal geen gewone pijnstillers, maar komen uit de groep van de anti-epileptica
Nadere informatieFINIMAL, tabletten. Bayer B.V., Energieweg 1, 3641 RT Mijdrecht Bayer Consumer Care, Postbus 80, 3640 AB Mijdrecht
Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift (recept), voor de behandeling van een milde aandoening waarbij
Nadere informatiePijn bij kanker. Anesthesiologie en Pijngeneeskunde
Anesthesiologie en Pijngeneeskunde Pijn bij kanker Inhoud 1. Inleiding....................................................... 1 2. Pijn bij kanker................................................... 1 3.
Nadere informatieInfobrochure. Pijn bij volwassenen
Infobrochure Pijn bij volwassenen INHOUD Inleiding. 4 1. Wat is pijn. 4 2. Complicaties door pijn. 5 3. Pijn meten. 5 4. Pijn behandelen. 6 4.1 Pijn behandelen met geneesmiddelen. 6 4.2 Locoregionale
Nadere informatieFabels en feiten over morfine en andere opioïden
afdeling informatiebrochure Fabels en feiten over morfine en andere opioïden Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat zijn opioïden? 4 3. Functie van pijn 4 4. Behandeling van pijn 4 5. Behandeling van benauwdheid
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling
Pijn en pijnbehandeling Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Het pijnteam... 1 3 Pijn beschrijven... 1 4 Wisseling in pijn... 2 5 Pijnregistratie... 2 6 Pijnbestrijding... 2 7 Pijnstillers... 3 8 Algemene
Nadere informatiePijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie
Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een orthopedische operatie. In deze folder leest u waarom het belangrijk is om pijn goed te behandelen.
Nadere informatieZenuwpijn behandelen met medicijnen
Zenuwpijn behandelen met medicijnen Anesthesie alle aandacht Zenuwpijn behandelen met medicijnen Deze folder geeft uitleg over de behandeling van zenuwpijn met medicijnen. Deze medicijnen zijn meestal
Nadere informatieMORFINE INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN MORFINE
MORFINE INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN MORFINE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw arts gaat u behandelen met morfine om uw pijn onder controle te krijgen. Het gebruik van morfine kan wellicht vragen oproepen.
Nadere informatieHOOFDPIJN WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUIS ARTS GAAN APOTHEEK.
HOOFDPIJN WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUIS ARTS GAAN APOTHEEK.NL HOOFDPIJN Heeft u last van hoofdpijn? Dan kunt u de klachten bestrijden
Nadere informatieArtrose café 16 maart: Artrose en medicatie
Artrose café 16 maart: Artrose en medicatie Vragen Is artrose reuma? Kan je reuma genezen? Kan je artrose genezen? Is artrose erfelijk? Is artrose een ouderdomsziekte? Is bewegen goed of slecht voor een
Nadere informatieAmitriptyline. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Amitriptyline Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Amitriptyline? 3 Wat is neuropathische pijn? 3 Hoe werkt Amitriptyline? 4 In welke doseringen is Amitriptyline te verkijgen? 4 Wanneer
Nadere informatiePijnbestrijding na de operatie
Pijnbestrijding na de operatie Anesthesie alle aandacht Pijnbestrijding na de operatie U wordt binnenkort geopereerd in het Westfriesgasthuis. Het is belangrijk dat u na de operatie zo min mogelijk last
Nadere informatiePijn. Matthieu Berenbroek. Pijn 2 - Matthieu Berenbroek 1998-2008 PIJN. Wat is Pijn?
Pijn Matthieu Berenbroek PIJN Wat is Pijn? 1 PIJN Pijn is een onaangename, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselschade of die wordt beschreven in termen
Nadere informatiePijnstilling. Na uw bezoek aan de spoedeisende hulp
Pijnstilling Na uw bezoek aan de spoedeisende hulp Uw pijnmedicatie adviesschema: o Paracetamol o. x per dag o Diclofenac o Ibuprofen o Naproxen o Tramadol o. x per dag o OxyContin o OxyNorm o Omeprazol
Nadere informatieGebruik van morfine en andere opioïden
Gebruik van morfine en andere opioïden En veelvoorkomende vragen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers voorgeschreven
Nadere informatiePIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE
PIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE 557 Inleiding In deze folder informeren wij u over het gebruik van pijnmedicatie thuis. U vindt informatie over: de pijnscore pijnmedicatie die u heeft
Nadere informatieBIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING
BIJWERKINGEN WAT KAN DE APOTHEKER VOOR MIJ DOEN MEER KANS OP BIJWERKINGEN VEEL VOOR- KOMENDE BIJWERKINGEN WISSELWERKING TUSSEN MEDICIJNEN CONTROLE MEDICIJNEN DOOR DE OVERHEID BIJWERKINGEN MELDEN BIJSLUITER
Nadere informatieIn deze brochure vindt u informatie over een aantal onderwerpen zoals:
Pijncentrum Actiq Uw arts heeft u het geneesmiddel Actiq (oral transmucosal fentanyl citrate) voorgeschreven. Naast de uitleg die u heeft gekregen is deze brochure samengesteld om u nog eens schriftelijk
Nadere informatieProstaatkanker en palliatieve pijnbestrijding,
Prostaatkanker en palliatieve pijnbestrijding, behandelen om de klachten te verminderen; niet genezend PIJN BESTRIJDING Patiënten bij wie de kanker niet meer beperkt is tot de prostaat, maar is uitgezaaid,
Nadere informatieIB-2 Panadol Zetpillen 1000 mg voor Volwassenen maart 2010 en Kinderen vanaf 12 jaar Blz.1/5 RVG 29787 NL
Blz.1/5 RVG 29787 NL Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift (recept), voor de behandeling van een
Nadere informatiePARACETAMOL PCH zetpillen. DEEL IB : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 09 april 2004 Deel IB2 : Bijsluiter Bladzijde : 1
Deel IB2 : Bijsluiter Bladzijde : 1 LEES DEZE BIJSLUITER ZORGVULDIG DOOR, WANT DEZE BEVAT BELANGRIJKE INFORMATIE VOOR U. Dit geneesmiddel is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift (recept), voor de behandeling
Nadere informatiePijnbestrijding na operatie
Pijnbestrijding na operatie Inleiding Binnenkort wordt u geopereerd. De anesthesioloog zorgt ervoor dat u tijdens de operatie geen pijn voelt. Na de operatie treedt pijn op, die iedere patiënt anders ervaart.
Nadere informatieInfobrochure. Pijn in het ziekenhuis
Infobrochure Pijn in het ziekenhuis Onbehandelde pijn staat een goede genezing in de weg. Bijt niet op uw tanden, praat over uw pijn! Pijn... een nuttig signaal Acute pijn is een alarmsignaal, een onmiddellijke
Nadere informatiePijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts
Pijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts 1 Pijn.. Wat doet U als U pijn heeft? 2 3 Wat doet u als uw patiënt pijn heeft? 4 Antibiotica ongeschikt
Nadere informatieFabels en feiten over morfine
Patiënteninformatie Fabels en feiten over morfine Bestelnummer: 2305 Versie: augustus 2017 www.ziekenhuisamstelland.nl Uw arts gaat u behandelen met morfine om uw pijn onder controle te krijgen. Het gebruik
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieChronische pijn. Theo Meert 15/01/2011
Chronische pijn. Theo Meert 15/01/2011 Volgende onderwerpen kwamen aan bod: 1) wat is chronische pijn en wat zijn de gevolgen 2) waarnemen van pijn 3) hoe meet men pijn 4) behandeling 5) ontwikkelen van
Nadere informatieOorzaken van pijn Pijnmedicatie
Pijndagboek Tegenwoordig is pijn bij kanker vaak goed te bestrijden. Eenmaal vastgesteld wat de pijn veroorzaakt, is deze bijna altijd tot een draaglijk niveau terug te brengen. Niet alle patiënten met
Nadere informatieSensitisatie. Anesthesiologie
Sensitisatie Anesthesiologie Anesthesiologie Inleiding Wanneer pijn lang bestaat en er geen lichamelijke afwijkingen (meer) voor die pijn te vinden is, wordt pijn chronisch genoemd. Mensen met chronische
Nadere informatieWAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN
Hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL HOOFDPIJN
Nadere informatieCarla van Soest. Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn
Carla van Soest Verpleegkundig Specialist Chronisch Pijn Definitie Pijn Pijn is wat de patiënt zegt dat het is en treedt op wanneer de patiënt zegt dat het optreedt. (McCaffery 1989) Pijn en behandeling
Nadere informatiePijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie
Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie In deze folder willen wij u informeren over het belang van een goede pijnbehandeling na uw operatie en hoe de pijn na de operatie onder controle
Nadere informatieProgramma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts
Programma Prevalentie pijn in de palliatieve fase Stappenplan medicamenteuze behandeling Samenwerkingsafspraak meten en registreren van pijn Marlie Spijkers, kaderarts palliatieve zorg specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatieWerkstuk ANW Pijnstillers (analgetica)
Werkstuk ANW Pijnstillers (analgetica) Werkstuk door een scholier 2968 woorden 11 juni 2003 7,4 85 keer beoordeeld Vak ANW 2. Wat is pijn? 'Pijn is een kwantiteit' werd gesteld door de heer Noordenbos
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN
TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN Doel Het doel is te zorgen dat kankerpatiënten in de - overgang naar de - pallatieve fase niet tussen wal en schip vallen. Hiertoe worden
Nadere informatieWat kunt u zelf doen?
Hoofdpijn Bijna iedereen heeft wel eens hoofdpijn. Altijd vervelend, maar niet altijd even ernstig, of van even lange duur. Er zijn dan ook verschillende soorten hoofdpijn: spanningshoofdpijn, migraine,
Nadere informatie2. Wat u moet weten voordat u Paracetamol comp. Apotex gebruikt
Version 2008_11 Page 1 of 5 1.3.1.3 PATIENT INFORMATION LEAFLET BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER PARACETAMOL COMP. APOTEX, TABLETTEN paracetamol en coffeïne Lees de hele bijsluiter zorgvuldig
Nadere informatieInformatiebrochure Wegwijs in pijn... En de behandeling ervan
I Autonome verzorgingsinstelling Informatiebrochure Wegwijs in pijn... En de behandeling ervan IIInhoudsopgave Wat is pijn? 5 Soorten pijn a. onderscheid tussen acute en chronische pijn 6 b. onderscheid
Nadere informatieTe verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen
Te verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen Doel Adequate pijnbestrijding Stappenplan bij pijnbestrijding (zie
Nadere informatieStappenplan: Pijn in de eerste lijn
Stappenplan: Pijn in de eerste lijn Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn Stap 1: Screenen op pijn Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u
Nadere informatiePARACETAMOL PCH zetpillen. DEEL IB : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 28 juni 2012 Deel IB2 : Bijsluiter Bladzijde : 1
Deel IB2 : Bijsluiter Bladzijde : 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Paracetamol 120 PCH, 120 mg Paracetamol 240 PCH, 240 mg Paracetamol 500 PCH, 500 mg Paracetamol 1000 PCH, 1000 mg Paracetamol
Nadere informatieParacetamol-Codeïne-zetpillen
Werking en toepassingen Wat doet dit medicijn en waarbij wordt het gebruikt? De werkzame stoffen in Paracetamol/codeïne-zetpillen FNA zijn paracetamol en codeïne. Paracetamol werkt pijnstillend en koortsverlagend.
Nadere informatieZonder recept betekent niet zonder effect
Zonder recept betekent niet zonder effect Auteur: M. McCaffery Vertaald/bijgewerkt: P.J.W. Vogelaar Nieuwsbrief: 1999 Pagina: 37-40 Jaargang: 6 Nummer: 5 Toestemming: Illustraties: Bijzonderheden: Kernwoorden:
Nadere informatieSTAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN PIJN IN DE EERSTE LIJN Doel Optimale behandeling van pijn in de eerste lijn. STAP 1: Screenen op pijn. Bepalen of patiënt numerieke beoordelingsschaal begrijpt: Geef een voorbeeld: - Kunt u
Nadere informatie1. Wat is Leidapharm Paracetamol/Coffeïne 500/50 mg en waarvoor wordt het gebruikt
Version 2012_06 Page 1 of 5 1.3.1.3 PATIENT INFORMATION LEAFLET BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Leidapharm Paracetamol/Coffeïne 500/50 mg, tabletten paracetamol en coffeïne Lees de hele bijsluiter
Nadere informatieParacetamol Triangle Pharma 500 mg, dispergeerbare tabletten
Paracetamol Triangle Pharma 500 mg, dispergeerbare tabletten Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift
Nadere informatieMenstruatiepijn VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Menstruatiepijn WAT IS MENSTRUATIEPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Nadere informatiePIJNBESTRIJDING: EEN VAK APART Artikel uit het Prostaatkanker Magazine van de ProstaatkankerStichting
PIJNBESTRIJDING: EEN VAK APART Artikel uit het Prostaatkanker Magazine van de ProstaatkankerStichting Pijn bij kanker komt onnodig vaak voor, stelde de Maastrichtse internist Marieke van den Beuken van
Nadere informatieDIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING
DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen
Nadere informatiePijnbehandeling in de palliatieve fase
Pijnbehandeling in de palliatieve fase 1. Inleiding Deze folder is bestemd voor patiënten die pijn hebben in de palliatieve fase. De palliatieve fase wil zeggen dat er levensverlengend behandeld wordt;
Nadere informatieP I J N A P O T H E E K. N L
SPIER- EN GEWRICHTS- PIJN WAT ZIJN SPIER- EN GEWRICHTSPIJN SOORTEN SPIER- EN GEWRICHTSPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN APOTHEEK.NL SPIER-
Nadere informatieOmgaan met chronische pijn
Omgaan met chronische pijn Wat staat er op het programma? Correct gebruik van pijnmedicatie Zorg goed voor jezelf Gebruik een activiteiten-dagboek Chronische pijn De weg van de pijnprikkel Pijnmedicatie
Nadere informatieWAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN
Hoofdpijn WAT IS HOOFDPIJN WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN WANNEER KUNT U BETER NAAR UW HUISARTS GAAN VRIJ VERKRIJGBARE MEDICIJNEN VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL HOOFDPIJN
Nadere informatieSARIDON, tabletten. Bayer B.V., Energieweg 1, 3641 RT Mijdrecht Bayer Consumer Care, Postbus 80, 3640 AB Mijdrecht
Lees deze bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit geneesmiddel is verkrijgbaar zonder doktersvoorschrift (recept), voor de behandeling van een milde aandoening waarbij
Nadere informatiePijnmeting en behandeling. Na een operatie
Pijnmeting en behandeling Na een operatie Pijn na een operatie kan het genezingsproces nadelig beïnvloeden. Daarom hebben de medisch specialisten en verpleegkundigen van Zuyderland Medisch Centrum afspraken
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieFarmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.
1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische
Nadere informatieDermatologie. Gordelroos. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Dermatologie 1 Wat is gordelroos (herpes zoster) is een aandoening, veroorzaakt door een virus, die gekenmerkt wordt door blaasjesvorming en pijn, meestal op de borstkas of rond de
Nadere informatiePijnbehandeling na de hartoperatie op de verpleegafdeling
Pijnbehandeling na de hartoperatie op de verpleegafdeling In deze folder willen wij u informeren over het belang van een goede pijnbehandeling na uw operatie en hoe de pijn na de operatie onder controle
Nadere informatieVerdovende middelen gebruikt voor pijnbestrijding Versie 4.3
Verdovende middelen gebruikt voor pijnbestrijding Versie 4.3 Strategie om de verpakkingsgrootten of de verpakkingsvorm beschikbaar in voor het publiek opengestelde apotheken te beperken 1. Inleiding Het
Nadere informatieEen woordje uitleg over morfine WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Een woordje uitleg over morfine WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Kwaliteit en Veiligheid Wij doen mee! Onze kwaliteit aantoonbaar maken Ons ziekenhuis heeft zich geëngageerd om het accreditatielabel
Nadere informatieNAPROXEN 500 MG TEVA zetpillen. MODULE I : ALGEMENE GEGEVENS Datum : 28 november : Bijsluiter Bladzijde : 1
1.3.1 : Bijsluiter Bladzijde : 1 Samenstelling BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Naproxen 500 mg Teva, à 500 mg naproxen. Werking Naproxen heeft een ontstekingsremmende, pijnstillende en koortsverlagende
Nadere informatieOpioïden bij benigne pijn
Opioïden bij benigne pijn Anesthesie Locatie Hoorn/Enkhuizen Inleiding Uw behandelend arts zal uw pijn gaan bestrijden met opioïden. Dit zijn sterk werkende morfine-achtige pijnstillers. Deze informatie
Nadere informatieInhoud. Redactioneel 10. Over de auteurs 11. 1 Inleiding 12. 2 Geschiedenis 14
Inhoud Redactioneel 10 Over de auteurs 11 1 Inleiding 12 2 Geschiedenis 14 3 Anatomie en fysiologie 17 3.1 Acute pijn 17 3.2 Chronische pijn 23 3.3 Chronische pijn en limbisch systeem? 23 4 Pijnmeting
Nadere informatiePijncentrum. Butrans pleister. Buprenorfine
Pijncentrum Butrans pleister Buprenorfine U heef het geneesmiddel Butrans (buprenorfine) voorgeschreven gekregen en heeft ook uitgelegd gekregen waarom u dit middel gaat gebruiken. Deze brochure is samengesteld
Nadere informatiePijn bij kanker. oncologie
Pijn bij kanker Deze folder is bedoeld voor mensen met kanker die pijn hebben als gevolg van hun ziekte of behandeling. U kunt de folder natuurlijk ook laten lezen aan mensen in uw omgeving. Misschien
Nadere informatiePIJN in de palliatieve fase
PIJN in de palliatieve fase Themabijeenkomst Netwerk Palliatieve Zorg Eemland 9 april 2013 Palliatie Team Midden Nederland Anne Mieke Karsch, anesthesioloog-pijnspecialist UMC Utrecht Laetitia Schillemans,
Nadere informatieAnesthesiologie en pijnbestrijding. Qutenza pleister
Anesthesiologie en pijnbestrijding Qutenza pleister 1 U komt binnenkort naar de afdeling pijnbestrijding van het Scheper Ziekenhuis voor een behandeling met de Qutenza pleister. Uw pijnspecialist heeft
Nadere informatieSpoedeisende Hulp. Patiënteninformatie. Gebruik van pijnstillers. Slingeland Ziekenhuis
Spoedeisende Hulp Gebruik van pijnstillers i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft een bezoek gebracht aan de Spoedeisende Hulp. Na uw behandeling kunt u nog pijn hebben. Pijn is erg
Nadere informatieGabapentine Neurontin
Gabapentine Neurontin Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Gabapentine? 3 Wat is neuropatische pijn? 3 Hoe werkt Gabapentine? 4 In welke doseringen is Gabapentine te verkrijgen? 4 Wanneer
Nadere informatiePijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn
Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september
Nadere informatiepijnbestrijding na uw opname
pijnbestrijding na uw opname NSAID s en opioïden Pijnbestrijding thuis U bent opgenomen in Medisch Centrum Alkmaar (MCA), maar u mag binnenkort naar huis. In deze folder vindt u algemene uitleg over de
Nadere informatieLyrica (Pregabaline)
Lyrica (Pregabaline) Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is Lyrica... 1 3 Wat is neuropatische pijn... 1 4 Hoe werkt Lyrica... 2 5 Hoe moet ik Lyrica gebruiken?... 2 6 Heeft Lyrica bijwerkingen... 3 7
Nadere informatieBoots Pharmaceuticals Paracetamol 500 mg, tabletten paracetamol
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Boots Pharmaceuticals Paracetamol 500 mg, tabletten paracetamol Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door, want deze bevat belangrijke informatie voor u. Dit
Nadere informatieBIJSLUITER. PARACETAMOL/METOCLOPRAMIDE 1000/20 mg zetpil
BIJSLUITER PARACETAMOL/METOCLOPRAMIDE 1000/20 mg zetpil Lees de hele bijsluiter goed vóórdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u. - Bewaar deze bijsluiter.
Nadere informatieTRAMAGETIC RETARD 75, 100, 150 en 200 mg tabletten. Samenstelling TRAMAGETIC RETARD tabletten bevatten 75, 100, 150 of 200 mg tramadolhydrochloride.
Bijsluitertekst voor de patiënt ALGEMENE KENMERKEN Benaming TRAMAGETIC RETARD 75, 100, 150 en 200 mg tabletten. Samenstelling TRAMAGETIC RETARD tabletten bevatten 75, 100, 150 of 200 mg tramadolhydrochloride.
Nadere informatieWorkshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker
Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen
Nadere informatiePijn bij kanker. Anesthesie. Locatie Hoorn/Enkhuizen
Pijn bij kanker Anesthesie Locatie Hoorn/Enkhuizen Behandeling van pijn bij kanker Inleiding Tegenwoordig is pijn bij kanker vaak goed te bestrijden. Als wordt vastgesteld waardoor de pijn wordt veroorzaakt,
Nadere informatie