Oorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?!

Transcriptie

1 Pijn in de Palliatieve Fase Juni 2012 Programma Stellingen Inleiding Casus Soorten Pijn Pijnbehandelingen In kaart brengen van pijn Vragen Evaluatie Stellingen In onze maatschappij en op ons niveau van gezondheidszorg hoeft een patiënt géén pijn te lijden. De meeste patiënten die pijnstillende medicijnen gebruiken zullen na verloop van tijd verslaafd raken. Vóórkomen van pijn Oorzaken Zorgverleners Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?! Systeem Patiënten 1

2 Systeem Patiënten Onduidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is Onvoldoende coördinatie en structuur Onvoldoende afstemming 1e en 2e lijn en interdisciplinair Niet zeggen: Niet lastig zijn Afleiden van behandeling Hoort erbij Kan niets aan gebeuren Bang voor verergering ziekte Bang dat de behandeling tijdelijk gestopt wordt Niet nemen: Verslaving Tolerantie Slecht voor het lijf Vergif Angst voor bijwerkingen Angst voor versnellen van het proces Zorgverleners Geen consequente metingen 57-76% < 50 % verpleging spreekt over pijn Artsen 27% pijn in de status Misvattingen over bijwerkingen 23-61% Onvoldoende kennis 23-54% Casus De heer Jansen, 75 jaar, weduwnaar, geen kinderen Woont in verzorgingshuis, is erg op zichzelf Heeft longkanker met uitzaaiingen in de botten Sinds enkele dagen pijn in de rechter schouder Heeft tot nu toe geen medicijnen gebruikt tegen de pijn Pijn Pijndefinitie Wat is pijn? Welke soorten pijn zijn er? Welke soort pijn zou de heer Jansen kunnen hebben? Pijn is wat degene die pijn heeft zegt dat het is en het bestaat telkens als hij/zij zegt dat het bestaat. Mc Caffery 2

3 Total pain Normale (Nociceptieve) Pijn Lichamelijk Psychisch Pijn door weefselbeschadiging of ontsteking (bijvoorbeeld tumor, trauma, infectie) Sociaal Pijn Cultureel/ Maatschappelijk Spiritueel Pijn uitgaand van de ingewanden van de borst of de buik. Krampend, borend of drukkend. Pijn uitgaand van huid, bindweefsel, spierweefsel of bot. Scherp, dof, stekend, kloppend. Zenuwpijn Pijn ten gevolge van beschadiging van het perifere of centrale zenuwstelsel Brandend of stekend Prikkels die normaal géén pijn geven, doen dit wel Versterkte pijngewaarwording Tintelingen Verminderde gevoeligheid voor pijn Doorbraakpijn Plotseling optredende pijn c.q. toename van pijn bij bestaande chronische pijnklachten, bijvoorbeeld: Bij bepaalde houding/beweging Wanneer medicatie bijna is uitgewerkt Spontaan Geestelijke Pijn Geen lichamelijke oorzaak. Wordt bepaald door psychosociale/ levenbeschouwelijke factoren. Doel pijnbehandeling Pijn vóórkomen of tot een acceptabel niveau terugbrengen. Aanvaardbare bijwerkingen. Pijn zodanig beheersbaar maken, dat er ruimte is voor aanvaarding en afscheid. Bij optimale behandeling kan dit doel bij 90% van de patiënten bereikt worden. (In tegenstelling tot u hoeft geen pijn te lijden ) 3

4 Pijnbehandeling Mogelijke behandelingen oorzaak pijn onder andere: Behandeling oorzaak Pijn Niet medicamenteus Medicamenteus Hormonale/chemotherapie Radiotherapie Chirurgie Lichamelijke klachten die pijn uitlokken/verergeren Mogelijke Niet-medicamenteuze behandelingen Voorlichting Massage Conditieverbetering, sporten, oefentherapie Warmte/koude Ontspanningstechnieken Afleiding Pijnbehandeling volgens richtlijn VIKC Normale (nociceptieve) Pijn: Stap 1: Paracetamol /NSAID Stap 2: Opioïden(morfine) langwerkend Stap 3: Opioïdrotatie Opioïden toevoegen aan de al bestaande medicatie. Altijd een kortwerkend opioïd voor doorbraakpijn. Medicamenteuze pijnbehandeling Medicatie op geleide van de pijn Vast schema: Onderhoudsbehandeling: langwerkend. Medicatie voor doorbraakpijn:kortwerkend Voorkeur voor toediening via mond of huid Stapsgewijze benadering, niet alles tegelijk Neuropathische Pijn Stap 1: Morfinepreparaten Stap 2: Antidepressiva of anti-epileptica Stap 3: Esketamine (in overleg met pijnteam) 4

5 Bijwerkingen opioïden Obstipatie (standaard laxans toevoegen) 40-60% Misselijkheid en braken 40% Sufheid 20% Delier Jeuk Droge mond Spiertrekkingen Urineretentie Ademdepressie Feit of fabel? Morfine werkt verslavend Van morfine heb je steeds meer nodig Morfine werkt levensverkortend Morfine veroorzaakt ademhalingsmoeilijkheden Morfine heeft veel bijwerkingen Van morfine word je suf Morfine heeft een bovengrens Aanvullende medicatie voor pijnbehandeling Niet specifiek pijnmedicatie, kunnen wel bijdragen aan pijn verlichting, bijvoorbeeld: Slaapmedicatie Medicijnen tegen angst Antidepressiva Wat kun je als verzorgende doen om zicht te krijgen op de pijn van de heer Jansen? Pijnscore afnemen (intensiteit) Pijnanamnese afnemen Bij uitingsbeperkingen gebruik observatieschaal (onder andere Repos/Pacslac) Nagaan welke factoren van invloed zijn Observatie en rapportage Overleggen met arts Voorlichting geven Toelichting score NRS 5

6 Pijnscore (NRS) Pijnscore 0-4: acceptabele pijn Pijnscore > 4: matige tot ernstige pijn: pijnanamnese afnemen Registreren in dossier op pijnscorelijst, dossier, pijndagboek, pijnstatus. Pijnanamnese en registratie Waarom? Geeft inzicht in pijnklachten samen met patiënt pijn concretiseren en factoren die een rol spelen bij de pijnbeleving verduidelijken brengt ook aanverwante problemen in kaart Optimaliseert communicatie over pijn Vaststellen pijnbehandeling Pijn (behandeling) met patiënt bespreekbaar maken Observatieschaal Repos/Pacslac Bij patiënten met uitingsbeperkingen Observatie van gedrag Aan de hand van observatiecriteria Stappenplan Vervolg Terugkoppeling naar de behandelend arts Arts: Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Pijndiagnose Behandelvoorstel Voorlichting Voorlichting over pijn, pijnbehandeling, bijwerkingen Uitleg over misverstanden en vooroordelen Welke acties bij ondraaglijke pijn Uitleg niet-medicamenteuze behandeling van pijn Bevorderen zelfmanagement Ondersteunen bij communicatie andere zorgverleners Werken in een multidisciplinair team 6

7 Vervolg voorlichting Aandachtspunten: Geef duidelijke informatie Aangepast aan niveau van patiënt Gebruik eventueel foldermateriaal Herhaal informatie en vraag of zaken duidelijk zijn Vragen? WIJ WENSEN U VEEL SUCCES 7