Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen"

Transcriptie

1 Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen s=em Yvonne G. van Ingen, specialist ouderengeneeskunde, consulent palliatieve zorg IKNL

2 Aandachtsvelders pijn/-team Pijn(-meting) structureel in het zorgbehandelplan Inzet patiëntenfolder tips bij pijn Kost t moeite artsen morfine voor te laten schrijven Worden psychologen / activiteitenbegeleiders paramedici gevraagd bij pijn? Kleine benchmark 2

3 Programma Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen Casuïstiek; valkuilen in de dagelijkse praktijk Mee naar huis 3

4 Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen Van alle 70-plussers ervaart 40-50% zoveel pijn dat het interfereert met het dagelijkse leven 4

5 Pijn = wat de patiënt zegt dat het is 5

6 t 6

7 In de richtlijn pijn 7

8 Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen Zelfrapportage (Hetero-)Anamnese Observatie Bepalen gevolgen van pijn LO en vaststellen oorzaak van de pijn Multidisciplinair en multidimensioneel behandelen 8

9 Non-farmacologisch Belangrijk, gezien polyfarmacie Weinig evidence Voorbeelden:yoga? /watch?v=jypnqor9rac /watch?v=t7vigneqchg&f eature=youtu.be 9

10 Farmacologisch Aangepaste WHO ladder Start low, go slow (geldt niet voor paracetamol) Timing Around the clock, én zo nodig Oraal voorkeursroute Placebo onethisch 10

11 Farmacologisch Paracetamol max 4 gr/24 uur chronisch max 3 gr/24 uur 3 EH alcohol/dag max 2 gr Geen codeïne Tramadol beperkt NSAID s Non-Steroid- Anti Inflammatory Drug s Terughoudend: hartfalen,nierfunctie(bijw monitoren) & ulcuslijden Geen ibuprofen bij ascal, carbasalaat Ca Maagbescherming toevoegen bij: corticosteroïden, ascal orale anticoagulantia, clopidogrel en SSRI Pas op polyfarmacie 11

12 Farmacologischvervolg MORFINE Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen Bij mijn moeder(90) is het droevig gegaan. Ze was ziek en helemaal op door pijnen die eigenlijk niet weggenomen konden worden In het ziekenhuis kreeg ze een pompje met morfine. Mijn broer was daar fel tegen, fel tegen die hele morfine (F. Defesche Voltooid leven in NL pag 110) Angst voor morfine Folder Feiten & fabels morfine Vaste pijnstilling en zn Oxynorm en oxycontin 2 x zo sterk Fentanylpleister werkt na 8-12 hr Bijwerkingen tijdelijk: misselijk-& verwardheid blijvend: obstipatie Opioïdrotatie 12

13 Omrekentabel opioiden 13

14 Kwaliteitsindicatoren 17

15 Programma Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen Casuïstiek; valkuilen dagelijkse praktijk Mee naar huis 18

16 Valkuilen dagelijkse praktijk Bij een demente dame die achteruitgaat en haar pijnmedicatie wisselend slecht inneemt: Paracetamol over van oraal rectaal Nog geen vleugelnaaldje omdat het voor de familie dan mogelijk zo snel gaat. 19

17 Valkuilen dagelijkse praktijk Mw. slaapt zo slecht en heeft temazepam z.n. en oxynorm z.n. Temazepam helpt niet, oxynorm wordt niet gegeven. De pijn is de oorzaak van de slechte slaap en met pijnstilling slaapt zij goed. 20

18 Take home Pijn herkennen lastig en belangrijk Behandeling Multidimensioneel: niet alleen medicijn Multidisciplinair m/watch?v=jypnqor9r ac 21

19 De zorg is geen parkeerplaats langs de snelweg Anita Witzier......Kom uit je schulp en claim die aandacht! En betrek naasten bij de zorg 22

20 Nieuwe media Twitter en App s Dsps (@Dspsapp) wij hebben vig gedragspecialisten en trots dat ze zijn. Terecht direct collegiale steun bij gedragsproblemen effectief 23

Pijnstilling. Poli Chirurgie Spoedeisende Hulp

Pijnstilling. Poli Chirurgie Spoedeisende Hulp 00 Pijnstilling Poli Chirurgie Spoedeisende Hulp Uw behandelend arts heeft u pijnstilling voorgeschreven. Deze folder is bedoeld voor volwassenen en geeft uitleg over: welke pijnstillers voor u geschikt

Nadere informatie

Pijnstilling na bezoek Spoedeisende Hulp

Pijnstilling na bezoek Spoedeisende Hulp SPOEDEISENDE HULP Pijnstilling na bezoek Spoedeisende Hulp ADVIES Pijnstilling na bezoek Spoedeisende Hulp U bent op de Spoedeisende Hulp geweest en hebt een recept voor pijnstillers gekregen. In deze

Nadere informatie

Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane

Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Pijn en pijnbehandeling bij Kanker 23-04-2014 Centrum Cabane Drs. A.M. Karsch, anesthesioloog pijnspecialist UMC Utrecht Drs. G. Hesselmann, oncologieverpleegkundige, epidemioloog UMCU Wat is pijn? lichamelijk

Nadere informatie

Pijnstilling. Na uw bezoek aan de spoedeisende hulp

Pijnstilling. Na uw bezoek aan de spoedeisende hulp Pijnstilling Na uw bezoek aan de spoedeisende hulp Uw pijnmedicatie adviesschema: o Paracetamol o. x per dag o Diclofenac o Ibuprofen o Naproxen o Tramadol o. x per dag o OxyContin o OxyNorm o Omeprazol

Nadere informatie

Pijnstilling na bezoek Spoedeisende Hulp

Pijnstilling na bezoek Spoedeisende Hulp SPOEDEISENDE HULP Pijnstilling na bezoek ADVIES Pijnstilling na bezoek U bent op de geweest en hebt een recept voor pijnstillers gekregen. In deze folder leggen we uit hoe belangrijk het is dat u pijnstillers

Nadere informatie

Pijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn

Pijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september

Nadere informatie

Pijn en pijnbehandeling

Pijn en pijnbehandeling Pijn en pijnbehandeling Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Het pijnteam... 1 3 Pijn beschrijven... 1 4 Wisseling in pijn... 2 5 Pijnregistratie... 2 6 Pijnbestrijding... 2 7 Pijnstillers... 3 8 Algemene

Nadere informatie

Inleiding in Pijn Pijnladder

Inleiding in Pijn Pijnladder Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met

Nadere informatie

Marijse Koelewijn huisarts

Marijse Koelewijn huisarts PIJN Marijse Koelewijn huisarts Je hoeft tegenwoordig toch geen pijn meer te lijden Moeilijk behandelbare pijn Om welke pijnen gaat het? Welke therapeutische mogelijkheden zijn er? Opzet workshop: Korte

Nadere informatie

Protocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum:

Protocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum: Versie: Medisch Spectrum Twente 1.0 Soort Document Titel Status: Vastgesteld Protocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum: 06-02-2012 Pagina 1 van 5 Code:

Nadere informatie

Fabels en feiten over morfine

Fabels en feiten over morfine Fabels en feiten over morfine Beter voor elkaar Fabels en feiten over morfine Inleiding In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige

Nadere informatie

Oorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?!

Oorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?! Pijn in de Palliatieve Fase Juni 2012 Programma Stellingen Inleiding Casus Soorten Pijn Pijnbehandelingen In kaart brengen van pijn Vragen Evaluatie Stellingen In onze maatschappij en op ons niveau van

Nadere informatie

Pijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie

Pijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)

Nadere informatie

Casusschetsen. Casusschets 1

Casusschetsen. Casusschets 1 Interline Pijnbehandeling Casusschetsen 29 mei 2001 Casusschets 1 Vrouw, 50 jaar Patiente is bekend met een gemetastaseerd mammaca met botmetastasen thoracale en lumbale werverkolom. Tot nu toe is de pijn

Nadere informatie

Pijnmedicatie na een dagbehandeling

Pijnmedicatie na een dagbehandeling Pijnmedicatie na een dagbehandeling Anesthesie alle aandacht Pijnmedicatie na een dagbehandeling U bent opgenomen geweest voor een operatieve ingreep in dagbehandeling. Met betrekking tot de pijnbehandeling

Nadere informatie

Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie

Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een orthopedische operatie. In deze folder leest u waarom het belangrijk is om pijn goed te behandelen.

Nadere informatie

Pijnmedicatie na een dagbehandeling

Pijnmedicatie na een dagbehandeling Pijnmedicatie na een dagbehandeling Anesthesie alle aandacht Pijnmedicatie na een dagbehandeling U bent opgenomen geweest voor een operatieve ingreep in dagbehandeling. Met betrekking tot de medicatie

Nadere informatie

Morfine. Fabels en feiten

Morfine. Fabels en feiten Morfine Fabels en feiten In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding Waar in deze

Nadere informatie

Omgaan met chronische pijn

Omgaan met chronische pijn Omgaan met chronische pijn Wat staat er op het programma? Correct gebruik van pijnmedicatie Zorg goed voor jezelf Gebruik een activiteiten-dagboek Chronische pijn De weg van de pijnprikkel Pijnmedicatie

Nadere informatie

Morfine. Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken

Morfine. Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken Morfine Informatie voor patiënten die in overleg met hun arts morfine gebruiken Inhoudsopgave Morfine en andere sterke pijnstillers... 3 De functie van pijn... 3 De behandeling van pijn... 3 De juiste

Nadere informatie

In deze folder staat beschreven welke medicatie u mag gebruiken en wanneer u deze medicatie mag innemen.

In deze folder staat beschreven welke medicatie u mag gebruiken en wanneer u deze medicatie mag innemen. Patiëntenvoorlichting Anesthesie Pijnmedicatie na een dagbehandeling U bent opgenomen geweest voor een operatieve ingreep in dagbehandeling. Met betrekking tot de pijnbehandeling na de operatieve ingreep

Nadere informatie

Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen in vogelvlucht. Casus ARTIKEL

Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen in vogelvlucht. Casus ARTIKEL ARTIKEL Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen in vogelvlucht Y.G. van Ingen, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts palliatieve zorg Casus Meneer Visser is een 84-jarige man met COPD die na het overlijden

Nadere informatie

Casus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN

Casus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE

Nadere informatie

PIJN in de palliatieve fase

PIJN in de palliatieve fase PIJN in de palliatieve fase Themabijeenkomst Netwerk Palliatieve Zorg Eemland 9 april 2013 Palliatie Team Midden Nederland Anne Mieke Karsch, anesthesioloog-pijnspecialist UMC Utrecht Laetitia Schillemans,

Nadere informatie

CASUSSCHETSEN. Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen.

CASUSSCHETSEN. Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen. INTERLINE PALLIATIEVE SEDATIE 20 mei 2008 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen. Hij heeft nog een tijd goed gefunctioneerd

Nadere informatie

chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar

chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar chronische pijn en de pijnpolikliniek Dr. D.H.Vrinten Anesthesioloog-pijnbehandelaar De pijnpolikliniek Indeling van pijn; acuut of chronisch Acute pijn ontstaat plotseling is (meestal) goed te behandelen;

Nadere informatie

9 Pijnbestrijding. 9.1 Medicamenteus stappenschema

9 Pijnbestrijding. 9.1 Medicamenteus stappenschema 9 Pijnbestrijding Het meten van de pijn bij kinderen in de kliniek of op de poli dient onderdeel te zijn van de standaard zorg. Pijn wordt gemeten met een gestandardiseerde scoringslijst. 0-2 jaar comfort

Nadere informatie

Fabels en feiten over morfine en andere opioïden

Fabels en feiten over morfine en andere opioïden afdeling informatiebrochure Fabels en feiten over morfine en andere opioïden Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat zijn opioïden? 4 3. Functie van pijn 4 4. Behandeling van pijn 4 5. Behandeling van benauwdheid

Nadere informatie

pijnbestrijding na uw opname

pijnbestrijding na uw opname pijnbestrijding na uw opname NSAID s en opioïden Pijnbestrijding thuis U bent opgenomen in Medisch Centrum Alkmaar (MCA), maar u mag binnenkort naar huis. In deze folder vindt u algemene uitleg over de

Nadere informatie

Pijn bij dementie. Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre. dialogen rond dementie, 5 september 2012

Pijn bij dementie. Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre. dialogen rond dementie, 5 september 2012 Pijn bij dementie Monique Durlinger, Specialist Ouderengeneeskunde Vivre 1 Inhoud l Definitie pijn l Hoe vaak komt pijn voor bij ouderen? l Pijnbeleving bij ouderen l Pijn bij dementie: anders? l Gevolgen

Nadere informatie

Herkenning en behandeling van chronische pijn bij kwetsbare ouderen multidisciplinaire richtlijn 2011

Herkenning en behandeling van chronische pijn bij kwetsbare ouderen multidisciplinaire richtlijn 2011 Herkenning en behandeling van chronische pijn bij kwetsbare ouderen multidisciplinaire richtlijn 2011 Verenso i.s.m. LOC, NHG, NVKG, NVvP, NVA, KNMP, IVM, V&VN, NVFG, EN, NIP 2011 Wat komt aan bod? Aanleiding,

Nadere informatie

PIJN in de palliatieve fase

PIJN in de palliatieve fase 1 PIJN in de palliatieve fase Bob Ekdom Anja Flipsen Palliatieteam Midden Nederland (PTMN) 21 nov 2013 Definitie van pijn Pijn is datgene wat een persoon die het ervaart zegt dat het is en is aanwezig

Nadere informatie

Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen

Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde Disclosure

Nadere informatie

Ouderen en pijn Tips voor verpleegkundigen en verzorgenden

Ouderen en pijn Tips voor verpleegkundigen en verzorgenden Ouderen en pijn Tips voor verpleegkundigen en verzorgenden Gebaseerd op de multidisciplinaire richtlijn Herkenning en behandeling van pijn bij kwetsbare ouderen, Verenso 2011 Ouderen hebben vaak onnodig

Nadere informatie

INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE

INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE S.V.P. hierop geen aantekeningen maken! Februari 2010 INTERLINE DEVENTER PALLIATIEVE SEDATIE 2010 Februari CASUSSCHETSEN Casus 1 Patient Hr. P., 75

Nadere informatie

Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde

Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde Pijn bij ouderen Prof.dr. WP (Wilco) Achterberg Hoogleraar Institutionele Zorg en Ouderengeneeskunde Afdeling Public health en Eerstelijnsgeneeskunde Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN

TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN Doel Het doel is te zorgen dat kankerpatiënten in de - overgang naar de - pallatieve fase niet tussen wal en schip vallen. Hiertoe worden

Nadere informatie

Morfine Feiten en fabels. Apotheek

Morfine Feiten en fabels. Apotheek 00 Morfine Feiten en fabels Apotheek In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding

Nadere informatie

Pijnanamnese en pijnbestrijding

Pijnanamnese en pijnbestrijding Pijnanamnese en pijnbestrijding dinsdag 1 december 2009 Paul Oyen Verpleegkundig consulent palliatieve zorg Regionaal consultatieteam PIJN (IASP 1979) Pijn is een onplezierige, sensorische en emotionele

Nadere informatie

Pijnbestrijding na uw opname

Pijnbestrijding na uw opname Pijnbestrijding na uw opname Ikazia ziekenhuis Beter voor elkaar 2 Pijnbestrijding thuis U bent in het Ikazia ziekenhuis (geweest) voor een grote of kleine operatie. In deze folder vindt u algemene uitleg

Nadere informatie

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Pijnmedicatie

Patiënteninformatie. Pijnmedicatie Patiënteninformatie Pijnmedicatie Inhoud Inleiding 3 Omschrijving van de pijnmedicaties 3 Trap 1: Paracetamol en NSAID s 3 Paracetamol: 3 NSAID of ontstekingsremmers 4 Trap 2 of zwak opioïden 5 Trap 3

Nadere informatie

Oncologie. Morfine: fabels en feiten

Oncologie. Morfine: fabels en feiten Oncologie Morfine: fabels en feiten 1 Wat is morfine? In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine wordt voorgeschreven om pijn te verlichten. Soms wordt morfine gebruikt bij benauwdheid. Morfine

Nadere informatie

Farmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.

Farmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan. 1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische

Nadere informatie

Artrose café 16 maart: Artrose en medicatie

Artrose café 16 maart: Artrose en medicatie Artrose café 16 maart: Artrose en medicatie Vragen Is artrose reuma? Kan je reuma genezen? Kan je artrose genezen? Is artrose erfelijk? Is artrose een ouderdomsziekte? Is bewegen goed of slecht voor een

Nadere informatie

Richtlijn morfine per continue subcutane toediening Doseren van morfine subcutaan bij dyspnoe of pijn

Richtlijn morfine per continue subcutane toediening Doseren van morfine subcutaan bij dyspnoe of pijn Richtlijn morfine per continue subcutane toediening Doseren van morfine subcutaan bij dyspnoe of pijn Voor uitleg over opiaten bij de behandeling van pijn ga naar Pallialine, ga naar symptomen, pijn, behandeling,

Nadere informatie

Farmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.

Farmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan. 1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische

Nadere informatie

Richtlijnen pijn. Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Gradering

Richtlijnen pijn. Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Gradering Modulaire herziening Richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker (Ned. Ver. Anesthesiologie) Alexander de Graeff Internist-oncoloog, UMC Utrecht Hospice-arts. Academisch Hospice

Nadere informatie

en de rol van palliatieve zorg

en de rol van palliatieve zorg en de rol van palliatieve zorg 16 februari 2017 Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Enkele casus vooraf Ontwikkeling euthanasie debat Euthanasiewet in 2002 In

Nadere informatie

Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie

Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie In deze folder willen wij u informeren over het belang van een goede pijnbehandeling na uw operatie en hoe de pijn na de operatie onder controle

Nadere informatie

Opioïden bij benigne pijn

Opioïden bij benigne pijn Opioïden bij benigne pijn Anesthesie Locatie Hoorn/Enkhuizen Inleiding Uw behandelend arts zal uw pijn gaan bestrijden met opioïden. Dit zijn sterk werkende morfine-achtige pijnstillers. Deze informatie

Nadere informatie

Spoedeisende Hulp. Patiënteninformatie. Gebruik van pijnstillers. Slingeland Ziekenhuis

Spoedeisende Hulp. Patiënteninformatie. Gebruik van pijnstillers. Slingeland Ziekenhuis Spoedeisende Hulp Gebruik van pijnstillers i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft een bezoek gebracht aan de Spoedeisende Hulp. Na uw behandeling kunt u nog pijn hebben. Pijn is erg

Nadere informatie

Pijn en demen=e. Signaleren en behandelen van pijn. Introduc8e. Inhoud. Pijn. Pijnmodel. Van Wijckerslooth, Oegstgeest. Elisabeth Gasthuishof, Leiden

Pijn en demen=e. Signaleren en behandelen van pijn. Introduc8e. Inhoud. Pijn. Pijnmodel. Van Wijckerslooth, Oegstgeest. Elisabeth Gasthuishof, Leiden Introduc8e Signaleren en behandelen van pijn 4 april Ede StudieArena Van Wijckerslooth, Oegstgeest Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL

Nadere informatie

Ouderen en pijn. Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers

Ouderen en pijn. Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers Ouderen en pijn Tips voor patiënten, familie en mantelzorgers Als u ouder wordt, kunt u te maken krijgen met pijn. Niet de leeftijd maar sommige ziekten of beperkingen kunnen pijn geven. Dit kan lastige

Nadere informatie

Pijn lijden? Niet nodig, er is bijna altijd iets aan te doen

Pijn lijden? Niet nodig, er is bijna altijd iets aan te doen Pijn lijden? Niet nodig, er is bijna altijd iets aan te doen Feiten, fabels en tips over pijn Colofon Inhoud Tekst Hedda van het Groenewoud Met medewerking van Annelore van Dalen-Kok, specialist ouderengeneeskunde,

Nadere informatie

Pijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts

Pijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts Pijnmedicatie bij acute en chronische pijn In mond, hoofd en aangezicht Denise van Diermen, arts 1 Pijn.. Wat doet U als U pijn heeft? 2 3 Wat doet u als uw patiënt pijn heeft? 4 Antibiotica ongeschikt

Nadere informatie

Pijnstilling. Bij baby s en kinderen

Pijnstilling. Bij baby s en kinderen Pijnstilling Bij baby s en kinderen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Pijnkaartje Gewicht van uw kind: kg De arts schrijft uw kind de aangekruiste pijnstiller(s) voor: Paracetamol

Nadere informatie

Pijnbestrijding bij kanker

Pijnbestrijding bij kanker INTERNE GENEESKUNDE Pijnbestrijding bij kanker met paracetamol en/of NSAID s BEHANDELING Pijnbestrijding bij kanker U wordt in het St. Antonius Ziekenhuis behandeld voor kanker. Ten gevolge van de kanker

Nadere informatie

Gebruik van morfine en andere opioïden

Gebruik van morfine en andere opioïden Gebruik van morfine en andere opioïden En veelvoorkomende vragen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers voorgeschreven

Nadere informatie

Medicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten

Medicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten PIJNPROTOCOL VOOR VOLWASSENEN Medicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten Inleiding Het afnemen van een pijnanamnese en het bijhouden van pijnscores zijn voorwaarden voor een goede

Nadere informatie

PIJN. Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT

PIJN. Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT PIJN Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT Wat is pijn? Pijn is een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend

Nadere informatie

Farmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan.

Farmacotherapeutische toelichting Pijnbestrijding gaat in het algemeen volgens het WHO-stappenplan. 1 Pijn 1.1 Pijnbehandeling algemeen Pijn vermindert veelal door behandeling van de onderliggende aandoening. Ondersteuning met analgetica zal niettemin vaak nodig zijn. Bij een aantal aandoeningen is symptomatische

Nadere informatie

Sarcoïdose. & medicijnen

Sarcoïdose.  & medicijnen Sarcoïdose & medicijnen Voor sarcoïdose bestaat geen specifiek geneesmiddel. Meestal gaat sarcoïdose binnen enkele jaren vanzelf over en naast regelmatige medische controles is vaak geen behandeling nodig.

Nadere informatie

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker

Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Workshop Medicijnen, werkt t of werk t.. tegen? Els Coyajee-Geselschap apotheker Inhoud workshop Inventarisatie vragen Waar of niet waar Medicatie en hun bijwerkingen Pijnbestrijding Antidepressiva Benzodiazepinen

Nadere informatie

Fabels en feiten over morfine

Fabels en feiten over morfine Patiënteninformatie Fabels en feiten over morfine Bestelnummer: 2305 Versie: augustus 2017 www.ziekenhuisamstelland.nl Uw arts gaat u behandelen met morfine om uw pijn onder controle te krijgen. Het gebruik

Nadere informatie

Pijn bij kwetsbare ouderen. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ

Pijn bij kwetsbare ouderen. Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ Pijn bij kwetsbare ouderen Rob van Marum Klinisch geriater, klinisch farmacoloog JBZ Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring die in verband wordt gebracht met bestaande

Nadere informatie

Naar huis met pijnstillers na een operatie

Naar huis met pijnstillers na een operatie U gaat naar huis nadat u bent geopereerd. U heeft nog pijn en gebruikt hiervoor medicijnen. Deze medicijnen worden pijnstillers genoemd. Het gebruik van pijnstillers moet u thuis afbouwen tot u hiermee

Nadere informatie

Zonder recept betekent niet zonder effect

Zonder recept betekent niet zonder effect Zonder recept betekent niet zonder effect Auteur: M. McCaffery Vertaald/bijgewerkt: P.J.W. Vogelaar Nieuwsbrief: 1999 Pagina: 37-40 Jaargang: 6 Nummer: 5 Toestemming: Illustraties: Bijzonderheden: Kernwoorden:

Nadere informatie

Pijnmedicatie bij dagopname

Pijnmedicatie bij dagopname Pijnmedicatie bij dagopname Beste patiënt Tijdens uw verblijf in ons dagziekenhuis chirurgie hebben we u uitleg gegeven over uw pijnbehandeling bij uw vertrek uit ons ziekenhuis. In deze brochure kunt

Nadere informatie

Gesprekshulp Palliatieve Zorg

Gesprekshulp Palliatieve Zorg Gesprekshulp Palliatieve Zorg Deze vragenlijst voor het gesprek met het Palliatief Advies Team bestaat uit twee delen. Het invullen kost tussen de 5 en 20 minuten. Pagina 1: Lijst met veel voorkomende

Nadere informatie

Infobrochure. Pijn in het ziekenhuis

Infobrochure. Pijn in het ziekenhuis Infobrochure Pijn in het ziekenhuis Onbehandelde pijn staat een goede genezing in de weg. Bijt niet op uw tanden, praat over uw pijn! Pijn... een nuttig signaal Acute pijn is een alarmsignaal, een onmiddellijke

Nadere informatie

Behandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017

Behandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Behandeling van pijn bij kanker Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Oorzaken en karakteristieken van kanker pijn Somatische ( nociceptieve ) pijn Opioiden, NSAID, blokkades Viscerale

Nadere informatie

Pijnbehandeling in de palliatieve fase

Pijnbehandeling in de palliatieve fase Pijnbehandeling in de palliatieve fase 1. Inleiding Deze folder is bestemd voor patiënten die pijn hebben in de palliatieve fase. De palliatieve fase wil zeggen dat er levensverlengend behandeld wordt;

Nadere informatie

Prostaatkanker en palliatieve pijnbestrijding,

Prostaatkanker en palliatieve pijnbestrijding, Prostaatkanker en palliatieve pijnbestrijding, behandelen om de klachten te verminderen; niet genezend PIJN BESTRIJDING Patiënten bij wie de kanker niet meer beperkt is tot de prostaat, maar is uitgezaaid,

Nadere informatie

METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG

METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG RUBEN VAN COEVORDEN HUISARTS HOSPICE ARTS JHI CONSULENT PALLIATIEVE ZORG WAT KOMT AAN BOD? Indicaties Beschikbare preparaten Farmacokinetiek Farmacodynamiek

Nadere informatie

Uitstroomadvies Paracetamol- Codeïne

Uitstroomadvies Paracetamol- Codeïne Rapport Uitstroomadvies Paracetamol- Codeïne Op 15 oktober 2012 uitgebracht aan VWS Publicatienummer Uitgave College voor zorgverzekeringen Postbus 320 1110 AH Diemen Fax (020) 797 85 00 E-mail info@cvz.nl

Nadere informatie

Pijnbehandeling na de hartoperatie op de verpleegafdeling

Pijnbehandeling na de hartoperatie op de verpleegafdeling Pijnbehandeling na de hartoperatie op de verpleegafdeling In deze folder willen wij u informeren over het belang van een goede pijnbehandeling na uw operatie en hoe de pijn na de operatie onder controle

Nadere informatie

Infobrochure. Pijn bij volwassenen

Infobrochure. Pijn bij volwassenen Infobrochure Pijn bij volwassenen INHOUD Inleiding. 4 1. Wat is pijn. 4 2. Complicaties door pijn. 5 3. Pijn meten. 5 4. Pijn behandelen. 6 4.1 Pijn behandelen met geneesmiddelen. 6 4.2 Locoregionale

Nadere informatie

Informatiebrochure. Pijnmedicatie. ziekenhuis maas en kempen. Dienst Spoedgevallen

Informatiebrochure. Pijnmedicatie. ziekenhuis maas en kempen. Dienst Spoedgevallen Informatiebrochure Pijnmedicatie ziekenhuis maas en kempen Dienst Spoedgevallen Beste, Ons team van artsen en verpleegkundigen wil u helpen de pijn zo goed mogelijk te bestrijden. De keuze van type van

Nadere informatie

Pijnbestrijding rondom de operatie

Pijnbestrijding rondom de operatie Pijnbestrijding rondom de operatie Afdeling anesthesiologie en pijnbestrijding Geachte heer/mevrouw, In ons ziekenhuis bestaat een actief beleid om uw pijn zo veel mogelijk te bestrijden. Pijn wordt beschouwd

Nadere informatie

Datum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen

Datum Spreker Linda Schreur. (Poly)farmacie bij ouderen Datum 28-02-2017 Spreker Linda Schreur (Poly)farmacie bij ouderen Een geriatrische patiënt Pt 82 jaar Voorgeschiedenis oa hartinfarct, boezemfibrilleren Woont zelfstandig alleen Langzaam geheugenproblemen

Nadere informatie

NSAID s = Non Steroidal Anti Inflammatory Drugs: Diclofenac Indometacine Meloxicam Piroxicam Ibuprofen Naproxen Fenylbutazon Celecoxib Etoricoxib

NSAID s = Non Steroidal Anti Inflammatory Drugs: Diclofenac Indometacine Meloxicam Piroxicam Ibuprofen Naproxen Fenylbutazon Celecoxib Etoricoxib Ontstekingsremmende pijnstillers NSAID s = Non Steroidal Anti Inflammatory Drugs: Diclofenac Indometacine Meloxicam Piroxicam Ibuprofen Naproxen Fenylbutazon Celecoxib Etoricoxib Inhoud Hoe werkt NSAID?

Nadere informatie

Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen

Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Pijn bij kanker, behandeling met medicijnen Inleiding Deze informatiefolder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben als gevolg van kanker. Ook voor familieleden kan het zinvol zijn om deze folder te

Nadere informatie

Enkele vragen als opwarmer: II. Enkele vragen als opwarmer: I. Enkele vragen als opwarmer: IV. Enkele vragen als opwarmer: III

Enkele vragen als opwarmer: II. Enkele vragen als opwarmer: I. Enkele vragen als opwarmer: IV. Enkele vragen als opwarmer: III De richtlijn pijn bij patiënten met kanker. K.Vissers, K. Besse. R. van Dongen Academisch centrum voor pijn- en palliatieve geneeskunde. UMC St Radboud, Nijmegen Enkele vragen als opwarmer: I Acute pijn

Nadere informatie

Pijnbestrijding bij kanker

Pijnbestrijding bij kanker INTERNE GENEESKUNDE Pijnbestrijding bij kanker met oxycodon BEHANDELING Pijnbestrijding bij kanker U wordt in het St. Antonius ziekenhuis behandeld voor kanker. Ten gevolge van de kanker kunt u ook last

Nadere informatie

Doorbraakpijnbij kanker. Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog

Doorbraakpijnbij kanker. Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog Doorbraakpijnbij kanker Symposium Palliatieve Zorg Samen Sterk 11 oktober 2012 G. Filippini, anesthesioloog Symptomen bij kanker Pijn Vermoeidheid Obstipatie Dyspneu Misselijkheid Braken Delirium Depressie

Nadere informatie

Welkom! Oncologieverpleegkundige-Palliatieve zorg i.o.

Welkom! Oncologieverpleegkundige-Palliatieve zorg i.o. Welkom! Even voorstellen: Ria Anda Sinds 2015 werkzaam als oncologieverpleegkundige in de 1e lijn; In opleiding voor gespecialiseerd verpleegkundige Palliatieve zorg. 1 Inhoud presentatie: - Continuiteits-huisbezoeken

Nadere informatie

Achtergronden bij casusschetsen

Achtergronden bij casusschetsen Interline Pijnbehandeling Achtergronden bij casusschetsen 29 mei 2001 Introductie: - Werkgroep zeer multidisciplinair, zie kop werkafspraak. - Leden die het Interline programma maakten: Paul Cost Budde,

Nadere informatie

Pijnbestrijding na de operatie

Pijnbestrijding na de operatie Pijnbestrijding na de operatie Anesthesie alle aandacht Pijnbestrijding na de operatie U wordt binnenkort geopereerd in het Westfriesgasthuis. Het is belangrijk dat u na de operatie zo min mogelijk last

Nadere informatie

ford residence southampton, ny

ford residence southampton, ny P ford residence southampton, ny Codeine en benauwdheid Codeïne: bijwerkingen, dosering en codeïne met paracetamol Wat is codeïne en wanneer wordt codeïne (met paracetamol) voorgeschreven? Codeïne wordt

Nadere informatie

INTERNE GENEESKUNDE. Fabels en Feiten over morfine en andere opioïden

INTERNE GENEESKUNDE. Fabels en Feiten over morfine en andere opioïden INTERNE GENEESKUNDE Fabels en Feiten over morfine en andere opioïden Fabels en Feiten over morfine en andere opioïden Uw arts heeft u een opioïd voorgeschreven om uw pijn of benauwdheid onder controle

Nadere informatie

Polyfarmacie (in de laatste levensfase)

Polyfarmacie (in de laatste levensfase) Polyfarmacie (in de laatste levensfase) David Jansen Klinisch geriater, klinisch farmacoloog i.o. Verpleegkundig Specialisten Oncologie 4 de Voorjaars Symposium Disclosure belangen spreker (potentiële)

Nadere informatie

MORFINE INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN MORFINE

MORFINE INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN MORFINE MORFINE INFORMATIE OVER HET GEBRUIK VAN MORFINE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Uw arts gaat u behandelen met morfine om uw pijn onder controle te krijgen. Het gebruik van morfine kan wellicht vragen oproepen.

Nadere informatie

Ondersteunende en palliatieve zorg

Ondersteunende en palliatieve zorg Algemeen Ondersteunende en palliatieve zorg www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG048 / Ondersteunende en palliatieve zorg / 24-05-2018 2 Ondersteunende

Nadere informatie

Anaal abces Anale fistel

Anaal abces Anale fistel Anaal abces Anale fistel Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net Inleiding Deze folder geeft u informatie over een anaal abces & anale fistel en

Nadere informatie

Pijnbehandeling na een operatie

Pijnbehandeling na een operatie Pijnbehandeling na een operatie Inleiding U wordt binnenkort geopereerd. Het is belangrijk dat u na de operatie zo min mogelijk last heeft van de pijn ten gevolge van de operatie. Pijn is onplezierig en

Nadere informatie

Pijn bij kinderen Informatiebrochure voor ouders

Pijn bij kinderen Informatiebrochure voor ouders Pijn bij kinderen Informatiebrochure voor ouders Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net/pediatrie 56.043N-20170731 Verpleegkundig diensthoofd pijnkliniek Beste ouder, Uw kind

Nadere informatie

Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde

Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde KBO-KAAG EN BRAASSEM Doodgewoon Rijpwetering 12 september 2016 Tijdig spreken over het levenseinde Yvonne G. van Ingen, Ouderenarts Twitter @ygvaningen info@yvonnegvaningen.nl www.yvonnegvaningen.nl (C)

Nadere informatie

Amitriptyline. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Amitriptyline. Ziekenhuis Gelderse Vallei Amitriptyline Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Amitriptyline? 3 Wat is neuropathische pijn? 3 Hoe werkt Amitriptyline? 4 In welke doseringen is Amitriptyline te verkijgen? 4 Wanneer

Nadere informatie

1 Postoperatieve pijn en pijn na trauma

1 Postoperatieve pijn en pijn na trauma 1 Postoperatieve pijn en pijn na trauma Dr. M. van Wijhe 1.1 Oorzaken, symptomen en diagnose De anamnese, aangevuld met lichamelijk onderzoek, zal in het overgrote deel van de pijnklachten op mechanische

Nadere informatie