Onderzoeksrapport Wijkanalyse

Transcriptie

1 Project Een stap naar voren - fase 1 preventief en omgevingsgericht werken vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin Onderzoeksrapport Wijkanalyse Drs. Yvonne Miske Juli 2013 Wijkanalyse 1

2 Hoe zien de wijken Oosterpark en Groningen Zuid eruit? Een wijkanalyse van de wijken Oosterpark en Groningen Zuid met betrekking tot preventief en omgevingsgericht werken Drs. Yvonne Miske In samenwerking met de studenten: Charissa ten Have, Henriëtte Koops, Mandy van de Molen en Martine Vis Hanzehogeschool Groningen, Lectoraat Integraal Jeugdbeleid In opdracht van het project 'Een stap naar voren' Groningen, juli 2013 Wijkanalyse 2

3 Voorwoord De eerste fase van het project 'Een stap naar voren': preventief en omgevingsgericht werken vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin, is afgerond. Voor u ligt het verslag van de wijkanalyse Oosterpark en Groningen Zuid. Dit verslag is in samenwerking met de studenten Henriëtte Vis, Martine Koops, Charissa ten Have en Mandy van der Molen, tot stand gekomen. Dank voor jullie inzet en fijne samenwerking. Daarnaast wil ik graag de CJG coördinatoren en de CJG consulenten bedanken voor hun inzet en de nodige informatie die zij ons hebben gegeven. Tenslotte bedank ik mijn collega's die binnen het Lectoraat Integraal Jeugdbeleid betrokken zijn bij het project 'Een stap naar voren'. Veel leesplezier. Yvonne Miske Juli 2013 Wijkanalyse 3

4 Samenvatting Dit onderzoek is door het Lectoraat Integraal Jeugdbeleid uitgevoerd binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Oosterpark en Groningen Zuid. Het onderwerp is het maken van een wijkanalyse van het werkgebied van beide CJG's. De aanleiding is dat frontliniewerkers, die werkzaam zijn in het CJG, handelingsverlegenheid ervaren in het preventief en omgevingsgericht werken. Zij hebben behoefte aan kennis en handvatten rondom het preventief en omgevingsgericht werken. De wijkanalyse wordt gedaan om de frontliniewerkers een beter inzicht te geven over de informatie van de wijken die relevant zijn voor de ontwikkeling en verbetering van het preventief en omgevingsgericht werken. Hierbij is de volgende onderzoeksvraag geformuleerd: Wat is de beginsituatie van de wijken van de twee deelnemende CJG: Oosterpark en Groningen Zuid? De volgende wijken/buurten zijn meegenomen in de wijkanalyse: Oosterpark: Oosterparkwijk, Binnenstad Oost, Oosterpoortbuurt en Woonschepenhaven. Groningen Zuid: de Wijert-Noord en Zuid en Corpus den Hoorn-Noord. Het onderzoek bevat een kwantitatief design en is opgedeeld in drie fases. 1. Desk research aanvullend met interviews van twee CJG coördinatoren en consultenten. 2. Observaties in de wijk. 3. Enquêtes onder ouders (van met name jonge kinderen, n=115) in de wijk. De volgende variabelen zijn onderzocht: fysieke -, en sociale omgeving, zorgsysteem, kinderopvang en onderwijs, maatschappelijke participatie van inwoners, veiligheid, CJG Oosterpark en CJG Groningen Zuid (visie, personeel, gebouw, aanbod en samenwerking) en betrokkenheid van ouders in de wijk bij het opgroeien en opvoeden van kinderen. Uit alle gegevens kan geconcludeerd worden dat de krachten in de wijken Oosterpark en Groningen Zuid liggen in: de netheid van de wijk (m.u.v. de Wijert); voldoende sport- en speelmogelijkheden voor de jeugd; ouders positief over pedagogisch buurtklimaat, voldoende ontmoetingsplekken voor ouders; ouders maken gebruik van (in)formele steunbronnen voor opvoedsteun; CJG's liggen midden in de wijk met ontmoetingsruimten, intern en externe samenwerking vanuit visie en uitgangspunten. Het lijkt erop dat opvoeders uit Groningen Zuid zich sterker verbonden voelen met de buurt en elkaar eerder helpen als er problemen zijn met de kinderen. De noden in de wijken Oosterpark en Groningen Zuid zijn: verkeersonveiligheid; onvoldoende sport- en speelmogelijkheden voor jonge inwoners in Binnenstad-Oost; ontevredenheid jongerenvoorzieningen; onveiligheidsgevoelens en (drugs)overlast in de Oosterparkwijk; bewoners weinig stem wat er in hun wijk gebeurt (met name Oosterpark); minder bekendheid van het CJG en in verhouding weinig bezocht; consultatiebureau Oosterpark zit niet in het CJG gebouw. De behoeften in de wijk: ouders hebben belangstelling voor praktische hulp van andere ouders en leuke dingen ondernemen met andere ouders en kinderen; in de Oosterpark is behoefte aan opvoedthema bijeenkomsten met andere ouders. Een aantal kenmerken per wijk. Oosterpark: bestaat uit relatief weinig jonge kinderen, maar meer jong volwassenen; allochtonen wonen met name in de Oosterparkwijk en in de Binnenstad Oost; in de Oosterparkwijk wonen in verhouding meer eenoudergezinnen; heeft meer werkloosheid en meer mensen met een bijstandsuitkering. De Oosterpoortbuurt en de Binnenstad Oost wonen de meeste mensen met een beter inkomen. Groningen Zuid: bestaat uit relatief veel jonge kinderen en minder jong volwassenen; meer 35- en 50-plussers. In de Wijert-Noord wonen meer allochtonen en eenoudergezinnen, heeft meer werkloosheid en meer mensen met een bijstandsuitkering. In de Wijert-Zuid wonen de meeste mensen met een beter inkomen. Tot slot de aanbevelingen: meer bekendheid rondom het CJG; activiteiten met andere opvoeders faciliteren en organiseren; CJG Oosterpark onder één dak met het consultatiebureau; ouders betrekken in wat er gebeurt in de wijk; verder onderzoek naar betrokkenheid ouders van kinderen vanaf zes jaar. De uitkomsten geven input voor fase 2. Wijkanalyse 4

5 Inhoudsopgave Voorwoord Samenvatting Inleiding Onderzoeksvraag Onderzoeksvraag, doelstelling en deelvragen Definiëring van begrippen Methodiek Onderzoeksdesign Onderzoekseenheden, populatie en steekproef Desk research en aanvullend interviews CJG coördinatoren en consulenten Observaties in de wijk Enquête in de wijk Data verzameling Desk research en aanvullend interviews CJG coördinatoren en consulenten Observaties in de wijk Enquête in de wijk Data analyse Desk research en aanvullend interviews CJG coördinatoren en consulenten Observaties in de wijk Enquête in de wijk Resultaten Fysieke omgeving Woonruimte Woonomgeving Verkeer Sociale omgeving Leeftijden Etniciteit Huishoudens Werk en Inkomen Detailhandel Sport en Cultuur Zorgsysteem Opvang en onderwijs Participatie van inwoners en ontmoetingsplekken Veiligheid CJG Oosterpark en CJG Groningen-Zuid Visie Personeel Gebouw Aanbod en vraaggerichte activiteiten Samenwerking Betrokkenheid opvoeders bij opgroeien en opvoeden van kinderen Respondenten Centrum Jeugd en Gezin...23 Wijkanalyse 5

6 3.8.3 Ontvangen en geven van opvoedsteun Pedagogisch buurtklimaat Gedeelde opvoedingsverantwoordelijkheid Belangstelling voor activiteiten Conclusie, discussie en aanbevelingen Conclusie Krachten Noden Behoeften Discussie Aanbevelingen...29 Literatuurlijst...31 Bijlagen: 1. Overzicht wijken en (sub)buurten 2. Observatie instrument 3. Enquête opvoeders Wijkanalyse 6

7 Inleiding In het kader van het Raakpubliek project `Een stap naar voren` is het lectoraat Integraal Jeugdbeleid samen met een aantal Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) op zoek naar kennis en ervaring over preventief en omgevingsgericht werken. Door middel van het omgevingsgericht werken zullen de professionals van het CJG meer dan voorheen gericht zijn op het mobiliseren en versterken van de directe sociale omgeving van ouders. De projectdoelstelling luidt: Het project Een stap naar voren wil een lerende omgeving bieden voor professionals, aankomende professionals (studenten) en docenten, waarin gereedschap wordt ontwikkeld voor frontliniewerkers om preventief en omgevingsgericht in de wijk met ouders te kunnen werken. De centrale onderzoeksvraag luidt: Op welke wijze kunnen frontliniewerkers gefundeerd en verantwoord invulling geven aan het preventief en omgevingsgericht werken, zodat zijn de opvoedkracht van ouders en de pedagogische kwaliteit van de sociale omgeving van gezinnen versterken? Welke handvatten, instrumenten, vaardigheden, kennis en attitude hebben deze professionals daarvoor nodig? Het project kent drie fasen: Fase 1: Inventarisatie en diagnose: januari 2013 september 2013 Fase 2: Ontwerpen, uitproberen en evalueren: september 2013 december 2014 Fase 3: Implementeren: augustus 2014 januari 2015 Fase 1 bestaat uit 3 deelprojecten: 1. Analyse van al beschreven goede (inter)nationale praktijken en producten rond preventief en omgevingsgericht werken. 2. Een startfoto van de twee deelnemende CJG s op macro-, meso- en microniveau. 3. Impliciete kennis van frontliniewerkers met preventief en omgevingsgericht werken. Momenteel bevinden deze deelprojecten in de afrondende fase. Zij zullen geïntegreerd antwoord geven op een deel van de centrale onderzoeksvraag. Dit verslag richt zich op de startfoto, verder te noemen als wijkanalyse. Er wordt een beschrijving gegeven van de wijken van de twee deelnemende CJG'S, namelijk Oosterpark en Groningen Zuid. De wijkanalyse wordt gedaan om de frontliniewerkers een beter inzicht te geven over de informatie van de wijken die relevant zijn voor de ontwikkeling en verbetering van het preventief en omgevingsgericht werken (Doornenbal & Hennink, 2012). Samen met de uitkomsten van de andere 2 deelprojecten geeft het informatie die relevant is voor fase 2. Wijkanalyse 7

8 1. Onderzoeksvraag, doelstelling, deelvragen en definiëring van begrippen In dit hoofdstuk worden de onderzoeksvraag en de doelstelling beschreven. Daarnaast zijn de deelvragen opgenomen. Vervolgens wordende begrippen die in de doelstelling en vraagstelling naar voren komen toegelicht en gedefinieerd. Tenslotte wordt het werkgebied en de keuze voor de wijken/buurten toegelicht. 1.1 Onderzoeksvraag, doelstelling en deelvragen Voor dit onderzoek is de volgende onderzoeksvraag opgesteld. Wat is de beginsituatie van de wijken van de twee deelnemende Centra Jeugd en Gezin (CJG): Oosterpark en Groningen Zuid? De doelstelling van dit onderzoek luidt: Het opleveren van wijkanalyses van de twee deelnemende CJG s: Oosterpark en Groningen Zuid. Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden is deze opgedeeld in meerdere deelvragen. De volgende variabelen komen daarin terug: fysieke- en sociale omgeving, zorgsysteem, opvang en onderwijs, maatschappelijke participatie, veiligheid, samenwerking intern en extern CJG, betrokkenheid opvoeders bij opgroeien en opvoeden van kinderen. De keuze voor deze variabelen zijn gemaakt in het licht van wat belangrijk is voor het preventief en omgevingsgericht kunnen werken. 1. Hoe ziet de fysieke omgeving eruit: Huisvesting: koop of huur, type woningen, eigendom woningen. Woonomgeving: bereikbaarheid, voorzieningen, groen, speelmogelijkheden en verkeer 2. Hoe ziet de sociale omgeving eruit: Bevolkingsopbouw: leeftijden, etniciteit, type gezinshuishouding/gezinssamenstelling Sociaal economische status: inkomens, 1 of 2 verdieners, uitkeringen, armoede, werkgelegenheid/werkeloosheid en opleidingsniveau Detailhandel: winkels Sport en cultuur: voorzieningen 3. Hoe ziet het zorgsysteem eruit: Gezondheidsvoorzieningen: eerste- en tweedelijns voorzieningen Welzijnsvoorzieningen: welzijnsorganisaties, buurtnetwerk, jongerenwerk, club en buurthuizen 4. Hoe ziet de opvang en het onderwijs eruit: Kinderopvang, peuterspeelzaal, scholen en naschoolse opvang 5. Hoe ziet de maatschappelijke participatie van inwoners eruit: Informele netwerken/ontmoetingsruimten: vrijwilligers organisaties, buurtverenigingen, speeltuinverenigingen en eigen kracht conferenties Vindplekken ouders (speeltuinen, sportverenigingen etc.) 6. Hoe veilig zijn de wijken: Overlast Wijkanalyse 8

9 Criminaliteit 7.Hoe ziet de samenwerking tussen de verschillende organisaties/instellingen eruit: Visies van belanghebbenden in de wijk (verenigingen, wijkraad, CJG, scholen, psz) Beschrijving 2 deelnemende CJG s: visie, organisatie, personeel, gebouw, aanbod en samenwerking met andere organisaties/instellingen in de wijk. 8. Hoe ziet de betrokkenheid van opvoeders in het opgroeien en opvoeden van hun kinderen in de wijk eruit beelden van opvoeders over opvoeding en opvoedingsondersteuning 1.2 Begrippen en definities Beginsituatie Hiermee wordt de startpositie bedoeld van het werkgebied van de CJG s Oosterpark en Groningen Zuid. Het doel hiervan is goed te krijgen op de situatie in een wijk of op onderdelen daarvan (Doornebal & Hennink, 2012). In deze beginsituatie worden variabelen beschreven die van belang zijn voor het Centrum voor Jeugd en Gezin in het kader van omgevingsgericht en preventief werken. De variabelen zijn: de sociale- en fysieke omgeving, het zorgsysteem, opvang en onderwijs, maatschappelijke participatie bewoners en de veiligheid in desbetreffende buurten. Wijkanalyse Een wijkanalyse is een onderzoek naar hoe een wijk in elkaar zit. Een wijkanalyse wordt ook wel omschreven als een kijkoperatie in de wijk. De wijk wordt helemaal doorgelicht om een duidelijk beeld te krijgen van de situatie in een wijk. Er kan gekeken worden naar de wijk als geheel maar er kan ook gekeken worden naar specifieke onderdelen. De resultaten van deze analyses worden schriftelijk weergegeven en vastgelegd. Wijkanalyses worden gebruikt door instellingen en gemeenten voor het maken van keuzes en het formuleren van punten die verbeterd kunnen worden ( De onderdelen die in dit onderzoek worden onderzocht zijn de specifieke onderdelen die zijn verbonden met de deelvragen (variabelen). Frontliniewerkers De pedagogische consulenten, de maatschappelijk werkers en de (sociaal) verpleegkundigen die werkzaam zijn in het CJG (Doornenbal & Hennink, 2012). Werkgebied CJG Oosterpark: Oosterpark: Bloemenbuurt, Damsterbuurt, Florabuurt, Gorechtbuurt en Oosterparkbuurt. Binnenstad Oost, Oosterpoortbuurt en Woonschepenhaven (CJG Oosterpark, 2013). CJG Groningen Zuid Doordat het werkgebied van het CJG Groningen Zuid dermate groot is, is in overleg met de CJG coördinator van het CJG Groningen Zuid een keuze gemaakt in de volgende wijken: De Wijert- Noord De Wijert-Zuid Corpus den Hoorn-Noord Wijkanalyse 9

10 De overige wijken die vallen onder het werkgebied van Groningen Zuid worden niet meegenomen in de wijkanalyse. Bijlage 1 bevat een overzicht van de wijken en de (sub)buurten welke zijn meegenomen in de wijkanalyse. Wijkanalyse 10

11 2. Methodiek In dit hoofdstuk wordt de methodiek van dit onderzoek beschreven. Het design wordt toegelicht. Vervolgens zullen de onderzoekseenheden, de populatie en de steekproef worden beschreven. Hoe de gegevens ten behoeve van de wijkanalyse verzameld zijn, wordt beschreven in de paragraaf dataverzameling. Het hoofdstuk zal worden afgesloten met de data analyse. 2.1 Onderzoeksdesign Dit onderzoek was een kwantitatief onderzoek. Er zijn binnen dit onderzoek cijfermatige gegevens verzameld, wat kenmerkend is voor het design van kwantitatief onderzoek (Verhoeven, 2011). Het onderzoek dat is uitgevoerd was verdeeld in drie verschillende fases. Fase 1 bestond uit desk research aanvullend met interviews van twee CJG coördinatoren en consultenten. Fase 2 bestond uit observaties in de wijk. Fase 3 bestond uit enquêtes afnemen in de wijk. De fases worden verder toegelicht in onderstaande paragrafen. 2.2 Onderzoekseenheden, populatie en steekproef Desk research en aanvullend interviews CJG coördinatoren en consulenten Er is gebruik gemaakt van bestaande datasets met kwantitatieve gegevens. De zoektermen die gebruikt werden kwamen overeen met de variabelen, namelijk: de fysieke omgeving, de sociale omgeving, het zorgsysteem, opvang en onderwijs, de maatschappelijke participatie, de veiligheid en CJG Oosterpark en Groningen Zuid. De kwantitatieve gegeven zijn verzameld uit de volgende databases: - Gronometer - Loket Onderzoek en Statistiek - Monitor Leefbaarheid en Veiligheid Website Gemeente Groningen Daarnaast is aanvullende datasets en mondelinge informatie aangeleverd door de CJG coördinatoren (2) en consulten (2) van Oosterpark en Groningen Zuid. Zij zijn benaderd omdat zij de aanspreekpunt zijn voor verdere informatie omtrent het CJG. De interviews hebben in april en mei 2013 plaatsgevonden. De volgende variabelen waren hierbij van belang: visie CJG, CJG team, aanbod, gebouw en samenwerking intern en extern Observaties in de wijk Ter aanvulling op de desk research zijn er observaties in de wijken/buurten van het werkgebeid CJG Oosterpark en Groningen Zuid uitgevoerd. De observaties waren gericht op de volgende variabelen: speeltuinen, schoolpleinen, groenvoorziening, recreatie/meer, ontmoetingsplekken, verkeersveiligheid, criminaliteit Enquête in de wijk Het doel van de enquête was om de betrokkenheid bij het opgroeien en opvoeden van ouders en hun kinderen te meten.de straatenquêtes zijn zowel mondeling als online afgenomen bij ouders in de wijk. De inclusiecriteria waren: - ouders woonachtig in de buurten die vallen onder het werkgebied van het CJG Oosterpark en Groningen Zuid - ouders met kinderen in de leeftijd van 0-23 jaar - ouders die de Nederlandse taal beheersen. Dit om te voorkomen dat vragen/stellingen niet tot nauwelijks werden begrepen en daardoor een verkeerd Wijkanalyse 11

12 antwoord gegeven werd, en om te voorkomen dat het gegeven antwoord verkeerd geïnterpreteerd werd door de onderzoekers - ouders die waren te vinden op de vindplekken die vallen binnen het werkgebied van het CJG Oosterpark en Groningen Zuid - ouders die toestemming hebben gegeven voor het afnemen van de enquête. Het streven was om van ieder werkgebied van het CJG Oosterpark en Groningen Zuid 40 opvoeders te benaderen. Dit is een deel van de populatie opvoeders in de wijk wat maakt dat de steekproef klein was en daarom niet representatief is voor de gehele populatie opvoeders wat woonachtig is in de wijken. Omwille hiervan dienen de resultaten die in dit rapport beschreven staan met voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. 2.3 Dataverzameling Desk research en aanvullend interviews CJG coördinatoren en consulenten Met behulp van bestaande datasets is gezocht naar informatie naar de desbetreffende variabelen beschreven in paragraaf Dit waren ook tevens de zoektermen. De interviews zijn afgenomen bij de CJG coördinatoren en CJG consulten van Oosterpark en Groningen Zuid. De topics van de interviews kwamen overeen met de eerder beschreven variabelen in 2.2.1: visie CJG, CJG team, aanbod, gebouw en samenwerking intern en extern Observaties in de wijk Ter aanvulling van de desk research zijn er observaties afgenomen in de wijk. Door middel van observeren in het veld in alle daagse situaties is er een beeld ontstaan van de wijk. Dit is gebeurd door middel van gestructureerde observaties (Verhoeven, 2011). Er is hiervoor een observatie instrument ontwikkeld, hierbij is gebruik gemaakt van een bestaand observatie instrumenten (TNO, 2004). Bijlage 2 bevat het observatie instrument. De variabelen die verwerkt zijn in het instrument waren: speeltuinen, schoolpleinen, groenvoorziening, recreatie/meer, ontmoetingsplekken, verkeersveiligheid, criminaliteit. Daarnaast is opgenomen: tijd, datum en weeromstandigheid. Dit omdat de tijd van het jaar en de weersomstandigheden van invloed kunnen zijn op de interpretatie van de variabelen in het observatie-instrument. Het instrument is voorgelegd aan de deelprojectleiders en inhoudelijk projectleider. Voorafgaand aan de observaties is het instrument getest op helderheid en interpretatie van de observatiepunten. Om de betrouwbaarheid van de observatie te vergroten is in iedere wijk drie keer geobserveerd op drie verschillende momenten van de dag in de maanden maart en april De onderzoekers hebben onafhankelijk geobserveerd. Vergelijkingen hebben plaatsgevonden Enquête in de wijk De enquête die gebruikt is in de wijkanalyse, is een bestaand meetinstrument uit het project 'Allemaal Opvoeders', een onderzoeksproject naar de (versterking van) de pedagogische civil society (NJI, n.d.). In overleg met de projectleider van 'Allemaal Opvoeders' is de enquête in zijn geheel gebruikt als onderdeel van de wijkanalyse. Het doel van de enquête was om een beeld te krijgen van de attitude van opvoeders ten aanzien van de betrokkenheid van andere volwassenen bij het opgroeien en opvoeden van kinderen. De attitudes van opvoeders zijn geoperationaliseerd in: bereidheid opvoedingsverantwoordelijkheden te delen (ontvangen en geven van informele steun, het pedagogisch klimaat in de buurt, het delen van de opvoedingsverantwoordelijkheid) en de belangstelling om deel te nemen aan activiteiten met andere ouders (Kesselring, de Winter, Horjus, van de Schoot, & van Yperen, 2012). Voordat de enquêtes zijn afgenomen, is er een pre-test gedaan op de volgende onderdelen: juiste vindplekken, aanspreken van opvoeders, helderheid van vragen. De afname van de enquête in de maanden april en mei 2013 heeft op drie verschillende manieren plaatsgevonden: Wijkanalyse 12

13 1. Op locatie/vindplekken. Ouders werden door onderzoekers bij bijvoorbeeld een speeltuin, basisschool of zwembad aangesproken met de vraag of ze mee wilden doen aan de meting. Bij een positief antwoord werd de enquête direct afgenomen. 2. Internetlink op flyer. Sommige ouders gaven aan geen tijd te hebben om de enquête direct af te laten nemen. Door de internetlink mee naar huis te nemen, kregen de ouders de mogelijkheid om de enquête thuis online in te voeren. 3. Via instanties. De onderzoekers hebben aan een aantal SKSG s en het CJG flyers mogen geven. Tevens hebben de onderzoekers bij het CJG nog een aantal enquêtes achter mogen laten. Deze instanties hebben de enquêtes c.q. flyers uitgedeeld aan de ouders. 2.4 Data-analyse Desk research en aanvullend interviews CJG coördinatoren en consulenten De gegevens vanuit de desk research zijn handmatig geanalyseerd. Gegevens uit de verschillende datasets zijn verzameld en gecombineerd. Om structuur aan te brengen in de verkregen gegevens, zijn de gegevens geanalyseerd aan de hand van de volgende stappen: Het doorlezen van de gegevens: welke data zijn van belang? Op welke deelvragen dient antwoord gegeven te worden? Evalueren van gebruikte termen: welke waarde heeft het? Coderen: met welke woorden/codes wordt het fragment het beste omschreven? Groeperen van termen: wat hoort bij elkaar? Hiërarchie aanbrengen: sorteren van de gecodeerde begrippen. Evalueren of probleemstelling wordt beantwoord met de gevonden gegevens. Heb je meer gegevens nodig? Ontbreekt er nog informatie? De gegevens zijn op de eerder genoemde variabelen op buurt- en/of wijkniveau verwerkt. Deze gegevens zijn gepresenteerd in verhalende tekst en tabellen Observaties in de wijk De gegevens vanuit de observaties zijn ook handmatig geanalyseerd. Om structuur aan te brengen in de verkregen gegevens, zijn de gegevens geanalyseerd aan de hand van de volgende stappen: Het doorlezen van de gegevens: welke data zijn van belang? Op welke deelvragen dient antwoord gegeven te worden? Evalueren van gebruikte termen: welke waarde heeft het? Coderen: met welke woorden/codes wordt het fragment het beste omschreven? Groeperen van termen: wat hoort bij elkaar? Hiërarchie aanbrengen: sorteren van de gecodeerde begrippen. Evalueren of probleemstelling wordt beantwoord met de gevonden gegevens. Heb je meer gegevens nodig? Ontbreekt er nog informatie? De variabelen die opvallend waren zijn opgenomen in de wijkanalyse. Ook deze gegevens zijn op de eerder genoemde variabelen op buurt- en/of wijkniveau verwerkt. Deze gegevens zijn ondersteunend aan de gegevens uit de desk research en opgenomen in verhalende tekst Enquête in de wijk De gegevens vanuit de straatenquêtes zijn in SPSS versie 16 verwerkt. Dit programma heeft de vragen gecodeerd en gesorteerd en tevens opgeteld. De uitkomsten vanuit deze enquêtes komen voort uit frequentietabellen van de variabelen en worden weergegeven in verhalende tekst en tabellen. Wijkanalyse 13

14 3. Resultaten In dit hoofdstuk worden eerst de resultaten van de desk research beschreven. De resultaten uit de observaties van de wijken zijn daarin meegenomen. Aansluiten d zijn de uitkomsten van de interviews met de CJG coördinatoren en CJG consulten beschreven, wat gaat over de beide CJG's. Het hoofdstuk wordt afgesloten met de beschrijving van de resultaten uit de enquête onder ouders. 3.1 Fysieke omgeving Woonruimte De wijken De Wijert-Noord, De Wijert- Zuid en Corpus den Hoorn-Noord zijn gelegen in het zuiden van de stad Groningen. In de Wijert-Noord wonen personen. In de wijk zijn veel rijtjeshuizen en portiekwoningen aanwezig, in totaal woonruimtes. De Wijert-Zuid wonen personen. In vergelijking met de Wijert-Noord een wat kleinere wijk met grotere, laag gelegen woningbouw, in totaal woonruimtes. Corpus den Hoorn-Noord is een grotere wijk met inwoners. In de wijk zijn veel galerij en portiekwoningen aanwezig (Gronometer, 2011; Gronometer, 2013). De Oosterparkwijk bestaat uit de Bloemenbuurt, de Damsterbuurt, de Florabuurt, de Gorechtbuurt en de Oosterparkbuurt. In de wijk zijn personen woonachtig. In de wijk woont het grootste gedeelte van de bevolking in een rijtjeshuis, boven of beneden woning of portiekwoning. Binnenstad- Oost is onderdeel van de binnenstad, het stadshart van Groningen. Dit is het gebied tussen de diepenring en het UMCG en heeft inwoners. In deze buurt woont het grootste deel van bevolking in een rijtjeshuis, boven of beneden woning of portiekwoning. De Oosterpoortbuurt is een buurt in de Oosterpoortwijk die ten zuiden van het centrum is gelegen, tussen het verbindingskanaal, het Winschoterdiep, de zuidelijke ringweg en een spoorlijn. De Oosterpoortbuurt heeft inwoners. In deze buurt woont het grootste deel van de bevolking in een rijtjeshuis, boven of beneden woning of portiekwoning. De Woonschepenhaven ligt aan de kruising van het Winschoterdiep en het Eemskanaal. Het is een woonwijk in de wijk Ruischerbrug/ Woonschepenhaven en heeft 138 inwoners. De inwoners van de Woonschepenhaven wonen in woonboten (Gemeente Groningen, n.d.; Gronometer, 2011; Gronometer 2013) Woonomgeving Zowel de bewoners van de Wijert-Noord als in Corpus den Hoorn-Noord en ook in de Oosterpark zijn grotendeels tevreden over het schoonhouden van de woonomgeving, onderhoud van groen, onderhoud van wegen en fietspaden, onderhoud van speelvoorzieningen (Gronometer, 2012). Daarentegen blijkt uit de monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2012 (van Teerns, Daalman, de Jong, Straatsma & Zwanenberg, 2013) dat de Wijert onder het stedelijk gemiddelde scoort voor wat betreft het schoonhouden van de woonomgeving. De Oosterpark, de Wijert scoren niet hoog op de tevredenheid van jongerenvoorzieningen (Gronometer, 2010), wel scoort het hoger ten opzichte van het stedelijk gemiddelde De bewoners van Corpus den Hoorn scoren duidelijk minder tevreden dan gemiddeld in de stad (van Teerns et al., 2013). In alle wijken en buurten zijn speeltuinen te vinden. De meesten zijn gelegen in de Oosterparkwijk en de Wijert-Noord. De Oosterparkwijk heeft daarnaast ook speeltuinverenigingen, parken en Wijkanalyse 14

15 recreatiewater. De speeltuinen zijn vrij toegankelijk en afgeschermd en beschikken meestal over bankjes en staan in de buurt van woningen. Opvallend is wel dat in Binnenstad-Oost over weinig speelvoorzieningen beschikt, de speeltuinen die aanwezig zijn, zijn kleiner en beschikken over minder attributen in vergelijking tot de andere buurten (Gronometer, 2006). Uit de monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2012 (van Teerns et al., 2013) wordt dit bevestigd, de inwoners uit het Centrum (waaronder Binnenstad-Oost) zijn tamelijk ontevreden over de speelmogelijkheden voor jongere kinderen in hun buurt Verkeer In de Wijert-Noord en de Wijert-Zuid lopen twee grote wegen: de van Ketwich van Schuurlaan en de Vondellaan.In de rest van deze buurten is het rustig. In Corpus den Hoorn-Noord ligt een lange drukke weg: de Paterswoldseweg. Op deze weg rijdt veel druk verkeer. Verder is er in de wijk rustig en weinig verkeer aanwezig. In de drie buurten zijn overal fietspaden, verkeerdrempels en stoplichten aanwezig. In de Oosterparkwijk en de Oosterpoortbuurt is het voornamelijk op de hoofdwegen (Zaagmuldersweg en Meeuwerderweg) erg druk qua verkeer. Daarnaast zijn er in de ochtend en namiddag veel fietsers aanwezig die de veiligheid in het verkeer belemmeren. Op de hoofdwegen is geen sprake van een fietspad waardoor de fietsers op de rijbaan dienen te fietsen waardoor gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. In Binnenstad-Oost en Woonschepenhaven is het qua verkeer minder druk en zijn opvallend veel verkeersremmende maatregelen getroffen, waardoor de verkeersveiligheid in deze twee buurten, in vergelijking tot andere buurten, hoger is. Opvallend is dat in verhouding de meeste verkeersongevallen zich voordoen in Corpus den Hoorn- Noord en in de Oosterparkwijk, met name de Gorechtbuurt (Gronometer, 2009). 3.2 Sociale omgeving Leeftijden In de tabellen 1 en 2 worden de leeftijden per wijk/buurt weergegeven. Leeftijden % De Wijert-Noord N = (2013) De Wijert-Zuid N = t/m 3 jarigen 4,9 4,3 3,7 4 t/m 12 jarigen 8,2 8,9 5,3 13 t/m 18 jarigen 4,6 7,4 3,6 19 t/m 22 jarigen 6,6 2,8 6,2 23 t/m 27 jarigen 11,7 2,5 11,5 28 t/m 34 jarigen 15,1 5,3 12,8 35 t/m 49 jarigen 19,9 16,2 17,0 50 t/m 64 jarigen 13,4 25,1 14,2 65 t/m 79 jarigen 8,5 19,7 13,6 80 jarigen en ouder 7,2 7,7 12,2 Tabel 1: Leeftijden Groningen-Zuid (Gronometer, 2013) Corpus den Hoorn-Noord N = Uit tabel 1 blijkt dat 17% in de Wijert-Noord en Zuid en Corpus den Hoorn-Noord een leeftijd heeft van 0-18 jaar, dit is vergelijkbaar met die van de stad (17%). In deze buurten wonen er minder jong volwassenen (14%) in de leeftijd van 19 tot en met 27 jaar maar juist meer 35-plussers (18%) en 50- plussers (40%) Wijkanalyse 15

16 Leeftijden % Oosterparkwijk N = Binnenstad Oost N = Oosterpoortbuurt N = t/m 3 jarigen 4,3 1,5 2,3 2,2 4 t/m 12 jarigen 5,0 1,6 3,2 8,7 13 t/m 18 jarigen 3,2 3,2 4,2 5,1 19 t/m 22 jarigen 15,8 24,1 20,5 13,0 23 t/m 27 jarigen 17,3 25,4 18,8 10,9 28 t/m 34 jarigen 15,6 12,7 13,3 9,4 35 t/m 49 jarigen 17,1 12,9 16,0 28,3 50 t/m 64 jarigen 13,1 13,0 14,5 21,0 65 t/m 79 jarigen 6,1 4,7 5,9 0,7 80 jarigen en ouder 2,6 0,9 1,3 0,7 Tabel 2: Leeftijden Oosterpark (Gronometer, 2013) Woonschepen Haven N = 138 Uit tabel 2 blijkt dat in de Oosterparkwijk en Binnenstad Oost, Oosterpoortbuurt en de Woonschepenhaven er relatief gemiddeld minder (11%) kinderen in de leeftijd van 0-18 jaar wonen. In deze buurten wonen er meer (36%) jong volwassenen in de leeftijd van 19 tot en met 27 jaar. Minder dan een kwart (21%) is 50-plusser Etniciteit De tabellen 3 en 4 geven de etniciteit aan van de wijken en buurten. Etniciteit % De Wijert-Noord N = De Wijert-Zuid N = Nederlands 71 86,4 78,5 Westers 13,7 8,5 10,2 Niet Westers 15,2 5,1 11,3 Tabel 3: Etniciteit Groningen-Zuid (Gronometer, 2013) Etniciteit % Oosterparkwijk N = Binnenstad Oost N = Oosterpoortbuurt N = Corpus den Hoorn- Noord N = Nederlands 77,1 75,6 80,6 84,1 Westers 10,4 14,3 13,5 13,8 Niet Westers 12,5 10 5,8 2,2 Tabel 4: Etniciteit Oosterpark (Gronometer, 2013) Woonschepen Haven N = 138 Zowel tabel 3 als tabel 4 blijkt dat in de Wijert Noord (29%), in de Oosterparkwijk (23%) en in de Binnenstad Oost (24%) de meeste allochtonen wonen, dit ligt boven het gemiddelde van gemeente Groningen (22%). Ook het aandeel niet-westerse allochtonen ligt in de Wijert-Noord (15%) en in de Oosterparkwijk (13%) iets boven het gemiddelde van gemeente Groningen (11%). In de Oosterparkwijk wonen relatief veel mensen die afkomstig zijn uit de Nederlandse Antillen/Aruba. Het merendeel van de niet-westerse bevolking uit de Binnenstad-Oost en de Oosterpoortbuurt is afkomstig uit Indonesië/Nederlands Indië/Nieuw-Guinea. Hetzelfde geldt voor de niet-westerse bevolking uit Groningen Zuid. Wijkanalyse 16

17 3.2.3 Huishoudens De tabellen 5 en 6 geven de huishoudens aan van de wijken en buurten. Type en totaal aantal huishoudens (2012) % De Wijert-Noord N = De Wijert-Zuid N = Eenpersoonshuishoudens 47,6 39,9 50,3 Samenwonend zonder 16,5 31,4 19,5 kinderen Eenpersoonshuishouden, 12,3 1,2 11,4 jongere Samenwonend jongeren 4,4 1,1 4,7 Samenwonend met kinderen 11,0 22,1 9,0 Eenoudergezin 8,3 4,3 5,2 Overige huishoudens met 0,0 0,0 0,0 kinderen Gemiddeld huishoudensgrootte 1,6 2 1,6 (personen) Totaal aantal huishoudens (2012) Tabel 5: Huishoudens Groningen-Zuid (Gronometer, 2012) Uit tabel 5 blijkt dat kinderen uit Groningen Zuid gemiddeld 14% van de huishoudens uit samenwonende gezinnen komen en gemiddeld 6% uit eenoudergezinnen. Type en totaal aantal huishoudens % Eenpersoonshuishoudens (2012) Samenwonend zonder kinderen (2012) Eenpersoonshuishouden, jongere Oosterparkwijk N = Binnenstad Oost N = Oosterpoortbuurt N = Corpus den Hoorn- Noord N = ,6 32,0 31,1 40,3 13,3 9,5 13,0 19,4 31,3 48,4 40,5 13,9 Samenwonend jongeren 4,9 4,4 5,9 4,2 Samenwonend met kinderen 7,0 3,1 5,8 19,4 Eenoudergezin: 6,0 2,4 2,6 2,8 Overige huishoudens met 0,0 0,0 0,0 0,0 kinderen: Gemiddeld 1,5 1,3 1,4 1,7 huishoudensgrootte (personen) (2012) Totaal aantal huishoudens (2012) Tabel 6: Huishoudens Oosterpark (Gronometer, 2012) Woonschepen Haven N = 138 Tabel 6 geeft aan dat in de Oosterpark gemiddeld 9% van de huishoudens een samenwonend gezin is en 3% gemiddeld een eenoudergezin. Onderling vergeleken bestaan de Wijert-Noord (8%) en de Oosterparkwijk (6%) uit de meeste huishoudens met eenoudergezinnen. Tenslotte is het opvallend dat in alle wijken en buurten grotendeels sprake is van de aanwezigheid van eenpersoonshuishoudens met uitzondering van de Oosterpoortbuurt, in deze buurt zijn voornamelijk jongere eenpersoonshuishoudens aanwezig. Wijkanalyse 17

18 Werk en inkomen De tabellen 7 en 8 geven het werk en inkomen aan van de wijken en buurten. Werk (2012) De Wijert-Noord N = (2013) De Wijert-Zuid N = Totaal potentiële beroepsbevolking Aantal werkzame personen totaal % Niet Werkende 9,3 2,2 6,0 werkzoekende (NWW) % mensen met een 7,8 0,5 4,9 bijstandsuitkering Gemiddeld huishoudens 23,7 40,5 24,2 inkomen (2009) (1000 euro) Gemiddeld inkomen per persoon(2009) (1000 euro) 18,8 29,6 19,2 Tabel 7: Werk en inkomen Oosterpark (Gronometer, 2012, Gronometer 2009) Werk (2012) Oosterparkwijk N = Binnenstad Oost N = Oosterpoortbuurt N = Corpus den Hoorn- Noord N = Totaal potentiële beroepsbevolking Aantal werkzame personen totaal % Niet Werkende 7,1 4,8 3,6 8,5 werkzoekende (NWW) % mensen met een 8,0 5,4 4,9 6,4 bijstandsuitkering Gemiddeld huishoudens 23,9 24,4 24,6 - inkomen (2009) (1000 euro) Gemiddeld inkomen per persoon(2009) (1000 euro) 18,1 17,4 18,5 - Tabel 8: Werk en inkomen Groningen-Zuid (Gronometer, 2012, Gronometer 2009) Woonschepen Haven N = 138 Zowel uit tabel 7 als uit tabel 8 blijkt dat de werkloosheid in beide wijken hoger (6%) ligt dan in de gemeente Groningen (5%). In de Wijert-Noord (9%), de Woonschepenhaven (9%) en in de Oosterparkwijk (7%) is het werkloosheid percentage het hoogst. Daarnaast heeft 6% van de mensen in de Oosterpark een bijstandsuitkering, boven het gemiddelde van de gemeente Groningen (5%), terwijl dat in Groningen-Zuid ruim 4% is. In de Wijert-Noord, de Oosterpark (beiden 8%) en de Woonschepenhaven (6%) wonen de meeste mensen met een bijstandsuitkering. Het gemiddeld inkomen ligt het hoogst in de Wijert-Zuid, Oosterpoortbuurt en de Binnenstad Oost Detailhandel In de Wijert(-Noord), Corpus den Hoorn (-Noord) en in de Oosterpark zijn de inwoners tevreden over de winkelvoorziening. De Wijert- Zuid heeft geen winkelcentrum, er is wel een supermarkt gevestigd (Gronometer, 2012, van Teerns et al., 2013). Wijkanalyse 18

19 3.2.6 Sport en Cultuur In zowel de Oosterpark als in de Wijert en Corpus den Hoorn-Noord zijn er voldoende sport mogelijkheid voor zowel kinderen als jongeren. Dit kan bij een vereniging, maar ook op verharde speelpleinen (bijvoorbeeld basketbalvelden) die aanwezig zijn. In de Wijert-Noord en in Corpus den Hoorn-Noord zijn zwembaden aanwezig. Het is opvallend dat er in de Wijert-Zuid in vergelijking met de Wijert-Noord en Corpus den Hoorn-Noord minder sport locaties zijn (Gronometer, 2011). In de Wijert en Corpus den Hoorn- Noord zijn er niet veel mogelijkheden met betrekking tot cultuur dit in tegenstelling tot de Oosterpark waar voldoende cultuurvoorzieningen aanwezig zijn. In de Wijert en Corpus den Hoorn- Noord zijn geen musea s, theaters of bioscopen aanwezig. In de Wijert- Noord is een bibliotheek aanwezig. Hier kunnen bewoners uit de Wijert-Zuid en Corpus den Hoorn ook gebruik van maken (Vestigingenregister, 2012). 3.3 Zorgsysteem Met uitzondering van de Woonschepenhaven zijn er in alle wijken/buurten verschillende gezondheidsinstellingen (eerste- en tweedelijns voorzieningen) aanwezig zoals huisarts,-tandarts-, paramedische praktijken. Daarnaast zijn er ook welzijnsinstellingen aanwezig. 3.4 Opvang en het onderwijs Met uitzondering van de Woonschepen haven beschikken alle buurten in Groningen Zuid en Oosterpark één of meerdere basisscholen en kinderdagopvang en/of peuterspeelzaal. In Groningen Zuid bevat Corpus den Hoorn de meeste basisscholen (6), daarentegen bevat de Wijert-Noord meerdere kinderdagverblijven (4), mogelijkheden voor voortgezetonderwijs (5) en meerdere scholen op MBO niveau (5). In de Oosterpark bevat de Oosterparkwijk de meeste basisscholen (4) en kinderdagopvang/naschoolseopvang (11) en peuterspeelzalen (3). Daarentegen bevat de Binnenstad- Oost meer scholen met voortgezet onderwijs (4) (Onderzoek en Statistiek, n.d.). 3.5 Participatie van inwoners en ontmoetingsplekken Ontmoetingsplekken zijn plekken waar personen (jong en oud) elkaar kunnen ontmoeten. Naast dat in elke wijk de speeltuin en opvang van kinderen zoals kinderopvang, peuterspeelzaal, onderwijs (de scholen), sportvereniging en het CJG als ontmoetingsplek kan fungeren, zijn er in de wijk ook andere mogelijkheden voor ontmoeting en participatie in eigen wijk/buurt. Uit onderzoek blijkt dat inwoners de Wijert en Corpus den Hoorn meer tevreden zijn over de ontmoetingsplekken dan het gemiddelde van de stad De Oosterparkwijk is minder tevreden, met uitzondering van de Bloemenbuurt. Het Centrum, waarvan Binnenstad-Oost, een onderdeel van is, gaven de inwoners aan dat er te weinig ontmoetingsplekken zijn (van Teerns et al., 2013). De Oosterparkwijk beschikt over meerdere speeltuinverengingen, een bewonersorganisatie Oosterpark, buurtvereniging Oosterpark kerk, de Oosterpark/Pioenpark. Binnenstad-Oost heeft winkels als ontmoetingsplek. In de Oosterpoortbuurt zijn de volgende ontmoetingsplekken voor ouders en kinderen aanwezig: buurtcentrum de Poortershoes, buurtoverleg, winkelstraat, kerk en Wijkanalyse 19

20 een speeltuinvereniging. De Woonschepenhaven beschikt over een buurt- en speeltuinvereniging, en een bewonersorganisatie die als ontmoetingsplek dienen. Voor de jeugd, in de Oosterparkwijk, Binnenstad-Oost, Oosterpoortbuurt en de Woonschepenhaven, zijn de winkels en winkelstraten, de Oosterpark en de Pioenpark, de scholen, de kerken en de verharde speelpleinen ontmoetingsplekken. Uit observatie is tevens gebleken dat er voor ouders, kinderen en jongeren in de wijk/buurten voldoende ruimte is om elkaar te kunnen ontmoeten. Daarnaast kan een buurthuis ook een ontmoetingsplek zijn. De Wijert-Noord bevat een speeltuinvereniging. De speeltuinvereniging is gelegen in het multifunctioneel centrum waarbij meerdere diensten verleend worden. Uit observaties zijn er geen specifieke ontmoetingsplekken in de Wijert-Zuid en Corpus den Hoorn-Noord gevonden (van Teerns et al., 2013). Uit de monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2012 (van Teerns et al., 2013) blijkt dat zowel in de Oosterparkwijk en specifiek in de Bloemenbuurt de leefbaarheid lager ligt dan het stedelijk gemiddelde. Ook zijn de bewoners uit de Bloembuurt minder gehecht aan hun buurt. De sociale samenhang zowel in de Oosterparkwijk als in de Bloemenbuurt scoren lager dan gemiddeld in de stad. Er zijn relatief weinig mensen die vinden dat ze voldoende contact met buurtgenoten hebben. Wel is een toename te zien van het percentage bewoners dat actief is geweest in de buurt, dit ligt nu op het stadsgemiddelde (Gronometer, 2010). De Wijert scoort op de leefbaarheid onder het stadsgemiddelde, dit betreft ook de sociale kant. Wel zijn bewoners meer actief voor de buurt. Corpus den Hoorn daarentegen scoort duidelijk beter dan elders in de stad. Het oordeel over de leefbaarheid scoort gemiddeld. Een toename is te zien in de sociale leefomgeving waaronder het percentage bewoners dat zich medeverantwoordelijk voelt voor de buurt (Gronometer, 2010; van Teerns et al., 2013). 3.6 Veiligheid De bewoners uit de Oosterpark geven iets vaker dan gemiddeld aan zich onveilig te voelen in de eigen buurt. Ook het overlastcijfers en drugsoverlast is iets hoger dan het stadsgemiddelde. Corpus den Hoorn wordt als veilige wijk ervaren, er is minder sprake van overlast in de vorm van geluid, omwonenden en groepen jongeren. Drugsoverlast ligt onder het stadsgemiddelde. De inwoners van de Wijert beoordelen hun wijk als iets veiliger dan gemiddeld. Overlast ligt op het stadsgemiddelde (Gronometer, 2010; van Teerns et al., 2013). 3.7 CJG Oosterpark en CJG Groningen Zuid In Groningen zijn er acht CJG s, waaronder één in Groningen Zuid en één in de Oosterpark. Deze CJG s hebben de vrijheid om de leidraad op een bepaalde wijze uit te voeren zodat het goed aansluit bij de lokale situatie. Iedere individuele CJG moet in ieder geval voldoen aan het basismodel. Dit betekent dat de medewerkers van elk CJG effectief en efficiënt samenwerken met Jeugdgezondheidszorg, Bureau Jeugdzorg en Zorg- Adviesteams. Om een CJG succesvol te laten verlopen is het belangrijk dat er sprake is van een laagdrempelige toegang voor alle ouders. Er moet rekening gehouden worden met een aanbod voor ouders, kinderen en jongeren. Hierbij gaat het om, Wijkanalyse 20

21 volgens de kenniskring Centrum voor Jeugd en Gezin van het Nederlands Jeugdinstituut, de drie B s: bekendheid, bereikbaarheid en bruikbaarheid (CJG Groningen, n.d.; NJI, 2008). Het aanbod van de diensten van het CJG in Groningen is verdeeld in drie te onderscheiden pijlers: 1. Inlooppunt voor informatie en advies. 2. Opvoed- en opgroeipraktijk (inclusief ontwikkelingsstimulering). 3. Sluitende aanpak van zorg. De eerste twee pijlers zijn onderdeel van het CJG in de wijk, waar je als ouders en jongeren rechtstreeks naar toe kunt. De derde pijler is daar waar de zorgcoördinatie en samenwerking met het onderwijs en justitie plaatsvindt. Naast het basisaanbod kent ieder CJG een aanvullend aanbod dat per wijk wordt vastgesteld (Bakker, 2013). Wanneer er vragen zijn of hulp nodig is bij opvoedingsvragen of problemen is er een mogelijkheid om naar professionals en instanties te gaan. Bij het kiezen van deze professionals of instanties is het CJG in staat te helpen en advies te geven. Het uitgangspunt van het CJG is samen met ouders te kijken naar de mogelijkheden met betrekking tot opvoeding (CJG Groningen, n.d.) Visie CJG De visie van het CJG Groningen is geschreven aan de hand van de ambities van het integraal jeugdbeleid en door de landelijke opdracht tot het inrichten van de CJG s. Groningen wil voor gezinnen en jongeren een van de aantrekkelijkste steden van Nederland zijn, een stad waar het goed opgroeien is en kinderen volop kansen krijgen hun talenten te ontwikkelen, en waar ouders op een passende manier ondersteund worden om hun kinderen plezierig op te voeden, ongeacht hun sociaaleconomische of etnische achtergrond. Wie in Groningen is opgegroeid, moet kunnen terugkijken op een fijne jeugd, waarin een solide basis is gelegd voor het verdere leven. Groningen, een Stad om op te groeien (Gemeente Groningen, 2013). Het CJG is een plek waar ouders zich gesteund mogen voelen bij het opvoeden. Praten over opvoeding hoeft niet langer een taboe te zijn. De leidraad bij de professionals die werkzaam zijn in het CJG is positief opvoeden. Het hoofddoel van de leidraad is daarbij het versterken van de opvoedkracht van ouders en de opgroeikracht van jongeren. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het CJG leidt tot minder langdurige en zwaardere vormen van hulp. Ouders kunnen door het CJG eerder een beroep doen op professionals als ze zich zorgen maken over de opvoeding van hun kinderen en leunen minder op hun eigen sociaal netwerk (Bakker, 2013). Het CJG werkt vanuit de volgende uitgangspunten: - Het CJG voorkomt dat opvoedvragen uitgroeien tot problematische opvoedsituaties. - Het CJG richt zich op alle ouders, kinderen en jongeren in de leeftijd van - 9 maanden tot 23 jaar en (semi)professionals. - Het CJG werkt zoveel mogelijk wijkgericht, is laagdrempelig en heeft een positieve uitstraling - In het CJG werkt men outreachend en vraaggericht. - Het CJG versterkt de informele steun en netwerken tussen ouders, jongeren en gezinnen onderling. - Het CJG werkt vanuit één pedagogische visie. De methode Triple-P ofwel: Positief Pedagogisch Programma is het bindende opvoedprogramma dat wordt toegepast. - Het CJG biedt hulp waar nodig is en is in staat dit te coördineren. - Het CJG werkt vanuit het principe: één gezin, één plan. Wijkanalyse 21

22 - Alle hulp die er nodig is voor jongeren en gezinnen is duurt zo kort mogelijk, is gemakkelijk toegankelijk. - De hulp en ondersteuning aan ouders en jongeren is gericht op empowerment. Het versterkt de eigen kracht van gezinnen (Bakker, 2013). Het CJG Groningen Zuid heeft een aanvulling op de bovenstaande visie. Het CJG is een laagdrempelige, uitnodigend (voor alle vragen en problemen), levendige en geordende plek waar alle ouders welkom zijn om in een positieve sfeer en in een mooi, fris en kleurig gebouw elkaar te ondersteunen in de opvoedende taken. Een plek waar ouders zich vrij voelen om te komen en te gaan. Een plek waar ze ondersteuning en erkenning kunnen vinden; - Een centrum met professionele medewerkers die goed samenwerken met achterliggende organisaties (Jeugdzorg, Elker, Jeugdgezondheidszorg); - Een team met heldere, korte lijnen en duidelijke afspraken, die elkaar kennen, kunnen vinden en versterken via (in)formele contacten (1 team, 1 taak, 1 gezin/ 1 plan); - Voor alle leeftijdsgroepen 0 (-9) tot 23 jaar; - Gericht op het signaleren van de behoeften in Zuid en gericht op sluitende preventieve zorg en -acties, ook naar de zorgmijders; - Heeft goede faciliteiten zoals: digitale voorzieningen, cursusruimten etc. Het CJG Oosterpark kenmerkt zich doordat het CJG in meerdere locaties zichtbaar is. Deze locaties worden door het CJG sattelieten genoemd. De achterliggende gedachte van het CJG is: het CJG moet daar zijn waar de ouders zijn. Het CJG dient niet alleen de ouders te bereiken die binnenkomen bij het CJG, maar ook de ouders die de (lage) drempel van het CJG niet overkomen. Deze ouders bevinden zich echter veelal wel op het consultatiebureau of op basisscholen. De sattelieten van het CJG Oosterpark: - JGZ consultatiebureau - 3 basisscholen (Oosterparkwijk en Oosterpoortbuurt) In de 3 basisscholen een ouderkamer gerealiseerd. Hier kunnen ouders elkaar ontmoeten en met elkaar gesprek gaan over opvoeden en opgroeien. Ouders van de scholen en de CJG consulent hebben in elke school een ruimte ingericht als ouderhoek. Een deel van de ochtend zullen de CJGconsulent en een vrijwilliger aanwezig zijn om koffie in te schenken, informatie en tips te geven en te luisteren naar de ouders (CJG Jaarplan, 2013) Personeel Uit interviews met de CJG coördinatoren en consulenten bleek dat de professionals die werkzaam zijn in beide CJG's grotendeels overeenkwamen. Het CJG team bestaat uit: CJG-consulent, CJG coördinator, sociaal verpleegkundige(n), wijkverpleegkundige(n), CJG-medewerker, (Buurt)maatschappelijk werker, CB-assistente, arts, doktersassistente, CJG vrijwilligers. Aanschuivers in het CJG Groningen Zuid zijn professionals die werkzaam zijn bij MEE, Elker, Jeugd- en jongerenwerkers. Een aanvulling op het CJG team Oosterpark is de Jeud en Jongerenwerker Gebouw Beide CJG's staan midden in de wijk. Het CJG gebouw Groningen- Zuid is geopend in januari Het bevat een woonkamer met speelruimte voor ouders en hun kinderen, een consultatiebureau, ruimtes om gesprekken te voeren en kantoorruimte voor personeel. Het CJG Oosterpark is een onderdeel van het Treslingshuis en heeft daar zijn onderkomen aan de zijkant van het gebouw, in de kelder/sousterrain. De ruimtes worden door het CJG gedeeld met jongeren werk van de MJD. Er is de gezamenlijke beschikking over 3 grote ruimtes. Een huiskamer/keuken en twee ruimtes waar o.a. sportieve, informatieve en digitale activiteiten kunnen Wijkanalyse 22

23 plaats vinden. Daarnaast is er de beschikking over een kantoor en een spreek-vergaderruimte. In het gebouw zit, anders als bij andere CJG s in de Gemeente Groningen, geen consultatiebureau. Uit de interviews van de CJG coördinator en consulent van het CJG Oosterpark bleek dat dit niet ideaal voor het CJG is omdat er hierdoor geen korte verbinding ontstaat tussen het consultatiebureau en het CJG. Ouders zullen nu minder snel geneigd zijn om, na een bezoek aan het consultatiebureau, een bezoek te brengen aan het CJG. Echter heeft het consultatiebureau in zijn functie een grote rol in de informatie-, advies- en signalering en is in deze hoedanigheid een belangrijke partner in het CJG Aanbod en vraaggerichte activiteiten Uit interviews met beide CJG consulenten is gebleken dat aanbod gerichte activiteiten onvoldoende aansluiten bij de vraag van opvoeders. Ouders hebben zelf veel te bieden. Het is belangrijk om van die kracht gebruik te maken. Bij CJG-Groningen Zuid is er bijvoorbeeld een ouder een hardloop groep gestart. Zo zijn er meer initiatieven waarbij er gebruik gemaakt wordt van ruimte van het CJG en werving via hun. De consulenten gaven aan het belangrijk te vinden om ouders met dezelfde problematiek/ behoeften met elkaar te verbinden. Het CJG Oosterpark worden in de ruimtes worden onder andere sportieve activiteiten uitgevoerd en er zijn faciliteiten aanwezig voor jeugdigen en jongere kinderen zoals: speelgoed en computers. De huiskamer dient als ontmoetingsruimte voor ouders en kinderen. In deze huiskamer worden allerlei activiteiten uitgevoerd onder andere: gezond zwanger, diverse kooklessen, pittige pubers, Triple-P lezingen, kind en geld, stapprogramma s, babymassage, ouder- en kindyoga, bewegen met je kind en gezond twaalfuurtje. Ook het CJG Groningen Zuid kent dit aanbod Samenwerking In alle CJG s is hetzelfde takenpakket aanwezig op het gebied van opgroeien en opvoeden. Het gaat om de Jeugdgezondheidszorg van 0-23 jaar, de vijf functies op het gebied van ondersteuning en preventie in de opvoeding (vanuit de WMO) en de verbinding met de hulp van Bureau Jeugdzorg en de Zorg- en Adviesteams. Hieruit vloeien de volgende kerntaken : - Signaleren, analyseren en, indien nodig, gespecialiseerde hulp inschakelen. - Ondersteuning en dienstverlening bieden, zoals voorlichting, advies/consultatie, informatie en hulp, - Organiseren van integrale zorg - Monitoren, screenen en vaccineren. Alle disciplines werken nauw met elkaar samen en streven er naar te werken zoals het CJG het in haar uitgangspunten heeft beschreven. Ieder professional is werkzaam in de instantie waar het CJG een samenwerkingsrelatie mee heeft, zoals bijvoorbeeld Maatschappelijke Juridische Dienstverlening (MJD), Centrum voor Ontwikkeling, Pedagogische activiteiten (COP), Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) en Bureau Jeugdzorg (BJZ). Dit kunnen ook externe samenwerkingspartners zijn. Daarnaast werk het CJG ook samen met scholen en kinderopvang/dagverblijf (NCJ, n.d.). Het CJG Oosterpark heeft samen met een aantal samenwerkingspartners een intentieverklaring opgesteld met als doel zicht in te zetten om de Ouder Kind Centra (CJG) te realiseren en dat zij de Wijkanalyse 23