Iselinge Hogeschool, Doetinchem

Transcriptie

1 Iselinge Hogeschool, Doetinchem Opleiding: Opleiding tot Leraar Basisonderwijs, hbo-bachelor; Croho: Varianten: voltijd, deeltijd en duaal Visitatiedata: 12 en 13 februari 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2008

2 2/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van Personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 32 Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 35 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 45 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 46 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 55 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 58 Bijlage 5: Domeinspecifieke competenties 59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 3/59

4 4/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 5/59

6 6/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de Opleiding tot Leraar Basisonderwijs van Iselinge Hogeschool heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in december 2007, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 12 en 13 februari Het panel bestond uit: De heer prof. dr. M.J.M. Vermeulen (voorzitter en domeinpanellid); Mevrouw J.M.A. Jansen-Kubbinga (domeinpanellid); Mevrouw E.C.C. Abercrombie (studentpanellid); De heer drs. G.J.H. Vermeulen (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Iselinge Educatieve Faculteit is in 1992 ontstaan als een fusie van een Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (Pabo) en een onderwijsbegeleidingsdienst. In januari 2003 is Iselinge een fusie aangegaan met drie andere onderwijsbegeleidingsdiensten (Perspectief in Apeldoorn, SBDIJ in Flevoland en OAC te Zwolle). De gefuseerde instelling draagt de naam IJsselgroep. Iselinge Hogeschool maakt deel uit van deze IJsselgroep. Iselinge Hogeschool wil als monosectorale instelling een hoogwaardige opleiding zijn met een wezenlijke rol van het scholenveld in het opleiden van studenten tot startbekwame leraren. NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 7/59

8 Voor de opleiding geldt de volgende missie: Iselinge Hogeschool staat voor een hoogwaardige educatieve opleiding. Als zodanig is Iselinge Hogeschool een lerende organisatie met als uitgangspunten: (1) Versterk het gemeenschappelijke en haal het bijzondere naar boven; (2) Persoonlijk leren door samen handelen. Voor Iselinge Hogeschool ligt de focus op Oost-Gelderland; voor de IJsselgroep als geheel strekt het werkgebied zich verder uit. Samen met de Katholieke Pabo Zwolle is in 2000 het nascholingsinstituut SON overgenomen dat nu onder de naam SON Opleidingen landelijk werkt. De combinatie van opleiding, begeleiding en nascholing binnen de IJsselgroep biedt volgens betrokkenen een optimale kans de bedrijfsactiviteiten op elkaar af te stemmen en te versterken. Het levert synergie op tussen de student, de docent, de onderwijsadviseur en de leerkracht in het basisonderwijs. Deze meerwaarde wordt vanuit Iselinge Hogeschool gezien als een belangrijke stap op weg naar de learning community waarin alle betrokkenen lerend actief zijn. Na een aantal reorganisaties, die deels te maken hadden met de fusie en deels met de stelselwijziging voor de onderwijsbegeleiding, kent de IJsselgroep thans drie sectoren: - educatieve dienstverlening, - opleiding, - nascholing. Elke sector staat onder leiding van een directeur. Binnen Iselinge Hogeschool is gekozen voor het loslaten van productgroepen op basis van schoolvakken. Er wordt nu gewerkt met kernteams voor de voltijdvariant en de deeltijdvariant. Daarnaast maken docenten deel uit van expertisegroepen die verbonden zijn aan of deel uitmaken van de productgroepen op IJsselgroepniveau. Iselinge Hogeschool is een instituut van en voor de regio. Vanaf het begin hebben alle schoolbesturen van de diverse denominaties zich verbonden gevoeld met de hogeschool. De vier zuilen (RK, PC, openbaar en algemeen bijzonder) zijn op diverse manieren verbonden met het instituut. Er wordt gewerkt vanuit een open houding naar alle denominaties. Uitgangspunten en ambities voor de komende jaren zijn vastgelegd in het Meerjarenbeleidsplan Iselinge Hogeschool Aan Iselinge Hogeschool was een lectoraat verbonden. Het kennisdomein van het lectoraat heeft bestaan uit twee samenhangende thema s: sociaal-constructivistisch leren en competentiegericht opleiden. Het lectoraat was van groot van belang voor het ontwerpen en ontwikkelen van een nieuw competentiegericht curriculum. Het lectoraat had vier pilots ingericht in het basisonderwijs waarin docenten, studenten, adviseurs en begeleiders met de betrokken scholen samenwerkten. Het cursusjaar 2005/2006 was het afrondende jaar voor de kenniskring. De verworvenheden van dit lectoraat worden vertaald in verdere curriculumontwikkelingen. Deze ontwikkelingen worden aangestuurd door het programmamanagement in afstemming en samenwerking met coördinatoren en docenten. Competentiegericht opleiden vormt het hart van een derde-generatiecurriculum. De eerste competentiegerichte modulen zijn in ingevoerd. In 2007 is een publicatie van het nieuwe lectoraat verschenen onder de titel De horizon van het leraarschap. Hierin is beschreven welke projecten en onderzoeken door het lectoraat in de periode tot /59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

9 worden uitgevoerd. Het lectoraat heeft als belangrijkste opdracht het onderzoeken van succesbepalende factoren in een learning community. De opleiding kent verschillende varianten: naast de voltijdopleiding worden de reguliere deeltijdopleiding, de verkorte deeltijdopleiding en de duale opleiding onderscheiden. Bij de opleiding staan in 2008 in totaal 539 studenten ingeschreven, waarvan 408 voltijdstudenten en 121 deeltijdstudenten. Het aantal studenten van de duale opleiding (voor studenten met een ander beroep in het onderwijs) is beperkt tot enkele tientallen. Het onderwijs wordt verzorgd door 35 docenten. Voor hen is een formatieomvang van 22,6 fte's beschikbaar. De totale omvang van de opleiding neemt af als gevolg van een dalende instroom; ten opzichte van oktober 2006 is er sprake van een daling van 16%. De daling van het aantal studenten ligt hoger dan de landelijke trend. Iselinge Hogeschool maakt deel uit van Interactum, een federatie van zeven onafhankelijke Pabo s. De Kempel in Helmond, Domstad en Marnix in Utrecht, Ipabo in Amsterdam, Edith Stein in Hengelo, de Katholieke Pabo Zwolle en Iselinge Hogeschool vormen een samenwerkingsverband op het gebied van curriculumontwikkeling en kennisuitwisseling. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens hebben de panelleden zich in de maanden december 2007 en januari en februari 2007 inhoudelijk voorbereid op het bezoek in februari Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of er sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 9/59

10 Het bezoek door het panel NQA heeft een 2-daags bezoekprogramma voor de Pabo s ontwikkeld dat door het panel in samenspraak met de opleiding is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. Het panel heeft na het visitatiebezoek van 12 en 13 februari 2008 nog aanvullend inzage gehad in een tiental eindwerkstukken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in mei 2008 een concept van zowel het onderwerp- als het facetrapport voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juli Het visitatierapport is uiteindelijk in oktober 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd en duale opleiding, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding en de duale opleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien deze varianten inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Iselinge Hogeschool PABO (vt/dt/du) Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het Goed beroepenveld Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 11/59

12 Doelstellingen opleiding De facetten Domeinspecifieke eisen, Niveau bachelor en Oriëntatie hbo zijn door het panel als goed gekwalificeerd. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Het panel beoordeelt de facetten Eisen HBO, Relatie doelstellingen en inhoud programma, Studielast en Instroom als goed. De facetten Samenhang, Afstemming tussen vormgeving en inhoud en beoordeling en toetsing zijn als voldoende gekwalificeerd. Het facet Duur voldoet aan de formele eisen. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Het facet Eisen HBO is gewaardeerd met het oordeel goed. De facetten Kwantiteit personeel en Kwaliteit personeel zijn beoordeeld als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Het panel kent de kwalificatie goed toe aan het facet Materiële voorzieningen. Aan het facet Studiebegeleiding is de kwalificatie voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De facetten Evaluatie resultaten en Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld zijn beoordeeld als goed. Het oordeel voldoende is toegekend aan het facet Maatregelen tot verbetering. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het panel beoordeelt beide facetten als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de Leraaropleiding Basisonderwijs van Iselinge Hogeschool op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 13/59

14 14/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding sluit in haar Curriculumkader (2007) aan bij de competenties van de Stichting Beroep en Leraren (SBL). In deze competenties is vastgelegd waaruit de competenties van een startende leerkracht bestaan. Er worden 7 competenties onderscheiden: interpersoonlijk competent, pedagogisch competent, vakinhoudelijk en didactisch competent, organisatorisch competent, competent in het samenwerken met collega s, competent in het samenwerken met de omgeving en competent in reflectie, ontwikkeling en ontmoeting. De opleiding hanteert voor de drie opleidingsvarianten dezelfde eindkwalificaties. De SBL-competenties zijn in nauwe samenwerking met het werkveld opgesteld en zijn opgenomen in de Wet op de beroepen in het onderwijs (de wet BIO). In Interactum-verband zijn in overleg met het werkveld en vakgenoten de SBLcompetenties nader geconcretiseerd. Er worden vier opleidingsfasen onderscheiden en per opleidingsfase is voor iedere competentie beschreven aan welke doelen de student moet voldoen. Om deze doelen te behalen zijn deeltaken of beroepstaken geformuleerd. Deze geven aspecten weer van de beroepspraktijk. Naast de deeltaken zijn ook resultaten geformuleerd. Deze resultaten geven weer wat het effect van het handelen is. De opleiding heeft aanvullend op het Curriculumkader met de uitgewerkte competenties en deeltaken de behoefte aan verbijzondering op onderdelen. Deze behoefte komt voort uit de wens van de studenten om de competenties te verbijzonderen tot schoolvakcompetenties. Vakcompetenties bieden de studenten steun bij het maken van keuzes in zijn vak- en leeftijdspecialisatie en zijn keuze voor de minor en het afstudeerwerkstuk. Voorts bieden vakcompetenties voor vakdocenten richtlijnen voor belangrijke vakconcepten, -inhouden en -visies. Voor tien vakken zijn de vakcompetenties uitgewerkt; in ontwikkeling zijn de vakcompetenties muziek en kunst in samenhang. Voor de studenten is een handzame versie van de eindkwalificaties met deeltaken per opleidingsfase beschikbaar: de Competentiegids. Deze gids is voor de studenten zowel kompas als spiegel. Met deze gids kunnen studenten gericht leerdoelen formuleren. De volgende uitgangspunten zijn leidend voor de opleiding: versterk het gemeenschappelijke en haal het bijzondere naar boven en bevorder het persoonlijk leren door samen te handelen. Het gemeenschappelijke geeft aan waaraan alle leraren basisonderwijs dienen te voldoen. Hierbij wordt gedoeld op de SBL-competenties en het kunnen verwezenlijken van kerndoelen in het basisonderwijs. Zorg voor kinderen in het NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 15/59

16 basisonderwijs is onder de noemer zorg voor talent een bijzonder aandachtspunt. In de opleiding ligt het accent op het voorkomen van problemen. Bijzonder voor Iselinge Hogeschool is de samenwerking tussen de verschillende denominaties (openbaar, algemeen-bijzonder, protestant-christelijk en rooms-katholiek onderwijs). Dit betekent in de praktijk dat studenten kunnen kiezen voor een denominatie. De opleiding heeft ervoor gekozen de interdenominativiteit nog niet tot uitdrukking te laten komen in de eindkwalificaties. Dit is wel in ontwikkeling. De opleiding heeft in de beleidsnota Internationalisering een analyse gemaakt van de overeenkomsten en verschillen met soortgelijke opleidingen in het buitenland. In de nota zijn tevens de uitgangspunten en doelen voor het internationaliseringsbeleid vastgelegd. Het panel concludeert dat de opleiding beschikt over heldere eindkwalificaties die in samenspraak met het werkveld tot stand zijn gekomen. Bovendien zijn deze eindkwalificaties in overleg met het werkveld en vakgenoten per opleidingsfase nader geconcretiseerd. Het panel kent aan dit facet het oordeel goed toe. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties van de opleiding zijn onder andere op Koersen op Meesterschap (2004) gebaseerd. Daarin wordt een relatie gelegd tussen de hbo-kernkwalificaties, de SBL-startbekwaamheidseisen en de Dublin descriptoren. De SLB-competenties beschrijven expliciet de startbekwaamheidseisen van een leraar basisonderwijs. De competenties zijn gespecificeerd naar vier fasen: opleidingsbekwaam, beroepstakenbekwaam, werkplekbekwaam en startbekwaam. In het Curriculumkader worden de bekwaamheidseisen vertaald naar niveauaanduidingen per fase van de opleiding. De Dublin descriptoren zijn voorzien van niveauaanduidingen en gekoppeld aan de fasen in de opleiding. Ze spelen een rol bij de ontwikkeling van de programma s en ook voor de toetscommissie zijn de niveauaanduidingen sturend voor de toetsing. Per opleidingsvariant en semester is een dekkende matrix ontwikkeld. In deze matrixen wordt zichtbaar dat de beoogde competenties en de bijbehorende deeltaken, de vakcompetenties en het nader gespecificeerde niveau worden gedekt door het onderwijsprogramma. Het panel concludeert dat de eindkwalificaties aantoonbaar aansluiten bij internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het panel kent aan het facet de kwalificatie goed toe. 16/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

17 Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij dit facet zijn ook de argumenten die zijn genoemd bij de facetten 1.1 en 1.2 van toepassing. Het beroepsgerichte karakter van de opleiding komt tot uitdrukking in deeltaken en kenmerken van de beroepssituatie zoals die in het Curriculumkader zijn geformuleerd. Deze deeltaken of beroepstaken geven een concreet beeld van de beroepssituaties waarin afgestudeerden als leerkracht functioneren. Aanvullend op de SBL-competenties heeft de opleiding vakcompetenties ontwikkeld; alle vakdidactische inhouden die relevant zijn voor de beroepsuitoefening zijn in het Curriculumkader opgenomen. Het beroepsbeeld is in samenspraak met docenten, werkveld en de studenten ontwikkeld. Enkele belangrijke elementen van het beroepsbeeld van Iselinge zijn dat kinderen een geïnspireerde en creatieve leerkracht verdienen die meer is dan uitvoerder. De opleiding spreekt in dit verband van geëngageerde leerkrachten die zorg voor leerlingen hebben en zorgzaam omgaan met ouders. Ook vraagt het onderwijs om mensen leerkrachten met durf en visie. Verder vraagt het onderwijs om mensen met een goede gecijferd- en geletterdheid die in staat zijn onze cultuur op geïnspireerde wijze over te dragen. Een meer uitgebreide beschrijving van het beroepsbeeld is opgenomen in het Curriculumkader onder de noemer Ambitie om te leren. Het panel concludeert dat de eindkwalificaties in samenspraak met het beroepenveld zijn ontwikkeld en dat de eindkwalificaties recht doen aan beroepsuitoefening van een beginnende leerkracht. Het panel waardeert het facet als goed. NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 17/59

18 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het programma omvat theoretische en praktische vorming. De theorie is nadrukkelijk afgestemd op de praktijk. Tijdens de eerste fase van de opleiding bestaat ongeveer een kwart van het programma uit praktijk; tijdens de afstudeerfase vormt afhankelijk van de gekozen variant de praktijkcomponent soms ruim de helft van het programma. Kennisontwikkeling vindt plaats aan de hand van literatuur. Het panel vindt de kwaliteit van de gebruikte literatuur voldoende. Het panel stelt vast dat de gebruikte literatuur actueel en relevant is, maar niet bijzonder zwaar. Er wordt alleen gebruik gemaakt van Nederlandstalige literatuur. De gebruikte lesboeken zijn goed, maar er wordt weinig gebruik gemaakt van handboeken. Van meer beschouwende bronnen wordt niet veel gebruik gemaakt. De theorie wordt zoveel mogelijk afgestemd op de praktijk. Een belangrijk onderdeel van opleiding bestaat uit praktijk. De opleiding onderscheidt twee verschillende trajecten: reguliere stageplaatsen en werkplek-, lio- en eindstageplaatsen. Het stagebureau verzorgt de plaatsing van de studenten bij de reguliere stageplaatsen. Voor de werkplek-, lio- en eindstages geldt dat studenten solliciteren op een vacature die bij het stagebureau is aangemeld. Studenten werken in de praktijk met een Competentiegids. Stageopdrachten zijn niet meer strak ingekaderd, maar geformuleerd in termen van een beroepssituatie. Van de studenten wordt verwacht dat zij deeltaken vertalen naar relevante activiteiten die hen in staat stellen hun competenties te ontwikkelen. Zowel de studenten als de stagescholen zijn tevreden over deze werkwijze. Volgens de stagescholen zijn de studenten flexibel en zelfstandig; zij draaien in de praktijk goed mee. Het programma is zoveel mogelijk afgestemd op de bouw waarin de student zijn stage loopt. De opleiding maakt gebruik van de expertise van de onderwijsadviseurs. Zij zijn bij uitstek op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Ook maakt de opleiding gebruik van casussen die door scholen in de regio worden aangedragen. Aldus slaagt de opleiding actuele ontwikkelingen een plaats in het curriculum te geven. ICT-vaardigheden zijn geïntegreerd in de programma-onderdelen. Ook vaardigheden als observeren, organiseren, plannen en presenteren komen in voldoende mate aan bod. Voorts is er aandacht voor gespreksvaardigheden, rapportagevaardigheden en didactische vaardigheden. Daarnaast heeft de opleiding ervoor gekozen taal, lezen, 18/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)

19 rekenen en zaakvakken een meer prominente plaats in het curriculum te geven. Ook kunstzinnige vorming krijgt de nodige aandacht. De opleiding streeft naar vergrote aandacht voor onderzoeksvaardigheden vanaf de start van de opleiding. Het panel heeft aan de hand van gesprekken met studenten en hun begeleiders over hun werkstukken vastgesteld dat onderzoeksvaardigheden vanaf het eerste jaar een prominente plek in het programma hebben. Het panel vindt de kwaliteit van de werkstukken in het licht van de studiefase (het eerste jaar) goed. Onderzoek is ook van betekenis bij het werkplekleren: het doen van onderzoek op een werkplek naar de effecten van onderwijs. Werkplekleren is een speerpunt van de opleiding. Het lectoraat is gericht op de verdere ontwikkeling hiervan. In het werkplekleren leert de student vanuit de praktijk en wordt daarbij ondersteund door de onderwijsadviseur. In het programma wordt aandacht geschonken aan de zorg voor talent. Dit betekent dat studenten wordt geleerd het talent van kinderen te benutten en te herkennen en het leerkrachtgedrag hierop af te stemmen ( de adaptieve school ). Uit het programma blijkt dat veel waarde wordt gehecht aan het voorkomen van leer- en gedragsproblemen. De opleiding hanteert een multi-perspectieve benadering: in het tweede jaar bezoekt de student een partnerschool in het buitenland. De bezoeken sluiten aan bij het periodethema. In het derde jaar zijn de internationaliseringsactiviteiten gekoppeld aan vakken. Daarnaast kunnen de studenten drie maanden onderwijs in een ander Europees land volgen. Ook biedt Iselinge plaatsen aan in een internationale klas. Studenten kunnen kiezen voor een eigen specifieke stream, hetgeen resulteert in het pc-, rk- of hvo-diploma. De studielast voor deze onderdelen is extra-curriculair. Aangezien de opleiding belang hecht aan de ontmoeting van en tussen studenten, worden studenten heterogeen in denominatieve groepen geplaatst en heeft de opleiding de modulereeks zintuig ontwikkeld om de studenten elkaar te laten ontmoeten rond levensbeschouwelijke thema s. In de keuze van de aangeboden minoren laat de opleiding zien dat zorg voor de omgeving en het kind aandachtspunten zijn. In 2006 zijn de eerste studenten gestart met hun minoren. Naast zogenaamde vrije minoren kunnen studenten ook uit vijf minoren kiezen die zijn bedoeld als verdieping. Het panel oordeelt op basis van de bestudeerde minor-werkstukken en de gesprekken hierover met studenten en hun begeleiders positief over de kwaliteit de minoren. De opleiding wordt afgesloten met het afstudeerwerkstuk. In het programma van zijn de eisen die aan het afstudeerwerkstuk voor alle varianten worden gesteld, geconcretiseerd en aangescherpt en is er een beoordelingsmodel uitgewerkt. Het afstudeerwerk wordt door studenten op hun lio- of stageschool gepresenteerd. Er is een aanscherping doorgevoerd in de eisen die gesteld worden aan de afstudeerwerkstukken. In de nabije toekomst zal het afstudeerwerkstuk sluitstuk worden van een onderzoekslijn die door het lectoraat wordt uitgewerkt. Uit semesterevaluaties blijkt dat studenten over het algemeen positief oordelen over de mate waarin het programma studenten in staat stelt om stagetaken te ontwerpen. Ook vinden de studenten dat het geleerde goed toepasbaar is in de stage en dat de stage goed is georganiseerd. NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal) 19/59

20 Uit de Keuzegids Hoger Onderwijs 2008 blijkt dat studenten positief oordelen over de inhoud van het programma (score 6,8 op 10-puntsschaal). Studenten waarderen de keuzeruimte eveneens met de score 6,8. De voorbereiding op de loopbaan wordt gewaardeerd met de score 7,4. Het panel stelt vast dat de opleiding een actueel en praktijkgericht programma aanbiedt die de studenten in staat stelt zich de benodigde kennis en vaardigheden eigen te maken. Ook oordeelt het panel positief over de aandacht voor onderzoeksvaardigheden. Het panel beoordeelt het facet als goed. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De SBL-competenties vormen het uitgangspunt voor het curriculum. Het Curriculumkader is hierop gebaseerd en vormt het brondocument voor de onderwijsontwikkelaars. Het kader voorziet ook in vakcompetenties. De programma s zijn vanaf augustus 2006 afgestemd op en afgeleid van het Curriculumkader. De SBL-competenties zijn per opleidingsfase nader gespecificeerd. Ook zijn per fase en per competentie deeltaken, kernen en kenmerken van de beroepssituatie geformuleerd. Deeltaken kunnen op drie verschillende manieren in het programma zijn opgenomen: als stage- en werkplektaken, waarbij de studenten de Competentiegids als uitgangspunt neemt; als reflectietaak, waarbij de student de handleiding SLB als uitgangspunt neemt en als studietaak, waarbij de student de programmahandleiding met modulebeschrijvingen als uitgangspunt neemt. In de beschrijvingen van de programmaonderdelen wordt steeds de relatie aangegeven met de te realiseren competenties. Elke modulebeschrijving start met het schetsen van de rode draad in de module. Daarna wordt een overzicht gegeven van te bereiken competenties en de leerdoelen. Onder het kopje wat wordt er van je verwacht? worden aan de beroepspraktijk ontleende deeltaken geformuleerd en wordt voor de student duidelijk gemaakt aan welke eisen hij moet voldoen. Het niveau van de opleiding komt tot uitdrukking in de koppeling van de niveaus van de Dublin descriptoren aan de verschillende fasen in de opleiding. Vanaf 2006/2007 is in de formulering van de leerdoelen per module een start gemaakt met een uniforme wijze van beschrijven, geënt op de Dublin descriptoren. Het Curriculumkader bevat overzichten ( dekkingsmatrixen ) waarin per opleidingsfase en per opleidingsvariant is aangegeven hoe de onderscheiden competenties en deeltaken in 20/59 NQA - visitatie Iselinge Hogeschool, Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (voltijd, deeltijd en duaal)