Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Transcriptie

1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Opleiding tot leraar Basisonderwijs, hbo-bachelor Locatie: Groenewoud Nijmegen Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 14 en 15 mei 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2008

2 2/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 30 Onderwerp 4 Voorzieningen 34 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 37 Onderwerp 6 Resultaten 41 Deel C: Bijlagen 45 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 46 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 54 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 55 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 3/61

4 4/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 5/61

6 6/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Pabo Groenewoud van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) te Nijmegen heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in maart 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 14 en 15 mei Het panel bestond uit: De heer G.J.H.M. Coppens (voorzitter, domeinpanellid); Mevrouw prof. dr. M.L.L. Volman (domeinpanellid); Mevrouw K. van Lieshout (studentpanellid); De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Naar aanleiding van het verzoek van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan de NVAO in november 2007 (brief AP/OKP/2007/46148) en de reactie van de NVAO daarop (brief NVAO/ /FV) is bijzondere aandacht besteed aan de kwaliteit van de panels voor de visitaties van de PABO-opleidingen. In verband daarmee heeft voorafgaand aan de visitaties overleg plaatsgevonden met de NVAO over de samenstelling van de panels voor deze visitaties. Tijdens dat overleg zijn de samenstelling van de panels en de kwaliteit van de panelleden besproken. Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 7/61

8 1.2 Inleiding De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) is in 1996 ontstaan na een fusie van de HEAO Arnhem, Hogeschool Gelderland en Hogeschool Nijmegen. De hogeschool verzorgt bachelor- en masteropleidingen in Arnhem en Nijmegen en telt ongeveer studenten en circa personeelsleden. Daarmee behoort de HAN tot één van de grotere hogescholen in Nederland. De HAN kent vier faculteiten en één academie. De bacheloropleiding tot leraar basisonderwijs wordt aangeboden bij de Faculteit Educatie (FE). De andere faculteiten zijn Gezondheidszorg, Gedrag en Maatschappij; Economie en Management; en Techniek. Binnen de FE zijn drie instituten gevormd. De Pabo Groenewoud in Nijmegen vormt samen met de Pabo Arnhem het Instituut Pabo. Daarnaast kent de FE de instituten ILS (Instituut voor leraar en school) en Opleidingskunde. De FE biedt onderwijs aan ruim studenten en heeft een personeelsomvang van circa 300 fte s. Pabo Groenewoud leidt studenten op voor het beroep leraar basisonderwijs. De opleiding wordt in de varianten voltijd en deeltijd aangeboden. De opleiding heeft per oktober studenten. Pabo Groenewoud heeft 141 medewerkers: 92 docenten (64,5 fte s), vier onderwijsassistenten, vijftien gedetacheerde stagebegeleiders en assessoren vanuit het werkveld en dertig onderwijsondersteunende personeelsleden. Het management van Pabo Groenewoud wordt geadviseerd door de Curriculumcoördinatiegroep (CCG) en de veldadviesraad. De CCG heeft een coördinerende taak ten aanzien van onderwijsontwikkeling en kwaliteitsborging. De CCG bestaat uit coördinatoren van de opleidingsfasen en varianten, de coördinator studieloopbaanbegeleiding en de coördinator opleidingen en veld. De coördinator kwaliteitszorg adviseert het CCG. Pabo Groenewoud onderscheidt vijf leergebieden die overeenkomen met de indeling van de leergebieden in het basisonderwijs: taal, rekenen/wiskunde, oriëntatie op je zelf en de wereld, kunsten en bewegingsonderwijs. Daarnaast zijn er deskundigheidsgroepen voor catechese, cultuurbeschouwing en pedagogiek en onderwijskunde. In de periode heeft Pabo Groenewoud een onderwijsvernieuwing doorgevoerd conform het hogeschoolbrede project HAN Onderwijs Flexibilisering (HOF). De centrale doelstellingen van HOF zijn: meer ruimte geven aan vraagsturing en aan individuele leerwegen van studenten, competentiegericht leren en competentietoetsen, organisatieontwikkeling (transparantie en doelmatigheid) Sinds 2005 vormen Pabo Arnhem en Pabo Groenewoud Nijmegen van de HAN één instituut. Daarbij profileert Pabo Groenewoud zich als een katholieke Pabo en Pabo Arnhem als een dialoog Pabo (oecumenisch). Doorgemaakte ontwikkelingen sinds de vorige visitatie zijn beschreven bij facet 5.2. De landelijke publicaties Koersen op Meesterschap (2004) en het Bestuurscharter Lerarenopleidingen Kwaliteit vergt keuzes (2006) hebben hierbij een rol gespeeld. 8/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in april 2008 inhoudelijk voor op het bezoek op 14 en 15 mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. Specifieke werkwijze PABO-visitaties 2008 Naar aanleiding van het verzoek van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan de NVAO in november 2007 is de visitatie uitgebreid met een extra bezoekdag. Tijdens deze extra dag is dieper ingegaan op het hbo-niveau, door middel van intensieve bestudering en bespreking van door studenten gemaakte werkstukken, toetsen, portfolio s et cetera. Bovendien zijn er extra afstudeerproducten bestudeerd. Er zijn extra NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 9/61

10 gesprekken gevoerd met (derde- en vierdejaars) studenten, docenten en externe begeleiders/beoordelaars. Tevens is er een extra gesprek gevoerd met docenten en externe begeleiders/beoordelaars over het gerealiseerde afstudeerniveau (zie bijlage 3: bezoekprogramma). Bij de bestudering van het studiemateriaal en tijdens de gevoerde gesprekken op beide dagen is bijzondere aandacht besteed aan de verhouding tussen de vakinhoud (kennisbasis) en de meer algemene didactiek. Tenslotte heeft het panel, zoals gebruikelijk, aandacht besteed aan de docent-studentratio, het aantal contacturen, het aantal door studenten bestede uren, het opleidingsniveau van de docenten en aan de verbeteringen sinds de vorige visitatie. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juni 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is uiteindelijk in oktober 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk is gebaseerd op dezelfde inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Variant Voltijd Deeltijd Onderwerp Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed Goed 6.2 Onderwijsrendement Goed Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Totaaloordeel De opleiding scoort op alle facetten van alle onderwerpen positief. Derhalve scoort de opleiding voor elk onderwerp positief. Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 11/61

12 12/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 13/61

14 14/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding gaat uit van de bekwaamheidseisen voor leraar primair onderwijs. De bekwaamheidseisen zijn geordend naar zeven competenties en gebaseerd op het profiel van een startbekwaam leraar (Bekwaamheidseisen leraren van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren, 2004), de zogenoemde SBL-competenties. De competenties zijn: - Inter-persoonlijk competent - Pedagogisch competent - Vakinhoudelijk en didactisch competent - Organisatorisch competent - Competent in het samenwerken met collega s - Competent in het samenwerken met de omgeving - Competent in reflectie en ontwikkeling De SBL-competenties zijn onder regie van de SBL tot stand gekomen. Daarbij is samengewerkt met leraren en andere belanghebbenden in het werkveld. De ontwikkeling is gestart met een internationale oriëntatie op en vergelijking van beroepsprofielen. In 2005 is het Landelijk Platform Beroepen in het Onderwijs (LPBO) geïnstalleerd. De oprichting van het LPBO hangt samen met de Wet op de Beroepen in het Onderwijs (Wet BIO), die op 1 augustus 2006 in werking is getreden. Het LPBO bestaat uit een voorzitter en dertien leden. De leden zijn afkomstig uit de geleding leraren, onderwijsondersteuners, schoolleiders en bestuur en management. Zij zitten op persoonlijke titel in het LPBO. Zij zijn zij door hun werkzaamheden en verdiensten representatief voor hun beroepsgroep (website LPBO). Het LPBO bewaakt onder ander de relevantie en actualiteit van de bekwaamheidseisen zoals geformuleerd in de Wet Beroepen in het Onderwijs (Wet BIO). De opleiding heeft de SBL competenties overgenomen en verder uitgewerkt in een beschrijving op drie niveaus: - Opleidingsbekwaam (aan het eind van de propedeuse) - Afstudeerbekwaam (einde van de kernfase) - Startbekwaam (einde afstudeerfase) In de studiewijzers van de voltijd- en deeltijdopleiding, het Opleidingskader en in het document Niveaubeschrijving Pabo Groenewoud zijn, aldus het panel, de bekwaamheidseisen door de opleiding in operationele termen uitgewerkt. De curriculumcoördinatiegroep (CCG) van de opleiding bewaakt de eindkwalificaties van de Pabo Groenewoud van de HAN. Dat doet zij mede door voeling te houden met regionale netwerken: de Veldadviesraad (VAR), contacten met basisscholen in de regio. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 15/61

16 De uitwerking van de landelijk vastgestelde bekwaamheidseisen is voorgelegd aan de Veldresonansgroep van de Pabo (VRG). Daarbij is gekeken naar diepgang, reikwijdte en niveau. De VAR is een adviesorgaan dat bestaat uit partners van het toeleverende en afnemende werkveld. De VAR houdt zich bezig met adviezen op strategisch niveau. De VRG is een adviesorgaan dat bestaat uit leraren uit het reguliere werkveld en is betrokken bij het uitvoeren van het beleid. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de VAR en VRG zijn betrokken bij de nadere uitwerking van de SBL competenties. Eens in de zes jaar onderwerpt de opleiding de doelstellingen aan een interne audit. De interne auditcommissie stelt in haar rapportage (Interne Audit Pabo Groenewoud, 2007) vast dat de opleiding aantoonbaar uitgaat van de landelijke eindkwalificaties. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft de bekwaamheidseisen van de leraar Primair Onderwijs vertaald in drie niveaus van beheersing. Daarbij gebruikt de opleiding de Dublin descriptoren als beschrijving van de kwalificaties van het bachelorniveau. In het document Niveaubeschrijving Pabo Groenewoud beschrijft de opleiding de professionele standaard waaraan een leraar in het basisonderwijs moet voldoen (niveau drie). De professionele standaard omvat vier onderdelen waarop de student professionaliteit moet tonen: - Kennis verwerven en kennis toepassen - Communiceren en presenteren - Mening vormen - Reflecteren en zelfsturend leren. Deze vier onderdelen heeft de opleiding nader omschreven en vergeleken met de Dublin descriptoren. De Dublin descriptoren zijn, aldus het panel, herkenbaar in de standaard opgenomen. In een bijlage bij het zelfevaluatierapport beschrijft de opleiding hoe de SBL-competenties en de Dublin descriptoren aan elkaar zijn gekoppeld. Zo beschrijft de opleiding op welke wijze de descriptor kennis en inzicht terugkomt bij alle zeven SBL-competenties. De student moet bijvoorbeeld theoretische en methodische kennis hebben op het gebied van (interculturele)communicatie, groepsdynamica (inter-persoonlijke competentie). Bij de pedagogische competentie gaat het om kennis op het gebied van opvoeding, leren en ontwikkelen en mogelijke belemmeringen in ontwikkeling en het leren. Bij de vakinhoudelijke en didactische competentie gaat het om kennis op het gebied van het fundament en leerinhoud van de vakken, didactiek en opbouw en samenhang van methodes. 16/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

17 De descriptor oordeelsvorming komt bijvoorbeeld terug in de competentie reflectie en ontwikkeling in de vorm van het maken van beredeneerde keuzes (gebaseerd op praktijkonderzoek en vanuit culturele en levensbeschouwelijke bepaaldheid) in de ontwikkeling van de eigen professionele bekwaamheid. Het panel stelt vast dat de opleiding het niveau van de eindkwalificaties adequaat heeft beschreven. De opleiding heeft de SBL-competenties en de professionele standaard uitgewerkt in drie niveaus. De niveaus zijn beschreven en geoperationaliseerd in waarneembaar gedrag (Niveaubeschrijving Pabo Groenewoud ). Bij de uitwerking van de niveaus is het werkveld van de opleiding betrokken geweest. Er is aantoonbaar een koppeling gelegd met de Dublin descriptoren. De niveau-indeling draagt bij aan het operationaliseren van het bachelorniveau en het toetsen en beoordelen ervan. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In facet 1.1 en 1.2 is reeds beschreven op welke wijze het werkveld betrokken is geweest bij het formuleren van de SBL-competenties en bij de uitwerking ervan in de professionele standaard van de opleiding. Dit betreft zowel de oriëntatie van de eindkwalificaties als het niveau ervan. Het werkveld is betrokken bij de formulering van de doelen via de VAR (vergadert vier keer per jaar) en de VRG (vergadert zes keer per jaar). De relatie met de omgeving is vastgelegd in het werkveldbeleid (Beleidsplan Werkveld Instituut Pabo HAN, ). Hierin beschrijft de opleiding hoe zij de relatie met het veld vorm gaat geven in de periode , met name gericht op de stage en het Opleiden in de School. Naast het directe overleg met het regionale werkveld is er ook in landelijk verband overleg met het beroepenveld: VELON, Bestuurlijk Overleg Lerarenopleidingen. Landelijk Overleg Pabo s (LOBO). Pabo Groenewoud heeft een missie geformuleerd van waaruit zij werkt aan de ontwikkeling van studenten, medewerkers, het curriculum en de organisatie. De missie beschrijft de eigen identiteit van de opleiding en geeft kleur aan de SBL-competenties. De opleiding formuleert dit in vijf kenmerken (waarden): - Het is de persoon die ertoe doet. Dit staat voor betrokkenheid op de ander, aandacht voor de ander, recht van een ieder zijn eigen weg te mogen zoeken en te gaan. Studenten en medewerkers werken op een respectvolle en professionele wijze samen. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 17/61

18 - Leren doe je zelf en samen. Dit staat voor een actieve houding, initiatief tonen, op zoek gaan naar verschillende bronnen, combineren van denken en doen, het werken in teams (docenten) en basisgroepen (studenten) en begeleiding van (groeps)processen. - Ruimte om te creëren. Deze waarde staat voor een veilige leeromgeving, leren met vallen en opstaan. De Pabo gaat uit van katholieke waarden van hoop en vergeving. Dit draagt bij aan het scheppende vermogen van medewerkers en studenten en tot vernieuwing, experimenteren, onderzoeken en verbetering van het onderwijs. - Diepgang en kwaliteit. Dit staat voor theoretische diepgang en het creëren van een diepere betrokkenheid. - Betrokkenheid op de samenleving. Dit staat voor relaties met de buitenwereld zoals stagescholen, opleidingsscholen, educatieve instellingen, samenwerking met Europese partners en een genuanceerde kijk op een diverse samenleving. De opleiding heeft de SBL-competenties, de professionele standaard en haar missie samengebracht in een holistisch beeld. Een beschrijving van wat een leraar in opleiding op een bepaald niveau moet kunnen laten zien op het gebied van waarnemen, denken en doen. Dit (beroeps)beeld is beschreven in de vorm van een fictieve student Gijs, die uiteindelijk als startbekwaam leraar de opleiding verlaat. Het panel stelt op basis van gesprekken met studenten en het werkveld vast dat Gijs een zeer goed hulpmiddel is om de abstracte SBL-competenties concreet te maken. Het panel ziet in Gijs een leerkracht die bij de tijd is en vaardig is om als beginnend beroepsbeoefenaar te starten. Een bijzondere doelstelling voor Pabo Groenewoud is de bijdrage aan het Nationaal Actieplan Verbreding Techniek Basisonderwijs (VTB). De Pabo schoolt in het kader van dit plan 300 leraren basisonderwijs in onderzoekend leren. Er wordt extra aandacht besteed aan wetenschap en techniek. Driehonderd studenten zullen in het profiel wetenschap en techniek opgeleid worden. Een leerlijn onderzoekende houding en wetenschap en techniek wordt ontwikkeld in de majorfase. Tijdens het visitatiebezoek werd gewerkt aan de eerste concepten van deze leerlijn. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. 18/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

19 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding maakt gebruik van vakliteratuur. Een overzicht is verstrekt in de vorm van een literatuurlijst. De literatuurlijst wordt aangevuld met readers waarin actuele artikelen over de beroepspraktijk en onderzoeksresultaten worden gebundeld. De literatuurlijst wordt jaarlijks in de deskundigheidsgroepen geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. De kwaliteit van de gebruikte literatuur is, aldus het panel aan de maat. In de toetsing is, aldus de opleiding, de mate waarin de student gebruik heeft gemaakt van relevante vakliteratuur en de actualiteit ervan een belangrijk criterium. Uit gesprekken met studenten blijkt dat de beoordeling op het gebruik maken van vakliteratuur in werkstukken en stageverslagen een steeds belangrijker plaats heeft gekregen in de feedback. Het uitgangspunt van de opleiding (voltijd en deeltijd) is, dat de beroepspraktijk leidend is bij de inrichting van het curriculum. De opleiding heeft het curriculum gestructureerd rond zes kenmerkende beroepstaken van de leraar (de verkorte deeltijd kent twaalf beroepstaken): - Lesgeven; - Begeleiden van lerenden; - Ontwerpen van leerarrangementen; - Bijdragen aan de schoolorganisatie; - Vieren (hierin komt vooral de levensbeschouwelijke identiteit van de Pabo tot uiting); - Samenwerken met ouders. In elke beroepstaak komen meerdere SBL-competenties aan bod. Een beroepstaak is een realistische beschrijving van een taak van een leraar. Het panel heeft lesmateriaal ingezien en stelt vast dat het onderwijs praktijkgericht is. Interactie met de beroepspraktijk is aldus het panel sterk in het programma verweven. Dat blijkt uit de volgende observaties. Elk semester besteedt de student ten minste 25% van de opleidingstijd aan een stage op een stageschool of opleidingsschool, in een project van een relevante beroepsorganisatie of in een minorstage. Studenten rouleren in de verschillende stagevarianten en komen zo vele typen van onderwijspraktijk tegen. De opleiding maakt gebruik van gastdocenten voor het verzorgen van colleges of workshops over bijvoorbeeld de zorgstructuur op een basisschool of de schoolorganisatie. Praktijksituaties worden in workshops besproken en geanalyseerd. Tot slot kunnen studenten werken aan ontwikkelvragen die scholen hebben geformuleerd. Ontwikkelvragen worden verzameld door het projectbureau en studenten worden begeleid door een inhoudelijk deskundige docent. Voorbeelden zijn taalontwikkeling in groep drie en het maken van educatief materiaal voor de tussenschoolse opvang. De opleiding is recent gestart met het opzetten van een expertisecentrum Wetenschap en Techniek om de onderzoekende houding van kinderen (en studenten) te stimuleren. In het kader van dit project wordt gewerkt aan het opzetten van een leerlijn onderzoekende houding en onderzoeksvaardigheden. Het lectoraat zal hier een bijdrage aan leveren. Het panel stelt vast dat de opleiding inspeelt op actuele ontwikkelingen in het vakgebied zoals het project Wetenschap en Techniek, het ontwikkelen van een leerlijn cultuureducatie, aandacht voor onderwijs aan kinderen met een verstandelijke handicap en de ketenbenadering in de jeugdzorg. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 19/61

20 In de beroepstaken en de stages komt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden aan bod zoals lesgeven, klassenmanagement en communicatie met collega s en ouders. In de opleidingswijzers is per beroepstaak goed beschreven om welke vaardigheden het gaat. De opleiding heeft in het document De kennisbasis voor de Han-Pabo, 2007 de kennisbasis van de student als toekomstig leraar beschreven. De Body of Knowledge krijgt, aldus de opleiding, veel aandacht in het programma. Het panel heeft dit document ingezien en stelt vast dat er een start gemaakt is met het beschrijven van de kennisbasis. Het is, aldus het panel, een goede aanzet voor verdere ontwikkeling. Theorie is gerelateerd aan acht inhoudelijke leerlijnen: rekenen/wiskunde, taal, oriëntatie op jezelf en de wereld, kunsten, cultuurbeschouwing, levensbeschouwing/catechese, pedagogiek/onderwijskunde en bewegingsonderwijs. De kennisbasis voor deze leerlijnen is globaal beschreven in de vorm van kennisvereisten waarover een leerkracht primair onderwijs moet beschikken om bekwaam te kunnen handelen. Dit veronderstelt kennis van de leerinhouden van de schoolvakken, kennis van het leren en kennis van de leerling. De SBL-competenties en de kerndoelen van het primair onderwijs hebben gediend als leidraad voor de kennisbasis. Door middel van een kennistoets wordt de kennisbasis van de acht leerlijnen getoetst. De student volgt een minor van 30 EC. Dit kan een verdiepende, verbredende, vrije of doorstroom minor zijn van de Pabo, maar ook een minor van de HAN of een andere hogeschool in binnen- of buitenland. Minoren zijn onder andere Special Needs, groepsleerkracht vmbo, wetenschap en techniek, kunst en cultuur en internationalisering (Studie/stage in het Buitenland). Een subcommissie van de examencommissie (de commissie minoren) beoordeelt de aanvragen van studenten van de vrije minoren. Uitgangspunt is dat de minor moet passen binnen het competentieprofiel van de opleiding. De opleiding werkt samen met 23 scholen in de opleidingsroute Opleiden in de school. De scholen en de opleiding leggen samen vast wat zij van belang vinden in de inhoud van de opleiding en hoe de leeromgeving voor de student er op de leerschool uit moet zien. Basisschool en Pabo Groenewoud zijn op deze wijze partners in het opleiden van leraren basisonderwijs. Honderd studenten uit de kernfase van de opleiding worden er op dit moment via dit traject opgeleid. Studenten volgen hetzelfde opleidingsprogramma (inclusief toetsing) als andere studenten. Er wordt in dit traject specifiek aandacht besteed aan schoolspecifieke vragen. De opleiders in de school nemen bepaalde onderdelen van de begeleiding op zich (worden daartoe opgeleid). Het beleid met betrekking tot Opleiden in de School (OiS) wordt ontwikkeld door de Beleidsgroep OiS. De beleidsgroep bestaat uit vertegenwoordigers van het werkveld en de Pabo. Er wordt gewerkt aan het beschrijven van taken en verantwoordelijkheden van de opleidingsschool en Pabo, professionalisering van de begeleiding van studenten en het opleiden van leraren. De opleiding besteedt in het curriculum aandacht aan internationalisering via het uitvoeren van een minor met een studie of stage in het buitenland bij partnerinstellingen of op een basisschool. Studenten moeten hiertoe in een POP aangeven aan welke beroepstaken ze in het buitenland gaan werken. Middels het portfolio moeten studenten 20/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

21 hun ontwikkeling kunnen aantonen. De buitenlandstage / -studie maakt deel uit van de summatieve competentietoets. In het studiejaar volgden 95 studenten een studie of stage in het buitenland (60% van de derdejaars studenten). Voor studenten uit het buitenland biedt Pabo Groenewoud de cursus Tomorrow s Education Today aan (studie en stage). Jaarlijks nemen hier 25 studenten aan deel. Studenten maken naar het oordeel van het panel in het algemeen weinig gebruik van (internationale) wetenschappelijke literatuur. Het panel stelt vast dat er een aanzet is gegeven voor het ontwikkelen van een onderzoekslijn en het ontwikkelen van een Body of Knowledge. Uit gesprekken met docenten blijkt dat er voortvarend gewerkt wordt aan de ontwikkeling van deze projecten. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft in een drietal overzichten de relatie tussen de SBL-competenties en de beroepstaken weergegeven. In het opleidingsprogramma worden zes beroepstaken onderscheiden. Het onderwijsaanbod onder deze beroepstaken is vormgegeven in verschillende onderwijseenheden. Beroepstaak SBL-compententies Interpersoonlijk Pedagogisch Vakinhoudelijkdidactisch Organisatorisch Collega's Omgeving Reflectie en ontwikkeling Lesgeven (en trainen) XXX XXX XXX KO XXX XX X XXX Begeleiden van lerende(n) XXX XXX XXX X XXX XX XXX Ontwerpen van leerarrangementen X XXX XXX KO XXX XXX XX XXX Bijdragen aan de onderwijsorganisatie XXX X XXX KO XXX XXX XXX XXX Vieren XXX XXX XXX XXX XXX XX XXX Samenwerken met ouders/verzorgers XXX X XX XX X XXX XX XXX: zeer relevant; XX: matig relevant; X: weinig relevant., KO: Deze competentie moet als knockoutcompetentie behaald zijn om de studiepunten bij de betreffende beroepstaak te kunnen verzilveren. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 21/61

22 Het bovenstaande schema geeft een globaal overzicht van hoe de eindkwalificaties van de opleiding zijn vertaald naar het programma (de beroepstaken). In de opleidingswijzers van de verschillende fasen is weergegeven welke leerdoelen er bij welke beroepstaak horen. Hoe deze leerdoelen zijn verwerkt naar onderwijseenheden is uit de opleidingswijzers niet op te maken. In een tweede schema (Toetsprogramma Pabo Groenewoud Nijmegen) geeft de opleiding een overzicht van hoe de eindkwalificaties zijn vertaald naar het toetsprogramma (per beroepstaak). Het schema geeft antwoord op de vraag: waar in het toetsprogramma wordt wat getoetst en op welk niveau? Waar de student in het programma wat leert en op welk niveau is, aldus het panel, moeilijk te traceren in de opleidingswijzers en het Toetsprogramma Pabo Groenewoud Nijmegen. In het zelfevaluatierapport geeft de opleiding een globaal overzicht van relatie tussen de niveaus van de opleiding (opleidingsbekwaam, afstudeerbekwaam en startbekwaam) en het programma (voltijd en deeltijd). De opleiding toont, aldus het panel, globaal aan dat de eindkwalificaties in het programma zijn verwerkt. De relatie tussen leeractiviteit en eindkwalificatie is vaak impliciet wel te leggen: enerzijds via het toetsplan en anderzijds via de relatie tussen de competenties en beroepstaken. Om deze reden komt het panel tot het oordeel voldoende. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft in het programma een verticale en horizontale samenhang aangebracht tussen de programmaonderdelen. De verticale samenhang wordt gerealiseerd door vijf opleidingslijnen: - De competentielijn: toenemend niveau van beheersing van de competenties. De niveaus zijn per fase beschreven. De beroepstaken nemen in de loop van de studie toe in complexiteit; - De studieloopbaanbegeleidingslijn: de student wordt tijdens zijn studie begeleid en gecoacht door een studieloopbaanbegeleider. Van de student wordt verwacht dat hij een toenemende mate van eigen initiatief en zelfsturing laat zien. - De vakinhoudelijke leerlijn: leergebieden zijn de vijf domeinen van de kerndoelen van het primair onderwijs. Daarnaast zijn van belang pedagogiek, onderwijskunde, cultuurbeschouwing en levensbeschouwing/catechese; - De stagelijn: in deze lijn geven stagekaarten de relatie aan tussen theorie en praktijk. Per semester is beschreven hoe de inhoud van het semester is vertaald naar de stage. Per semester loopt een student stage (jonge kind of oudere kind). Op de opleiding en in de stage staan dezelfde beroepstaken centraal en wordt de inhoud afgestemd op de specifieke leeftijdsgroep waarbij de student stage loopt. 22/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

23 - De toetslijn: in deze lijn laat de student zien hoe ver hij gevorderd is in het verwerven van de competenties. De lijn in het toetsen is voor de kernfase vastgelegd in het toetsboek. Hierin is vermeld welke toetsonderdelen samenhangen met welke summatieve competentiebeoordeling. Voor de propedeuse is een toetsboek in ontwikkeling. De horizontale samenhang wordt gestructureerd via de beroepstaken. De beroepstaak is leidend voor de inhoud van de onderwijseenheden. Per beroepstaak wordt bepaald welke relevante elementen van de opleidingslijnen worden geselecteerd voor verwerking in de onderwijseenheden. In de begeleidingsbijeenkomsten met de SLB'er wordt de samenhang in het programma toegelicht. In deze bijeenkomsten en in de vaklessen worden stage-ervaringen ingebracht en besproken. De curriculum coördinatiegroep is verantwoordelijk voor het tot stand brengen van samenhang in het programma. De kernteams zijn verantwoordelijk voor het realiseren van de samenhang tijdens de uitvoering van het programma. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de samenhang in het programma onderwerp is van regelmatige evaluatie. Studenten zijn zeer tevreden over de samenhang tussen de stage en het opleidingsprogramma en iets minder tevreden (maar wel tevreden) over de samenhang tussen beroepstaken en vakken (streefnorm voor tevredenheid is 3,0 op een vijfpuntsschaal). De toetslijn wordt door studenten niet als een samenhangend geheel gezien. Toetsen worden gezien als losse onderdelen en niet in relatie met de beroepstaken. De opleiding heeft maatregelen genomen (toetsboeken) om dit te verbeteren. Het panel stelt vast dat de samenhang in het programma goed is doordacht en in gesprekken met studenten blijkt dat studenten samenhang ervaren in het programma. De samenhang tussen toetsen en beroepstaken wordt versterkt en/of beter toegelicht in de toetsboeken. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding wil een studeerbaar programma realiseren en doet dit door: - het programma zodanig in te richten dat het ruimte biedt aan zowel studenten die meer uitdaging nodig hebben als aan studenten die langer over hun competentieontwikkeling doen. - het tegengaan van studievertraging door per fase toelatingscriteria te gebruiken. Dit voorkomt dat studenten in een bepaalde fase nog te veel bezig zijn met het wegwerken van achterstanden die zijn ontstaan in een vorige fase. - het zodanig plannen van het onderwijs en de toetsen dat er een evenredige studiebelasting ontstaat. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 23/61

24 De flexibiliteit in het programma (voltijd) ontstaat door twee startmomenten aan te bieden (september en februari). De deeltijd start in september en bij voldoende aanmeldingen ook in februari. Ook minoren worden twee keer per jaar aangeboden. Studenten die meer aan kunnen of meer uitdaging willen kunnen hierdoor meer onderdelen combineren. De afstudeerfase kent een flexibele instroom: zeven keer per jaar kan er een afstudeergroep gestart worden. De opleiding kent toelatingscriteria voor de kernfase, de minor en de afstudeerfase. De criteria staan beschreven in het OER en de opleidingswijzers. De propedeutische fase wordt afgesloten met een studieadvies (positief, positief onder voorwaarden, negatief onder voorwaarden en bindend). Een bindend negatief advies wordt afgegeven op grond van te weinig behaalde studiepunten en/of het niet behalen van de landelijke reken- en/of taaltoets. Halverwege het eerste jaar wordt een voorlopig advies uitgebracht. Een student kan een voorlopig negatief advies krijgen aan het eind van het eerste jaar, maar zijn studie wel vervolgen, mits hij voldaan heeft aan bepaalde eisen van studievoortgang. Als de student aan het eind van het tweede jaar de propedeuse niet heeft behaald, krijgt hij alsnog een negatief bindend studieadvies. De student mag pas deelnemen aan summatieve toetsen op niveau 2 als hij de propedeuse heeft gehaald. Het panel stelt vast dat de criteria voor het bindend negatief advies ruim zijn beschreven. Per student wordt bepaald wat in zijn situatie een aanvaardbaar studierendement is. Harde criteria zijn: het niet behalen van de landelijke reken- en/of taaltoets, twee onvoldoendes voor de stage, niet voldoen aan de participatieplicht. Met studenten die een voorwaardelijk advies (positief of negatief) krijgen, wordt in een studiecontract vastgelegd aan welke eisen zij moeten voldoen aan het eind van het tweede jaar. Deze eisen maken onderdeel uit van het portfolio en worden besproken in de voortgangsgesprekken met de SLB er. Studenten moeten toelating aanvragen tot de afstudeerfase bij de examencommissie. In de opleidingswijzer van de afstudeerfase is de aanvraagprocedure beschreven en zijn de criteria voor toelating vermeld. De opleiding wil hiermee voorkomen dat studenten te veel bezig zijn met het wegwerken van achterstanden tijdens de afstudeerfase. Voor de planning van het onderwijsprogramma (inclusief stageperioden) en de toetsplanning zijn procedures vastgesteld en afspraken gemaakt over roostering, toetsmomenten, maken van opdrachten. Het toetsrooster is aan het begin van het studiejaar bekend voor zowel de voltijd als de deeltijd. Het toetsrooster wordt gepubliceerd op Insite (het intranet van de Pabo). Studenten die langer dan gemiddeld doen over het ontwikkelen van hun competenties krijgen extra begeleiding in de vorm van studiebegeleidingsgroepen (in de voltijd wekelijks en in de deeltijd minder frequent). In deze groepen wordt gewerkt aan het wegwerken van de achterstanden. De opleiding biedt een training studievaardigheden aan voor studenten die moeite hebben met het zelfstandig plannen van hun studie. De opleiding gaat uit van een studiebelasting van 40 uur voor voltijdstudenten en uur voor deeltijdstudenten. Het aantal contacturen (onderwijsactiviteiten, toetsing en stage) is voor de voltijd ten minste 20 uur per week en voor de deeltijd ten minste 10 uur 24/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

25 per week. Uit een overzicht blijkt dat de opleiding dit voor zowel de voltijd als de deeltijd ruim realiseert over de vier opleidingsjaren van beide varianten. Uit evaluaties blijkt dat de studenten sinds 2002 tevreden zijn over de studielast (75% vindt de opleiding te doen in de tijd die er voor staat). Studenten zijn echter minder tevreden over de mogelijkheid om hun eigen studietempo te realiseren. Vanaf 2005 neemt de tevredenheid op dit punt af. De tevredenheid over de ervaren studielast neemt af van 3,1 naar 2,7 in Voltijdstudenten geven aan 45 uur per week aan de studie te besteden en deeltijdstudenten 32 uur per week. Hiermee voldoet de opleiding niet aan haar eigen doelstelling met betrekking tot de studiebelasting. De opleiding analyseert de hoge studiebelasting. Uit exitonderzoek onder uitvallers blijkt dat 27% de zwaarte van de opleiding noemt als belangrijkste reden de studie te staken. Het panel stelt vast dat de opleiding als zwaar ervaren wordt. Het panel beoordeelt dit in principe positief. De opleiding slaagt er in de beschikbare studietijd van studenten volledig te benutten. Weliswaar ligt de werkelijke studiebelasting iets boven de eigen doelstelling van de opleiding, maar de opleiding gaat na hoe zij de werkelijke studiebelasting bij kan stellen naar het normniveau. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het havo-diploma, vwo-diploma of een diploma mbo 4 geven toegang tot de opleiding. Studenten die ouder zijn dan 21 jaar en niet beschikken over de juiste vooropleiding kunnen toegelaten worden na het met succes afsluiten van een toelatingsonderzoek. Ook buitenlandse studenten kunnen worden toegelaten, mits zij beschikken over een diploma dat gelijkwaardig is aan het havo-diploma en het staatsdiploma Nederlands als tweede taal. De voltijdopleiding is specifiek gericht op de instroom van havo, vwo en mbo. De deeltijd is gericht op studenten van 21 jaar of ouder met de juiste vooropleiding of via toelatingsonderzoek. In de deeltijd kunnen ook studenten instromen met een afgeronde bachelor- of masteropleiding. Deze studenten doorlopen de deeltijd in twee en een half tot drie jaar (verkorte deeltijd). De opleiding biedt studenten de mogelijkheid een half jaar voor ze starten met de studie een zelfstudietraject te volgen. Studenten kunnen hiermee het kennisniveau van rekenen, taal, natuuronderwijs, aardrijkskunde, ICT, kunsten en geschiedenis op het juiste niveau brengen. De zelfstudie wordt afgesloten met tentamens. Vooral deeltijdstudenten maken van dit aanbod gebruik. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 25/61

26 Studenten maken aan het begin van de studie een reken- en taaltoets. Halen zij de toets(en) niet dan kan er nog twee keer herkanst worden in het eerste jaar. Voor herkansers is er een speciaal ondersteuningsaanbod rekenen en taal. Er is ook een aanbod van cursussen rekenen en taal aan het eind van de zomervakantie (summer course). Naast rekenen en taal zijn ook de eigen vaardigheid voor natuuronderwijs, aardrijkskunde, geschiedenis, kunsten en ict van belang. Studenten moeten beschikken over voldoende kennis op deze terreinen. Het behalen van deze toetsen is voorwaardelijk voor het behalen van het propedeutisch getuigschrift. Voor al deze vakken is er een ondersteuningsaanbod. De opleiding wil de doorstroom van mbo naar hbo verbeteren. Daartoe ontwikkelt zij met ROC Nijmegen een doorlopende leerlijn educatie (DOLED). Het panel beoordeelt dit positief. Om de beginsituatie van studenten te bepalen wordt in de voltijd en de verkorte deeltijd een startassessment afgenomen. Het startassessment biedt studenten zicht op de niveaueisen en de werkwijze van de opleiding. Het startassessment gaat aldus de opleiding in de toekomst gebruikt worden om passende trajecten voor studenten te ontwerpen en/of een extra ondersteuningsaanbod. Uit evaluaties blijkt dat 87% van de studenten het startassessment zinvol vond (gemiddelde score 4,3). De Pabo onderzoekt of het startassessment uitgebouwd kan worden naar een procedure voor erkenning van verworven competenties (EVC). Dit wordt in het breder kader van het HAN EVC-beleid opgenomen. Uit evaluaties blijkt dat studenten positief zijn over de inhoud en het niveau van het programma (respectievelijk 80% en 76%). 75% van de studenten vindt dat het niveau aansluit bij de eigen kennis, ervaringen en vaardigheden. De opleiding heeft de Code of Conduct ondertekend. Het panel stelt vast dat het instroombeleid goed is doordacht en dat dit ook door de studenten als positief wordt beoordeeld. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding bestaat uit een major gedeelte van 210 EC en een minor gedeelte van 30 EC. De major bestaat uit drie fasen: propedeusefase (60 EC), hoofdfase (90 EC) en afstudeerfase (60 EC). 26/61 NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt)

27 Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het programma van de opleiding is ingericht naar de doelen van het hogeschoolbrede project HAN Onderwijsflexibilisering (HOF). HOF heeft als kenmerken: meer ruimte voor individuele leerroutes, competentiegericht, beroepsgericht onderwijs en een transparant en doelmatig onderwijsaanbod. De uitgangspunten van dit model zijn beschreven in het document HAN-chassis De opleiding heeft in lijn met het HAN-chassis de volgende uitgangspunten geformuleerd: werkt vanuit realistische, complexe beroepstaken en ondersteunt de student bij de integratie van theorie en praktijk, leert de student om zijn eigen ontwikkeling te sturen, stelt de student centraal (flexibel en adaptief onderwijs afgestemd op de leerbehoefte, leerstijl, ambitie en voorkeuren van de student), het onderwijs is competentiegericht. Het didactisch concept van de opleiding is uitgewerkt in het document Visie op competentiegericht leren, opleiden en begeleiden, Daaruit blijkt dat de opleiding uitgaat van de beroepspraktijk (leren in en van de praktijk): competenties leert men door te doen, door zelf kritisch te zijn, door feedback van anderen. Een hulpmiddel voor reflectie en zelfreflectie is de professionele standaard. De opleiding streeft naar studenten die zelf sturing geven aan hun competentieontwikkeling. De opleiding begeleidt studenten in het ontwikkelen van competenties via een programma-aanbod naar een programma dat in grote lijnen is samengesteld door de student zelf. De opleiding beoordeelt het ontwikkelproces van de competenties én het eindresultaat. Werkvormen die bij dit concept passen zijn: opdrachten in het kader van realistische beroepstaken en stages, oefenen van beroepsvaardigheden (trainingen), hoorcolleges, lessen en practica. Begeleidingsbijeenkomsten (SLB) waarin stage-ervaringen worden besproken en beroepsvaardigheden getraind. Onderzoeksvaardigheden worden geoefend en onderzoek wordt in de kernfase uitgevoerd gedurende de stage. Resultaten worden in een conferentie aan elkaar gepresenteerd. In de afstudeerfase staat de stage centraal (drie tot vier dagen per week). Het onderwijsaanbod bestaat in deze fase uit zelfstudie, afstudeerkringen en begeleidingsbijeenkomsten met medestudenten en de SLB er. Dit laatste gebeurt in de vorm van intervisie. Het Persoonlijk Ontwikkelplan (POP) is in dit stadium een belangrijk instrument om het leren te sturen en de vorderingen aan te tonen. Het panel stelt vast dat zowel in de voltijd als deeltijdvariant de praktijkervaringen input zijn voor het leerproces van de student. Daarbij wordt een mix van werkvormen gebruikt die passen bij de uitgangspunten van de opleiding. Uit de evaluaties blijkt dat studenten positief oordelen over de mate waarin zij aangespoord worden zelfstandig te leren (in de afgelopen vijf jaar steeds meer dan 80% positief). De evaluatie-items die hier op betrekking scoren tussen de 3,3 en 3,9 op een vijfpuntsschaal. NQA - visitatie HAN, hbo-bacheloropleiding Pabo Groenewoud Nijmegen (vt/dt) 27/61