Perioperatieve zorg voor de oudere patiënt
|
|
- Heidi Dijkstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 capita selecta Perioperatieve zorg voor de oudere patiënt E.Blommers, M.Klimek, J.Klein en P.G.Noordzij Bijna 60% van de Nederlanders die een operatie moeten ondergaan, is ouder dan 65 jaar. Deze patiëntengroep heeft een verhoogd risico op ernstige perioperatieve complicaties, zoals myocardinfarct, pneumonie of delier, met als gevolg een verlengde ziekenhuisopname of sterfte. Bij de preoperatieve evaluatie van de patiënt schat men het perioperatieve risico in aan de hand van de mate van fysiologische veroudering, de uitgebreidheid van pathofysiologische risicofactoren, het type operatie en de uitkomsten van aanvullend onderzoek. Het type anesthesie, het vochtbeleid en de pijnstilling hebben een belangrijke invloed op de uitkomst voor en de beleving van de patiënt. Nieuwe ontwikkelingen in de perioperatieve zorg voor de oudere patiënt zijn minimaal invasieve chirurgie, postoperatieve anesthesiologische visites en vroege geriatrische consultatie; deze zijn bedoeld om het postoperatieve herstel te versnellen. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152: Over ruim dertig jaar zal de vergrijzing in Nederland haar hoogtepunt bereiken. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek zal een kwart van de geschatte 17 miljoen inwoners dan 65 jaar of ouder zijn. Van de totale Nederlandse populatie ondergaat jaarlijks 4% een chirurgische ingreep, waarvoor opname in het ziekenhuis noodzakelijk is. Bijna 60% van deze chirurgische patiëntengroep is ouder dan 65 jaar. Oudere patiënten hebben een verhoogd operatierisico. Enerzijds hangt dit samen met de fysiologische veroudering, die gepaard gaat met een verminderd vermogen van de orgaansystemen van het lichaam om te reageren op stressvolle situaties. Anderzijds gaat een hogere leeftijd gepaard met een hogere incidentie van pathofysiologische processen, die zich als perioperatieve risicofactoren manifesteren. preoperatieve risicofactoren Cardiovasculaire complicaties. Veroudering van het cardiovasculaire systeem kenmerkt zich door een afname in elasticiteit van hart en bloedvaten en een verminderde respons op stimulatie van β-adrenerge receptoren in het myocard. 1 De ventrikelfunctie is afhankelijk van een adequate atriale contractie en een normale vulling van het vaatbed. Oudere patiënten reageren sterker op veranderingen in circulerend volume en hebben een verhoogd risico op vooral diastolisch hartfalen. Erasmus MC-Centrum, afd. Anesthesiologie, H 12 Noord, Postbus 2040, 3000 CA Rotterdam. Mw.E.Blommers en hr.dr.p.g.noordzij, artsen in opleiding tot anesthesioloog; hr.dr.m.klimek, anesthesioloog-intensivist; hr.prof.dr.j.klein, anesthesioloog. Correspondentieadres: hr.dr.p.g.noordzij (p.g.noordzij@erasmusmc.nl). Cardiovasculaire complicaties, zoals myocardinfarct, ritme stoornissen en hartfalen, zijn in 25-30% van de gevallen de oorzaak van perioperatieve morbiditeit en sterfte. 2 Men kan inschatten of het risico op deze complicaties verhoogd is op basis van klinische risicofactoren en het type chirurgische ingreep (tabel 1 en 2). Bij patiënten met een verhoogd risico kan men met behulp van aanvullende tests de uitgebreidheid van het coronairlijden verder in kaart brengen (figuur). In een gerandomiseerde studie met 510 patiënten voor electieve vaatoperaties gaf preoperatieve coronaire revascularisatie geen vermindering van postoperatieve myocardschade (12 versus 14% bij patiënten zonder preoperatieve coronaire revascularisatie; p = 0,37) en ook geen vermindering van sterfte (22 versus 23%; p = 0,92). 3 Bij patiënten met preoperatief aantoonbare ischemie die een vaatoperatie moeten ondergaan, wordt perioperatieve toediening van bèta blokkers aanbevolen. 4 Echter, in een recente multicentrische studie van 8351 patiënten met één of meer cardiale risicofactoren die een niet-cardiale ingreep met een hoog risico ondergingen, hing perioperatieve behandeling met meto prolol samen met een hogere sterfte door beroerte en hypotensie. 5 Pulmonale complicaties. Ouderen hebben een zwakkere cere brale ademhalingsprikkel en een afgenomen elasticiteit van thorax en longen. 6 Een lager hartminuutvolume en een verminderde functie van het longparenchym leiden tot een hogere alveolair-arteriële zuurstofgradiënt, waardoor de patiënt een verhoogd risico heeft op hypoxie en snelle uitputting bij toenemende ademarbeid. De capaciteit voor respiratoire compensatie is beperkt. Postoperatieve pulmonale complicaties, zoals pneumonie, exacerbatie van chronische obstructieve longaandoeningen (COPD) en respiratoir falen, komen frequent voor 1513
2 tabel 1. Klinische risicofactoren voor perioperatieve cardiale complicaties* hoog risico acuut coronair syndroom recent myocardinfarct met aanwijzingen voor resterende myocardiale ischemie gedecompenseerd hartfalen klinisch relevante aritmieën hooggradig atrioventriculair blok symptomatische ventriculaire aritmieën bij bestaand coronairlijden ongecontroleerde supraventriculaire aritmie ernstig cardiaal kleplijden gemiddeld risico lichte angina pectoris myocardinfarct in de voorgeschiedenis met pathologische Q-golf op het ecg hartfalen in de voorgeschiedenis diabetes mellitus (voornamelijk type 1) nierfunctiestoornissen laag risico ouderdom afwijkend ecg (ritme anders dan sinusritme, linkerventrikelhypertrofie, ST-segmentafwijkingen, bundeltakblok) lage functionele capaciteit beroerte of transient ischaemic attack (TIA) in de voorgeschiedenis ongecontroleerde hypertensie *Cardiale complicaties: cardiale dood en niet-fataal myocardinfarct. Recent is hier gedefinieerd als > 7 dagen, < 1 maand geleden. tabel 2. Risicofactoren voor cardiale complicaties* bij niet-cardiale chirurgische ingrepen, ingedeeld naar risicogrootte hoog spoedeisende chirurgische ingrepen, voornamelijk bij ouderen operaties van de aorta of de grote vaten perifere vaatoperaties electieve langdurige operaties met grote hemodynamische veranderingen gemiddeld carotisoperaties hoofd- en halsoperaties abdominale en intrathoracale operaties orthopedische operaties prostaatoperaties laag endoscopische operaties oppervlakkige operaties cataractoperaties mammaoperaties *Cardiale complicaties: cardiale dood en niet-fataal myocardinfarct. Kwantificering van het risico op cardiale complicaties: hoog: 5%; gemiddeld: < 5%, 1%; laag: < 1%. en leiden tot een langere ziekenhuisopname en verhoogde sterfte. De belangrijkste risicofactoren zijn ouderdom (> 60 jaar), roken, COPD, hartfalen, verminderde inspanningstolerantie, hogere ASA-score (dit is een systeem van de American Society of Anesthesiologists om het risico op complicaties uit te drukken), thoraco-abdominale operaties, langdurige ingrepen (> 3 tot 4 uur), algehele anesthesie en spoedeisende operaties. 7 De waarde van preoperatieve longfunctietests en bloedgasanalyse is controversieel en is beperkt tot patiënten die een, al dan niet partiële, longresectie moeten ondergaan. Belangrijke pre-, intra- en postoperatieve interventies die de kans op pulmonale complicaties kunnen verminderen, staan vermeld in tabel 3. Metabole complicaties. Bij veroudering wordt de niermassa kleiner en verminderen de renale doorbloeding en de glomerulaire filtratie, waardoor het klarend en concentrerend vermogen van de nier afneemt. De belangrijkste intraope ratieve risico s zijn volumeoverbelasting, elektrolytstoornissen en stapeling van renaal geklaarde geneesmiddelen, waaronder digoxine, morfine, pancuronium en rocuronium. Er bestaat een verhoogd risico op acuut nierfalen bij gebruik van NSAID s, antibiotica en diuretica, vooral bij hypovolemische patiënten. Ondervoeding is een veelvoorkomend probleem bij ouderen. De ernst van de postoperatieve katabole toestand hangt samen met de opnameduur. Een verlengde opnameduur geeft een verhoogd risico op infectie. 8 Volgens een systematische review over nazorg bij ouderen met heupfracturen lijken orale voedingssupplementen postoperatieve complicaties te verminderen (relatief risico: 0,52; 95%-BI: 0,32-0,84). 9 anesthesiologische aspecten Preoperatieve informatieverstrekking. Informatie over wat er staat te gebeuren speelt een belangrijke rol in de beleving van de oudere patiënt. Het geven van informatie over te verwachten gebeurtenissen rondom de operatieve periode, door middel van patiëntenfolders, informatiebijeenkomsten en preoperatieve gesprekken met de specialist, leidt tot minder angst en pijn tijdens de periode van opname. 10 Premedicatie. Additionele preoperatieve anxiolytica of analgetica hebben een beperkte toegevoegde waarde voor het postoperatieve herstel en de pijnbeleving Kortwerkende middelen, toegediend door de anesthesioloog op het operatiecomplex, kunnen nuttig zijn bij angstige patiënten tijdens het plaatsen van een neuraxis- of locoregionale blokkade. Neuraxisblokkade. Postoperatieve pijnbestrijding door middel van epidurale analgesie is, onafhankelijk van het type operatie, superieur aan parenteraal toegediende opio ï- d en. Het leidt bij oudere patiënten tot grotere tevredenheid, een sneller herstel en minder cognitieve disfunctie in de acute postoperatieve fase. 13 Een meta-analyse van
3 1. identificatie van klinische cardiale risicofactoren 2. identificatie van het chirurgisch risico gemiddeld en hoog cardiaal risico laag cardiaal risico 3. elektrocardiogram 4. laboratoriumonderzoek 5. niet-invasieve echocardiografie in rust 6. niet-invasieve echocardiografie bij inspanning 7. optimaliseren farmacotherapie 8. coronaire revascularisatie 9. electieve niet-cardiale chirurgie Stappen in de preoperatieve beoordeling en aanpak van cardiale risico s bij ouderen. patiënten die verschillende typen operaties ondergingen toonde aan dat epidurale analgesie gepaard ging met een lagere postoperatieve sterfte (1,9 versus 2,8%; oddsratio: 0,7; 95%-BI: 0,54-0,9). 14 Echter, een andere meta-analyse en een gerandomiseerde studie konden dit resultaat niet bevestigen Vochtbeleid. Intraoperatieve hypovolemie is een veelvoorkomend probleem. Het gaat veelal gepaard met een verlengde opnameduur en een toename van de morbiditeit en de sterfte. Een aantal prospectieve, gerandomiseerde studies, waarin het slagvolume van de patiënt individueel geoptimaliseerd werd door vochttoediening op geleide van oesofageale dopplermonitoring of monitoring van de variatie in polsdruk, liet een afname zien in opnameduur variërend van 1 tot 8 dagen. Dit effect was meer uitgesproken bij oudere patiënten en bij patiënten met meer bijkomende aandoeningen Een review van 9 onderzoeken met in totaal 412 patiënten, bij wie 10 soorten vloeistoffen voor intraveneuze vochtsuppletie (colloïden en kristalloïden) werden onderzocht, liet echter geen verschil in uitkomst zien. 20 Postoperatieve pijnbestrijding. Hoewel ouderen postoperatieve pijn frequenter en intenser beleven, wordt deze bij hen vaak onvoldoende behandeld. Het postoperatieve pijnbeleid is afhankelijk van het type ingreep en de comorbiditeit van de patiënt. Paracetamol is een effectief basisanalgeticum bij lichte of matige postoperatieve pijn en is in zeldzame gevallen gecontra-indiceerd. NSAID s hebben een opioïdsparend tabel 3. Interventies die de kans op perioperatieve pulmonale complicaties verminderen. preoperatief stoppen met roken 6-8 weken vóór de operatie* optimale medicamenteuze behandeling van COPD-patiënten* toediening van β 2 -sympathicomimetica door frequente verneveling* toediening van corticosteroïden volgens stressschema* intraoperatief minimaal invasieve operaties* vroege detubatie* locoregionale anesthesie of neuraxisblokkade in plaats van algehele anesthesie kort of middellang werkende spierverslappers selectief gebruik van een maagsonde na electieve laparotomie postoperatief verbetering van de longfunctie (met onder andere spirometrie, fysiotherapie en ademhalingsoefeningen) epidurale analgesie toediening van β 2 -sympathicomimetica door frequente verneveling* toediening van corticosteroïden volgens stressschema* *Mogelijke meerwaarde, verdient nader onderzoek. Meerwaarde aangetoond door wetenschappelijk onderzoek. 1515
4 tabel 4. Risicofactoren voor acuut postoperatief delier patiëntgerelateerde risicofactoren leeftijd > 70 pre-existente lichte cognitieve disfunctie polyfarmacie gebruik van psychofarmaca hogere ASA-classificatie* dementie depressie overmatig alcoholgebruik malnutritie risicofactoren gerelateerd aan de ingreep type operatie langere operatieduur reoperatie hoeveelheid bloedverlies tijdens de operatie postoperatieve anemie politransfusie anticholinergicagebruik overige risicofactoren medische complicaties sepsis ic-opname ASA = American Society of Anesthesiologists. * De ASA-classificatie is een systeem om het risico op anesthesio - logische complicaties uit te drukken. effect. Echter, voorzichtigheid is geboden bij oudere patiënten met bestaande nierfunctiestoornissen en hartfalen. Cyclo-oxygenase(COX)-2-selectieve NSAID s beïnvloeden de nierfunctie op een vergelijkbare manier als reguliere NSAID s en zijn recent in verband gebracht met ernstige trombo-embolische complicaties bij patiënten met hart- en vaatziekten. 21 Opioïden zijn krachtige analgetica, die geïndiceerd zijn bij ernstige postoperatieve pijn. Ouderen zijn gevoeliger voor de bijwerkingen van opioïden, waaronder ademhalingsdepressie en gastro-intestinale motiliteitsstoornissen. Bij ouderen hebben lagere doseringen opioïden een vergelijkbaar analgetisch effect, met een langduriger werking. Intraveneuze toediening via een systeem dat de patiënt zelf bedient heeft een snel en voorspelbaar analgetisch effect en leidt tot grote patiënttevredenheid. Zo n systeem heeft dan ook de voorkeur ten opzichte van subcutane of intramusculaire toediening. 22 Postoperatieve cognitieve disfunctie (POCD). Het acute postoperatieve delier kenmerkt zich door acute desoriëntatie met cognitieve veranderingen, een wisselend bewustzijn en gestoorde psychomotorische activiteit. De piekincidentie ligt tussen de 1e en de 7e dag na de ingreep en leidt tot een langere ziekenhuisopname, een langdurig herstel en een hogere postoperatieve morbiditeit en sterfte. 23 De gemiddelde incidentie ligt rond de 10%, maar kan oplopen van 30 tot 60% bij een operatie met een hoger risico of bij spoedeisende ingrepen. Er zijn diverse factoren die de kans op een acuut postoperatief delier vergroten (tabel 4). De symptomen van de lichte vorm van POCD zijn vergeetachtigheid en concentratieverlies gedurende een langere periode na de operatie. Over de etiologie en de incidentie van dit ziektebeeld is minder bekend dan van de acute variant. In een prospectieve multicentrische studie onderzocht men de relatie tussen patiëntgebonden risicofactoren en POCD bij 1218 patiënten die grote abdominale, niet-cardiale of orthopedische operaties moesten ondergaan. De incidentie van POCD was 3 maanden na de ingreep 10% en de leeftijd van de patiënt was de enige statistisch significante risicofactor. Bij een controlegroep mensen van dezelfde leeftijd die geen operatie en ook geen anesthesie hadden ondergaan, was de incidentie van cognitieve disfunctie 3%. 24 De invloed van anesthesietechnieken op POCD is beperkt. In een studie van 262 patiënten die een totale knieprothese zouden krijgen, werd gerandomiseerd naar epidurale analgesie of algehele anesthesie. De incidentie van POCD was in beide groepen 5%. 25 Bij patiënten die geopereerd moesten worden wegens een heupfractuur werd de incidentie van POCD met 18% gereduceerd door vroege perioperatieve geriatrische consultatie en laagdrempelige protocollaire behandeling van veelvoorkomende postoperatieve problemen, zoals pijn, anemie, hypoxie, elektrolytstoornissen, dehydratie, malnutritie, immobilisatie en vroege behandeling van een dreigend delirium. 26 In een gerandomiseerd onderzoek waarin profylaxe met haloperidol 1,5 mg per dag werd vergeleken met placebo was de incidentie van POCD niet significant verschillend (15,1 versus 16,5%). Bij de patiënten die haloperidol hadden gekregen, was het delier wel minder ernstig en was de opnameduur 5,5 dagen korter (p < 0,001). 27 besluit De zorg voor de oudere patiënt is een actueel en belangrijk onderdeel van de hedendaagse perioperatieve geneeskunde. Kennis van de specifieke pathofysiologische en farmacologische kenmerken van deze patiëntengroep is daarbij onontbeerlijk. Een combinatie van chirurgische, internistische en anesthesiologische factoren lijkt verantwoordelijk voor een vertraagd herstel en een verhoogde morbiditeit en sterfte van deze patiëntengroep. Nieuwe ontwikkelingen richten zich op de oudere patiënt, met als doel een versneld postoperatief herstel door multidisciplinaire perioperatieve zorg. Belangrijke onderdelen daarvan zijn minimaal invasieve chirurgie, postoperatieve anesthesiologische visites en vroege geriatrische consultatie. De anesthesioloog draagt een belangrijke verantwoordelijkheid in de succesvolle ont- 1516
5 wikkeling en implementatie van dergelijke programma s in de medische praktijk. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 27 maart 2008 Literatuur 1 Rooke GA. Cardiovascular aging and anesthetic implications. J Cardiothorac Vasc Anesth. 2003;17: Lee TH, Marcantonio ER, Mangione CM, Thomas EJ, Polanczyk CA, Cook EF, et al. Derivation and prospective validation of a simple index for prediction of cardiac risk of major noncardiac surgery. Circulation. 1999;100: McFalls EO, Ward HB, Moritz TE, Goldman S, Krupski WC, Littooy F, et al. Coronary-artery revascularization before elective major vascular surgery. N Engl J Med. 2004;351: Fleisher LA, Beckman JA, Brown KA, Calkins H, Chaikof EL, Fleischmann KE, et al. ACC/AHA 2006 guideline update on perioperative cardiovascular evaluation for noncardiac surgery: focused update on perioperative beta-blocker therapy. Circulation. 2006;113: Devereaux PJ. The perioperative ischemic evaluation (POISE) trial: a randomized controlled trial of metoprolol versus placebo in patients undergoing noncardiac surgery. Clin Res Cardiol. 2008;97:8. 6 Allen SJ. Respiratory considerations in the elderly surgical patient. Clin Anesthesiol. 1986;4: Qaseem A, Snow V, Fitterman N, Hornbake ER, Lawrence VA, Smetana GW, et al. Risk assessment for and strategies to reduce perioperative pulmonary complications for patients undergoing noncardiothoracic surgery: a guideline from the American College of Physicians. Ann Intern Med. 2006;144: Thorell A, Nygren J, Ljungqvist O. Insulin resistance: a marker of surgical stress. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 1999;2: Avenell A, Handoll HHG. Nutritional supplementation for hip fracture aftercare in older people [Cochrane review]. Cochrane Database Syst Rev. 2006;(4):CD Klafta JM, Roizen MF. Current understanding of patients attitudes toward and preparation for anesthesia: a review. Anesth Analg. 1996; 83: Caumo W, Schmidt AP, Schneider CN, Bergmann J, Iwamoto CW, Adamatti LC, et al. Risk factors for postoperative anxiety in adults. Anaesthesia. 2001;56: Møiniche S, Kehlet H, Dahl JB. A qualitative and quantitative systematic review of preemptive analgesia for postoperative pain relief: the role of timing of analgesia. Anesthesiology. 2002;96: Block BM, Liu SS, Rowlingson AJ, Cowan AR, Cowan jr JA, Wu CL. Efficacy of postoperative epidural analgesia: a meta-analysis. JAMA. 2003;290: Rodgers A, Walker N, Schug S, McKee A, Kehlet H, Zundert A van, et al. Reduction of postoperative mortality and morbidity with epidural or spinal anaesthesia: results from overview of randomised trials. BMJ. 2000;321: Liu SS, Wu CL. Effect of postoperative analgesia on major postoperative complications: a systematic update of the evidence. Anesth Analg. 2007;104: Peyton PJ, Myles PS, Silbert BS, Rigg JA, Jamrozik K, Parsons R. Perioperative epidural analgesia and outcome after major abdominal surgery in high-risk patients. Anesth Analg. 2003;96: Lopes MR, Oliveira MA, Pereira VO, Lemos IP, Auler jr JO, Michard F. Goal-directed fluid management based on pulse pressure variation monitoring during high-risk surgery: a pilot randomized controlled trial. Crit Care. 2007;11:R Sinclair S, James S, Singer M. Intraoperative intravascular volume optimisation and length of hospital stay after repair of proximal femoral fracture: randomised controlled trial. BMJ. 1997;315: Gan TJ, Soppitt A, Maroof M, el-moalem H, Robertson KM, Moretti E, et al. Goal-directed intraoperative fluid administration reduces length of hospital stay after major surgery. Anesthesiology. 2002;97: Whatling PJ. Intravenous fluids for abdominal aortic surgery [Cochrane review]. Cochrane Database Syst Rev. 2000;(4):CD Solomon SD, McMurray JJ, Pfeffer MA, Wittes J, Fowler R, Finn P, et al. Cardiovascular risk associated with celecoxib in a clinical trial for colorectal adenoma prevention. N Engl J Med. 2005;352: Egbert AM, Parks LH, Short LM, Burnett ML. Randomized trial of postoperative patient-controlled analgesia vs intramuscular nar cotics in frail elderly men. Arch Intern Med. 1990;150: Marcantonio ER, Goldman L, Mangione CM, Ludwig LE, Muraca B, Haslauer CM, et al. A clinical prediction rule for delirium after elective noncardiac surgery. JAMA. 1994;271: Moller JT, Cluitmans P, Rasmussen LS, Houx P, Rasmussen H, Canet J, et al. Long-term postoperative cognitive dysfunction in the elderly ISPOCD1 study. Lancet. 1998;351: Williams-Russo P, Sharrock NE, Mattis S, Szatrowski TP, Charlson ME. Cognitive effects after epidural vs general anesthesia in older adults. A randomized trial. JAMA. 1995;274: Marcantonio ER, Flacker JM, Wright RJ, Resnick NM. Reducing delirium after hip fracture: a randomized trial. J Am Geriatr Soc. 2001; 49: Kalisvaart KJ, Jonghe JFM de, Bogaards MJ, Vreeswijk R, Egberts TC, Burger BJ, et al. Haloperidol prophylaxis for elderly hip-surgery patients at risk for delirium: a randomized placebo-controlled study. J Am Geriatr Soc. 2005;53: Abstract Perioperative care for the older patient Nearly 60% of the Dutch population undergoing surgery is over the age of 65. The elderly are at higher risk of developing perioperative complications (e.g. myocardial infarction, pneumonia or delirium), that lead to a prolonged hospital stay or death. Preoperative risk stratification calculates the patient s risk by evaluating the presence and extent of frailty, and pathophysiological risk factors, type of surgery and the results of additional testing. The type of anaesthesia, fluid management and pain management strongly influences the outcome of surgery and the way this is experienced by the patient. Recent developments focus on multimodal perioperative care of the older patient to shorten hospital stay, using minimal invasive surgery, postoperative anaesthesiology rounds and early geriatric consultation. Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:
Anesthesiologisch beleid bij heupfracturen. Vrijdagochtendkrans 26/09/2014 Sarah Cornelis DrP Van Loon
Anesthesiologisch beleid bij heupfracturen Vrijdagochtendkrans 26/09/2014 Sarah Cornelis DrP Van Loon Anesthesie en heupfracturen Inleiding Pre-operatieveaandachtspunten Pre-operatiefmanagement Intra-operatief
Nadere informatiePerioperatieve Cardiale Complicaties. BJ Amsel 12 januari 2008
Perioperatieve Cardiale Complicaties BJ Amsel 12 januari 2008 Simple ideas for the simple-minded De patiënt moet een [naam ingreep] ondergaan Cardiale Complicaties Preoperatieve screening Preventie Postoperatieve
Nadere informatieObesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar
Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.
Nadere informatieRisicofactoren voor een delirium
3. Risicofactoren voor een delirium 3.1. VRAAGSTELLING In dit hoofdstuk heeft de werkgroep gezocht naar een antwoord op de volgende uitgangsvraag: Wat zijn de omstandigheden die de kans op het optreden
Nadere informatieAnesthesie en Ouderen
Dr B T Veering Afd Anesthesiologie LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM Rembrandt 1606-1669 1890 2005 I. Inleiding II. Peri-operatief risico III. Intraoperatief IV. Postoperatieve periode verkoeverkamer
Nadere informatieDelier na cardiochirurgie Kiki Stolzenbach AIOS Anesthesiologie
Delier na cardiochirurgie 03-08-2017 Kiki Stolzenbach AIOS Anesthesiologie Epidemiologie Incidentie 5-55% Meestal eerste uiting tussen dag 1-3 postoperatief O Neal et al Can J Anesth 2017, Cereghetti et
Nadere informatieRapid Recovery. Anesthesiologische mogelijkheden. Xander Eijsbouts Xeijsbouts@fzr.nl Anesthesioloog Franciscus Ziekenhuis Roosendaal
Rapid Recovery Anesthesiologische mogelijkheden Original in the Royal College of Surgeons of England, London. 18th Century Surgery October 17, 1846: First public demonstration of the use of ether in anesthesia
Nadere informatieCardiale problemen op de PAZA. Dr. Decoster Schockaert Bernard
Cardiale problemen op de PAZA Dr. Decoster Schockaert Bernard Inleiding Complicaties op de PAZA (incidentie 23,7%) (1) PONV (9,8%) Bovenste luchtweg problematiek (6,9%) Hypotensie (2,7%) Dysritmie (1,4%)
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatieDexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten. Vrijdagochtendkrans 10/04/2015
Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten Vrijdagochtendkrans 10/04/2015 Inhoud Indicaties: 1) Postoperative nausea & vomiting (PONV) preventie 2) Verlengen perifeer zenuwblock 3) Multimodale
Nadere informatieAcute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Nadere informatieBehandeling van atrium fibrilleren op de IC. Mirjam Wikkerink, ANIOS IC
Behandeling van atrium fibrilleren op de IC Mirjam Wikkerink, ANIOS IC AF op IC 15% van de patiënten, meestal in de eerste 72 uur na ontstaan van sepsis Verminderde atriale contractie, hoge ventriculaire
Nadere informatiePreoperatieve onderzoeken
Preoperatieve onderzoeken Dr.Veerle Dirckx Anesthesie mariaziekenhuis.be Mensen zorgen voor mensen Preoperatieve evaluatie: overzicht Voorgeschiedenis medisch en chirurgisch KOZ Medicatie Allergie met
Nadere informatieSamenvatting. Psoas compartiment nervus ischiadicus blokkade voor. prothetische heup chirurgie. Klinische effectiviteit versus ongewenste bijwerkingen
Psoas compartiment nervus ischiadicus blokkade voor prothetische heup chirurgie Klinische effectiviteit versus ongewenste bijwerkingen In dit proefschrift presenteren wij een risk / benefit analyse van
Nadere informatieSCREENING KWETSBARE OUDEREN MULTIDISCIPLINAIRE BEHANDELING! BIJ OPNAME:
SCREENING KWETSBARE OUDEREN BIJ OPNAME: MULTIDISCIPLINAIRE BEHANDELING! Kees Kalisvaart Klinisch geriater Ralph Vreeswijk Verplegingwetenschapper Spaarne Gasthuis Haarlem DE ENE OUDERE IS DE ANDERE NIET
Nadere informatieTromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC
Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC achtergrond veneuze trombose komt frequent voor Medisch jaarverslag FNT 2014
Nadere informatieKWETSBARE OUDEREN IN HET ZIEKENHUIS HOE VOORKOMEN WE COMPLICATIES?
KWETSBARE OUDEREN IN HET ZIEKENHUIS HOE VOORKOMEN WE COMPLICATIES? E. Meulen, klinisch geriater Inhoud van dit praatje Casus Wat maakt de oudere patiënt kwetsbaar? Het inschatten van kwetsbaarheid Terug
Nadere informatieFast Track Het ontwikkelen van een database: orthopedie TKA en THA.
Fast Track Het ontwikkelen van een database: orthopedie TKA en THA. Isala Anouk Spijkerman & Marieke Hollewand 24 september 2014 Introductie Veel voorkomende operaties in Nederland: Totale knie prothese:
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatieDe interventiebundels POWI en Lijnsepsis: toe aan verandering?
De interventiebundels POWI en Lijnsepsis: toe aan verandering? Jan Wille, coördinator infectiepreventie Titia Hopmans, senior adviseur PREZIES RIVM, Centrum voor Infectieziektebestrijding 1 Patiëntveiligheid
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal
Nadere informatieSlokdarmresectie - Fit aan de Start. Feike Kingma Arts-onderzoeker Chirurgie, UMC Utrecht
Slokdarmresectie - Fit aan de Start Feike Kingma Arts-onderzoeker Chirurgie, UMC Utrecht Slokdarmkanker Slokdarmkanker zit vrijwel altijd in de thoracale slokdarm Jaarlijks aantal nieuwe gevallen per 100.000
Nadere informatieINFORMATIE VOOR HUISARTS Preoperatieve Consultatie AZ Jan Portaels
1 Geachte Collega, Uw patient wordt op geopereerd en wordt hiervoor op. opgenomen. Aard van de ingreep.. De patiënt vulde zelf reeds een vragenlijst in, welke hij/zij u zal voorleggen. Gelieve deze lijst
Nadere informatieMyocardschade na niet-cardiale operaties. Remco Grobben AIOS Cardiologie
Myocardschade na niet-cardiale operaties Remco Grobben AIOS Cardiologie Inhoud Inleiding / casus Postoperatieve myocardschade Prognose Etiologie Therapie Conclusie Ideaalbeeld postoperatieve periode Realiteit
Nadere informatieBoezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB
Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren Ontbreken van relatie tussen sinusknoop activiteit en ventriculaire activiteit Elektrische activatie uit meerdere
Nadere informatieZorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?
Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,
Nadere informatieBasisbegrippen in de anesthesie tijdens verdiepende stage (groep 2 - startend 8 april 2019):
Basisbegrippen in de anesthesie tijdens verdiepende stage (groep 2 - startend 8 april 2019): Aanpassingen op 19/03/2019 in t groen Aanpassingen op 25/03/2019 in t rood Maandag 8 april leslokaal 1 (1400-1830)
Nadere informatieMethadon... als pijnstiller?
Methadon... als pijnstiller? Amon Heijne AIOS anesthesiologie Imago probleem Ook iets voor de OK? Inhoud Waar of niet waar? Historisch perspectief Wat gebeurt er in het lichaam met methadon? Waarom zouden
Nadere informatieJuridische aspecten postoperatieve zorg, Postoperatieve pijnbehandeling, Nieuwe technieken. G.M. Woerlee, Anesthesioloog
Juridische aspecten postoperatieve zorg, Postoperatieve pijnbehandeling, Nieuwe technieken G.M. Woerlee, Anesthesioloog NIEUWERE ANESTHESIE TECHNIEKEN?? POSTOPERATIEVE PIJN VERMINDERING Lokale anesthetica
Nadere informatieEry transfusies Hoe minder, hoe beter?
Ery transfusies Hoe minder, hoe beter? TRIP Symposium 29 november 2007 Cynthia So, internist Sanquin Bloedbank ZW Inhoud presentatie Waarom bloed besparen? Wat is er aan evidence? Lopende studies Waarom
Nadere informatieERAS & GASTROINTESTINALE HEELKUNDE
ERAS & GASTROINTESTINALE HEELKUNDE q COLORECTALE HEELKUNDE q IMPACT LAPAROSCOPIE DR. RIK VERROKEN, DIENSTHOOFD ABDOMINALE HEELKUNDE AZ NIKOLAAS 21 NOVEMBER 2015 COLORECTALE HEELKUNDE IMPACT OP FAST TRACK
Nadere informatieBelangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel)
Belangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel) EFIENT (prasugrel) behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder
Nadere informatieHet stellen van functionele doelen bij patiënten na een totale knie artroplastiek wat zijn de consequenties?
Het stellen van functionele doelen bij patiënten na een totale knie artroplastiek wat zijn de consequenties? G. van der Sluis, J. Elings, S. Bausch-Goldbohm, R. Bimmel, F. Galindo-Garre, N. van Meeteren
Nadere informatieOSAS peri-operatief. Queenayda Kroon Peter Huybrechts
Queenayda Kroon Peter Huybrechts Inhoud Casus Slaap apnee Obstructief slaap apnee syndroom (OSAS) 1. Preoperatief 2. Peroperatief 3. Postoperatief Take home messages Casus Man, 66jaar, BMI 31, ASA3 Medische
Nadere informatieBelangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel
Belangrijke Veiligheidsinformatie over prasugrel Prasugrel behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder ook clopidogrel
Nadere informatieProtocol vochtbeleid kinderen < 40 kg IC kinderen
Protocol vochtbeleid kinderen < 40 kg IC kinderen Datum vaststelling: 15 okt 2015 Auteurs Kinder IC Versie: 1.1 Datum revisie: 15 okt 2018 Verantwoording: Medische protocollencommissie Kinder IC Brondocument:
Nadere informatieObesitas op de recovery
Obesitas op de recovery Marlous Huijzer AIOS anesthesiologie UMC Utrecht Inzichten Toegenomen arbeid hart en longen Verhoogde kans metabool syndroom Verhoogde kans op DVT of longembolie Obesitas hypoventilatie
Nadere informatie.., Advocaten t.a.v. mr Postbus NG AMSTERDAM. Betr.: definitieve rapportage i. v. m. expertise, beoordeling aangeleverde medische in.
academisch ziekenhuis Maastricht P, Debyelaan 25 postbus 5800 6202 AZ Maastricht telefoon 043-387 65 43 a Operatieve geneeskunde Anesthesiologie en Pijnbestrijding M Advocaten t.a.v. mr Postbus NG AMSTERDAM
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieSchouder prothesiologie in Dagbehandeling. Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog
Schouder prothesiologie in Dagbehandeling Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog Disclosure geen Waarom prothesiologie in dagbehandeling? Omdat wij ons altijd willen verbeteren Waarom prothesiologie
Nadere informatieDe stelling dat ik niet aan uw uitzending wil meewerken is onjuist. Ik heb u laten weten dat ik bereid ben om
Mevrouw H. Nietsch VARA Sumatralaan 49 1217 GP Hilversum Rotterdam, 22 januari 2015 Geachte Mw. Nietsch, De stelling dat ik niet aan uw uitzending wil meewerken is onjuist. Ik heb u laten weten dat ik
Nadere informatieRibfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015
Ribfixatie bij fladderthorax Vaker doen? Vera Linssen, AIOS anesthesiologie 5 november 2015 Casus M: motorrijder versus ander voertuig, van motor gevlogen, helm losgeraakt I: verdenking hematothorax, hoofdwond
Nadere informatieFarmacotherapeutisch bijblijven: Algemeen literatuuroverzicht en recente literatuur 18/05/2016 Sylvie Rottey
Farmacotherapeutisch bijblijven: Algemeen literatuuroverzicht en recente literatuur 18/05/2016 Sylvie Rottey 1. Safer Prescribing A Trial of Education, Informatics, and Financial Incentives - Context:
Nadere informatieLast, but not least. De geriatrische patiënt op de SEH. Yvonne Schoon. Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen
Last, but not least De geriatrische patiënt op de SEH Yvonne Schoon Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen Epidemiologie Groeiende zorgconsumptie ouderen Prognose zorgconsumptie in regio Nijmegen Multimorbiditeit
Nadere informatiePerifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014
Perifere zenuw blokkade bij een patiënt at risk voor compartiment syndroom? Lucie van Genugten 3 e jaars AIOS Anesthesiologie 7 November 2014 Vraag Maskeert een perifere zenuwblokkade het optreden van
Nadere informatieHet syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nadere informatieBijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen. Nikkie Aarts
Bijwerkingen van psychotrope geneesmiddelen Nikkie Aarts Afdeling Epidemiologie & Inwendige Geneeskunde 3 de Lustrum Farmacovigilantie Platform Nederland Dinsdag 19 mei 2015 Promotietraject In de dagelijkse
Nadere informatieAntistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG
Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Epidemiologie van atriumfibrilleren (AF) Meest voorkomende ritmestoornis in de westerse wereld Gemiddeld
Nadere informatieBTS- (2001) en ACCP richtlijn (2007) deze limiet aanbevelen. Verbeterde perioperatieve
Richtlijn: Preoperatieve cardiopulmonale evaluatie Of de patiënt met longkanker heelkundige resectie kan ondergaan, hangt af van meerdere factoren. Preoperatieve functionele evaluatie verloopt systematisch,
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 195 NEDERLANDSE SAMENVATTING DEEL I Evaluatie van de huidige literatuur De stijgende incidentie van slokdarmkanker zal naar verwachting continueren in
Nadere informatiein modern anesthesia.
The role of BIS monitoring in modern anesthesia. Stefanie Goris, Dago Berckman ns, Prof. S. Rex Inhoud 1. BIS monitoring en awarene ess - Awareness with recall - Bi-spectral Index - Preventie van awareness:
Nadere informatieDe behandeling van osteoporotische heupfracturen: een uitdaging voor de chirurg
De behandeling van osteoporotische heupfracturen: een uitdaging voor de chirurg Prof. Dr. A. Sermon Traumatologische Heelkunde UZ Gasthuisberg, Leuven Probleemstelling Probleemstelling Epidemiologie Specifieke
Nadere informatiecasus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015
Ventrikel septum ruptuur casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Casus 70 jarige man RVO: post operatief na VSR correctie en triscuspidalisplastiek Dyspneu verdenking pneumonie,
Nadere informatieZorgpad Atriumfibrilleren (AF)
Zorgpad Atriumfibrilleren (AF) Highlights Ziekenhuizen 2017 Hans Ros, ziekenhuisapotheker Inhoud Wat is AF? Hoe ontstaat een CVA (beroerte)? Behandeling AF: 4 peilers Orale antistolling 1 2016 ESC Guidelines
Nadere informatieWelkom in het Jeroen Bosch Ziekenhuis
Welkom in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Delier Vakgroep geriatrie vanaf juni 2014. Bovenste rij: Astrid van Strien, Janet Bootsma, Karen Keijsers, Truuke Kamminga. Onderste rij: Rob van Marum, Cees Wouters,
Nadere informatieBehandeling thoraxtrauma in het ziekenhuis. Pieter Hoogland AIOS chirurgie
12-12-2018 Behandeling thoraxtrauma in het ziekenhuis Pieter Hoogland AIOS chirurgie Disclosure belangenverstrengeling voor de sprekers van de scholingsavond (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatie(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatieTriage van pijn op de borst en uitsluiten van een ACS in de ambulancezorg door middel van de HEART-score en het high sensitive Troponine T
Triage van pijn op de borst en uitsluiten van een ACS in de ambulancezorg door middel van de HEART-score en het high sensitive Troponine T Rudolf Tolsma Verpleegkundig specialist acute zorg Perspectief
Nadere informatieKlassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie
Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek Symptomen 1:1 Ziekte Klassiek Geriatrische ziekte uiting Waarom? Ziektebeloop: Patiënten met bv. kanker, hartfalen, dementie. Lorenz KA Ann Int
Nadere informatieFunctieverlies is een frequent probleem onder ouderen
Stand van zaken Fysieke training vóór en na een grote operatie* De huidige opinie Jordi Elings, Thomas J. Hoogeboom, Jaap J. Dronkers, Erik H.J. Hulzebos en Nico L.U. van Meeteren Functieverlies vóór,
Nadere informatieFamilieparticipatie in de postoperatieve zorg
Familieparticipatie in de postoperatieve zorg Het Mantelzorgproject Marthe Schreuder, afdeling chirurgie AMC Patients at home receive care by their loved ones, patients in hospitals are surrendered to
Nadere informatieDe Oudere Patiënt op de SEH. Dr. Y. Schoon Geriater en Afdelingshoofd SEH AZO-scholingsavond Ouderen en Acute Zorg 9 maart 2016
De Oudere Patiënt op de SEH Dr. Y. Schoon Geriater en Afdelingshoofd SEH AZO-scholingsavond Ouderen en Acute Zorg 9 maart 2016 Agenda Epidemiologie/ dubbele vergrijzing SEH Radboudumc Huidige problematiek
Nadere informatieBehandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn
Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn F.A. (Erik) Klok, MD PhD Department of Thrombosis and Hemostasis Leiden University Medical Center The Netherlands F.A.Klok@LUMC.nl Belang van tweede
Nadere informatieDe preventie van perioperatieve cardiale complicaties bij niet-cardiale chirurgie: een evidence-based richtlijn
voor de praktijk De preventie van perioperatieve cardiale complicaties bij niet-cardiale chirurgie: een evidence-based richtlijn J.Damen, J.W.Hagemeijer, L.van den Broek en D.Poldermans* Zie ook de artikelen
Nadere informatieOp weg naar veilige zorg met de veiligheidsthema s
Het Erasmus MC neemt sinds 2008 deel aan het landelijke Veiligheidsprogramma van VMSzorg en wil hiermee een bijdrage leveren aan het terugdringen van onbedoelde vermijdbare schade bij patiënten. Als onderdeel
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatieMDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB
MDO september 2014 CAT: bewijs voor nimodipine bij SAB B. J. Snel AIOS anesthesiologie Rowland MJ, Hadjipavlou G. Delayed cerebral ischemia after subarachnoid haemorrage: looking beyond vasospasm. Br J
Nadere informatieInfuusbeleid op recovery
Infuusbeleid op recovery Is vullen in of uit?? Sander van den Heuvel Anesthesioloog Stellingen Dagbehandelingspatiënten mogen best wat meer vocht krijgen Een krap vochtbeleid verbetert de resultaten bij
Nadere informatieNieuwe inzichten in het perioperatief vochtbeleid
Nieuwe inzichten in het perioperatief vochtbeleid Vrancken Dirk Co-assistent anesthesie Promotor dr. Dewinter 1. Endotheliale glycocalyx o o De theorie van Starling De dubbele barrière 2. De Derde Ruimte
Nadere informatieEen geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch
Een geïnformatiseerde tool om individuele behandeling beter te kunnen analyseren en aan te passen (STRIP Assistent) Paul Jansen, Geriater klinisch farmacoloog Ephor, UMC Utrecht Conflicterende belangen:
Nadere informatieDagbehandeling: rol van de huisarts CONGRES NVDK 10 NOVEMBER 2016
Dagbehandeling: rol van de huisarts CONGRES NVDK 10 NOVEMBER 2016 YVONNE HOGEWONING-VAN DER HARTEN, HUISARTS, KADERHUISARTS OUDERENGENEESKUNDE (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst
Nadere informatieCVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io
CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatiePreventie van mediastinitis na openhartchirurgie. Roemer Vos Cardiothoracaal chirurg i.o. St Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
Preventie van mediastinitis na openhartchirurgie Roemer Vos Cardiothoracaal chirurg i.o. St Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieOverbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nadere informatieIntroductie van Rapid Recovery voor primaire THP. een retrospectieve cohort studie
Introductie van Rapid Recovery voor primaire THP een retrospectieve cohort studie Y.M. den Hartog N.M.C. Mathijssen dr. S.B.W. Vehmeijer Afdeling Orthopedie en Traumatologie Reinier de Graaf Gasthuis,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43949 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Douma, Marit Title: Remifentanil for labour pain : safety and efficacy Issue Date:
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieDobutamine Stress MRI
Naam promovendus: Th.J.A. Kuijpers Promotiedatum: 9 februari 2005 Naam promotor: Prof. Dr. M. Oudkerk Titel proefschrift: Dobutamine Stress MRI Dobutamine Stress MRI In de afgelopen vijf jaar heeft de
Nadere informatieLevenseindezorg op maat : Medische indicaties voor vroegtijdige zorgplanning
symposium Vroegtijdige Zorgplanning 9 juni 2016 Levenseindezorg op maat : Medische indicaties voor vroegtijdige zorgplanning dr. Anne Beyen Geriater RZ Heilig Hart Tienen Cure model : gevolgen voor (oudere)
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatieKanker en diabetes 19-11-2012. Introductie. Co-morbiditeit. Kanker en comorbiditeit. Kanker en diabetes
Kanker en diabetes Introductie Kanker en comorbiditeit Landelijk Overleg Oncologie Verpleegkundigen 8 november 2012 M. Zanders, arts-onderzoeker IKZ Kanker en diabetes Casuïstiek Dillemma s in de praktijk
Nadere informatieMuziektherapie in de oncologie
Muziektherapie in de oncologie Wetenschap en praktijk combineren Tom Abrahams 26 mei 2015 Wat is muziektherapie? Een vorm van vaktherapie Ervaringsgericht Interventies binnen muzikale context Waar wordt
Nadere informatieInvasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Nadere informatieUnilaterale diafragma hoogstand. MR Ghamati
Unilaterale diafragma hoogstand. MR Ghamati Inleiding Etiologie Risicofactoren en oorzaken Diagnostisering Kliniek Diafragma plicatie Review Conclusie Etiologie Oorzaken van een hoogstand van hemidiafragma
Nadere informatieAanvraag gegevens ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek
Aanvraag gegevens ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek Registratie waarvan gegevens worden opgevraagd: DSCA Contactpersoon: Naam: Mw. Drs. J. t Lam - Boer Centrum/ziekenhuis: Radboud umc Adres: Postbus
Nadere informatieAtriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen!
Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen! ATRIUMFIBRILLEREN EN ANTISTOLLING RECENTE ONTWIKKELINGEN WETENSCHAPPELIJKE BIJEENKOMST 2012 Drs. S Rutten- de Jong, cardioloog Elkerliek ziekenhuis
Nadere informatieDecompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater
Decompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater Epidemiologie Symptomatologie Diastolisch hartfalen Comorbiditeit Onderzoek Therapie Prognose Inhoud
Nadere informatieGeriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian
Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Pruijsers-Lamers, Verpleegkundig Specialist Cardiologie
Nadere informatiePRE-OP MAPJE HUISARTS
PRE-OP MAPJE HUISARTS Geachte dokter, In overleg tussen Dr.. en uw patiënt werd beslist om over te gaan tot een chirurgische ingreep. Om deze ingreep vlot te laten verlopen dienen er een aantal zaken voorbereid
Nadere informatieKwetsbare ouderen in het ziekenhuis. Sophia de Rooij
Kwetsbare ouderen in het ziekenhuis Sophia de Rooij 2 Mw C. Bundel-Katz 3 Mw C. Bundel-Katz 4 Mw C. Bundel-Katz 5 Mw C. Bundel-Katz 6 Mw C. Bundel-Katz Voelt zich na een korte wandeling in haar tuin niet
Nadere informatieErector spinae plane blok
Erector spinae plane blok Pijnstilling bij (oa.) ribfracturen Casuistiekbespreking IC 12-09-2018 Lianne van de Wetering AIOS Anesthesiologie Vraagstelling Wat is het precies? Hoe werkt het? Hoe prik je
Nadere informatieEnkele vragen als opwarmer: II. Enkele vragen als opwarmer: I. Enkele vragen als opwarmer: IV. Enkele vragen als opwarmer: III
De richtlijn pijn bij patiënten met kanker. K.Vissers, K. Besse. R. van Dongen Academisch centrum voor pijn- en palliatieve geneeskunde. UMC St Radboud, Nijmegen Enkele vragen als opwarmer: I Acute pijn
Nadere informatieAtriumfibrilleren & NOAC s. Dionne van Kessel
Atriumfibrilleren & NOAC s Dionne van Kessel S Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of
Nadere informatieDe traditionele opnameduur na colorectale resecties varieert tussen de 1 en 2
Samenvatting Introductie De traditionele opnameduur na colorectale resecties varieert tussen de 1 en 2 weken. Einde jaren negentig toonde Henrik Kehlet, een Deense chirurg, aan dat de opnameduur drastisch
Nadere informatieCARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Nadere informatieDelirium protocol 2e versie (d.d. 25-07-2010) Pagina 2
Titel Delirium preventie en behandeling op de intensive care voor volwassen patiënten Datum vaststelling: juli 2010 Datum revisie: juli 2012 Verantwoording: Medische protocollencommissie intensive care
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3
Samenvatting 11 Samenvatting Bloedarmoede, vaak aangeduid als anemie, is een veelbesproken onderwerp in de medische literatuur. Clinici en onderzoekers buigen zich al vele jaren over de oorzaken en gevolgen
Nadere informatieDiepe koeling Invloed op het brein/delier. Astrid Hoedemaekers
Diepe koeling Invloed op het brein/delier Astrid Hoedemaekers Delier op de IC Smith et al, ICM 2017 DECCA punt-prevalentie studie Prevalentie = 32% MV: 80% Grote CTC: > 80% Saluh et al, Crit Care 2010
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLNDSE SMENVTTING Het doel van het onderzoek dat beschreven staat in dit proefschrift, was het verkrijgen van meer inzicht in de veranderingen die optreden in de doorbloeding van de hartspier tijdens
Nadere informatieAnesthesie en myotone dystrofie type 1
VOOR DE ANESTHESIOLOOG Anesthesie en myotone dystrofie type 1 Informatie op basis van de multidisciplinaire richtlijn myotone dystrofie type 1 Anesthesie en myotone dystrofie type 1 Informatie op basis
Nadere informatie