Welkom in het Jeroen Bosch Ziekenhuis

Transcriptie

1 Welkom in het Jeroen Bosch Ziekenhuis

2 Delier

3 Vakgroep geriatrie vanaf juni Bovenste rij: Astrid van Strien, Janet Bootsma, Karen Keijsers, Truuke Kamminga. Onderste rij: Rob van Marum, Cees Wouters, Paul Dautzenberg.

4 Delier Wat is een delier? Hoe ontstaat een delier? Verhoogd risico? Verschijnselen? Is het erg om een delier te krijgen? Behandeling? Voorkómen? Gelegenheid voor vragen.

5 Vragen van het publiek

6 4

7 Wat is een delier? Enkele voorbeelden + Een 85-jarige vrouw wordt opgenomen met een longontsteking en behandeld met antibiotica en zuurstof. s Nachts slaapt ze niet, ze is de hele nacht in de weer en ziet mensen die er niet zijn. Ze is snel afgeleid en plukt aan de lakens. Wat is er aan de hand?

8 =gkmlcdogql0

9 Wat is een delier? Enkele voorbeelden + Een 74-jarige, alleenstaande, zelfstandig wonende man is thuis niet aanspreekbaar gevonden door de buren. Hij heeft koorts en reageert niet op aanspreken. Op de CT-scan van het hoofd zijn geen afwijkingen te zien. Wat is er aan de hand?

10 Wat is een delier? Enkele voorbeelden + Een 75-jarige man, bekend met dementie, komt in het ziekenhuis na een val op straat, hij komt verward over. Hij weet niet waar hij is, welke dag het is, of wat hij komt doen in het ziekenhuis. Hij heeft geen klachten en bij lichamelijk onderzoek worden geen bijzonderheden gezien. Er is geen sprake van hallucinaties of onrust. Wat is er aan de hand?

11 Wat is een delier? Hoe ontstaat het? Een delier is een plotseling optredende verwardheid met een wisselend beloop. Veroorzaakt door een onderliggende lichamelijke ontregeling door bijvoorbeeld: infectie, operatie, verstoring in zoutgehalte van het bloed, herseninfarct, verkeerde medicijnen, acuut staken van overmatig alcoholgebruik.

12 Verhoogd risico op delier Leeftijd ouder dan 70 jaar Geheugenproblemen of dementie Slecht zien of slecht gehoor Hulp nodig bij wassen en aankleden Gebruik alcohol en morfine-achtige medicijnen Meer dan 5 geneesmiddelen tegelijk Eerder doorgemaakt delier

13 Verschijnselen delier Gestoord bewustzijn Stoornissen in waarneming (hallucinaties) en denken (onsamenhangend) Motorische ontremming met onrust (25%), plukkerigheid, dan wel sufheid (25%)of gemengd type (35%) Gestoorde aandacht

14 Vóórkomen van een delier % In ziekenhuis incidentie bij opname % 1 Bij geplande orthopedische operaties ontwikkelt 9-28 % post-ok een delier 2 Bij spoed-operatie wegens heupfraktuur incidentie preoperatief delier 4-36 %, post-operatief tot 54 % 3 Na hartoperatie 2-57 %, afh van procedure 4,5 Bij bloedvergiftiging 9-71 % delier 6 1. Post-operative delirium: predictors and prognosis in elderly orthopedic patients. JAGS 40(8): The incidence of delirium associated with ortopedic surgery: a meta-analytic review. Int Psychogeriatr 19(2): Predictors of delirium after cardiac surgery delirium:effect of beating-heart (off-pump) surgery. J Thorac Cardiovasc Surg 127(1): Delirium after cardiac surgery: a critical review. J Psychosom Res 41(1): Occurrence and outcome of delirium in medical in-patients: a systematic literature review. Age Ageing 35(4): Sepsis-associated delirium. Intensive Care Med 33(6):

15 Gevolgen van een delier + Korte termijn: + Angst, gevaar voor zichzelf en omgeving, noodzakelijke medische behandeling wordt onderbroken + Lange termijn*: + Verhoogde kans op overlijden + Verhoogde kans dat je niet rechtstreeks terug kunt naar je eigen woning + Grote kans op ontwikkelen van dementie + *Delirium in elderly patients and the risk of postdischarge mortality, institutionalisation, and dementia: a meta-analysis. JAMA. 2010;304

16 Als een delier zich heeft ontwikkelt... + Onderzoek en behandeling oorzaak + Voorkom complicaties + Behandeling gedragssymptomen + Medicijnen voor patiënten die gevaar zijn voor zichzelf of anderen of die leiden tot onderbreking van de benodigde behandeling

17 Behandeling + Verpleegkundige zorg + Vertrouwde, veilige, rustige omgeving creëren + Patiënt oriënteren in tijd, plaats en persoon - klok of kalender op de kamer + Benadering van patiënt kalm, duidelijk, geruststellend, korte zinnen en informatie doseren + Psychisch en lichamelijke ondersteuning + Aandacht voor dag- en nachtritme, goede nachtrust - dagprogramma, bed aan raamzijde. + Best Supportive Care geeft 25% reductie

18 Behandeling met ondersteunende medicijnen + + Nodig indien: de patiënt een gevaar voor zichzelf of voor anderen is; de benodigde diagnostiek en behandeling onmogelijk of onderbroken wordt door de verwardheid en/of onrust van de patiënt; het delier samen gaat met extreme angst of onrust. interventies kunnen o.a. bestaan uit aanpassing van bestaande medicatie, het geven van een antipsychoticum, al dan niet in combinatie met een benzodiazepine.

19 Voorkómen Screenen op kwetsbaarheid pré-operatief, eventueel medicijnen van tevoren. Optimalisering oriëntatie: kalender, klok, zorg voor voldoende licht Goede balans tussen rust en activiteit:dagprogramma, aanwezigheid familie (eventueel rooming-in) Zo snel mogelijk mobiliseren:uit bed, dagelijkse oefeningen, regelmatig stuk lopen, zo snel mogelijk verwijderen van catheter, infusen, sondes etc Bril opzetten en gehoorapparaten indoen Zorg voor een goede nachtrust.

20 (Na)zorg + Patiëntenfolder: + Verschijnselen, oorzaak, behandeling, adviezen voor familie, periode na delier. + Onderzoek op polikliniek geriatrie enkele weken na delier.

21 Goed onthouden + Een delier is een uiting van een onderliggend lichamelijk probleem. + Erg vervelend, soms beangstigend, voor patiënt en familie. + Niet onschuldig. + Voorkómen is beter dan genezen. + Goede ondersteuning en nazorg is belangrijk.

22

23

24 Pathofysiologie The neuroinflammatory hypothesis of delirium. Acta Neuropathol (2010) 119: