De Groeneveldse Watermolen. Agen da en Tentoonstellingsnieuws. Van WSM tot Westnederland. Verdwenen kastelenin het Westland: jaargang 3

Transcriptie

1 De Groeeveldse Wtermole Verdwee kstelei het Westld: De Oudeburg te Moster V WSM tot Westederld * Age d e Tetoostelligsieuws jrgg 3 r=*.p::er 3 meitsjfsf {ssd

2 De Croeeveldse wtermole Historisch spreekuur "Hoorbriefje" Vissers e kpers Te tooste i gs ie uws V WSM tot Westederld Eouête De Oudeburg i Moster VSB-Fods schekt F 25,, Wisseltjes Aged voorpgi: Het Huis HoselersdUk i volle gloriel LOFON StreekHistorie verschijt 6x per jr e wordt i opdrcht v de Stichtig Streek- e Tuibouwhistorie Westld uitgegeve door PUBLISYS Postbus 325,267 AJ Nldwuk ktoor: Hgemstrt 76,'s-Crvezde El , fx Voor dverteties i StreekHistorie kut u zich wede tot PUBLISYS; voor lle overige zke: Redctie westlds streekhistorie St Streek- e Tuibouwhistorie Westld [,,1iddel Broekweg KL HoselersdUk \/evr. N/. f,/. Dhmeijer- Fousert Heliotroop HJ 's-rvezde L J N/ v de Ede Mris IVP lvloster J A de Brbder Witte v d. L2l 2291 KA Wtege DISTRIBUTIE Westlds StreekHistorie wordt grtis toegezode de doteurs v de St Streek- e Tuibouwhistorie Westld, Losse boemete Í 12,5 l het Streek- e Tuibouwmuseum e bij ee tl Westldse boekhdels zij beperkt losse ummers te koop (í 3,5) Vorm gevig e zetwerk,zdtp l\,4rte Pris, Petr Zwikels; PUBLlSYS Druk e fwerkig Drukkerij Prger v der Orf, ÍV o ste r lssn St, Streek- e ïuibouwhistorie Westld Overeme v rtikele uit dit bld is toegest, mits de bro duidelrjk wordt vermeld De redctie otvgt grg ee bewus-exemplr huidige vorm rodgestuurd r boees e doteurs v het Westlds Museum. Drst is het sids kort ook i de losse verkoop verkrugbr. De oplge wordt ieder keer grotet hetgee bevestigt dt de belgstellig toeeemt. WU vide het d ook de hoogste tijd om erchter te kome wie de lezers v StreekHistorie zu, wt ze v het bld vide e of ze wese of suggesties hebbe voor oderwerpe betreffede de Westldse geschiedeis Vdr dt er ee equête is opgesteld (zie pgi 9 e 1) Wij hope dt vele de moeite zulleeme deze euêfe i tê vl rlle e fe str rre li helot vl lvvvlu I vv uv ruvr v' ri v ' 'v'l os zo evetuele verbeterige te brege. U hoeft het equêteformulier llee mr twee keer dubbel te vouwe e ls brief te frkere Met ee plkbdje houdt u het formulier bu elkr. Wilt u het formulier terugzede voor 31 mei s We kue d i het volgede ummer reeds de resultte publicere. voor wt hoort wt Als beloig voor de geome moeite verlote wu oder de izeders v deze equête het boek "Frederik Hedrik Amli v Solms v Ther Coppes Dt is ee historische biogrfie wri ook ekele v hu bezittige i het Westld de orcie Kome. Als u hiervoor i merkig wilt kome, vul d uw m e dres i op het equêteformulier. (Deze gegeves worde uiterrd erges ders voor gebruikt). CTIFICATIE I het rtikel i het vorige ummer over het portret v Willem v der Pot is er ee fmiliem verkeerd overgekome. Er stod: grof. dr. ir. v Rossum, dit moet echter ztl v Rossem Ozexcuses htervoor. Redctie CRETARIAAT Het secretrit v de Stichtig Streek- e Tuibouwhistorie is per 31 mrt j.l overgeg v de heer P.W.Vis r mevrouw Ch. v Vliet-Flit, Middel Broekweg 154,2675 KL HoselersdUk 2 mei/jui1994

3 LAND overlll Eé v oze vruwilligers is fgelope tweede psdg fgereisd r Rusld om dr tuiders met zeer grote bedrijve dvieze te geve Dus Frs, veel succes dr i het verre ooste. We zij beieuwd ls je weer terug bet r je ervrige zij Heelwt utomobiliste zulle welop os gescholde e missch je hoort u vi os krtje dr og wel hebbe ees toe we de ltste weke de Middel over, Nu we hetoch over vrijwillige medewerkers Broekweg heooe zou oveilig mkte U weet og wel dt we voge keer ik grg u lle ees wille vrge of u misschie degee schreve bet, over de verhuizig v het oude Tuibouwmuseum. Dt is dus gebeurd, die os zou kue helpe i de tui voor ee ochted of ee vrchte vol zij er r de historische tui gesleept om dr door de tijd ee pltsje middg of meer i de weekl te krijge. Alle spulle st i de schuur e bugebouwtjes, wr og plts ws Lekker vol, lekker gezellig. Zterdg 16 piil ws het de eerste keer dt we ee pltebeurs hielde op het prkeerterrei bij het museum We hd- Voor mijzelf ws het best wel moei Ir.1k om zo mr je oude stekkie verlte Mr j, u weet wel,.1e bet ee Holldse joge, de de dg ervoor l i éé v de fgebouwde ksse tfels dus kop op Over mij kop gepltst gesproke, die ziet er iet uit zegt m geliefde, om bu slecht weer bie te kue zu [/r wt wt dt is het voordeel ls je ee verbzig toe Brm e ik om 9 uur wezig wre buite werkt dt i de zo Hrtstikke brui is hii het het mooiste weer i tijde ws A d 1'rri hit v J uu LuilruuyilrL vorm te kome i de bouw v verschillede ksse.ude mterile worde gevoerd e i elkr getimmerd e geschroefd, zodt we ook kue begie met het betele v de grod Door sposors is er voor gezorgd dt we u i-r,, l,r^.^^ h^ LVVCtr r\d))triluuu- " wers, Koos e Ad, het werk hebbe de te bouwe ksse Brre me bee dt, h+ 1,..^^h^" s\,rlc \d))tr uuuwers, wete lles e kee ook iederee die mr iets met de We kode dus heerlijk buite zij Cuw ee tfel met bouw v ksse te mke heeft p ee goede dg kwm Ad koffiezet-pprt eergezet, de plte die wu v de tui te zrj vder ees krjke wt zu zoo het bouwe ws, Nol ruile hdde bu elkr gezet, e ee bkkie igeschoke We heette die Tie uur ws het, dus tud voor ee bkkie Vder Nol zteog mr et i de zo of dr kwme de eerste me ook gevrgd of hij trek hd e dt ws zo N het eerste kopje se l. Sommige mese wre toch weer r het oude tuibouwmuseum geweest Mr hrer is gee museumeer, zei koffie vroeg zij zoo hem of hu misschie zi hd om vruwilliger te worde. Nou, dt hd zoolief beter iet kue de diererts (ieuwe eiger) Sme met de Koiklijke vrge, wt hij storttee overvloed v woorde die jk ooit [/tschppij voor Tuibouw e Pltkude hdde we ee op de lgere school hd geleerd over de tfel hee. Lt ik het zeer geslgde ochted We telde ee kleie 5 persoe zo zegge dt het ogl over Sodom e doder gig Ndt h1j Heelwt, vid ik, omdt er zo weiig bekedheid ws uitgersd ws viel het os op dt de fudtie v e scuur gegeve v oze kt uit Mr we wilde het eerst ees gee scheure vertoode, dus best wel solide ws Vder Nol krtke stpte op zu sorfiets e weste os og veel succes mer e U kut er v op dt dit volgig krrlgt. Leuk dt er zo veel tui. Wt ee grote hde die m toch ejgeluk tlr 1, plteliefhebbers -sters zij die op ee otspe hr.1 ws ee lge tud v zij leve koleschipper geweest mier plte uitwissele zoder dt dr geld bjj te ps Hoderdtwitig kilo woog h11 u e hrj wees op zrt duimstok komt v ee meter lg dt hu 68 cm hd gehd v zrj leve, ïot de volgede keet ik g op vktiel dus og mr ee stukje hd te g mocht hu B worde ljsbrd v Eedeburq. mei / jui

4 )SE WATERMOLEN e l 1884 ws de molekp resturtie toe I het zelfde jr werd ee roede fkomstig v de deze tijd bewrd gebleve. Eve voorbij het Buikslootmole i de Zouteveese polder, r de kerkdorp 't Woudt, iet Ver v de provicile molewerf i de Croeeveldse polder vervoerd om Weg r De Lier, stt de Mosterwterig dr ee oude moleroede te vervge. l 1886 de Groeeveldse mole. De mole ligt op de werd de buitekt v de Croeeveldse mole gres v ee klei ope stuk grsld, ee grodig bepleisterd. I oz eeuw wre er steeds groee ose temidde v de oprukkede gls- óderhóudswerkzmhede odig om de wterpeiltuibouw. beheersig de polder iet i gevr te brege TUdes Tweede Wereldoorlog verrichtte de mole Vf de fietsbrug over de Mosterwterig heeft ook de bemlig v de Oude Lierpolder, wrv me ee fri gezicht op de mole De ethousistetoe weges olieschrste het dieselgeml uitgeschkeld ws, Vwege de komst v de tuibouw joge moler, Rob v Ziill, zorgt ervoor dt de roeeveldse mole de stilstd v ee tljrei de Croeeveldse polder m i de vuftiger jre de sel het goed mke is. Het tljrlijks geregistreerde omwetelige v de boves hgt zo bouwde me i 1958 op viif meter fstd v de behoefte ee motorgeml toe Uit eideliik rod de miljoe! Dkzij het rchief v het mole ee ieuw dieselgeml, wr de mole Hoogheemrdschp v Delfld is de geschiedeis buite gebruik rkte e de verzorgig terugliep v deze oude moleplts goed te recostruere. l het oudste keurboekje v Delfld wordt vermeld, dt me i 1445 i de grezede Lierpolder ee wtermole liet oprichte, die ook het wter uit de omgevig v Croeeveld moest wegmle. Dit gebied ws te omvgrijk, zodt me kort dr ook tot de bouw v ee mole i de Croeeveldse polder moest besluite. I tegestellig tot veel dere moles overleefde Croeeveldse mole de woelige Spse tijd. I 162 klgde molemeesters over de toestd v hu wtermole, die "v ouderdom geheelicke verghe" ws. Voor ieuwbouws echter voorlopig gee geld. Weliet me door verschillede timmerliede steeds reprties verrichte. Uit de otule v het bestuurscollege v het Hoogheemrdschp blijkt, dt de oude Croeeveldse mole kort voor '16 ugustus 1719 door bliksemislg ws gerkt e geheeluck ws verteert". De igelde v de polder hebbeiet lg getreurd om dit verlies. Er werd direct ee uitgebreid bestek gemkt voor ee ieuwe stee wtermole. Ndt de hoogheemrde hu goedkeurig dit bouwpl hdde gegeve, vod op 18 ugustus 1719 de bestedig plts i het rechthuis v 't Woudt. Pieter v Wierige m het krwei voor de som vf 2549,-. Oder zij borge bevod zich ook Jochim v de Bosch, ee bekede molemker uit Schipluide. De bouwer Sids de poldercocetrtie per 1 juri 1977 is het verplichtte zich l het voorgeschreve werk "mees' Hoogheemrdschp v Delfld eiger v de terluk i mlkder te sette". Het resultt ws ee Croeeveldse mole, Vf dt ogeblik heeft het rode stee mole met ee riete kp. Hetype bestuur v Delfld zich igezet voor de resturtie werd omschreve ls ee "grodzeiler" met ee v deze wtermole. mdt de bemligscpciteit Oud-Holldse wiekvorm, wrv de vlucht 25 door de toeme v de glstuibouw de meter bedroeg, I deze mole bevod zich "ee Croeeveldse polder versterkt moest worde, mkte de Techische Diest v Delfld i 1982 ee bequme wooplts",die tot 1979 werd bewood; het ltst door de fmilie BoekesteU. ol voor het opertioeel mke v het scheprd > 4 mei/jui1994

5 oornbriefie" i de mole e het elektrisch driive drv lr lter ko het ieuwe scheprd i bedriif geome. Vervolges werd i uw overleg met RUksdiest voor N/oumetezorg ee pl verlede jr heb ik i voor herstel ee v Wisseltje" de widdruvig i dit bld e voorestur-gevrgdtie v wie re ko vertelle, de moleromp. DkzU wt subsidie-toezeggige ee hoorbriefje is. BU de verkoop v v ee koe verschillede i 1787 werd overheidsisttjes ko i met het geld ook ee "hoorbriefje overhdigd ugustus tk 1985 met de verbouwig worde begoe. kwm dit tege i het rchief V der pot I de Nst het herstel v het metselwerk v de getuigeverklrig v Covert Hulsps, de beheerder moleromp werde ook de driede dele e het v de goedere v Corelis v der Pot, verklrt houtwerk i de mole gerepreerd hij bu de verkoop v twee koeieiet llee het geld, mr ook de hoorbriefjes te hebbe overhdigd. Het eig twoord kwm v de heer A.W. v Op 25 ovember 1986 ws de mole weer voor het eerst op widkrcht werkig Op 25 mei9b7 ws Vliet uit De Hg, die lles verzmelt wt met koeie de resturtie, wrv de totle koste f 785,- te mke heeft. Hij stuurde me wt copieë ujt oude bedroege gereed Delfld beschikt hiermee weer boeke, wri wel gesproke wordt over hoorgeld mr iet over hoorbriefje Er vlt iets voor over ee bedrijfswrdige wtermole Het behoud voor de toekomst llkt verzekerd! te zegge om het hoorbriefje te zie ls ee kwi- voor het betlde hoorgeld, mr te bewrlze J W Moermttie is het og iet Het eerste citt komt uir het boek Ntuurlijke B ro e Historie v Holld, door J le Frcq v Berkhev, Het oudste keurboekje v het Hoogheemrdschp v Delfld gedrukt te Leide circ door P H.Trp i Alphe I /d Rij het 19Bt Oud-rchief Hoogheemrdschp v Delfld, lv, r j756, egede deel hierv stt op de bldzude 462 e Litertuur 463 hoe de verkoop v koeie verloopt Het "hd- wordt uitgelegd. Ottevger e,., Moles, gemle e dere wtersttkudigeje-klp elemete i Midde-Delfld. e de gebrujkte De Hg 1985, terme e J,D v Tuyl, De mole v de Croeeveldse polder, i: De wterlij, het persoeelsorg v het Hoogheemrdschp v "BU deze hdel hebbe, eve ls bij lle dere uitsprke verklrd. D komt de volgede tekst; Delfld, ov e sept Dit rtikel is eerder verschee i 'Moumete soorte v hdel, veeltuds bijzodere voorwrde e overeekomste plts, wordede koe e historische merkwrdighede' Schipluide 1988 gewoolijk verkocht op voorwrde, dt dezelve gezod is, e i tijde v Veepest, dt ezetve gebeterd is; komede voorts i merkig de ouderdom v het beest, het l of iet met klf, het l of iet de urrg ez ; wordede bove de koopprus gewoolijk og ee zesthlf bedoge, het welk TOUW- of HOORNCELD gemd wordt De tekst gt verdet mr me geeft gee verklrig Al meer d2ir wordt er op zterdgmorge historisch spreekuur gehoude, d w z dt u bujte l de Agrrische Ecvclopedie v Veem voor v hetwoord hoorgeld'. werktud iformtie kut krijge over de WesfldseLdbouw, Tuibouw e Bosbouw", uitgegeve door streekgeschiede is Elsevier i juli 1954, stt oder het hoofdje hoorgeld v Adrichem, op blz 376/377 het volgede: "Hoorgeld De here Emmes z1 hiermee i het begi v de jre 7 Omslg begoe over de veehouders, wrbrj deze per i de Bloemeveilig (op ee rud kmer bepld 41). bedrg t moete het Cetrum betle voor Ter Streekhistorie bestrudig v de ruderpest werd i i799 het Wilhelmiplei de veehouders i Nldwlk wero oe de verplichtig opgelegd het met ruderpest heer V Adrichem regelmtig gessisteero oor besmette vee terstod slchte Er werd ee veefods opgericht, wruit veehouders, die vee hd- medewerkers v de historische werkgroepe Dit zterdgochtedspreekuur werd bu het betrekkede moete fmke, schdeloos gestelo zouoe v het Streekmuseum voortgezet worde Dit fods werd gevormdoor ee hoorgeld te heffe v twee stuivers voor elk rud bove Sids 1 pril wordt op zterdgmiddg spreekuur gehoude tijdes de opestellíg v het de 2 jr oud e v 1 stuiver voor elk stuk fuovee museum. v 3 mde tot 2 jr oud. Het hoorgeld werd r Voor vrge op streekhistorisch gebied kut u voort terechtv 2 tot 5 uur. Het spreekuur wordt HrtelUk bedkt, meeer V Vliet, voor deze ifor- 1844voor het ltst geheve, fwisseled verzorgd door: C.Beijer, mtiel J A Nu og de iemdie toot, dt het hoorbriefje Brbdel J DhmeUet mw.m pris-hoogedm het bewus is voor het betle v het oorgeldl J lyslgers. M Pris-Hoogedm mei / jui

6 4''""ífe!d* Siiffiffiww groep Oud-Moster, de RUksuiversiteit Leide gepromoveerd op het proefschrift 'Vissers t o e kpers, de zeevisserij.o vuit het Msmodgebied e de Duikerker kpers (c eu ) De redctiecommissie v StreekHistorie west hem o voor Streek- e Tuibouwhistorie v hrte proficit met de succesvolle frodig v zij oderzoek. Het proefschrift zl worde uitgegeve ls deel 2 OPENSTELLINO WESTLANDS MUSEUM i de Holldse Historische Reeks. p doderdg 5 mei, Bevrijdigsdg, e op doderdg12mei Hemelvrtsdg, is het Westlds Museum geoped v Adri v Vliet heeft vf 1986 i ee groot tl rchteve14, uur, Ee goede gelegeheid om ee bezoek oderzoek verricht r de ivloed v de kpvrt op de zeevisseru vuit het Msmodgebied tijdes de TchtigirigeTweede Piksterdg, 23 mei, ts het museum geslote, het museum te brege. orlog I het midde v de zestiede eeu ws het Tijdes Ldelijke Fietsdg (zterdg 14 mei), is het Msmodgebied uitgegroeid tot het grootste visserijcetrumwestlds Museum gelege de stempelroute e is v de Noordelijke Nederlde geoped v 9 tot 17 uur Behlve de permete expositie over de geschiedeis v het De eerste pstdsjre doorbrke echter dit groeiproces I Westld is i het museum op het ogeblik de specile tetoostellig V WSM tot Westederld te zie Deze te- dejre gige door oorlogshdelige veel vissersschepe uit de Msstede verlore Ndie ko het toostellig is verlegd tot 23lult vissersbedruf zich i de meeste pltse geleideluk herstelle. Op 14 mei e 11 Jui is het og mogelijk ee Dit oroces werd oderbroke toe Philips ll i 1585 het,vosiálo,sche BUSRIT te mke: er rijdt d ee Vlmse kustgebied heroverde, Drdoor werd het mogeluk oude WSM-bus tusse het Westlds Museum e het met kpvrt de Republiek i hr visserij- e koopvrdij-hgctiviteite te treffe. De bemig v de kperschepe ws Museum: 13.45,15j e uur. Busmuseum Vertrektijde vf het Westlds hoofdzkelijk fkomstig uit de vissersbevolkig v de Vlmse kust, mr gelokt door hoge gges e buitgelde trokke l museum "De Koreschuur" te Loosduie is ook zeeliede uit de Republiek e dere Europese ldet/m 23 oktober de tetoostellig zie : r Vldere. Allee l i de jre kwme "SCHILDERACHTIC LSDUIN EN " ee ostlgische temiste 133u de uit 43 schepe bestde Msmodse wdelig lgs ee grote collectie oude Loosduise vissersvloot met Duikerker kpers i rkig. plekjes, op doek gebrcht door J. vd. Meer e ekele oere. Vuit zee e over ld werde op drige v de Stte Het museum is gelege de Mrgreth v v Holld pogige oderome kperhves uit te Heebergweg 2 st de koremole is ope schkele. Alle pogige mislukte echter. Zelfs de groots elke zterdg v 13. tot 17. uur. Voor groepe opgezette vl op Duikerke 16 liep bij Nieuwpoort op k op dere ure ee fsprk worde gemkt ee mislukkig uit. door te beller of I totl verloor de Msmodse vissersvloot ls gevolg v de kpvrt 889 schepe ter wrde v ruim 6 miljoe gulde. Voor de vissersbevolkig hd de kpvrt heel tstbre gevolge. Vele vode dood, dere brchte mde door gevgersse l het schieldshuis de Korte Hoogstrt i Rotterdm is tm 19 jui de jubileumtetoostellig "PRENTEN VAN FRMAAT" te zie, dit is devijftigste tetoostellig uit de collectie v de Atls v Stolk. Dezexoositie toot 17d eeuwse historie prete mei/ jui1994

7 WESTNEDERLAND :llig hiel de heer J.C Hrtigsveld de volgede ileidig fim ^^ h^é^^ L/dil rë) tr:t tutut t. et kwme tot std de lije De Hg - "V W S.M tot Westederld', v 1881 tot 1994, Loosduie -PoeldUk, met vdr voortzettig r drover iets vertelle i 12 miute, dt moet d s-crvezde NldwUk, plus ee bdlij v g I het tempo v ee seldiest V lij 21 Loosduie r KUkdui I de tweede periode werd b.v. : i 28 miute v Rotterdm r Delft. of. om dit et geseerd e kwme uitbreidige tot dichter i de buurte kome, v lij i24: i 27 std r Hoek v Holld, Mssluis e Delft, miute v Rotterdm r NldwUk. Dt k lleml bu Westederldl hierop zrl og I omleggig te Moster e ee vei- welke gereedkwme i Twee lte vullige ligspoor te s-crvezde, resp. i 1926 e j952. Mr, terug i de tud. Opebr vervoer betekedevoordie wre l vele Westldse veilige geslote het W.S N/ - et, wrdoor de fvoer v vroeger trekschuite e postkoetse, diligeces omibusse Ook i het Westld BU de komst v groete e de voer v kole voor de de trm e de trei zij ze opgeheve lk oem u er Westldse tuiders per spoor zoder overldig p??f : trekschuitdieste v Mssluis r Delft ko pltsvide I Delft e Mssluis wre de (de Jog, V der Wel), v Vlrdige r Delft spoorwegsluitigo; i Mssluis ook de (Verschoor), omibusdieste v de Lier r Delft zee_hve voor Egeld. Er mg gerust gezegd (Solleveld), v Loosduie r Bloemedl (v der Lelie), 's-crvezde-hoek worde dt de W.S M het Westld groot mkte e v Holld (L.Boo), het Westld de WS.L/ De ombouw v het oude Mssluis - s- Crvezde (eveees L. Boo), et (v sligerede trmweglle tot loklspoor Loosduie - De Hg (de heer Bochove), Mssluisop eige vrue b) e de leg v de ieuwe lije hddeietot std kue kome zoder de - Delft (Zwrd), Wterige - Rijswijk (de heer Jkegt) Deze tste stkte zu diest overigessteu v Miister C. Lely, die destijds miister v psi 1922 met de komst v de VIOS- busse. Wterstt ws. Het ws d ook ee hele omwetelig die de spoore trmwege veroorzkte: stoom mech jsch Het is dezelfde miister v de fsluitig v de trsport v reizigers e goedere, wr me tot Zuiderzee, e Lelystd is r hem geoemd. Voor d toe gebruik mkte v letterllke prdekrchte. l 1893 werd het trject Schiedm - Hoek v ee ficierigssysteem v reteloze voorschot- de leg v trmwege i de lde bedcht hij Holld geoped v de Holldsche tjzerete '. 1/3 door het riik, 1/3 door de betreffede provicie, e 1/3 door de streek e de mtschppij zelf Spoorweg N/tschppu, e tusse jbb2 e 1912 ee tl trmlije v de WesfldscheElke vrg drvoor moest hu i de vorm v ee Stoomtrmweg Mtschppu De WS N/. (vkeluk wet door de Tweede e de Eerste kmer loodse Als werd de fkortig W S T [/ gebruikt, mr lt u zich er ee miister de geschiedeis i mg g ls ret verleide om te deke dt dit zou betekee: miister v opebr vervoer, d is hu het wel Het Westlds Streek- e Tuibouwmuseum, wr oeze werd hem door kmerlede iet ltud i dk fgeome I juli 191 verwete zu hem met betrekkig uttige istellig dteert v veel lter!). De W.S M, d werd opgericht j ugustus 1BB1 tot oteigeig te behoeve v de Wesfldse r Amsterdm e bleef dr og ee tljreir.je ee somtuds te sterk drr.lve om strere met ktoor houde. Ze ws de opvolgster v ee mtschppij met ee og veel pretetieuzer m: de gezegd, het et gereed, e j de jre twitig kw- trmwege te begiftige. Mr i 19j2 ws, zols Algemeee Stoomtrmweg Mtschppr.y, mr o me de veiligsluitige gereed. met ee veel bescheideer spoorbreedte, melr.lke zo meede directie de zk og vele jre met slechts 75 cetimeter. Het is d ook mr goed, dt goede resultte voorte kue zette, mr de deze oderemig ooit ee sp i de grod heeft otwikkelig de Eerste Wereldoorlog ws oers. gezet e l 1 jr werd opgeheve, wt er zou De utomobiel hd zij vuurdoop gehd e goed met dit smlspooret ooit sluitig de spoorwege gegeve kue worde. E dt ko met de ee leves gevrlljke cocurret voor het trmweg- doorst HU ws volwrdig geworde e vormoe W,S [/ juist wel. Zij het d dt er igrrlpede verleggige moeste pltsvide We kue de trm- vele kpers op de kust, die de W.S.M, zich uwelr.lks bedrijf. Ook i het Westld kwme er rod 192 wegperiode d ook i twee stukke verdele: het v het luf ko houde Sommige werde weggecocurreerd, dere overgeome, mr steeds oude et, v 1BB2 tot 19, e het ieuwe verieuwde et, vf 19, I de periode v het oude kwme er ieuwe bedruve e bedrufjes bu. mei / iui

8 terug bu AF, Met veel ethousisme eergie pkte toe iederee lles i de euforie v de Wederopbouw, De llj r Rotterdm ws de eerste ieuwe Iij e rodde het buset f Verdere ivullig e frequetieverhogig mkte het bedrijf tot Mssluis - Delft; i1927 NldwUk - N/sldse Dm, de streekvervoerder Oder druk v bromfiets e t 1928 Loosduie - KUkdui, 1931de doderdg-ltese mrkttrm r Delft e op 2 oktober 1932 reed ietot i de hemel te groeie, mr gesteud door t eige utootje bleke ook u weer de bome de ltste trm vuit De Hg overheidssubsidies is de oderemig (die overiges Ee grote cocurret wr de W.S.M. i de vroege vi overme door de Nederldse Spoorwege i jre twitig mee te mke kreeg ws de heer Piet 19411lg gee prticulier bedruf meer is)er steeds Lipm uit Wterige, die oder de m VIOS i geslgd ee goed sluited et te oderhoude. Deze etverdichtig e het toegeome ver- (Vooruitgg ls s Streve) mr liefst 1B otobuslije opede ee i het Westld zeer geziee keer mkte het hels iet lger mogeluk tot i vervoersoderemig werd Tusse beide bedrijvehet hrt v de dorpe te kome werd ee soort sttus quo gehdhfd, ee mi of Het Wilhelmi-plei te NldwUk, het Mrktplei te meer vreedzme coëxistetie, wrdoor me iet op s -Crvezde, mrkt te Mssluis, het zij elkders grodgebied doordro Dê \l1/ q schilderchtige plekjes v, v,,y. V richtte zich r-lic vru vv ft's met Ude voormelijk op De Hg, de utobusse erop og wt VIOS grotedeels op Delft. weemoedige herierige oproepe, mr dle De mgere jre dertig, igeleid door de ieestortig 9egeve voor mooere moeste worde prijsv de delemrkt v bussttios met goede Wll Street op 24 oktober verstfciliteife vvv' Jvuvl zols 1929 brchte ook voor de de Verdil i NldwUk ^ +^^^^^êi vr À WS N/. teruggg e mlise L/e LUtrpd))lllv vdll uc Toe de Nederldse mrkt ESOfoo, wrmee overspoeld werd met goedkope Belgische bllofiet-chuffeurse, verkoze vele de fiets bove de mdeluksee overstppede reiziger te wchte, beschouw ik hu colleg s kue oproepe eve op uitgve voor ee boemet. De groeteexport wel ls de beste uitvidig die v de utobus liep terug "Koe voor boter ws de leus. zelf lk heb er l tlloze mle prof ut v gehd Loosverlgige e otslge bu de W S M. wre het gevolg E toe me weer lgzm uit dt dl Schlvergrotig, wrv op elk gebied wordt omhoog bego te krbbele, ws het spoedig dr í94. W S.M ertoe met de Citos, ee grezede NS- beweerd dt die kostebespred werkt, brcht de De dokere oorlogsjre brchte veel improvistietlet het licht e gve ee grote vritie dt zich tot Utrecht toe uitstrekt Dt ws per 1 judochter, fusere e ee vervoeret te bestruke mterieel zie l 1942/43 kwm de persoetreiri Nu dr blukbr voldoede ervrig mee s zelfs og 13 mde terug Ook de tot grote legte opged, gt Westederld het eide v dtt gegroeide groetetrms richtig Delft, die de jr opieuw fusere : met Zuid-West-Nederld te N/sldse Dm kruiste met v Delft komede Tierikzee, eveees ee uit fusies otste oderemig (v huis uit de Rotterdmse Ïrmweg lege of koletrms, bode ee idrukwekkede blik voor ee jeugdig vervoershobbyist ls ik ws. MtschppU) Drdoor reikt de lge rm tot Brugge lk heb dr met mij HBS-studieboeke meige e Atwerpe, itertiol dus. Zo is het bedruf uit zomermiddg doorgebrcht, ldus het uttige met ee driehoekje v Zuid - Holld dus ee uitermte het geme vereiged. uit de kluite gewsse oderemig geworde. l het kder v de cocetrtre v vervoersbedruve - ee vooroorlogse overheidsstreve - ws E hiermee wil ik terugkere r de iitile W S T Nl het buset v de VlS l per 1 juri 1941 door de mr u i de betekeis die deze letters echt hebbe, e st ik weer met beide bee i het WS.N/ overgeome. Door bdegebrek gedwoge, kwme de fietsers weer terug bu de W.S M, die Westlds Streek - e Tuibouwmuseum, Crg geef zelf door vorderig v mterieel e oderdelegebrek steeds krooer kwm te zitte terug ik u het woord e de dd v de opeig u N de bevrijdig ws de W S.N/., ls zovele, bij J.C v Hrtigsveldt mei/jui1994

9 LEZER l welke plts woot u? 's-crvezde Heeweg ter HeUde Hoek v Holld De Hoor HoselersdUk Kwitsheul de Lier MsdUk Msld Moster NldwUk Poelduk Schipluide Wterige t Woudt Tot welke leeftijdsctegorie behoort u? 15tot25 25 tot tot tot tot e ouder Bet u mlvrouw? HET BLAD Otvgt u Streek Historie regelmtig iedere 2mde? oi ee I welke stt otvgt u het bld? goed/etjes gevouwe/gekreukeld beschd igd/gescheu rd blde ligge los Hoe vk leest u Streek Historie? ltud soms ooit Hoeveel 'meelezers' heeft u? (zols fmilie e vriede) gee ee twee drie vier vuf of meer Bet u l doteurv het Westlds Museum? Bewrt u Streek Historie? \J )A v)4 U IICE Bet u welees i het Westlds Museum geweest? Als u Streek Historie bewrt, kijlc u het bld lter og welees i? r\i^ v) v ttcc vjd v ttcg Heeft u behoefte dresse die i verbd st met de streekhistorie? Wt vidt u v de overzichtelukheid v het bld? ee j: te wete o mei/jui1994 uitsteked goed redeluk mug slecht 9

10 beoordeelt? Vste rubrieke: o 't Ld o Tetoostelligsieuws. Aged. Wisseltjes Artikele uit voorgde. brieve uit de citdel. herldiek. (bij)geloof. de Broekboomgrd i NldwUk. de Piët v Termote uieke grfkelder i Moster L (s (s o) ummers: vertier i de dertiger jre druk bezochte ope dg per fiets v Schipluide r het Westlds Museum roofmoord i 1B eeuws Wterige de Nieuwldse mole 9V vvvv vvvv vvv vvv U i Oder de izeders v deze equête wordt het ooer "Frederik Hedrik e Amli v Solms" verloot Ais u drvoor i merkig wilt kome, vul d hieroder uw m e dres i (deze gegeves worde tuurlijk erges ders voor gebruikt), m strt pclplts Over welke periode i de Wesfldse f geschiedeis zou u wt meer wille wete? prehistorie romeise tud 5 tot tot tot 17 17tot18 18Otot19OO 19tot u Wt vidt u v de iilustrties? uitsteked goed redeluk mtig slecht Heeft u suggesties voor oderwerpe? (bijv.: kstele e buitepltse, :::T::T:i ::::::ï::',iit:ï::ï:1 LO N M) vr f -o +) vr o À = = o J z -r o N ( N 1 mei / iui1994

11 RG IN MONSTER I het Westld hebbe vele kstele gest, wrv we de m e excte plts kee, bijvoor- lleml iet echt om de Oudeburch te vide. burgermde e udeburgertiet. Mr het helpt beeld Pole, Keeburg, Hosholredijk, Boekestei, roeeveld ez. V ee tl kstele I ee eid 16d eeuws krtboek v de bdu v wete we iet hoe ze geoemd werde, mr wel RUsburg, die veeld heeft weerszijde v de wr ze gest hebbe, zols bijvoorbeeld de Oudeburgerl, is ee opvllede uitstulpig i "Broek Boomgrd' i NldwUk e de Hoogwerf" het sloteptroo, zie fig 1: DèZe Uitstulpig komt het Vlot i Moster. V dere kstele wete ook og eigszis voor op de kmt v Kruikius uit we de m, mr iet wr ze gest hebbe. Ee 1712, zie fig 2. l het register v metig V voorbeeld hierv is de Oudeburg i Moster. Moster (378J vide we hierover :"ltem v de Over de Oudeburg is i het verlede l het odige brede w9 (= Mosterse weg)totte dijckslote geschreve,wrbij de meeste schrijvers de toe, der die Hogewerff i leyt, dt clooster v udeburg ls ee vroeg-middeleeuwse wlburcht, Reysborch, 12 morge 5 hot, des bruyct Cles vergelijkbr met Middelburg, Souburg, de Burg Pieter Huygesz, Willem Jsz Hoochuys, Cles ez. zge. Het zou ee rod omwld terrei zij Allertsz, Huyge J Boudijsz, Willem Smit, Jcob lgs de kust, opgericht door de bevolkig e/of de Cervtsz, Symo Kerstrjesz ede Cles Buyse." mchthebber(s) om de verschrikkelijke Noorme te kue weerst.verder zou de burcht gelege zij i de duie, het eid v de orberl oftewel de Oudeburgerl. Oeffehede i de duie bu Solleveld werde gezie voor overblijfsele v de omwllig. Terecht schreef J Emmes hierovet dt dit lt-middeleeuwse wlletjes wre, opgericht om het stuivede duizd zoveel mogeluk tege te g. Voorl sids de '12de e 13deeuw werd er door de wid veel zd gevoerd e de Joge Duie gevormd. De vroeg -middeleeuwse burcht zl hier d ook oder de meters dikke zdlg verdwee z e/of is door de zee verzwolge e verpltst i de loop der eeuwe. ( Ter illustrtie: i februrij.l. vod ik de storme i juri op het strd v Moster/ïer Heydee schert, gemgerd met schelpegruis mogelijk uit de ijzertijd e ee PigsdorF-schert uit de 12d eeuw. Verder lge er tietlle due plkke vette klei v ee á twee cm. dik e ee legte v 15 tot 2 cetimeter,) I 1561 wordt het ld (wrschuluk) door Corelis De eerste vermeldig v de m Oudeburgh is Jsz Verhouff gebruikt v de bdu ls teelld e v ljuri De oorkode gt over ee weild. Het wordt d gee Hoogwert geoemd. sche kig v N/chteld, De hoogwerf de Oudeburgerl heeft ee grvi-weduwe v rode vorm, zodt we kue deke ee Holld het klooster motte ksteel. I deze omgevig hebbe meerdere Rijsburg. Zowel uit deze hoogwerve gelege, zols te Nldwijk de oorkode ls ltere, wordt Zuidweg e bij de huidige beerf plts de iet duidelijk wr de Oeestweg; i Moster bu 't Vlot; i Loosduie bu de Oudeburg gest heeft. voormlige W.S.M. remise de Levweg. Het ksteel Hoselersdijk e De Burch i RijswUk zij ook De kopigspute zii slechts: de m motte kstele, mr ls hoogwerve heb ik ze iet udeburg, ee fmilie vermeld gezie. V de (motte)- heuvel i NldwUk die zich v Alphe v de Zuidweg is og ee restt te zie. I het Oudeborch oemt, krtboek v de St. Jshere uit Hrleml* is deze udeburgerl, ude- heuvel i de 16d eeuw og iet tgegrve. mei/jur

12 VSB / FONDS SCHENKT f 25.ooo,- De Stichtig VSB-fods Westld, Do r'hrro rurr{ _ i, otvgst p de foto vlr mevrouw CH, v Vliet - door de here geome door voorzitter v de Flit e de heer C v Woerde (resp Uitterhoeve e V Herwerde. secretris e voorzitter v Stichtig de Stichti voor Streek- e voor Streek- e Tuibouwhistori ee cheque ter wrde v Tuibouwhistorie Westld de Westld) e de here Uitterhoeve e V 25,= geschoke het heer v Woerde. Herwerde v de VSB-Bk N/useum. 12 mei / jui 1994

13 g v pgr 11) de udeburgerl is gelege op v de strdwl, evels de bugelege kmer Mdestei, De grcht om het ksteel zl drdoor gevuld zlj geweest met wter. De oudste motte-kstele i het Westld treffe we o.. vlk chter de duie; (de vroege) middeleeuwe vod hier l bewoig plts. Archeologisch werd dit i 1991 bevestigd bu de leg v ee gsleidig lgs de Mosterseweg, hoogte v de wtertore. Het ksteelterei ligt u oder de wrehuize. I de vroegste vermeldige de Wisseltjes zu grtis dverteties wri u ee vrg kut stelle, iets te koop kut biede of vrge, 13d eeuw over Oudeborch i de registers v Het gt tuurlijk om (streek)historische zke metig uit1378 wordt iet gesproke over ee Wisseltjes zrj iet bestemd voor commercièle doeleide huvs" of woig. Dit k er op duide dt het ksteel, ee vroege vorm v motte ksteel uit de de u itgever: PU BLISYS, Postbu s 325, 267 AJ N ldwu k Uw izedig stuurt u op ee briefkrt 11/12de eeuw, toe l eigeeuwe verdwee ws. I de 14d eeuw werd de Mdeweg og de cevrlgo, Nieuwe weg geoemd di's v o.. oude werkmethode e teelte De Mdeweg ws ee ieuwe otgiigsweg, ee Voor het smestelle v ee historische di-lezig Nieuwe weg te opzichte v de oude otgiigsweg, die uit de duie kwm Deze oude otgi- Wie heeft er vooroorlogse foto's wrv ik bu u ee di over de ld- e tuibouw 's-crvezde, igsweg liep v de dr gelege mg kome mke? burg r de J.DhmeUer ieuwe otgigsweg e ws drmee de Oudeburgerweg De duidig oud i Oudeburg, Cevrgd: het woord Oudeburg i reltie tot Souburg, Bidpretjes v overlede streekgeote Middelburg ez. e de liggig de kust hebbe er voor verzmelig e geelogische doele wrschuluk voor gezorgd, dt de eerste gedchte Leo Zwrkels uitgige r ee vroeg middeleeuwse rigwlburcht. Kwkl 45, 2291 AT Wteri ge AemelUk is echtet dt er ee vroeg type motteksteel de Oudeburgerl heeft gest, de uit de serie tegeltjes v Brikm: Cezocht: Oudeburg DE KRENTTRAP C H Scheffers H Croeewege Bz. Rphorstl 11,2681 LH Moster 1* Met dk J. Moerm uit Schioluide. {* voor Streek- e Tuibouwhistorie tusse Hoselersdiik e Kwitsheul I Te koop gevrgd het boek: "De geschiedeis v de boerestd e de ldbouw i Nederld" (2 dele) door H Blik ('192) (A W v Vliet, Cevrgd: Oud e ieuwe Vruchtectlogi, zowelv bome ls vruchte, Ook dere lectuur oo f ruitteeltgebied St. Behoud e Bevorderig Fruitcultuur Postbus AB DESBURC ( ) Cevrgd: Ethout v oude vruchtersse voor uitbreidig v de museumtui v de Stichtig Alle i Nederld voorkomede vruchte zrl welkom: ook kleifruit St. Behoud e Bevorderig Fruitcultuur POStbus 83, 698 AB DOESBURC ( ) mei/jui

14 Spreekuur, Hofboerderrl, Het Westlds Museum voor Streek e Tuibouw-mhistorie het gehele jr geoped v disdg t/m HofboerderU, 2. zterdg v 14-17, uur Studiegroep udheidkudig Bodemoderzoek, 6 Werkgroep ud-wterige & Kwitsheul, ledere mdg: 2. uur Westlds Museum, 2. Werkgroep ud-loosduie, werkvod i het 11 Ceootschp ud-westld, excursie r Voorburg Loosduis Museum i vervolg op de dilezig Archeologie ls bro voor ledere woesdg : 2. uur historie die op 13 prilj.l door twee lede v de Werkgroep Oud-Wterige & Kwitsheul, werkvod i de HofboerderU 13 Redctiecommissie Westlds StreekHistorie, Archeologische Werkgroep Voorburg werd gehoude ledere doderdg; 195 uur Westlds Museum 19,3, uiterste dtumvoor het Werkgroep Oud-Msld, werkvod i Museum De ilevere v kopy voor het juli/ugustusummer. Schiloe Werkgroep ud-nldwijk, werkvod gemeeterchief,19. ledere vrijdg : 2. uur Werkgroep ud -Sch ipl uide, werkvod i N/ useu m 2 Studiegroep udheidkudig Bodemoderzoek, Het Trmsttio. Westlds Museum, 2 ledere zterdg:14- tot 17. uur 21 Werkgroep ud-n/oster, werkvod gemeete Hrstorrsch Spreekuur i het Westlds Streek- e rchief,2. Tuibouwmuseum. m 27 Studiegroep Ceelogie, wesflds Ír/useum, 2. INDA MEI 199' r ÈGENDA IULr tgg4 -rdiegroep Oudheidkudig Bodemr Ëiiiltil Westlds Museum,2. Íffiopig, de complete juli-ged verschijt i het vorgeoe z 7 Werkgroep Oud-Wterige & Kwitsheul, Historisch ummer) Spreekuur, HofboerderU, i3,3-16.3, z 2 Werkgroep Oud-Wterige & Kwitsheul, Historisch Historische Vereigig Oud-Msld, middgexcursie r de Zuidbuurt. I dit voormlige m 4 Werkgroep ud-wterige & Kwitsheul, Spreekuur, HofboerderU, Msldse gebied zulle verschillede historische HofboerderU, 2 boerderije worde bezichtigd. Studiegroep Oudheidkudig Bodemoderzoek, m 9 Werkgroep ud-wterige & Kwitsheul, Westlds Museum, 2. Hofboerderrl, 2 m 11 Werkgroep ud-nldwijk, werkvod, gemeeterchief, 19 rchief, l9. m 1B Studiegroep udheidkudig Bodemoderzoek, Werkgroep ud-nldwijk, werkvod, gemeete- Werkgroep ud s-crvezde t h v. Dhmeiier, Westlds [,4useum, di 19 Werkgroep Oud-Moster, werkvod, gemeeterchief, 2 Museum,2 11 Bestuur eootschp ud-westld, Wesflds m Werkgroep Ldelijke Fietsdg, Oud Wterige het Westlds Museum js gelege & Kwitsheul, de stempelroute lofboerderu, 2 e is v g O tot 17. uur geoped Ntiole MUSEUM DE Moledg, KORENSCHUUR zie voor ctiviteite te LOOSDI.JINEN de berichtgevig Mrgreth v Heebergweg 2 de regiole pers. teiefoo / 1228i 16 Studiegroep Oeelogie, Westlds [/useum, 2. Ceoped elke zterdg v 13 O - 17 e tusse Studiegroep udheidkudig Bodemoderzoek, Jui e september ook 's-zodgs v 13,3-17, Westlds u [/useum, Werkgroep ud-moster, werkvod gemeete-museurchief, 2.. 's-heerestrt24,telefoo DE SCHILPEN te MAASLAND / Historische Vereigig Mssluis, dilezig door de Ceoped iedere zterdg v 1-17 u heer A Stigter over Oud-Mssluis, gebouw De Ark, Rembrdtl 2, N/ssluis, 2. MUSEUM TRAMSTATION te SCHIPLUIDEN 25 Coórditore v werkgroepe e studiegroepe, Otto v Zevederstrt 2, telefoo / 863 Westlds Museum,2 Ceoped elke woesdg zterdg v14-16o u 14 mei/jui 1994