Woord vooraf. Gewerkt wordt er op dit moment ook volop aan ons gebouwencomplex aan de Kleine Houtweg. Het monumentale voorgebouw staat

Transcriptie

1 Woord voorf Wij kijke met z lle terug op ee uiterst geslgde opeig v et ieuwe publiekscetrum v et Noord-Hollds Arcief i de Jskerk op 7 jui 2007: scittered weer, ee meer d gevulde Commdeurszl, ispirerede speeces e ee idrukwekkede muzikle bijdrge v et koor Hrlem Voices. De opeigsdelig, et opescuive v et door de Mexicse kusteres Mri Cstillo Debll gemkte koorek, werd verrict door de directeur-geerl Cultuur e Medi v et miisterie v OCW, mw. V Kredok e de Commissris v de Koigi i Noord- Holld, dr. Borgouts. Tijdes de opeigsplectigeid werd ook et i opdrct v et NHA gemkte boek V Commderij v Sit-J tot Noord-Hollds Arcief door de uteur, Wim Cerutti, gebode de voorzitter v et bestuur, teves burgemeester v Hrlem, dr. Sceiders. De ieuwsgierigeid e et etousisme v et publiek om de Jskerk i zij ieuwe oedigeid te bewodere is eorm. I de mde de opeig werde wij overspoeld door bezoekers. Tijdes rodleidige, otvgste, lezige, tetoostellige, ope moumetedge e bedrijfsvisites werde imiddels meer d 5000 bezoekers geteld. Drst otvig de reguliere studiezl i et ieuwe publiekscetrum vf de opestellig op 6 mrt imiddels ruim 4500 bezoekers, wrmee et totle bezoekerstl voor et ieuwe publiekscetrum iets meer d ee lf jr reeds de dert. Is et d llee mr lleluj met dt ieuwe publiekscetrum: ee. De eerste kiderziektes kwme l ee pr weke r vore. Op ee tl pltse komt et stucwerk v de mure, veroorzkt door voctiwerkig, e de tempertuur i de kerk blijkt moeilijker te regulere d verwct. A beide zke wordt op dit momet gewerkt. Mw. drs. J.A. v Kredok, directeur-geerl Cultuur e Medi v et Miisterie v OCW, ield ee toesprk bij de officiële opeig v et NHA. Foto: Pul Messe. volledig i de steigers e wordt i opdrct v de Rijksgebouwediest voorzie v ee ieuw zike dk. Tegelijkertijd wordt de buitezijde v et gebouw opieuw gescilderd. De itere verbouwige te beoeve v oder meer de relistie v ee kleie studiezl, ee gepste coserverigs- e resturtieruimte e de verpltsig v et otrieel rcief, st gepld vf juri Het NHA eeft voor et komede jr ee uitgebreid e trekkelijk cursusprogrmm smegesteld. I smewerkig met de istorisce vereigige i de regio is de brocure verspreid oder lle lede e doteurs. Mr u kut tuurlijk ook terect op oze website, Bet u geïteresseerd i et jrverslg v et NHA over 2006 of i et meerjrebeleidspl , wri wij oze ple e mbities voor de komede jre uiteezette, d kut u eveees terect op oze website, kijk oder over os e vervolges oder orgistie. Gewerkt wordt er op dit momet ook volop os gebouwecomplex de Kleie Houtweg. Het moumetle voorgebouw stt Lieuwe Zoodsm directeur Noord-Hollds Arcief 1

2 2 door Abell Meddes-v Borsele Voor de vrederecter i Noord-Holld De vrederecter speelde ee belgrijke rol i et dgelijkse leve v Nederlders i de eerste elft v de egetiede eeuw. Het vredegerect ws ier door de Frse i 1811 r Frs voorbeeld igevoerd. Het vredegerect ws ee burgerlijke rectbk e bedelde gee strfrectelijke zke. De vrederecter probeerde, sme met zij griffier, verzoeig tot std te brege tusse twistede prtije bij zkelijke gescille. De zkelijke gescille gige meestl over bezitsvorderige, leverties die iet betld wre of loogescille tusse werkgever e werkemer. Ook bedelde de vrederecter fmiliezke, zols voogdij over miderjrige kidere of et oder curtele stelle v drokrds e geesteszieke fmilielede. Ee ekele keer stelde de vrederecter oderoudsgeld v ex-ectgeote vst. Teves stelde ij kte v bekedeid op voor mese die gee doopbewijs v ziczelf kode geve of ee bewijs v overlijde v u ouders. Het kwm ook voor dt foute i me i ee kte v bekedeid voor de vrederecter gecorrigeerd werde. Ook zorgde vrederecters voor verzegelig v boedels bij overlijde of bij ee fillissemet e stelde zij boedelivetrisse op v kleie ltescppe. Txteurs v goedere e iboedels moeste voor de vrederecter beëdigd worde. Ook stelde de vrederecter de kte v emciptie op, wrbij miderjrige deligsbekwm werde verklrd. Ee ekele keer werd de vrede- De Bkeesserkerk. Aqurel door J Pebkker uit 1816.

3 recter igesckeld om ee bureruzie te susse, wrbij door ee v de prtije beledigige wre geuit. De vrederecter v Alkmr stelde ook kte v verkoop v roerede goedere (out e gewsse) op die bij ee opebre verkoop verkoct wre. N sceepsrmpe werde opvrede bij de vrederecter geroepe om ee verklrig f te legge over de toedrct v de rmp. Recterlijke orgistie De vredegerecte werde igesteld voor fmiliezke e eevoudige civiele gescille. De rectbke v eerste leg bedelde beroepszke v de vrederecter e strfzke wrop mximl vijf jr gevgeisstrf stod. Voor de berectig v zwre misdrijve ws et Hof v Assise. Ndt de Frse i 1813 vertrokke wre e et Koikrijk der Nederlde i 1815 ws gestict, bleef de recterlijke orgistie tot e met 1838 vrijwel ogewijzigd fuctioere. I 1838 werd ee tl Frse wetboeke vervge door Nederldse wetboeke. Dit d gevolge voor de mgevig e orgistie v de rectbke. De vredegerecte gige op i ee geriger tl ktogerecte. Om ee idruk te geve wt voor zke er i de rcieve v de vredegerecte te vide zij, volge ieroder ekele voorbeelde uit rcieve wrop ee idex is gemkt. Akte v bekedeid Doopboeke verbrd Jcob Blom, ldbouwer te Groet, d i 1812 ee doopbewijs odig. Hij ws te Groet gebore, mr els ws et doopboek v Groet bij de ldig v de Egelse e Russe i 1799 verbrd. Hij gig r de vrederecter te Alkmr e m zeve persoe mee die zij geboorte dde meegemkt. Zij verklrde dt ij op 7 september 1761 ws gebore te Groet. Hij m mee: J Kooter Hoogvorst, ldbouwer, 75 jr, Arie Duijve, ldbouwer, 68 jr (die de buurm v zij ouders ws), Corelis Ridder, ldbouwer, 63 jr (die zij moeder goed kede), Pieter Hoedt, boer, 61 jr, Reyer Blom, wikelier te Alkmr (zij vder delde veel met de vder v Jcob Blom), Louwris Kos, ldbouwer te Scoorl, 59 jr (ij kede de ouders e wist dt ze de Hgermole gewood dde), Arie v Liee, boer, 58 jr (ij ws bij de doop i de kerk wezig geweest). Joodse meisjes Meitje Zwrtser, docter v Josep Izk Zwrtser e Srtje v Os, koopvrouw de Bkeessergrct te Hrlem wilde i 1828 trouwe, mr ko gee geboortebewijs bij r odertrouw ilevere gezie zij tot de Isrëlitisce godsdiest beoorde. V joodse meisjes werd te Amsterdm e elders gee dooptekeig gemkt. Bekede verklrde voor de vrederecter te Hrlem wie r ouders wre e dt zij te Amsterdm gebore ws. Adrius Frciscus Cooegrct, tpper, Hedrik Scoute, scoe mker, Izk de Leeuw, slcter, Hrtog de Vries, fruitverkoper, lle drie woede de Bke es ser grct, Izk Frk, koopm i de Lge Begijestrt e Jcob de Leeuw, koopm op et Groot Heiligld, verklrde dt Meitje Zwrtser i Amsterdm gebore ws op 14 jui Vder i stilte vertrokke Jcob Smit wilde i 1817 trouwe met Geertrui Ausum. Hij ws 24 jr e d toestemmig odig v zij ouders. Zij ouders wre Dirk Smit e Zwtje Luriks. Veertie jr gelede d Dirk Smit ecter et uis e zij vrouw e kidere eimelijk verlte e sedert die tijd d me iets v em verome. De fmilie wist iet of ij og i leve ws. Bekede kwme r de Hrlemse vrederecter: Cristoffel Sleem woede i de Vijfoek, Pieter de Lt uit de Lkestrt, Gerrit v Looij v de Rmgrct e Sder Kok die ook op de Rmgrct woode, verklrde dt zij Jcobus vele jre geked dde e op de oogte wre v et vertrek v Dirk Smit veertie jr gelede. Begrfeisregisters foetsie Voor de Bloemedlse vrederecter verscee i 1823 Altje Sweburg woede te Amsterdm. Zij wilde trouwe met J Pus e d ee bewijs v overlijde odig v r vder Adri Sweburg. Hij ws begrve te Scote tusse De 3

4 4 begrfeisboeke wre ecter i et ogerede gerkt, zodt ee verklrig v overlijde iet gegeve ko worde. Getuige Pieter du Crocq, J Wijers e J v Musscer verklrde Altje l vele jre te kee e dde r ore spreke over et overlijde v r vder. Beledigige Beledigig: oer Geertrui Vervoort, ectgeote v Hedrik Rooms te Beverwijk, gig i 1811 r de vrederecter omdt zij beledigd ws door de ectgeote v Rollé. Zij ws door r voor oer uitgescolde. Mevrouw Rollé brct omiddellijk r vore dt zij Geertrui ooit d wille beledige e verklrde dt Geertrui ee brve vrouw ws. Mr zij moest ook erkee dt zij er de pest i d dt r m de meeste tijd te uize v Geertrui doorbrct. Met de verklrig v mevrouw Rollé m Geertrui geoege e drmee ws de zk fged. Ectelijke ruzies Boycot zuster Bregtje Scuijt verzoct de vrederecter te Beverwijk i 1811 om ulp. Zij e r ectgeoot Jcob Zweburg dde verregde uiselijke twiste. De vrederecter d e vermd om de ruzies te vermijde. Jcob Zweburg vertelde de vrederecter wt volges em de oorzk ws v de ectelijke ruzies. Bregtje trok veel met r zuster op e deze zusterlijke geegeeid verwekte v tijd tot tijd ogeoege i u uisoude. Bregtje verklrde dt zij zes weke iet met r zuster ws omgeg, mr dt de twist e et uiskrkeel ws gebleve e dt zij iets r de zi v r m ko doe. Ze moct v r m erges meer r toe g. Hij d zelfs, toe zij eve v uis ws geg, r door de stedelijke omroeper i de std lte omroepe. Zij wilde iet lger met Jcob smewoe. De vrederecter vermde de ectgeote tot et bijlegge v u coflicte. Hij rdde Bregtje om de omgg met r zuster te stke om de uiselijke rust e vrede te bewre. Zij weigerde dit. De zk werd r de rectbk v eerste leg verweze. Alimettieverzoeke Vrouw verlt m J Ferdid Roer ws ee 35-jrige weduwr toe ij op 30 pril 1815 trouwde met de 42-jrige diestmgd Atje (Ntje) Eelkes. Het uwelijk liep i 1834 op de klippe. Atje Eelkes dgde r ectgeoot Joes Ferdid Roer voor de vrederecter te Hoor i Zij d r m verlte e eiste ee toelge v em voor r levesoderoud. I et begi kreeg zij geld, mr eige tijd iet meer. Atje Eelkes d r m verlte vwege verregde ogemede e uiselijk ogeoege wri zij met r m leefde. Zij voelde zic geoodzkt om op ziczelf te g woe. De vrederecter merkte op dt de gerdeid v de eiseres e de gedgde zo ver uiteeliepe dt ee oderlige smelevig tusse e odrglijk e voor beide iet verkiesbr ws. Zij eiste voor r levesbeoefte 156 gulde per jr. De ectgeote bereikte gee overeekomst voor de vrederecter e werde r de rectbk v eerste leg verweze. Hels is et rcief v de rectbk v eerste leg Hoor i 1890 bij ee brd grotedeels verlore geg. I 1848 ertrouwde Joes Ferdid Roer op 66-jrige leeftijd met de 38-jrige Hiltje Wrdebg te Hoor. Hij stt i de kte vermeld ls weduwr v Atje Eelkes. M verlt vrouw I 1838 stpte Mrijtje (Mri) Groot r de vrederecter te Hoor. Zij ws i 1830 te Hoor getrouwd met Hermus Appelboom. Zij ws weduwe v Pieter Scep, v wie ze eige kidere d. Hr tweede ectgeoot Hermus Appelboom d r verlte e d r drie kidere meegeome, wrv twee uit r vorige uwelijk. Lter m ij ook r bby mee, wrv zij, dt ij r verlte d, bevlle ws. Appelboom weigerde r geld te geve voor r oderoud e liet r i dit strege witerseizoe geeel i rmoede cter. Mrijtje Groot eiste 1,50 gulde per week e kreeg 0,30 cet voor r oderoud toegeweze door de vrederecter.

5 Teylersofje de Koudeor i Hrlem omstreeks Kopergrvure door Izk de Wit Jsz e Joes P. Visser Beder r ee tekeig v F.A. Miltz. Arbeidscoflicte Diestmeisje eist geld Allegod Smit, ee diestbode uit Wijk Dui, stpte i 1811 r de vrederecter v Beverwijk om uitbetlig v twlf gulde slris te eise. Zij d 23 weke bij Jcob Heiseberg gewerkt. Heiseberg erkede dt Allegod bij em d gewerkt, mr weigerde et loo te betle omdt zij zoder zij medewete goedere v em d uitgeleed bure. Bovedie miste ij og ee zwrte lkese rok (geklede js voor me). Het diestmeisje verweerde zic met de mededelig dt de uitgeleede goedere wre teruggeve e dt zij iets wist v ee zwrte lkese rok. Ze d de spulle uitgeleed uit goed buurscp. De vrederecter beplde dt de werkgever gee loo ko cteroude op grod v vermiste goedere e veroordeelde Jcob Heiseberg tot uitbetlig v et loo. Obrmrtige kect? Jcob Oesdom stpte i 1827 r de vrederecter te Hoor om cterstllig loo v zij voormlige werkgever Krij Blom, kstelei te Hoor, te eise. Hij d ls diestkect vijftie weke voor em gewerkt, mr d iets otvge. Hij d 5

6 Op de loctie Kleie Houtweg werkt ee groepje vrijwilligers elke vrijdgocted et der toegkelijk mke v de rcieve v de vredegerecte i Noord-Holld. Foto: Jos Fielmic. 6 rect op veertie gulde. Krij Blom d deze kect voor ee jr geuurd met ee slris v zestig gulde. Krij Blom vertelde de vrederecter dt de kect l vijftie weke vertrokke ws. Hij oemde de delwijze v zij kect obrmrtig e ogescikt. De kect vertrok op ee ogelukkig tijdstip. Het uisgezi ws ziek, zij vrouw lg op sterve e ee koe moest klve. Drom besloot de kstelei om et loo v vijftie weke iet uit te betle. De diestkect zei dt ij vertrokke ws, omdt zij bs op zij geloof, ij ws ktoliek, scimpte. De kstelei zei dt dit bezijde de wreid ws. Niemd d lust om i deze moeilijke periode met iets te spotte of te scimpe. De vrederecter beplde dt de kstelei et loo moest uitbetle. Boedelivetrisse I de rcieve v de vredegerecte zij ook veel boedelivetrisse te vide v kleie ltescppe. De boedelivetrisse geve ee beeld oe me i de eerste elft v de egetiede eeuw woode e leefde. Zo is er ee boedelivetris v Trijtje Micielsdr Jger, die i 1817 overleed i et

7 Ee dere ivetris v Wouter Sris, ee stoffedelr de Grote Houtstrt te Hrlem, geeft ee idruk v de grootte v deze wikel e de oeveeleid e soorte stoffe die er rod 1828 verkoct werde. De ivetris werd opgemkt omdt de stoffedelr filliet ws geg. Met dk de vrijwilligers v et project vredegerecte: Cor Mooler, Dory Sbel, Aj Agterof, Rikie Beek, Jo Polm, Tieke Polm, Hek Lurier, Rit Wiedemeijer, Joke Peters, Heke Bls, J Wurkum, Nel Rijkelijkuize e Altje Heevelt. Hoe zij de kte i de rcieve v de vredegerecte te vide? Teylersofje te Hrlem. De ivetris geeft ee idruk v wt er lleml i zo ofje wezig ws. Nst kste met porselei, ee spiegel met vergulde lijst, ee gklok, ee boekekst met eige boeke, bevode zic i de ofjeswoig ook vijftie tekeige e prete cter gls. Repertori De griffiers v de vredegerecte mkte repertori wr ze i croologisce volgorde de dtum, soort kte e me v de prtije oteerde. Deze repertori zij voor ee deel bewrd gebleve. Vi de repertori k gezoct worde r ee beplde kte. Idex Sids 2003 werkt ee groep vrijwilligers v et Noord-Hollds Arcief ee idex op persoe, die i de rcieve v de Noord-Holldse vredegerecte voorkome ( ). Ee idex op et rcief v de vrederecter te Alkmr, Hrlem, Beverwijk, Bloemedl, Heemstede, Weesp, Nrde e Hilversum is gereed e voor ee deel ook op de website v et Noord-Hollds rcief te rdplege. Kies iervoor op ik zoek ee persoo. Op ppier zij de idexe ook te rdplege op de studiezle de Jsstrt 40 e de Kleie Houtweg 18 te Hrlem. Mometeel werke de vrijwilligers ee idex op de rcieve v de vredegerecte Hoor, Ekuize e Medemblik. Wr zij de rcieve v de vredegerecte te rdplege? De rcieve v de vredegerecte Alkmr zij i te zie op de studiezl de Jsstrt 40, de overige rcieve v de Noord-Holldse vredegerecte kue worde gerdpleegd op de studiezl de Kleie Houtweg 18. 7

8 door Rob Scp Arciefivetris v gemeetebestuur e gemeetepolitie Zdvoort verscee Wie iteresse eeft i de otwikkelig v Zdvoort ls bdplts of dere studie wil doe r de oorlogsjre, eeft et sids kort ee stuk gemkkelijker. Op mdg 24 september is i et rduis v Zdvoort melijk et eerste exemplr v de ivetris v et rcief v et gemeetebestuur v Zdvoort overdigd loco-burgemeester W.W.S. Ttes. Hij eeft teves de ivetris v et rcief v de gemeetepolitie Zdvoort i otvgst geome. Met deze publicties is opieuw ee belgrijk deel v de Zdvoortse rcieve toegkelijk gemkt. Eerder verscee reeds de ivetristie v et oud-rcief over de periode De rcieve v et gemeetebestuur v Zdvoort e v de gemeetepolitie Zdvoort zij odergebrct i et Noord-Hollds Arcief. Het gt i totl om 92 meter rciefmteril. De ivetrisse st voor iederee ter izge op de studiezl v et Noord-Hollds Arcief e zij ook gepubliceerd op iteret ( Zeeweg e utorces Ook i Zdvoort wre i de jre dertig v de vorige eeuw de gevolge v de wereldwijde crisis merkbr. Toc bleef Zdvoort ls bdplts i deze tijde ee belgrijke rol spele. Het bezoek et strd d i 1921 ee belgrijke stimuls gekrege met de opeig v de Zeeweg. Zdvoort ws drmee ook bereikbr geworde vi et frie duigebied. Als extr stimuls voor et toerisme gig de Vereigig voor Vreemdeligeverkeer i de jre dertig motorwedstrijde orgisere e i 1939 werde de eerste utorces geoude. Al spoedig bleek de oodzk voor de leg v ee vrijligged circuit. De gemeete koct drtoe 100 duiterrei, wrop ee 4 km lg circuit werd uitgezet. Oorlog E zo leek Zdvoort ee steeds grotere toeristisce trekpleister te g worde. De oorlog mkte ecter ee eide deze voorspoedige otwikkelig. Vele stukke uit de rcieve lte dit zie. Uit et politiercief, dt slects frgmetrisc is overgeleverd, geve met me de dg- e ctrpporte veel iformtie over deze periode. Het rcief v et gemeetebestuur geeft met ee grotere diversiteit stukke og ee dere ikleurig. Op 23 mei 1942 werd de toegg tot et strd voor de geele bevolkig verbode e ook werd ee verbod uitgevrdigd om voor de kust te visse. Op 6 ovember 1942 werd de evcutie v ee belgrijk deel v de bevolkig fgekodigd. Vele lijste met me v evcués e u persoolijke gegeves bevide zic i et rcief. Weer dere stukke lte zie dt er voltooiig v de evcutie op grote scl begoe werd met sloop. Om de verwcte ivsie v de gellieerde zo goed mogelijk te weerst, werd de zeereep volkome klgeslge. V de 2700 uize die Zdvoort telde, viele er meer d 800 oder de slopersmer. Uiteidelijk zoude er i juri 1944 og mr 1789 iwoers v de 9808 overblijve, gecocetreerd i de dorpsker. 8

9 Otwerp v de Hgse werktuigkudige E. Breetvelt uit 1933 voor ee utopier i de zee bij Zdvoort. (Arciefstukke uit de Tweede Wereldoorlog kee vk ee beperkig op de opebreid. Om redee v privcy kue deze stukke worde igezie dt de gemeetercivris drvoor toestemmig eeft verleed.) Wdelpier Reeds tijdes de oorlog werd er gedct over de wederopbouw v Zdvoort. Er kwm ee grootsceepse opruimig op gg die moest leide tot de irictig v ee bdplts, bestemd voor de mss. De vkelijke ple bleke voor ee belgrijk deel te groots v opzet e ficieel iet lbr. Wél verscee er lgs de zeereep fltwoige, vill's e otels. I dit verbd is et rdig om te wijze op de erieuwde ple die i de jre zestig bestode voor de leg v ee wdelpier i zee. Reeds i de jre dertig wre dergelijke ple otwikkeld, ecter zoder resultt. Ook dit keer werd er uiteidelijk gee wdelpier gelegd, mr et idee om meer toeriste r Zdvoort te trekke is wel degelijk succesvol geweest. A et begi v de jre egetig blijke er jrlijks zo' 4 miljoe mese u weg r Zdvoort te vide. Voor ee deel is dt ook te dke et utocircuit. I dit verbd verdiee ee tweetl fzoderlijke rciefjes vermeldig. De ivetris v et gemeetebestuur bevt ook de toegg op et rcief v de Stictig Tourig Zdvoort ( ) e ee toegg op et rcief v de Stictig Wedstrijdefods Circuit V Zdvoort ( ). Het rcief v deze stictige lt goed zie welke moeite de Zdvoorters zic ebbe getroost om de bdplts voor ee groter publiek trekkelijk te mke. 9

10 400 jr woe i Holld, Op zterdg 13 oktober 2007 eeft et Noord-Hollds Arcief ee temdg georgiseerd over woocultuur oder de titel 400 jr woe i Holld, I et NHA kut u et twoord vide op de vrg oe e wr oze ouders, grootouders e overgrootouders woode e leefde. Bouwtekeige, dresboeke, bevolkigsregisters, foto s e pretbriefkrte geve iformtie over uize e u bewoers. I de boedelivetrisse, die te vide zij i de otriële rcieve, is bescreve oe uize wre igerict e wt voor gebruiksvoorwerpe er i uis wre. De slo v vill Lrikseuvel i Bloemedl. 10 Wookmer e keuke (pgi ierst) v ee zojuist opgeleverde woig de V Leepweg i Heemstede, 1939.

11 11

12 door Mrte Brock Vste bezoekers: Sjoerd Bijker Sjoerd Bijker (30) is ee regelmtige bezoeker v et Noord-Hollds Arcief. Voor ee tetoostellig over Holldse scilderkust i de Middeleeuwe, die voorjr 2008 te zie is i Museum Boijms V Beuige te Rotterdm, is ij op zoek r biogrfisce gegeves v Hrlemse scilders. 12 Bij de tetoostellig verscijt ee ctlogus met levesbescrijvige v de scilders. Voor deze levesbescrijvige worde de gegeves zo veel mogelijk gecotroleerd de d v primire broe, vertelt Bijker. Dt kue bijvoorbeeld stdsrekeige zij of kerkrekeige. De ktolieke kerk ws i de Middeleeuwe ee belgrijke opdrctgever e i de stdsrekeige zij belstiggegeves opgeome, de d wrv je et vermoge e de ficiële sttus v iemd kut vststelle. Er zij Hrlemse scilders, zols Albert v Ouwter e dies leerlig Geertge tot Sit Js, die iet of uwelijks terug te vide zij i de rcieve. V Ouwter wordt i gee ekel middeleeuws stuk geoemd e v Geertge is welgeteld éé scriftelijk bewijs v zij best overgeleverd. I et zogeete memorieboek stt dt ij is begrve i et pd v de Jsere, bij de sceldeur. Er zij ook scilders die uitgebreid i de rcieve voorkome, mr v wie we gee werke kee. Bijvoorbeeld Simo v Wterld e zij twee zoe Mourij e Cles v Wterld. Ze wre lledrie scilder e kome lledrie i de rcieve voor. Mourij bijvoorbeeld woode de Grote Mrkt, d ee vermoge v 150 à 200 Rijsgulde e ws om: ee soort wijkmeester die oder dere voor de belstigiig zorgde. Hij overleed i De twee broers V Wterld ebbe sme et oogltr i de Grote of Sit- Bvokerk gewerkt. Ze moeste et broddelwerk v Jcob Willemszoo erstelle, die iferieur bldgoud d gebruikt. Jcob Willemszoo viel overiges iet i ogede bij zij opdrctgevers, wt bij zij overlijde i 1503 ws ij kerkmeester. Promotieoderzoek De gebore e getoge Hrlemmer Bijker ket et Noord-Hollds Arcief l uit zij studietijd. Ik eb gesciedeis gestudeerd de Uiversiteit Leide e eb me gespeciliseerd i de Middeleeuwe. Voor mij fstudeerscriptie eb ik ee kritisce teksteditie gemkt v de zogeete Hrlemse Kroiek. Dt is ee tekst die zic bevidt i et stdsrcief. I deze tekst, die dteert uit circ 1500, wordt de gesciedeis v Hrlem vf de dertiede eeuw bescreve. Op dit momet be ik betrokke bij et oderzoeksproject Ntiole idetiteit i de Middeleeuwe i de Nederlde. Ik doe met me oderzoek r de otwikkelig v de Brbtse idetiteit i de periode A de d v scriftelijke broe g ik oe die idetiteit vorm eeft gekrege. Die broe bevide zic oder dere i de stdsrcieve v De Bosc e Atwerpe e et Algemee Rijksrcief i Brussel. Drst betrek ik ook kustvoorwerpe i et oderzoek, zols grfmoumete e gls-i-loodrme. Ee belgrijke rol i de eige idetiteit speelt bijvoorbeeld et wpe: i et gevl v Brbt ee goude leeuw op ee zwrt veld. De Brbders probeerde u eige gesciedeis te koppele de wereldgesciedeis door de erkomst v dit wpe terug te voere op de vl v Troje i de oudeid. Ik oop i 2008 op dit oderzoek te promovere. Historisce sestie Sjoerd Bijker komt grg r de studiezl v et Noord-Hollds Arcief i de

13 Jskerk. Het gegeve dt de Jskerk ee lge e rijke gesciedeis eeft, spreekt me. Verscillede grve v Holld ebbe ier og rodgelope. Dt geeft ee beplde istorisce sestie. Ik zit grg i de stiltestudiezl, wr ik i lle rust k werke. Ik be ee grootverbruiker e gelukkig word je ier iet op rtsoe gezet zols colleg s v mij welees is overkome i Frkrijk, wr je mr vijf origiele stukke per dg moct izie. De stdsrekeige bestudeer ik et liefst i origieel e dt k ier gelukkig ook og. Elders moet je je soms beelpe met microfices, die iet ltijd v de beste kwliteit zij. Ik begrijp overiges wel dt omwille v et beoud v rciefstukke soms i eerste isttie llee microfices of microfilms bezoekers bescikbr worde gesteld. Zelf eb ik ls lid v de rciefcommissie v de doopsgezide gemeete i Hrlem ook met rciefbeeer te mke. Op grod v de izicte die ik dr eb opged e op bsis v mij ervrige ier e elders k ik cocludere dt et Noord-Hollds Arcief ook voor professioele istorici ee prettig rcief is. Sjoerd Bijker et werk i de stiltestudiezl i de Jskerk. Foto: Jos Fielmic. 13

14 door Hele v der Eem Nieuwe rcieve e collecties Bij et Noord-Hollds Arcief zij de fgelope mde diverse ieuwe rcieve biegekome. I deze rubriek dct voor ekele v die rcieve. Arcief v de Provicile Noord-Holldse Vereigig Het Witte Kruis, fdelig Beverwijk e omstreke, (1904) (1955), omvg 0,30 m Het Witte Kruis, fdelig Beverwijk e omstreke is opgerict op 1 pril De eerste jre de oprictig gig et de vereigig iet ect voor de wid. I 1882 werd beslote de vereigig ieuw leve i te blze wrbij op 28 februri 1882 et ieuwe reglemet werd goedgekeurd. De vereigig trctte epidemieë te voorkome e verleede ulp ls i de gemeete epidemieë uitbrke. Verder ijverde de vereigig voor ygiëisce mtregele op llerlei gebied. Het eerste Beverwijkse volksbduis werd i ugustus 1892 geoped de Meerstrt 58. Op 14 december 1935 vod de feestelijke opeig plts v et ieuwe wijkgebouw met volksbduis de Bstrt 35. Vf et begi v de twitigste eeuw gig de vereigig zic ook bezigoude met wijkverplegig. I 1921 fuseerde Het Witte Kruis met de Vereeigig voor Wijkverplegig te Beverwijk e Wijk Zee e Dui. Deze vereigig, opgerict op 14 ovember 1904 e goedgekeurd bij Koiklijk Besluit v 3 pril 1905 r. 10, verleede ulp zieke e gewode i u eige woig e verstrekte versterkede middele o- e mivermogede zieke, gewode, erstellede e krmvrouwe. Met igg v 1966 verderde de m Het Witte Kruis i Het Groee Kruis. Het Groee Kruis fuseerde i 1978 met Het Wit-Gele Kruis tot Kruisvereigig Beverwijk. 14 Het voormlige bduis de Bstrt 35 te Beverwijk. Gebruiksifo: Pltsigslijst i bd rs Nr. 23 is ee omslg met igekome e miute v uitgde stukke v et bestuur v de Vereigig tot Bevorderig v Ktoliek Bijzoder Oderwijs i et bisdom Hrlem betreffede de Sit Willibrordusscool voor ULO de Kees Delfsweg te Beverwijk, (1961).

15 Arcief v de Stictig City Hrlem, , omvg 0,25 m De Stictig City Hrlem werd opgerict op 4 mrt 1968 vuit ee smevoegig v drie orgisties. Deze wre de Oderemerscetrle (ee overkoepeled org v drie middestdsorgisties), de Rd v Grootwikelbedrijf (ee vereigig v grootwikelbedrijve i Hrlem) e Hrlem Trefput (ee vereigig v oderemers i et gedeelte v Hrlem dt begresd werd door et Houtplei, et Spre, et Sttiosplei e de Leidsevrt). De stictig stelde zic te doel gespreksorg v et bedrijfsleve met de overeid te zij. Er werd gestreefd r goede cotcte met et gemeetebestuur zodt de wese v et bedrijfsleve met betrekkig tot mtregele e beslissige i de Hrlemse biestd mee kode wege i de besluitvormig. Voorbeelde v oderwerpe wrover bie de stictig werd overlegd wre oder dere et legge v voetggersstrte, de situerig v de ltepltse v et opebr vervoer, de vestigig of verpltsig v publiek trekkede ktore of orecbedrijve, de orgistie rod mrkte, wikelsluitigstijde e de prkeergelegeeid i de biestd v Hrlem. Met me de prkeergelegeeid ws ee veel besproke oderwerp op de vergderige, omdt me et cetrum ee levedig e goed fuctioered otmoetigs- e koopcetrum voor Hrlem e omgevig wilde lte zij wrbij de toegkelijkeid voor uto's ls ee eerste vereiste gezie werd. I 1977 werd beslote de stictig om te zette i de Vereigig City Hrlem. Op 3 ovember 1977 ws de slotvergderig wri met lgemee stemme beslote werd tot de liquidtie v de stictig e tot et fsluite v de boeke v de stictig met ee overboekig v et sldo r de Vereigig City Hrlem. Gebruiksifo: Pltsigslijst i bd 36.9 rs Arcief v et Gemeetebestuur v Uitoor, (1942) (2004), omvg 38,10 m Ook wel rcief v de Secretrie v de gemeete Uitoor, sids 1983 Bestuursdiest v de gemeete Uitoor. De gemeete bestt uit twee kere, Uitoor e De Kwkel, e eeft ee circ 60 groot tuurgebied wrv et Zijdelmeer et middelput is. De gemeete Uitoor otwikkelde zic vf et eide v de egetiede eeuw v ee overweged grrisce gemeete tot ee gemeete met ee uiteelopede ijvereid. De leg v ee ieuwe provicile weg Hilversum-Hrlem d igrijpede gevolge voor et dorp Uitoor. De ker moest iervoor worde gesloopt. De igebruikstellig v de ieuwe weg vod plts i Vf 1945 otwikkelde de idustrie te Uitoor zic i sel tempo: bestde fbrieke breidde zic uit e ieuwe vestigige kwme tot std. Grote bedrijve vestigde zic i de jre zestig e zevetig i Uitoor. De idustrie ws d ook de belgrijkste bedrijfstk i Uitoor. Grote bedrijve wre et cemisce bedrijf Cidu Cemicls BV, IBM Holld, de Koiklijke AMC Melkproducte e verffbriek Sigm Cotigs BV. De Kwkel ws voor ee groot deel ee grrisc gebied e er stode veel kssebedrijve die zic bezigielde met de bloemeteelt. Niet llee de groei op velerlei terreie, mr ook de wezigeid v grote cetr v werkgelegeeid i de bije omgevig, zols Scipol e Amsterdm, betekede voor Uitoor ee spectculire bevolkigsgroei. I de periode ws et de selst groeiede gemeete i Nederld. Ook i de periode bleef de bevolkig groeie. De bevolkigsuitbreidig ws oder meer ee gevolg v de selle uitgroei v de woowijk Zijdelwrd. De eorme bevolkigsgroei zette zic i de jre zevetig e tctig door. Dit leidde tot uitbreidig v Uitoor met oder dere de woowijke De Legmeer, De Meerwijk, De Kuil II e uitbreidig v woowijke i De Kwkel. Gebruiksifo: Ivetris i bd 601B iv. rs Bij ee tl iv. rs. zij beperkede beplige te zie v de opebreid gesteld. Iv. r. 103 opebr i 2041, iv. r. 630 opebr i 2073 e iv. r. 631 opebr i Iv. rs. 113, 680, 950 e 951 zij og bij de gemeete Uitoor. 15

16 door Jp Temmick Wim Cerutti: V Commderij v Sit-J tot Noord-Hollds Arcief De gesciedeis v ee uis is voorl de gesciedeis v zij gebruikers, die er steeds weer verderige i brcte. Dt is ook eel duidelijk et gevl met de kerk i de Jsstrt wri u et Noord-Hollds Arcief gevestigd is. 16 Bij 700 jr gelede, i 1310, stictte Gerrd v Tetterode ekele mde voor zij overlijde ee klooster i Hrlem dt door de geestelijke orde v de Joieters bewood moest worde. De Joieters beijverde zic om et Heilige Ld te bevrijde v de ogelovige e om pelgrims op weg r Jeruzlem bij te st e dde bie Europ drtoe ruim 750 vestigige die commderij geoemd werde. De Commderij ws croologisc et derde klooster i Hrlem, mr ws groot i omvg e ivloed. Bij belgrijke processies i Hrlem liepe de jsere voorop, vóór de dere kloosterlige e et stdsbestuur uit. E ls grve v Holld e u vertegewoordigers i Hrlem moeste zij, logeerde zij sids 1332 i et complex v de Commderij dt op de duur vf de Cecilisteeg ee groot gedeelte v de grod tusse de r e geoemde Jsstrt e Ridderstrt e de tuie cter de Kruisstrt besloeg. Wim Cerutti ko de gesciedeis v de Commderij uitvoerig bestudere omdt er v et rcief veel is overgebleve. Hij eeft die gesciedeis ook zeer uitvoerig, met veel detils e duidelijk met veel liefde bescreve: et kerkgebouw met zij ltre e kpelle, de vele belgrijke persoe die et klooster i u testmet of ders bedcte, dr werde begrve e jrlijks of vker i memoriedieste werde erdct. Veel dct krijgt et dgelijks leve i et klooster (Wt te ze iedere dg?), de tietlle scilderije i de kerk e de bijgebouwe (Geertge tot Sit Js d er zelfs zij telier, Mrte v Heemskerck e J Scorel leverde eveees kustwerke) e de biblioteek wrv og steeds 235 dele i de stdsbiblioteek wezig zij e iet te vergete de veertie geïllumieerde dscrifte die gesprd zij gebleve e wr Cerutti wel twitig bldzijde tekst e foto s wijdt. Boeke e scilderije bewijze dt de bewoers v de Commderij erudiete persoe wre die beoorde tot de culturele krig rodom bekede Hrlemmers ls Scoeus, Tlesius e Juius. Odergg De i 1568 begoe opstd e vrijeidsstrijd tege Spje betekede i feite de odergg v de Commderij. Tijdes et beleg v Hrlem (1572/73) lge kerk e bijgebouwe i et scootsveld v de Spse koe; i et kloostercomplex ws ee ti-ktoliek grizoe igekwrtierd. April 1573 werd et ele complex door Wlse e Egelse verdedigers v Hrlem gepluderd e verwoest. N Hrlems cpitultie duurde et jre voor de gebouwe weer wre ersteld. I 1577 brct et verdrg v Veere Hrlem weer de zijde v de Pris v Orje. Dt verdrg ield ook i dt de ktolieke vrije uitoefeig v u godsdiest gegrdeerd krege mr dt éé jr lter bij de Hrlemse Noo de Grote Kerk door soldte ws gepluderd, kwm er ee eide et best v lle kloosters i Hrlem, die et stdsbestuur werde gegeve ls scdevergoedig voor de tijdes et beleg gelede scde. Oder itertiole druk moct de Commderij ls eige der kloosters uitsterve, mr de Jskerk werd l i 1587 door de protestte i gebruik geome. N et overlijde v de ltste commdeur i 1625 kwme lle bezittige i de v de std Hrlem. De bijgebouwe kwme weldr i prticuliere de. De wettigeid v die cofisctie werd betwist e i 1665

17 krege de jsere eidelijk ee scdevergoedig v gulde toegeweze, mr u bezittige bleve i de v de std. N 284 bldzijde tekst over bij drie eeuwe Commderij wijdt Cerutti og gee twitig pgi s et vervolg v de bij 350 jr lge gesciedeis v de Jskerk ls ervormd kerkgebouw e og ees cttie bldzijde de lotgevlle v de bijgebouwe, wri uiteidelijk i 1856 et Dicoieuis, de voorgger v de Jskliiek, kwm. I veroudig tot de omvgrijke tekst over et klooster is dt weiig e de too is ook mider wrm. Cerutti eeft duidelijk spijt over et lot v de Commderij. De eerlijkeid gebiedt te zegge dt et ook veel moeilijker is om over de Jskerk meer gegeves te vide, wt die kerk ws mr éé v de ervormde kerke e i Hrlem gig lle dct steeds r de Grote of Sit-Bvokerk. Cerutti s boek. Hij lt duidelijk zie dt de Hrlemse rciefzorg ls gemeetelijk dctsput lge tijd ee odergescove kidje is geweest. De toeme ieuw opgeome rcieve ield gee gelijke ps met de groei v et persoeelsbestd e de depotruimte, e de gemeete d gee st met et otwerpe v uitbreidigsple die llee mr geld kostte e gee redemet opleverde. Sids 1950 vroege rcivrisse regelmtig om meer ruimte. Ps oder et rcivrit v odergetekede kwm er geld vrij voor de bouw v ieuwe rciefdepots e ee grotere studiezl. Mr die wre iet opgewsse tege de golf v regioliserig e fusie die zij vertrek i 1994 volgde. De rciefdiest kreeg ecter ee uieke e eemlige ks toe de Jskliiek bij volledige ieuwbouw wilde. Drdoor ko ee oude wes, uitbreidig i oordelijke rictig, worde vervuld. I de kelder oder de kliiek kwm ee grote rciefkelder; op et dk ee ktoorruimte. De oude depots i de kerk kode u worde fgebroke e vervge door studiezl e otvgstruimte e de kerk werd drdoor ook iwedig weer ls kerkgebouw erkebr. Alles bij elkr is Cerutti s boek ee scittered werk geworde met veel e scitterede illustrties. Het geeft veel weer te vergete detils, mr die geve wel ee duidelijke idruk v et gewict v de Commderij v Sit-J i Hrlem. Je zou et belg v dt klooster u wille vergelijke met bij voorbeeld et Crmelieteklooster (wr de grveportrette uit et stduis vroeger ige) e et klooster v de Domiice, wrv de kerk eve groot ws ls de Jskerk. Gemeetercief Door de otvolkig v de biestd kwm de Jskerk i 1931 te koop. Het sceelde iet veel of de Jskerk ws fgebroke e vervge door bejrdeuisjes v de Dicoie. Dkzij proteste v moumetezorgers gige die ple iet door e besloot uiteidelijk de gemeete om et pd te kope e dri et gemeetercief te uisveste, dt toe og et ls de stdsbiblioteek ruimte im op et stduis e wrvoor ieuw oderdk moest worde gezoct. De Hrlemse rciefzorg vf et stdsrect v 1245 is met ruim zestig bldzijde dus et volgede oderwerp uit Specile vriedeprijs voor boek over Jskerk Ter gelegeeid v de eropeig v de Jskerk is op 7 jui ee fri boek verscee: V Commderij v Sit-J tot Noord-Hollds Arcief. Dit boek v de d v Wim Cerutti telt 432 pgi s e circ 340 fbeeldige, wrv vele i kleur. Het bevt iet llee de gesciedeis v et klooster e de kerk v de Joieters i Hrlem, mr ook de (voor)gesciedeis v deze orde i et Heilig Ld e i Europ v 1099 tot ede. Drst wordt dct gescoke de gesciedeis v de rciefzorg i Hrlem vf I de Jskerk is vf 1936 ee rciefdiest gevestigd: eerst et Gemeetercief Hrlem, lter de Arciefdiest voor Keemerld, sedert ekele jre et Noord-Hollds Arcief De wikelprijs is 47,50. Doteurs v de Stictig Vriede v et Noord-Hollds Arcief betle slects 30, 00, ee kortig v mr liefst 17,50! Voor wie og gee vried is v et NHA, is et de moeite wrd dt ú te worde. De cotributie is miiml 15,00 e d krijgt me metee 17,50 kortig op et boek. Het boek is te koop bij de receptie v et Noord-Hollds Arcief. 17

18 door Jos Fielmic Te mkig of et boek over de Jskerk, of oe beeldmteril drukklr gemkt wordt Beeldmteril voor ee boek komt vk uit lle oeke e gte. Er worde scilderije gebruikt, boeke, krte, prete, foto s e soms moete op loctie ieuwe opmes gemkt worde. Al deze broe moete zodig gefotogrfeerd worde dt ze i et uiteidelijke boek ee duidelijke illustrtie zij bij wt verteld wordt. Dit lijkt ee eevoudige opdrct, mr i de prktijk blijkt er veel meer werk zo fotogrfisce reproductie v ee origieel te zitte d je zo zou deke. Foto wordt foto I ee rcief worde origiele (kwetsbre) foto s i eerste isttie gereproduceerd zols ze zij, e ls zodig bewrd. Nst et origieel wordt veell ee kleurestltje met liel opgeome, om de juiste kleur e formt te kue beple. Veel oude foto s zij ecter verouderd e bescdigd, wt zic uit i verblekig, verkleurig, vlekke e/of sceure. De digitle reproductie lt l deze tekortkomige zie i et zogemde RAW-bestd. Voor publictiedoeleide is et vk iet v belg te wete i welke slecte toestd ee foto zic bevidt, tezij et om ee fotoistorisce publictie gt. I ee boek over bijvoorbeeld de Jskerk is juist de fbeeldig belgrijk, dus wt er op et pltje stt, e d is et eleml iet iteresst dt de betreffede foto i werkelijkeid verbleekt is. Om de fbeeldig goed tot r rect te lte kome k de digitle opme d ook bewerkt worde. Er k bijvoorbeeld meer dekkig worde gebrct zodt de verblekig opgeeve wordt e storede vlekke kue worde weggewerkt. Op deze mier wordt de kijker iet fgeleid door de stt wri et origieel verkeert e k optiml geote worde v de fbeeldig zelf. Het digitle bestd met de bewerkte opme wr ee drukker mee uit de voete k is ee tiff- of ee jpg-bestd i oge resolutie (300 pixels per ic). Bij et gezict op de Jskerk is de liker fbeeldig ee digitle opme v ee origieel uit circ De fotogrf eeft zij cmer omoog gerict om de ele gevelwd i beeld te krijge wrdoor et lijkt of de gebouwe op de foto r vore elle. I werkelijkeid is dt tuurlijk iet zo. I de computer kue de zogemde vllede lije weer gecorrigeerd worde zodt lles weer rect stt. De origiele foto eeft te weiig cotrst, i druk zl et ee futloos pltje oplevere, drom wordt et cotrst gepst volges de orm voor drukwerk. De recter fbeeldig lt et resultt v deze bewerkige zie. Ee der voorbeeld is et gezict op de tui v de bure v et Noord-Hollds Arcief, loctie Jsstrt. De likerfoto is ee digitle opme v ee origieel v rod Ee groot deel v de foto is verbleekt, mr de boom i et midde e de boom cter de 18

19 Gezict op de Jskerk, met toeggsportl e kosterswoig, geome vuit et Dokere Begijof. Liks is og ee stukje te zie v de slgerij v H.J. Str, Jsstrt 47. Bro: Keemer Atls. Gezict op de tui v de bure v et Noord-Hollds Arcief, loctie Jsstrt. Het ziekeuis v et Dicoieuis (u Jskliiek), voor de verbouwig tot Adri Koee Rustuis, ziede r et oordweste. Bro Keemer Atls, collectie Nel. mese op de foto bevtte og wel wt zwrt. Zou et geeel bewerkt worde, d verlieze juist die boompjes u eldereid, ze worde te zwrt. Dt beteket dt de foto lokl bewerkt moet worde om ee elderder beeld te krijge. Op de recter fbeeldig is et resultt v deze bewerkig te zie. Met dk Gbriëlle Beetjes voor r tekstuele bijdrge. 19

20 100 x 100 Ee reis lgs oderd gezicte v oderdjrige Vf disdg 30 oktober tot e met doderdg 22 ovember is i de Jskerk ee tetoostellig te zie v oderd fotoportrette v oderdjrige. Deze portrette zij gemkt door Truus Groe. Er woe 1370 oderdjrige i os ld. I 1900 wre dt er slects tie. We worde lleml ouder, veel ouder zelfs. Mr veel zie je iet v eel oude mese. Ze worde gezie ls gebrekkig e ulpbeoeved. Veel wrderig is er iet voor. Ouderdom wordt weggestopt. Het oogt iet. I oze modere cultuur eerse dere idelbeelde over scooeid e betekeis. De fotogrfe Truus Groe uldigt ee dere opvttig. Overl i et ld eeft ze oderdjrige gefotogrfeerd, i totl oderd. V Groige tot Msbrct, i dorp e std, me e vrouwe, rijk e rm, rkkers e rustige types. E ditml u ees iet om et gebrekkige te lte zie. Zij speurt met r cmer r de eige krct, wrdigeid e scooeid v ouderdom e slgt eri die te lte glore. De scooeid v versleteeid. Tijdes de reis lgs de oderd gezicte erke je - voorl i de oge - blijdscp mr ook leed, voorspoed mr ook tegespoed. Het eeft deze lge leves rijk gemkt e op ee beplde mier mooi. Zols ee oude eik ee bijzodere scooeid eeft. Tegelijk met de tetoostellig verscijt ee boek met de foto s. Deze tetoostellig is mede mogelijk gemkt door et Cultuurfods BNG, de Stictig Sluijterm V Loo e et Roomsc Ctolijk Oude Arme Ktoor. 20

21 Cursusprogrmm Noord-Hollds Arcief I september 2007 is et ieuwe cursusprogrmm v et Noord-Hollds Arcief v strt geg. Belgstellede kue zic og steeds voor de cursusse e worksops opgeve. De cursusse e worksops zij bestemd voor iederee die istorisc oderzoek wil verricte, zoder dt er eise worde gesteld de vooropleidig. Wie oude dscrifte wil lere leze, k bijvoorbeeld de cursus pleogrfie voor begiers volge. Voor geeloge stt oder dere de cursus Geelogie voor begiers op et progrmm. De cursusse best uit ee of meerdere dgdele, wrbij de cursist meestl oder leidig v de docet de slg gt met rciefmteril. Ee tl cursusse wordt meerdere kere per jr gegeve, zowel s vods ls overdg. Belve cursusse worde er i et Noord-Hollds Arcief ook rodleidige gegeve. Idividuele bezoekers kue zic v september tot e met jui iedere eerste disdg v de md om uur melde bij de receptie (mximl 15 deelemers) voor ee keismkig met et ieuwe publiekscetrum v et Noord-Hollds Arcief. Tijdes deze kosteloze rodleidig worde zij wegwijs gemkt i de studiezl e krijge zij ee kijkje i et depot, wr ze ee blik kue werpe op ekele rciefsctte die dr bewrd worde. Voor groepe orgiseert et Noord-Hollds Arcief op fsprk rodleidige i de studiezl e/of i et depot. Wilt u wete wt de mogelijkede zij of ee fsprk mke, eem d cotct op met Mike Hermes of Abell Meddes-v Borsele, seior medewerkers publieksdieste. Beide zij bereikbr vi telefooummer (023) of vi ifo@oord-olldsrcief.l. Meer iformtie over de cursusse e rodleidige v et Noord- Hollds Arcief is te vide i de cursusfolder. Deze is oder dere verkrijgbr bij et Noord-Hollds Arcief. Het cursusprogrmm vidt u ook op Vi de website of de twoordkrte i de cursusfolder kut u zic melde. Stictig Vriede v et Noord-Hollds Arcief Cotributie voor 2007 I et vorige ummer v NHA ieuws ebbe doteurs ee cceptgiro voor de bijdrge voor 2007 otvge. Wie de cotributie og iet eeft betld, gelieve dit lsog te doe door overmkig v miiml 15,00 op Postbk rek.r t..v. Stictig Vriede v et Noord-Hollds Arcief. 21

22 door Frs Tmes NHA koopt tekeig v Bkeesserkerk e qurel v Zuider Buite Spre Het Noord-Hollds Arcief eeft olgs weer ekele kope ged te beoeve v de topogrfisc-istorisce tls. Te eerste ee tekeig v de Bkeesserkerk. 22 Deze tekeig werd i de veiligctlogus v Bubb Kuyper omscreve ls ee oieme tekeig uit de 18de, begi 19de eeuw met ee strtgezict, mogelijk Hrlem. Toe ik dit bld zg op ee v de kijkdge, kreeg ik direct ee wrm gevoel. Dit is melijk iet zomr ee strtje, dit is de Bkeesserstrt met de Bkeesserkerk, gezie vuit et Krom! E ik screef de tekeig op et eerste gezict i gedcte direct toe J Pebkker. Zij tekestijl is zo erkebr: de kideroofdjes i et plveisel, de kruiwge die je op veel v zij tekeige treft e d de wt outerige, mr toc meselijke figure die met v lles bezig zij e de tekeig stoffere of klede. De Keemer Atls eeft l twee tekeige v de Bkeesserkerk die door em zij geteked, uitgewerkt i kleur met wterverf, wrv er éé 1816 is gedteerd (zie bldzijde 2 v deze fleverig v NHA ieuws ). Deze tekeig werd door et Stdsrcief v Hrlem gekoct i De kijkrictig is et zols bij de jogste wist rictig Spre. De dere tekeig is iet gedteerd e ziet r et Krom. Deze evewel geeft bij vergelijkig i detil de meeste kopigspute met de recete koop. De pomp tege de kerkmuur e ook et uitgteke liks op de oek v de Vlkestrt kome op beide tekeige voor. Zelfs de kruiwges lijke op lle drie de tekeige dezelfde te zij. Allee et uitgteke op de oek v de Vrouwestrt De Ystroom komt slects op de ieuwe tekeig voor. Agezie de tekeige die reeds i os bezit wre, beide gesigeerd zij op de cterkt, kue we gevoeglijk eme, dt ook deze scetstekeig of voortekeig door J Pebkker is gemkt. Leuk detil is overiges de scresliep i de Vrouwestrt. V de teker J Pebkker wete wij bijzoder weiig. Hij werd vermoedelijk i Alkmr gebore omstreeks 1860, mr duikt i 1783 i Hrlem op wr ij trouwt met Feijtje Krtser. Tot 1819 vide we em de d v gedteerde tekeige i Hrlem. Dr kue we em iet meer trcere. Buitepltse Ee dere wist is ee qurel door Atoie Lodewijk Koster. Hij werd op 8 ugustus 1859 te Tereuze gebore e studeerde lter de Akdemie voor Beeldede Kuste i De Hg. Hij werd voorl beked door scilderije e tekeige v ldscppe e bloembollevelde. Ook mkte ij frie etse. Hij woode e werkte i de omgevig v De Hg, Limburg e vf 1891 fwisseled i de Acteroek e Hrlem, e vf 1905 te Heemstede. Hij overleed op 28 mei 1937 i Hrlem. Hij ws oder meer lid v Kust Zij Os Doel. De qurel die werd gekoct voor de Keemer Atls is ee gezict op ee pr buitepltse de westoever v et Zuider Buite Spre (zie bldzijde 24). De buiteplts liks is Sprerust, eve te oorde v Spreout.

23 bezit v de zusters Frciscesse v Alver, wrdoor et iet lger prticulier bezit ws. Uiteidelijk zoude dit buite e de te oorde drv gelege uize rod 1960 worde gesloopt voor ieuwbouw v de Mristictig. Op de qurel zij deze et zict ottrokke door et geblderte v de vele bome, die ee uitloper vorme v de ercter gelege Hrlemmerout. Geeel rects op de tekeig zie we ee frgmet v et rod 1800 gebouwde Vlietzorg, beter beked oder de m Klei Pviljoe, wrvoor éé v de bijgebouwe, beked ls de orgerie v Vlietzorg. I 1809 werd Lodewijk Npoleo eiger v dit frie buite voor de somm v gulde. N de terugkeer v de Orje s i 1813 kwm et i bezit v de Nederldse Stt. De weduwe v stdouder Willem V, Wilelmi v Pruise, kreeg er et vructgebruik v e s zomers werd et bewood door r docter prises Frederik Louise Wilelmi tot r dood i I 1829 werd et buite door de Stt prticuliere verkoct, wr et geregeld v eiger verwisselde. Uiteidelijk kwm Vlietzorg i et bezit v mej. Adri Koee, die et legteerde de Dicoie v de Nederlds Hervormde Gemeete. I 1933 kwm et door verkoop weer i prticuliere de. I de jre werd et grodig gerestureerd oder leidig v de Amsterdmse rcitect IJsbrd Kok. Wij kee et uis ts ls Buiterustl 29. (Litertuur: Hrlemmerout 400 jr Hrlem : Scuyt & Co C.V., 1984) Tekeig v de Bkeesserkerk door J Pebkker. De oorsprokelijke bebouwig uit et eid v de 17de eeuw bestod uit twee koepels, gesceide door lgbouw. I 1738 werd deze i twee prtije verkoct. De zuidelijke koepel met bouwe werd rod 1808 gesloopt. Het overgebleve oordelijk deel kwm i 1910 i et 23

24 Overige wiste I et eerste lfjr v 2007 eeft et Noord-Hollds Arcief og ee tl kope ged: Gezict op de Hoogoves te Velse-Noord i 1930, lito door Art v Dobbeburg ( ) (zie ierst); De Ruïe v Brederode, oieme tekeig (pe e peseel i grijs), eerste elft 19de eeuw; De Ruïe v Brederode, c. 1920, ets door Adrius Miolée ( ); De Nederlds Hervormde Kerk te Heemstede, 1925, ets door J Poorter ( ); Het Spre bij de Grvesteebrug, c. 1930, kleurets door Cees Boldig ( ); Hofje v Loo i de Brrevoetestrt, c. 1925, ets door Wijd Otto J Nieuwekmp ( ); Fotolbum met 48 foto s v Hrlem e omstreke (13x18 cm), te dtere tusse 1890 e Aqurel v et Zuider Buite Spre door Atoie Lodewijk Koster.