RAPPORTAGE WELZIJNSBEZOEK 75-JARIGEN IN NIJMEGEN 2015 EN 2016

Transcriptie

1 RAPPORTAGE WELZIJNSBEZOEK 75-JARIGEN IN NIJMEGEN 2015 EN 2016

2 1. Inleiding Dit is het eerste jaar dat de bezoeken worden gedaan per gebied zoals de gemeente die hanteert en niet zoals voorheen de werkgebied indeling van de ouderenadviseurs. Dat betekent dat vergelijking met de jaren 2011 t/m 2014 mogelijk is voor stedelijke uitkomsten. In deze rapportage beperken we ons bijna uitsluitend tot deze vergelijking. Uitkomsten per gebied Daar waar wel uitkomsten van een of meerdere gebieden vermeld zijn, zijn die alleen indicatief omdat de aantallen van ouderen die bezocht zijn per gebied erg verschillen en de absolute aantallen in veel gebieden laag zijn. Er kunnen dus geen harde conclusies getrokken worden per gebied over de jaren 2015 en In bijlage 1 staat een overzicht van de gebieden en bijbehorende postcodes. Gedetailleerde gegevens per gebied beschikbaar Uit de data zijn gegevens te halen op postcodeniveau, op aanvraag kan op dit niveau meer gedetailleerde gegevens aangeleverd worden, eventueel in vergelijking met voorgaande jaren om ev. trends op te sporen. Gegevens geanonimiseerd verstrekt. Jaren 2017 en verder In 2017 is er geëxperimenteerd met verschillende vragenlijsten en een ander data verwerkingssysteem, waarmee sneller de data kunnen worden opgeleverd. Dit heeft als gevolg dat er van het jaar 2017 geen verwerking van de uitkomsten wordt gedaan. Vanaf het jaar 2018 zullen naar verwachting de uitkomsten sneller beschikbaar komen, in het eerste half jaar van Tot slot Het welzijnsbezoek 75-jarigen is geen wetenschappelijk onderzoek en de rapportages dus ook niet de weerslag hiervan. We zien de uitkomsten meer als een thermometer die aangeeft hoe het in een bepaalde periode met de 75-jarigen in de gemeente Nijmegen is gesteld is op een aantal levensterreinen en waar over een periode van een aantal jaren mogelijk trends te bespeuren zijn. En waarvan de uitkomsten tevens aanknopingspunten kunnen bieden voor acties ter verbetering van de dienstverlening aan deze ouderen. Vragen of meer informatie? Mocht u vragen hebben naar aanleiding van deze rapportage of meer detailinformatie willen, dan kunt u contact opnemen met: Peter van den Berg, coördinator welzijnsbezoeken p.berg@sterker.nl

3 2. Belangrijkste conclusies vergeleken met 2011 t/m 2014 In grote lijnen bevestigen de uitkomsten van 2015 en 2016 die van eerdere jaren. 1. Het responspercentage blijft teruglopen, maar is nog steeds voor 95% betrouwbaar. 2. Het welzijnsbezoek wordt gewaardeerd door de bezochte ouderen. 3. Als je kijkt naar de totale groep bezochte 75-jarigen dan lijken er ook in deze jaren geen ogenschijnlijk grote problemen. Het merendeel beoordeelt de eigen gezondheid als goed of uitstekend, heeft een inkomen waarvan men goed kan rondkomen, is (met wat hulp) zelfredzaam en heeft goede sociale contacten. Dat neemt niet weg dat er op individueel niveau bij een aantal bezochte 75-jarigen sprake van een vergrote of zelfs grote kwetsbaarheid. Vaak gaat het dan om een stapeling van factoren zoals problemen met de gezondheid die men ook als beperkend ervaart voor wat men graag doet, laag inkomen, klein sociaal netwerk (kwantitatief en/of kwalitatief), een slechte ervaren kwaliteit van leven; intensieve mantelzorg. Het welzijnsbezoek helpt om met deze ouderen in contact te komen. Ook in 2015 en 2016 zijn er, net als in 2011 t/m 2014, indicaties dat de 75-jarige vrouwen als groep hoger scoren op risico s op kwetsbaarheid dan de mannen: het aantal alleenstaande vrouwen is significant hoger dan alleenstaande mannen. Alleenstaand zijn is een van de risicofactoren op verhoogde kwetsbaarheid; er zijn naar verhouding meer vrouwen die rond moeten komen van een laag inkomen; vrouwen geven naar verhouding wat vaker aan dat de gezondheid een beperking is voor de dingen die ze graag doen. De beperkingen worden vooral veroorzaakt door mobiliteitsproblemen. Een slechte mobiliteit betekent dat dingen buiten de deur doen bemoeilijkt wordt. Vrouwen hebben naar verhouding veel vaker klachten van het bewegingsapparaat. Dit is een van de gezondheidsbeperkingen die de mobiliteit ongunstig kunnen (gaan) beïnvloeden. het gebruik van computer met internet is onder vrouwen significant lager dan onder mannen, waardoor ze minder dan mannen zelf toegang hebben tot informatie op internet die voor hun relevant is en deze weg ook niet kunnen gebruiken om in contact te komen met anderen. 4. Het gebruik van internet blijft stijgen onder de bezochte 75-jarigen en is over 2015 en 2016 gemiddeld 79,5% (in 2011 was dit nog 58,9%). Vrouwen zijn nog steeds bezig met een inhaalslag: 75,2% tegen 84,8% bij de mannen. 5. Het overgrote deel van de bezochte 75-jarigen is zelfredzaam, men kan nog veel zelf, de meesten dankzij hulp van anderen hierbij. Het eigen sociale netwerk is nog steeds de belangrijkste bron van hulp, maar de beschikbaarheid van professionele hulp blijft belangrijk, 32% maakt gebruik van professionele hulp en/of zelf ingehuurde hulp. Dit percentage is hoger dan eerdere jaren. 6. Een minderheid van de bezochte 75-jarigen (3 van de 10) wil of kan burenhulp geven. Ze doen dat vooral als ze hiervoor gevraagd worden en het moet vooral incidenteel zijn of als het echt nodig is. 3 16

4 3. Belangrijkste constateringen 2015 en Algemeen Respons 2015 en 2016 In 2015 zijn jarigen uitgenodigd, 284 zijn er bezocht=27,7%. In 2016 zijn er uitgenodigd en 257 bezocht = 25,7%. In totaal zijn dus ouderen van 75 jaar uitgenodigd voor een bezoek, hiervan zijn 541 bezocht, dat is een gemiddeld respons van 26,7%. De gemiddelde respons in de jaren 2011 t/m 2014 was 35,5% (aflopend van 39,3% in 2011 naar 29,2% in 2014). Het responspercentage loopt dus nog steeds terug. Een mogelijke verklaring is dat de 75-jarigen in toenemende mate gebruik maken van internet en mede hierdoor steeds beter geïnformeerd zijn. Ondanks de teruglopende respons, biedt die nog steeds 95% betrouwbaarheid. Dat wil zeggen dat als je het op dezelfde wijze herhaalt, de kans 95% of meer is dat de resultaten overeenkomen. Respons Uitgenodigd Deelname % Centrum ,1% Oost ,8% Noord ,5% Zuid ,8% Midden ,8% Dukenburg ,6% Lindenholt ,3% Oud West ,8% Nieuw West ,1% Totaal ,7% Gebieden: In West is de respons het laagst, zowel Oud West als Nieuw West scoren lager dan de andere gebieden. In Lindenholt en Dukenburg is de respons veruit het hoogste. Respons niet westerse migrantenouderen 1 Er zijn 216 personen uitgenodigd en er zijn 34 bezocht, dat is een respons van 15,7%. De gemiddelde respons van niet-westerse migrantenouderen in 2011 t/m 2014 was 29,5%. De respons in 2015 en 2016 is dus aanmerkelijk lager dan in 2011 t/m M/V Van de jarigen die bezocht zijn was 44,9% man (243) en 55,1% vrouw (298). In vergelijking met de jaren 2011 t/m 2014 (42,2% en 57,8%) is er niet zoveel verschil maar het aantal bezochte mannen en vrouwen komt wel dichter bij elkaar. Burgerlijke staat Van de bezochte ouderen heeft meer dan de helft (57,7%) een partner en was 42,3% alleenstaand (229 personen). In 2011 t/m 2014 had gemiddeld 58,9% een partner en was 41,1% alleenstaand 1 Onder een persoon met een migratieachtergrond verstaat het CBS: een persoon van wie tenminste één ouder in het buitenland geboren is. Tot de categorie niet-westers behoren migranten uit Turkije, Afrika, Latijns-Amerika en Azië, met uitzondering van Indonesië en Japan. Op grond van hun sociaaleconomische en culturele positie worden allochtonen uit deze twee landen tot de westerse migranten gerekend. Ook ouderen uit Indonesië en de Molukken (Nederlands- Indië) worden tot de categorie westerse migranten gerekend. Voor het ouderenwerk van Sterker behoren deze ouderen, vanwege hun specifieke geschiedenis en achtergrond, tot de meer kwetsbare ouderen. Zij zijn daarom voor ons een belangrijke doelgroep en zijn meegerekend in het aantal niet-westerse migrantenouderen. 4 16

5 Van de bezochte vrouwen is 52,3% alleenstaand (156 personen). Het percentage alleenstaande mannen is 30% (73 personen). Van de alleenstaanden is het merendeel weduwe/weduwnaar, nl 52,8%. Burgelijke staat M V Tot % gehuwd/samenwonend ,7% gescheiden ,4% ongehuwd ,5% weduwe/weduwnaar ,4% Totaal % Verwijzing naar ouderenadviseur of mantelzorgconsulent Naar aanleiding van het welzijnsbezoek zijn er 46 verwijzingen geweest naar de ouderenadviseur en 11 naar de mantelzorgconsulent. Het welzijnsbezoek wordt gewaardeerd en heeft voor velen nieuwswaarde Vrijwel iedereen die deze vraag beantwoord heeft (N361) vond het gesprek prettig of heel prettig (99,2%). Niemand beoordeelt het als niet prettig. Voor meer dan de helft van de bezochte ouderen (60,9%) was de informatie deels nieuw of grotendeels nieuw. In 2011 t/m 2014 was het gemiddelde 54,5%. 2. Wonen en Woonomgeving De overgrote meerderheid wil blijven wonen in eigen buurt en huis Meer dan de helft woont in een eengezinswoning, namelijk 55,3%. Dit is vrijwel hetzelfde percentage als het gemiddelde van 2011 t/m 2014 (55,5%). Bijna iedereen (96,1%) woont graag in de buurt waar ze nu wonen (N=537). Ze wonen daar graag omdat voor hen belangrijke voorzieningen in de buurt zijn en/of ze daar al lang wonen en sociaal sterk geworteld zijn. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het merendeel het liefst wil blijven wonen in de buurt nl 89,2% (N=537), 84,7% geeft aan het liefst zo lang mogelijk in het eigen huis te blijven (N=537). Dit beeld is niet anders dan in 2011 t/m Toekomstwensen wonen 61 personen willen (op termijn) verhuizen, slechts enkelen hebben concrete verhuisplannen ten tijde van het bezoek. Men wil vooral verhuizen naar een gelijkvloerse (senioren)woning of een woonzorgcentrum. Veiligheid Vrijwel iedereen voelt zich veilig in zijn eigen woning (92,8%, N=538) en overdag in de buurt (95%, N=537). Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. Een veel kleiner percentage voelt zich s avonds veilig in de buurt (70%, N=533), waarbij mannen zich aanmerkelijk vaker veilig voelen dan vrouwen (M: 79,6%, N=240. V: 58,7%, N=293). In totaal voelen 46 personen zich niet veilig s avonds in de buurt, dat is 8,6% (N=533). Omdat de absolute aantallen van de bezochte 75-jarigen nogal verschillen per gebied zijn geen conclusies naar gebieden te trekken. 5 16

6 3. Gezondheid, mobiliteit en mantelzorg De helft beoordeeld de eigen gezondheid als goed of uitstekend Vrijwel de helft van de bezochte 75-jarigen (49,4%) beoordeelt de eigen gezondheid als goed of uitstekend. Dat is minder dan het gemiddelde van 2011 t/m 2014 van 53,6%. Het percentage wat de eigen gezondheid als slecht beoordeeld is vergelijkbaar met het gemiddelde van 2011 t/m 2014 (8,1%). Er zitten amper verschillen in de beoordelen van de gezondheid door mannen en vrouwen. De verschillen zijn ook kleiner dan in 2011 t/m 2014 toen de mannen hun gezondheid naar verhouding wat beter beoordeelden dan de vrouwen. Gebieden Gezondheid M V Tot % Uitstekend 24 9,9% 29 9,7% 53 9,8% Goed 95 39,1% ,9% ,6% Redelijk 98 40,3% ,3% ,4% Slecht 26 10,7% 24 8,1% 50 9,2% Totaal Gezondheid uitstekend/goed % redelijk % slecht % Tot Centrum 10 55,5% 8 44,4% 18 Noord 10 52,6% 9 47,4% 19 Oost 45 55,6% 30 37,0% 6 7,4% 81 Nieuw West 14 46,7% 14 46,7% 2 6,6% 30 Oud West 17 47,2% 15 41,7% 4 11,1% 36 Midden 29 50,9% 24 41,1% 4 7,0% 57 Zuid 50 48,1% 42 40,4% 12 11,5% 104 Dukenburg 77 49,7% 61 39,3% 17 11,0% 155 Lindenholt 15 36,6% 21 51,2% 5 12,2% 41 Totaal Alleen in Lindenholt wordt de gezondheid vaker als redelijk ervaren dan als uitstekend/goed. Ruim 8 op de 10 heeft een of meerdere chronische gezondheidsproblemen In 2011 t/m 2014 had gemiddeld 78,2% van de bezochte 75-jarigen een of meerdere gezondheidsproblemen. In 2015 en 2016 is dat gemiddeld 84,1%. Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. Net zoals in 2011 t/m 2014 springen twee chronische gezondheidsklachten eruit, ze komen significant vaker voor dan de andere klachten. Het gaat om klachten die te maken hebben met het bewegingsapparaat (21,5%) en klachten die te maken hebben met hart en bloedvaten (19,9%). Vrouwen hebben, net zoals in 2011 t/m 2014 significant vaker chronische klachten m.b.t. het bewegingsapparaat dan mannen, meer dan een kwart van het aantal klachten van vrouwen gaan hierover (26,8) tegen 14,6% van de mannen. Net zoals in 2011 t/m 2014 hebben mannen iets meer last van chronische klachten van hart en bloedvaten, maar het verschil met vrouwen is veel minder groot (21,5% van het aantal klachten tegen 18,8% van het aantal klachten van de vrouwen). Dit wordt niet altijd als een beperking ervaren Chronische gezondheidsklachten worden lang niet altijd als een beperking ervaren voor de dingen die men graag doet, voor meer dan de helft van degenen met chronische klachten is dat niet zo (55,7%). Dit is vrijwel hetzelfde als in 2011 t/m 2014 (55,9%). Vrouwen ervaren de gezondheidsklachten wat vaker als een beperking dan mannen (45,7% tegen 42,6%). 6 16

7 Waar ze wel als een beperking worden ervaren ligt de oorzaak, net zoals in voorgaande jaren, vooral in een verminderde mobiliteit. Vooral het niet meer of minder kunnen doen van activiteiten buitenshuis worden als een beperking ervaren zoals wandelen, fietsen, sporten, tuinieren, dagjes uit/vakantie. We weten dat de gezondheid een belangrijke factor is in de ervaren kwaliteit van leven. Degenen die hiervoor een laag cijfer geven ervaren, net zoals in voorgaande jaren, hun gezondheid vaker als een beperking dan degenen die de kwaliteit van hun leven een hoog cijfer geven. Het merendeel van de bezochte 75-jarigen is mobiel Onderstaand beeld is vergelijkbaar met 2011 t/m Binnenshuis is 93,3% mobiel, dat wil zeggen dat men zich zonder hulp of hulpmiddelen kan verplaatsen. Buitenshuis is dat 80,6%. Buitenshuis gebruikt 11,5% hulpmiddelen, dus in totaal kan zich 92,1% buitenshuis zelfstandig verplaatsen, al dan niet met hulpmiddelen. Mannen scoren hoger op de mobiliteit dan vrouwen, zowel binnen- als buitenshuis (95,9% en 85,6% tegen 91,3% en 76,5%). Bijna een kwart is in het jaar voor het bezoek gevallen Onderstaand beeld is vergelijkbaar met 2011 t/m 2014, tenzij anders aangegeven. 24,1% is een of meerdere keren gevallen in de 12 maanden voorafgaand aan het bezoek (130 personen). Vrouwen zijn naar verhouding vaker gevallen dan mannen: meer dan 1 op de 4 (27,2%) tegen 1 op de 5 mannen (20,3%). De meeste valincidenten gebeuren in en om huis (46,1%), buitenshuis is 42,2% gevallen. Maar het verschil is niet zo groot. 11,7% is zowel binnenhuis als buitenshuis gevallen. 1 op de 4 van de bezochte 75-jarigen die aangeven mobiel te zijn (zonder hulp of hulpmiddelen zich kunnen verplaatsen) zijn gevallen. In 2011 t/m 2014 was dit gemiddeld 1 op de 5. Er is geen significant verschil tussen in en om huis vallen en buitenshuis vallen bij deze ouderen. Het blijft dus de moeite lonen om valpreventie bij mobiele ouderen onder de aandacht te brengen. De mobiele ouderen zijn over het algemeen de ouderen die zich het minst bewust zijn van de valrisico s. Vervoersvoorzieningen Net zoals in vorige jaren is de trein met korting het meest bekend (85,7%) en daar wordt ook het meest gebruik van gemaakt (36%). Regiotaxi: deze is bekend bij 67,5%, het gebruik is 5,9%. Vervoer door vrijwilligers: bekendheid 38,2%, gebruik 1,9%. Zowel de bekendheid als het gebruik is wat lager dan het gemiddelde van de jaren 2011 t/m Maar de verhouding tussen bekendheid en gebruik van deze drie regelingen is vergelijkbaar met 2011 t/m Vervoervoorzieningen waarvoor een indicatie nodig is Het gaat dan om de trein met begeleiderspas, zorgtaxi via de Wmo; vervoersvergoeding van de gemeente en Valys regionaal vervoer. Deze voorzieningen worden uiteraard veel minder gebruikt, ze zijn bedoeld voor mensen met een beperking. 7 16

8 In totaal hebben 14 bezochte 75-jarigen 17 keer gebruik gemaakt van deze voorzieningen. Een paar 75- jarigen maken dus gebruik van meerdere regelingen. Mantelzorgers 78 van de bezochte 75-jarigen geven zelf aan mantelzorger te zijn (14,4%). Van deze 78 zijn er 35 man en 43 vrouw. Van 77 mantelzorgers weten we de duur en de tijd van de mantelzorg. 52 van hen doen dit min. 8 uur per week en al minstens 3 maanden (67,5%). Degenen die minimaal 8upw zorgen doen dat vrijwel allemaal ook al langer dan 3 maanden. Kenmerken bezochte 52 ouderen die langer dan 3 maanden voor min. 8upw mantelzorg verlenen Ze zorgen vrijwel allemaal voor hun partner (43 van de 52=82,7%). De overige 8 zorgen vooral voor een ander familielid, een enkeling voor een buurtgenoot of een vriend(in)/kennis. Degenen die minder dan 8upw zorgen doen dat naar verhouding vaker voor een familielid, vriend/kennis of buurtgenoot dan degenen die meer dan 8upw mantelzorg verlenen. Ervaren zwaarte: van 41 van de 52 weten we de ervaren zwaarte van de mantelzorg, deze varieert van het cijfer Van deze 41 geven 22 personen de zwaarte het cijfer 6 of hoger = 53,7%. Het feit dat men mantelzorg doet heeft bij weinig bezochte 75-jarige mantelzorgers een negatief effect op hun sociale contacten (3 geven aan matig of niet tevreden te zijn). Hetzelfde geldt voor het cijfer voor de kwaliteit van leven (5 geven een onvoldoende=10%). 15 van de 52 mantelzorgers geven aan zich soms of vaak eenzaam te voelen, dat is 28,8%. Iets meer dan een kwart (14 van de 52) heeft zelf een of meerdere chronische klachten die ze als een beperking ervaren voor de dingen die ze graag doen. Bekendheid Mantelzorg Nijmegen (voorheen Coördinatiepunt Mantelzorgondersteuning): 29 van de bezochte 75-jarigen hebben van Mantelzorg Nijmegen gehoord, zij geven allen zelf aan mantelzorger te zijn. 20 van de 29 zorgen min. 8 upw en al min. 3 maanden. Er zijn 19 bezochte 75-jarigen die aangeven graag contact te willen hebben, zij geven allen aan mantelzorger te zijn, 15 hiervan zorgen al min. 8 maanden voor min. 3 maanden. Gebieden In alle gebieden zijn er minimaal 2 bezochte 75-jarigen die voor min. 3 maanden en voor min. 8upw zorgen. 4. Zelfredzaamheid Het overgrote deel kan zichzelf goed redden Zelfredzaam M V Tot % ja ,9% deels ,7% nee ,4% onbekend 1 1 Totaal % Het overgrote deel kan zichzelf goed redden (80,9%). Een veel kleiner deel kan zich deels zelf redden (15,7%) en weinig bezochte 75-jarigen geven aan zich niet zelf te kunnen redden (3,4%). Er zijn geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. In 2011 t/m 2014 lag het gemiddelde wat zichzelf goed kan redden lag iets hoger, nl. 84,2%. 8 16

9 Vaak omdat ze hierbij hulp krijgen van anderen Onderstaand is vergelijkbaar met de jaren 2011 t/m van de 10 bezochte 75-jarigen (71,9%) krijgt hierbij hulp van anderen, een kwart (25,7%) geeft aan geen hulp nodig te hebben, 2,4% geeft aan geen hulp te krijgen, maar die wel nodig te hebben. Vrouwen krijgen significant vaker hulp dan de bezochte mannen: 78,1% tegen 64,3%. Voor het merendeel is de hulp die ze krijgen genoeg (88,1%, N=370). Degenen voor wie het niet genoeg is (11,9%) missen vooral (meer uren) hulp bij het huishouden. Daarnaast ook hulp bij de tuin onderhouden, klusjes en administratieve zaken. Het overgrote deel van degenen die hulp krijgen is tevreden over die hulp. In geval van nood kan vrijwel iedereen (96,4%) een beroep op iemand doen. De belangrijkste bron van hulp is het sociale netwerk N=387 Bron van hulp M V Tot % mensen om me heen ,3% organisaties/zelf ingehuurd ,0% combinatie ,7% Totaal % N=241 N=297 N=538 Hulp anderen M % V % Tot % ja ,3% ,1% ,9% nee, niet nodig 78 32,4% 60 20,2% ,7% nee, wel nodig 8 3,3% 5 1,7% 13 2,4% onbekend Totaal % % % Net zoals in voorgaande jaren is het eigen netwerk de grootste bron van hulp, bijna 7 van de 10 (68%) krijgt hulp van mensen om zich heen en voor 4 van de 10 is dit de enige bron van hulp (40,3%). 7 van de 10 (72,3%) maken gebruik van hun netwerk en van hulp door organisaties en/of van zelf ingehuurde hulp. 3 van de 10 (32%) maken enkel gebruik van organisaties en/of zelf ingehuurde hulp, het eigen netwerk vangt dus niet alles op. Dit percentage is in de loop van de jaren gegroeid, van 22,8% in 2011 tot 27,4% in 2014 en naar 32% in Vier op de tien maken zich soms of vaak zorgen over de zelfredzaamheid in de toekomst Meer dan de helft maakt zich niet echt of nooit zorgen over de zelfredzaamheid in de toekomst, mannen vaker dan vrouwen. Het verschil tussen mannen en vrouwen is kleiner dan in 2011 t/m 2014, toen was er een verschil van 15%. 44,8% maakt zich soms of vaak zorgen (in 2011 t/m 2014 was dat 41,2%). N=242 N=298 N=540 Zorgen zelfredzaamheid M % V % Tot % nooit/niet echt ,7% ,7% ,2% soms 65 26,9% ,6% ,4% vaak 30 12,4% 26 8,7% 56 10,4% onbekend 1 1 Totaal % ,0% % Vrouwen maken zich naar verhouding vaker soms zorgen dan mannen, mannen vaker nooit maar ook vaak. In 2011 t/m 2014 maakten vrouwen zich naar verhouding zowel vaker soms als vaak zorgen. 9 16

10 Alleenstaanden maken zich vaker soms en vaak zorgen over hun zelfredzaamheid in de toekomst dan degenen met een partner (47,2% tegen 43,1%), maar dit verschil is veel minder groot dan het gemiddelde van 2011 t/m 2014 (64,8% tegen 37,3%). N=540 Zorgen zelfredzaamheid met partner % alleenstaand % Tot % nooit 87 28,0% 58 25,3% ,8% niet echt 90 28,9% 63 27,5% ,3% soms ,1% 83 36,3% ,5% vaak 31 10,0% 25 10,9% 56 10,4% onbekend 1 1 Totaal % % % Meest voorkomende redenen tot zorg over de zelfredzaamheid in de toekomst Zorgen om teruglopende gezondheid en de daarmee groeiende afhankelijkheid van anderen en het verlies van zelfstandigheid. Ook maken een aantal zich dan zorgen of ze nog de hulp kunnen krijgen die ze nodig hebben in die situatie. Zorgen over wat er gebeurt als ze alleen komen te staan of wat er met hun partner gebeurt als zij zelf wegvallen. Wat opvalt is dat, veel meer dan in de jaren ervoor, ook zorgen over de ontwikkelingen in de zorg (minder voorzieningen) geuit worden. 5. Sociale contacten en tijdsbesteding Het merendeel heeft zowel voldoende als goede sociale contacten N=311 N=228 N=539 Sociale contacten met partner % van N alleenstaand % van N Tot % van Tot voldoende contacten + goed contact ,7% ,0% ,7% weinig contacten + goed contact 46 14,8% 47 20,6% 93 17,2% voldoende contacten + slecht contact 10 3,2% 6 2,6% 16 3,0% weinig contacten + slecht contact 29 9,3% 20 8,8% 49 9,1% onbekend Totaal % % % Het merendeel (70,7%) geeft aan zowel voldoende (kwantitatief) als goede (kwalitatief) sociale contacten te hebben. In 2011 t/m 2014 was dat gemiddeld 72,6% van de bezochte 75-jarigen. Als je alleen kijkt naar het hebben van kwalitatief goede contacten, dan is dit percentage nog veel hoger, nl. 87,9% (in 2011 t/m 2014 was dat 90,1%). 9,1 % geeft aan zowel weinig contacten te hebben als slechte contacten, dit zijn de ouderen die een beperkt sociaal netwerk hebben. In 2011 t/m 2014 was dat 7,4%. De bezochte 75-jarige vrouwen geven naar verhouding vaker aan goede sociale contacten te hebben dan mannen (zowel kwantitatief als kwalitatief), het verschil is rond de 9%. In 2011 t/m 2014 was het gemiddelde verschil veel kleiner (max 2%)

11 Degenen met een partner geven vaker dan alleenstaanden aan zowel voldoende als goede sociale contacten te hebben (72,7% tegen 68%), maar het verschil is wat kleiner dan in 2011 t/m2014 (75,8% tegen 68%). Het overgrote deel is tevreden over de sociale contacten Onderstaande cijfers zijn vergelijkbaar met die van 2011 t/m ,4% (N=534) van de bezochte 75-jarigen geeft aan tevreden of heel tevreden te zijn over de sociale contacten. Dit is vergelijkbaar met 2011 t/m 2014 (92,6%). Naar verhouding geven dus weinig bezochte 75 aan matig (7,9%) of niet tevreden (1,7%) te zijn over hun contacten. In totaal geven 42 personen aan matig tevreden te zijn en 9 niet. Mannen geven iets vaker aan (heel) tevreden te zijn over hun sociale contacten dan vrouwen: 92,4% (N=236) tegen 88,9% van de vrouwen (N=298). Vouwen zijn vaker matig tevreden. N=236 N=298 N=534 Tevreden soc. contacten M V Tot % heel tevreden ,8% tevreden ,6% matig tevreden ,9% niet tevreden ,7% onbekend 7 7 Totaal % (heel) tevreden 92,4% 88,9% 90,4% matig tevreden 5,9% 9,4% 7,9% niet tevreden 1,7% 1,7% 1,7% Degenen met een partner zijn vaker tevreden over hun sociale contacten dan alleenstaanden: 94,1% (N=308) tegen 85,4% (N=226). Alleenstaanden zijn vaker matig tevreden (11,9% tegen 4,9%). Van de 9 personen die niet tevreden zijn over hun contacten geven er 8 aan zowel weinig contacten als kwalitatief slechte contacten te hebben en 1 weinig contacten maar wel goede contacten. Van de 42 personen die aangeven matig tevreden te zijn geven er 18 aan zowel kwantitatief als kwalitatief slechte contacten te hebben, dat is 42,8%. Bewegen 81% van de bezochte 75-jarigen vindt dat ze voldoende bewegen (N=532). In 2011 t/m 2014 is hier niet naar gevraagd. Sportieve activiteiten buitenshuis worden het meest genoemd, vooral: regelmatig wandelen, fietsen, wandelen, sporten. Bijna 1 op de 5 vindt dus zelf dat ze onvoldoende bewegen, voornamelijk vanwege lichamelijke beperkingen. Activiteiten buitenshuis Net zoals in 2011 t/m 2014 is het bezoeken van de (klein)kinderen, andere familie en vrienden/kennissen de belangrijkste activiteit buitenshuis. Ook sportieve activiteiten scoren hoog, net zoals in de voorgaande jaren. Daarnaast wordt ook bridgen/kaarten veel genoemd. En ook ondernemen de nodige bezochte 75-jarigen activiteiten zoals zingen in een koor, creatieve activiteiten en biljarten. 21,2% van degenen die activiteiten buitenshuis doen, doet vrijwilligerswerk. Dat is lager dan in 2011 t/m 2014 (24,9%). 11,3% mist activiteiten in de wijk (N=529). Het gaat dan vooral om plekken waar ze naar toe kunnen om anderen te ontmoeten en/of activiteiten te doen. De behoefte hieraan loopt door alle gebieden heen

12 Iets doen voor anderen in de buurt 29,7% (N=519) van de bezochte 75-jarigen geeft aan al iets te doen voor anderen in de buurt en/of dat te willen doen als het nodig is, c.q. als een beroep op hun wordt gedaan. Boodschappen en kleine klusjes doen voor anderen in de buurt wordt het meest genoemd. Door meerderen wordt gemeld dat het incidenteel moet zijn en/of indien het nodig is. Duidelijk is dat ze vooral hulp bieden als ze dat gevraagd wordt. In 2011 t/m 2014 is deze vraag niet gesteld. 70,3% geeft aan niet iets voor anderen in de buurt te willen of kunnen doen. 8 van de 10 bezochte 75-jarigen heeft een computer met internet Gemiddeld heeft in 2015 en ,5% een computer met internet. Vanaf 2011 is het gebruik ieder jaar gegroeid: van 58,9% in 2011 tot 80,9% in Vooral het gebruik onder vrouwen is gestegen: van 53,8% in 2011 tot 75,2% in 2015 en hetzelfde percentage in In 2014 was dit nog 66,1%. Het gebruik onder de bezochte 75- jarige mannen is vanaf 2011 met 65,1% elk jaar (behalve 2015) gestegen tot 87,9% in Internet wordt, net zoals in eerdere jaren, vooral gebruikt om informatie te zoeken (73,3%)en te e- mailen (68,1%) en gemiddeld de helft gebruikt het ook om te bankieren (50,2%). In veel mindere mate wordt de computer gebruikt om in contact te komen met anderen: 15,4%. Dit percentage is een stuk lager dan in 2011 t/m 2014 waar het lag tussen 16,9% en 29,4%. Gebieden Wat we in 2011 t/m 2014 West noemden, is nu Oud- West en Nieuw West. In 2011 t/m 2014 scoorde West het laagst met gemiddeld 54,4% (N=109). In 2015 en 2016 is dat voor Oud- en Nieuw West gemiddeld gestegen naar 80,3% (N=66), een zeer groot verschil. Met wel de aantekening dat er een groot verschil is in de absolute aantallen tussen 2011 t/m 2014 en 2015/2016. Bijna tweederde voelt zich nooit eenzaam, degene met een partner vaker dan alleenstaanden Onderstaand beeld is vergelijkbaar met 2011 t/m N=239 N=297 N=536 Eenzaamheid M % V % Tot % nooit ,9% ,5% ,1% soms 47 19,7% ,4% ,6% (heel) vaak 13 5,4% 21 7,1% 34 6,3% onbekend Totaal % % % Bezochte 75-jarigen met een partner geven significant vaker dan alleenstaanden aan zich nooit eenzaam te voelen (84,8% tegen 33,8%). Zij geven vooral aan zich soms eenzaam te voelen. Degenen die zich in meer of 63,1% voelt zich nooit eenzaam, 3 van de 10 voelen zich soms eenzaam (30,6%) en 6,3% voelt zich (heel) vaak eenzaam. De bezochte mannen voelen zich significant vaker nooit eenzaam, vrouwen vaker soms eenzaam. N=308 N=228 N=536 Eenzaamheid met partner % alleenstaand % Tot % nooit ,8% 77 33,8% ,1% soms 42 13,6% ,5% ,6% (heel) vaak 5 1,6% 29 12,7% 34 6,3% onbekend Totaal % % % mindere mate eenzaam voelen geven vaak aan dat dit te maken heeft met het verlies van de partner en/of andere dierbaren. Maar ook gezondheids-/mobiliteitsproblemen, waardoor men niet meer kan doen wat men wil, zijn een belangrijke oorzaak. Daarnaast wordt het ervaren van een gevoel van leegte, het missen van een echt goede vriend(in), het missen van mensen om zich 12 16

13 heen en het missen van gezelligheid het vaakst genoemd. Een aantal kunnen geen specifieke reden geven, maar geven aan dat het een algemeen gevoel van eenzaamheid is. Gebieden Het aantal bezochte 75-jarigen is zo divers dat de gebieden moeilijk vergelijkbaar zijn. Daarom alleen onderstaande tabel ter informatie. Eenzaam nooit % soms % (heel) vaak % onbekend Tot Centrum 10 55,5% 8 44,5% 18 Noord 12 63,2% 7 36,8% 19 Oost 52 64,2% 26 32,1% 3 3,7% 81 Nieuw West 20 66,7% 7 23,3% 3 1,0% 30 Oud West 23 63,9% 10 27,8% 3 8,3% 36 Midden 28 50,0% 23 41,1% 5 8,9% 1 57 Zuid 64 62,8% 29 28,4% 9 8,8% Dukenburg ,9% 35 22,9% 8 5,2% Lindenholt 19 46,35% 19 46,35% 3 7,3% 41 Totaal Er is een relatie tussen eenzaamheid en sociale contacten Het hebben van kwantitatief en kwalitatief voldoende contacten speelt een rol bij het voorkomen van eenzaamheid, maar is zeker niet de enige factor. Wel is het risico op eenzaamheid dan groter. Eenzaam Sociale contacten nooit % soms % (heel) vaak) % onbekend Tot voldoende contacten + goed contact ,0% ,1% 11 2,9% 381 weinig contacten + goed contact 45 48,9% 38 41,3% 9 9,8% 1 93 voldoende contacten + slecht contact 10 66,7% 5 33,3% 1 16 weinig contacten + slecht contact 20 43,4% 13 28,3% 13 28,3% 3 49 onbekend Totaal Van degenen die hebben aangegeven kwantitatief en kwalitatief voldoende contacten te hebben geeft 69% aan zich nooit eenzaam te voelen (2011 t/m 2014: 74,2%). Van degenen die aangeven kwantitatief en kwalitatief slechte contacten hebben is dat 43,4%. Deze groep geeft veel vaker aan dat ze zich (heel)vaak eenzaam voelen. Degenen die weinig contacten hebben maar wel goede contacten geven het vaakste aan zich soms eenzaam te voelen. Eenzaam Tevredensoc.contacten nooit % soms % (heel) vaak % onbekend Tot (heel) tevreden ,6% ,5% 20 60,6% matig tevreden 7 2,1% 27 16,7% 8 24,2% 42 niet tevreden 1 0,3% 3 1,8% 5 15,2% 9 onbekend Totaal ,0% % ,0% Van degenen die zich nooit eenzaam voelen geeft 97,6% aan (heel) tevreden te zijn over hun contacten. Bij degenen die zich soms eenzaam voelen is dat 81,5 % en bij degenen die zich (heel) vaak eenzaam voelen 60,6%

14 Het merendeel geeft de kwaliteit van leven een ruime voldoende tot zeer goed Onderstaande cijfers zijn vergelijkbaar met 2011 t/m 2014, tenzij anders aangegeven. Meer overgrote deel (86,8%) geeft de kwaliteit van leven een ruime voldoende tot zeer goed (cijfer 7-10). Als je kijkt naar de score op goed tot zeer goed (8-10) dan is de score 59,6%. Het cijfer 6 (voldoende) geeft 8,7% en een onvoldoende (5 of minder) geeft 4,5%. Degenen met een partner geven de kwaliteit van hun leven vaker een voldoende tot zeer goed (88,7% tegen 84,2%). Er zijn in geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. Relatie met sociale contacten: degenen die aangeven zowel kwantitatief als kwalitatief voldoende contacten te hebben geeft 92% de kwaliteit van hun leven een cijfer 7-10 (ruime voldoende tot zeer goed). Bij degenen die aangeven kwantitatief en kwalitatief slechte contacten te hebben is dat veel minder, nl. 59,6%. Relatie met eenzaamheid: degenen die de kwaliteit van hun leven een 7 of hoger geven geeft 67,7% (N=449) aan zich nooit eenzaam te voelen. Van de 23 personen die de kwaliteit van hun leven een onvoldoende geven, geeft bijna driekwart (17 personen) aan hun gezondheid als een beperking te ervaren; bijna de helft is alleenstaand (11 personen); 3 van de 10 (7 personen) zijn matig/niet tevreden over de sociale contacten en een kwart (6 personen) geeft aan (heel) vaak eenzaam te zijn. Een klein aantal van deze groep, 5 personen) geeft aan mantelzorger te zijn (min. 3 maanden voor min. 8upw). 6. Financiën en regelingen Bijna een derde heeft een laag inkomen 31,5% (N=464) heeft een laag inkomen, dat wil zeggen (minder dan) AOW of AOW met een pensioen tot 200,-. In 2011 t/m 2014 was dat gemiddeld 34,3%. Net zoals in voorgaande jaren zijn er meer 75-jarige vrouwen met een laag inkomen dan mannen: 36,6% tegen 25,2%, maar het verschil is kleiner in vergelijking met 2011 t/m 2014 (39,9% tegen 26,8%). Alleenstaande 75- jarigen hebben veel vaker dan degenen met een partner een laag inkomen, nl: 42,8% tegen N=210 N=254 N=464 M % van N V % van N Totaal % van N Netto huishoud inkomen per maand (minder dan) alleen AOW 14 6,7% 29 11,4% 43 9,3% AOW + pensioen< ,6% 64 25,2% ,2% AOW + pensioen>= ,7% ,4% ,5% onbekend Totaal % % % N=268 N=196 N=464 Netto huishoud inkomen met partner % van N alleenstaand % van N Totaal % van N (minder dan) alleen AOW 15 5,6% 28 14,3% 43 9,3% AOW + pensioen< ,5% 56 28,6% ,2% AOW + pensioen>= ,9% ,1% ,5% onbekend Totaal % % % 23,1%. Dat is een verschil van 19,7%. In de jaren 2011 t/m 2014 leek het verschil af te nemen (van rond de 17% naar rond de 7%) maar dit is dus blijkbaar geen trend die in 2015 en 2016 doorzet bij de bezochte 75-jarigen

15 Driekwart kan goed rondkomen 76,5% kan goed rondkomen, 19,1% min of meer en 4,4% niet. Dit is vergelijkbaar met het gemiddelde van 2011 t/m De bezochte mannen van 75 jaar kunnen iets vaker goed rondkomen dan de vrouwen (79,4% tegen 74,2%). N=223 N=279 N=502 Financieel genoeg? M % van N V % van N Totaal % van N ja ,4% ,2% ,5% min of meer 37 16,6% 59 21,1% 96 19,1% nee 9 4,0% 13 4,7% 22 4,4% onbekend Totaal % % % Van 145 van de 146 huishoudens met een laag inkomen weten we hoe ze rond kunnen komen. Van deze huishoudens kunnen er 70 goed rondkomen (48,3%), 61 min of meer (42,1%) en 14 niet (9,6%). In 2011 t/m 2014 was dat respectievelijk 52%, 39,8% en 8,2%. De bezochte 75-jarigen wonend met een partner kunnen iets vaker goed rondkomen dan alleenstaanden, namelijk 77,6% tegen 75%, maar het verschil is veel kleiner dan in 2011 t/m 2014, het verschil was toen gemiddeld 6,9%. Bekendheid en gebruik regelingen Net zoals in voorgaande jaren zijn de zorgtoeslag, huurtoeslag en teruggave inkomstenbelasting het best bekend en van deze regelingen wordt ook het meest gebruik gemaakt. Op de totale groep bezochte 75-jarigen (541) is het gebruik: zorgtoeslag: 24,9%, huurtoeslag: 21,3% en teruggave inkomstenbelasting 16,5%. Deze percentages zijn lager dan in 2011 t/m 2014, die waren resp. 30,5%, 22% en 20%. Driekwart van degenen met een laag inkomen (74,6%) maakt gebruik van één of meerdere van deze regelingen. Dit zijn dus voor deze groep belangrijke regelingen. Dat is meer dan in 2011 t/m 2014 (68,1%). Net zoals in 2011 t/m 2014 wordt van de voorzieningencheck door de formulierenbrigade, het budgetadvies en de voedselbank wordt net zoals voorgaande jaren nauwelijks gebruik gemaakt, in 2015 en 2016 door in totaal 7 huishoudens. Van deze drie regelingen is de voedselbank veruit het best bekend. Regelingen specifiek voor mensen met een laag inkomen Bijzondere bijstand, kwijtschelding gemeentelijke belastingen en kwijtschelding zuiveringsheffing zijn alleen bedoeld voor mensen met een laag inkomen. In 2015 en 2016 waren er 146 huishoudens met een laag inkomen. Hiervan gebruikten in totaal 47 huishoudens 74 maal deze regelingen. Veel van deze huishoudens maken dus gebruik van meer dan één van deze regelingen. 31 huishoudens met een laag inkomen hebben expliciet aangegeven dat ze geen gebruik maken van een van deze drie regelingen. Van de overigen weten we het niet

16 Bijlage 1 Postcodegebieden Een vergelijking van de gebiedsindeling die Swon tot nu toe heeft gehanteerd bij de welzijnsbezoeken en de indeling in stadsdelen die de gemeente hanteert. Per 2015 hanteert Swon de gemeentelijke indeling. PC Wijken Gebieden 6511 Stadcentrum; Benedenstad Nijmegen Centrum 6512 Bottendaal Nijmegen Oost 6521 Altrade Nijmegen Oost 6522 Hunnerberg Nijmegen Oost 6523 Hengstdal; Kwakkenberg Nijmegen Oost 6524 Galgenveld Nijmegen Oost 6663 Lent Nijmegen Noord 6515 Nijmegen Oosterhout; Ressen Nijmegen Noord 6525 Groenewoud Nijmegen Oost 6525 Brakkenstein Nijmegen Zuid 6525 Heijendaal Nijmegen Midden 6531 Willemskwartier; Hazenkamp Nijmegen Midden 6532 Landbouwbuurt; Kolpingbuurt; Goffert Nijmegen Midden 6533 Sint Anna Nijmegen Midden 6533 Hatertse Hei Nijmegen Zuid 6533 Grootstal Nijmegen Zuid 6534 Hatert; Winkelsteeg Nijmegen Zuid 6535 Hatert Nijmegen Zuid 6536 Weezenhof Dukenburg 6537 Tolhuis; Meijhorst; Aldenhof; Staddijk Dukenburg 6538 Zwanenveld; Malvert; Lankforst Dukenburg 6545 De Kamp; Westkanaaldijk Lindenholt 6546 Acker wijken; Broek wijken Lindenholt 6541 Biezen/Waterkwartier Nijmegen Oud-West 6541 Haven- en Industrieterrein Nijmegen Nieuw-West 6542 Wolfskuil Nijmegen Oud-West 6543 Hees; Heseveld Nijmegen Nieuw-West 6544 Neerbosch-Oost Nijmegen Nieuw-West 16 16