Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Laarbeek

Transcriptie

1 Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Laarbeek

2 Voorwoord Een goede gezondheid van lichaam én geest vergroot de mogelijkheden van mensen om (langer) mee te doen in het maatschappelijke leven. De inwoners van Laarbeek zijn veelal positief over hun gezondheid. Steeds meer ouderen zijn de afgelopen jaren voldoende gaan bewegen. Bovendien ervaart de meerderheid van de inwoners voldoende sociale samenhang in de buurt, met name in de kern Mariahout. Daarnaast ligt het aandeel inwoners dat vrijwilligerswerk verricht en lid is van een vereniging relatief hoog, met name onder de ouderen. Mooie resultaten, waar de gemeente, gezondheidszorg, welzijnswerk, dorpsraden, dorpsondersteuners en andere partners dagelijks hun bijdrage aan leveren! Uiteraard blijven er punten van zorg. Ik denk bijvoorbeeld aan de bijna volwassenen en ouderen in Laarbeek die (zeer) ernstig eenzaam zijn. Daarnaast voelen ruim inwoners zich psychisch ongezond. Zeker bij dit soort problematiek is het verontrustend dat het voor 17% van de volwassenen en 22% van de ouderen heel erg moeilijk is om bij gezondheidsproblemen hulp te vragen. In deze rapportage kunt u de belangrijkste cijfers en trends van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor Laarbeek lezen. Wij zijn verheugd u deze resultaten ook voor 4 kernen te kunnen presenteren. De onderwerpen van deze monitors worden gerapporteerd in vier thema s: de sociale wijk, de gezonde wijk, de zorgzame wijk en de leefbare wijk. Vanuit de inhoudsopgave kunt u klikken naar de resultaten voor elk thema. De resultaten bieden veel aanknopingspunten om gezamenlijk te blijven werken aan de gezondheid in Laarbeek. Vanuit de GGD dragen wij daar uiteraard graag ons steentje aan bij! Marlieke de Jong Gezondheidsmakelaar

3 Volwassenen- en Ouderenmonitor Monitors in 21 gemeenten Zuidoost-Brabant Steekproef van 19 t/m 64 jarigen en 65-plussers Schriftelijke of online vragenlijst naar keuze Eerdere vergelijkbare monitors uitgevoerd in 2009 en 2012 Deelname in Laarbeek: 364 volwassenen (34% respons) 433 ouderen (48% respons) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

4 Volwassenen- en Ouderenmonitor Resultaten: - Laarbeek totaal en 4 kernen: Beek en Donk, Aarle-Rixtel, Lieshout en Mariahout - Vergelijking met Zuidoost-Brabant en Nederland - Trends Resultaten in % en absolute aantallen (Laarbeek): volwassenen: 1% = 128 personen ouderen: 1% = 45 personen Mariahout Beek en Donk Lieshout Aarle-Rixtel GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

5 Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om naar de betreffende pagina te gaan Sociale wijk Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie Zorgzame wijk Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg Gezonde wijk Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl Leefbare wijk Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving Achtergrondkenmerken Leeftijd, huishouden en opleiding Financiën

6 Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie 1

7 Sociale betrokkenheid In Laarbeek ervaren relatief veel inwoners sociale betrokkenheid bij buurtgenoten. Desondanks lijkt er onder volwassenen sprake te zijn van een daling in het ervaren van voldoende sociale samenhang in de buurt en in het geven van burenhulp. Relatief veel inwoners van Laarbeek ervaren voldoende sociale samenhang in de buurt; circa 60% van de volwassenen en 73% van de ouderen. In de regio ligt dit voor ouderen significant lager. De volwassenen (83%) en ouderen (92%) uit Mariahout geven significant vaker aan voldoende sociale samenhang te ervaren. Op regioniveau laat de trend onder de volwassenen een significante daling zien. In Laarbeek lijkt er eveneens sprake te zijn van een afname in het ervaren van voldoende sociale samenhang in de buurt (71% in 2009, 60% in 2016). Van de volwassenen in Laarbeek heeft 81% regelmatig (tenminste 2x per maand) contact met de buren. Bij de ouderen ligt dit met 87% iets hoger. Op regioniveau zien we een significante daling in het percentage volwassenen dat regelmatig contact heeft met de buren. Ook in Laarbeek lijkt er sprake te zijn van een lichte daling (86% in 2012, 81% in 2016). Jongvolwassenen (19-24 jaar) hebben het minst vaak frequent contact met de buren. Daarna wordt dit meer naarmate de leeftijd toeneemt. Inwoners van éénpersoonshuishoudens, mensen met een lager inkomen en inwoners met een migratieachtergrond hebben ook minder vaak contact met hun buren. Circa 76% van de volwassenen geeft aan af en toe iets voor de buren te doen. Dit was in 2012 nog 80%. In de regio zien we eveneens een daling, welke bovendien significant is. In Lieshout geven de volwassenen relatief het minst vaak aan burenhulp te geven (71%), in Mariahout het meest (82%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

8 % Sociale betrokkenheid Ervaart voldoende sociale samenhang in de buurt Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

9 Eenzaamheid Bijna inwoners in Laarbeek zijn (zeer) ernstig eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het missen van eigen regie en steun uit de omgeving. Eenzaamheid blijft een belangrijk aandachtspunt, zowel bij de volwassenen als de ouderen in Laarbeek. Zo n 4 op de 10 inwoners voelt zich in bepaalde mate eenzaam. Tien procent van de volwassenen en 7% van de ouderen is bovendien (zeer) ernstig eenzaam. In totaal zijn dit ongeveer inwoners. In Lieshout en Beek en Donk is het percentage (zeer) ernstig eenzamen onder de volwassenen het hoogst met respectievelijk 12% en 11%, in Mariahout het laagst met 5%. Dit percentage is onder ouderen het hoogst in Aarle- Rixtel en Lieshout (beide 11%). Op regioniveau zien we, bij zowel de volwassenen als de ouderen, de afgelopen jaren een significante stijging in het aandeel mensen dat (zeer) ernstig eenzaam is. In Laarbeek lijkt er ten opzichte van 2009 eveneens sprake van een toename. Inwoners die alleenwonend of alleenstaande ouder zijn, zijn vaker (zeer) ernstig eenzaam. Ook bij inwoners met een migratieachtergrond, met name bij de niet-westerse groep, is eenzaamheid een punt van aandacht. Zeker bij de ouderen. Eenzaamheid hangt sterk samen met diverse andere problemen. Bij de volwassenen komt eenzaamheid bijvoorbeeld meer voor bij mensen die weinig eigen regie ervaren. Bij de ouderen is de kans op eenzaamheid aanzienlijk groter bij mensen die weinig steun ontvangen uit hun omgeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

10 % Eenzaamheid Is (zeer) ernstig eenzaam Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

11 een (niet) westerse migratieachtergrond hebben zich niet gelukkig voelen Inwoners 19+ (psychisch) ongezond zijn weinig zingeving ervaren alleenwonend zijn moeite hebben met rondkomen weinig eigen regie ervaren een kwetsbare oudere zijn alleenstaande ouder zijn weinig steun ontvangen Meer eenzaamheid bij mensen die jaar 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

12 Participatie In Laarbeek zijn meer ouderen actief in vrijwilligerswerk en het verenigingsleven dan in de regio. Voor ruim volwassenen is een verenigingslidmaatschap te duur. Ruim 3 op de 10 volwassenen en bijna vier op de tien ouderen verricht vrijwilligerswerk. Bij de ouderen is dit significant meer dan in de regio. Het aandeel vrijwilligers onder de volwassen en ouderen in Laarbeek lijkt de afgelopen jaren te zijn gestegen. Op regioniveau is een significante toename te zien. In Beek en Donk zijn de meeste volwassenen actief als vrijwilliger (38%), in Aarle-Rixtel en Lieshout (beide 29%) de minste. In Mariahout is meer dan de helft van de ouderen actief als vrijwilliger (52%). In Aarle-Rixtel zijn ouderen het minst actief als vrijwilliger (34%). Daarnaast zijn ook meer mensen dan in de regio lid van een vereniging of club; 58% van de volwassenen en 75% van de ouderen. Bij de ouderen is dit significant hoger. In Mariahout zijn ouderen significant vaker lid van een vereniging of club (89%). Onder de volwassenen zien we op regioniveau een dalende trend, hiervan lijkt in Laarbeek eveneens sprake te zijn. Bij de ouderen lijkt er juist sprake van een tegenovergestelde trend. Punt van zorg is dat ruim volwassen inwoners (9%) aangeven onvoldoende financiële middelen voor een verenigingslidmaatschap te hebben. Het sociale leven speelt in grote mate via digitale wegen. Dit is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. In de communicatie en ondersteuning van vooral ouderen is het van belang om te weten dat 23% van de ouderen in Laarbeek geen gebruik maakt van internet. Dit percentage is vrijwel gelijk aan de regio en in Aarle-Rixtel het laagst met 15%. De belangrijkste reden voor het niet gebruiken van internet is volgens de ouderen dat ze er onvoldoende van begrijpen (22%). Bijna één op de zes ouderen heeft bovendien überhaupt geen internet. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

13 % % Participatie Is lid van een (sport)vereniging of club Laarbeek v.s. Zuidoost-Brabant Verricht vrijwilligerswerk Laarbeek v.s. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen Volwassenen jaar Ouderen 65+ Laarbeek Zuidoost-Brabant Laarbeek Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

14 Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl 9

15 Ervaren gezondheid De meerderheid van de inwoners van Laarbeek is positief over hun gezondheid. Desondanks zijn er inwoners die vanwege hun gezondheid belemmerd worden in hun activiteiten. In Laarbeek is vier op de vijf volwassenen en ruim drie op de vijf ouderen positief over de eigen gezondheid. Op regioniveau is het aandeel volwassenen dat positief is over de eigen gezondheid sinds 2012 significant afgenomen. Ook in Laarbeek lijkt deze daling plaats te vinden (84% in 2012; 80% in 2016). Niet de ziekte zelf maar de beperkingen door de ziekte of aandoening bepalen in sterke mate de gezondheidsbeleving van mensen. Ruim één op de acht volwassenen en ruim één op de drie ouderen heeft een langdurige ziekte(n) en is daardoor (ernstig) beperkt in activiteiten. Bij volwassenen ligt dit percentage significant lager dan in Nederland. In Beek en Donk is het percentage volwassenen dat een langdurige ziekte(n) heeft en daardoor (ernstig) beperkt is in activiteiten het laagst (9%) en in Lieshout het hoogst (21%). Ouderen met een lage opleiding of die alleen wonen zijn minder positief over hun gezondheid. Zij zijn ook vaker langdurig ziek of ervaren beperkingen. Ongeveer inwoners van Laarbeek kunnen door hun gezondheid niet de dingen doen die zij zouden willen doen. Voor zowel de volwassenen (13%) als de ouderen (19%) is dit aandeel het grootst in Lieshout. Op regioniveau is er onder de volwassenen sprake van een significante toename en ook in Laarbeek lijkt het percentage toe te nemen. Bijna inwoners van Laarbeek zijn beperkt in gehoor, gezichtsvermogen en/of mobiliteit. Circa 4% van de volwassenen en 18% van de ouderen heeft een mobiliteitsbeperking. Dit percentage is vrijwel gelijk aan de regio. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

16 % Ervaren gezondheid Heeft langdurige ziekte(n) en is (ernstig) beperkt in activiteiten Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

17 Psychische gezondheid Relatief veel jongvolwassenen kampen met ernstige stress en suïcidale gedachten. Zij zijn daarmee een belangrijke doelgroep bij het tegengaan van psychische problemen. Zo n vier op de vijf inwoners van Laarbeek voelen zich over het algemeen een gelukkig mens. In Lieshout ligt dit percentage het hoogst bij zowel de volwassenen (91%) als de ouderen (86%). Daarnaast heeft ruim 90% van de inwoners zich de afgelopen 3 maanden veelal vrolijk gevoeld. Desondanks voelen ongeveer inwoners zich psychisch ongezond. Dit betreft 15% van de volwassenen en 11% van de ouderen. Bij ouderen ligt dit significant lager dan in de regio (16%) en is het bovendien de afgelopen jaren significant gedaald (zowel in Laarbeek als regionaal). Belangrijk is de groep jongvolwassenen. Regionale analyses laten zien dat één op de vier 19 t/m 24 jarigen zich psychisch ongezond voelt. Zowel in Laarbeek als regionaal is het aandeel volwassenen dat een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie heeft sterk toegenomen tot 47%. In Beek en Donk ligt dit percentage het hoogst (53%) en in Mariahout het laagst (35%). Het percentage ouderen dat een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie heeft, ligt in Laarbeek significant lager dan regionaal en landelijk (respectievelijk 34% vs. 43% en 42%). Regionaal is er sprake van een significante toename onder de ouderen. Bij de (jong)volwassenen is ook stress een belangrijk aandachtspunt. Ruim 1 op de 6 volwassenen in Laarbeek geeft aan recent veel stress te hebben ervaren. Werk is veruit de meest genoemde oorzaak daarvoor (43%). In Aarle-Rixtel wordt de minste stress door werk ervaren (34%) en in Beek en Donk (47%) en Lieshout (48%) het meest. Bij bijna 800 volwassenen in Laarbeek zijn de psychische problemen dusdanig dat zij het afgelopen jaar serieus gedacht hebben aan het beëindigen van hun leven. Regionale analyses laten zien dat jongvolwassenen deze suïcidale gedachten vaker hebben dan 40-plussers en mannen vaker dan vrouwen. Ook alleenstaanden en mensen met een laag inkomen geven vaker aan deze gedachten te hebben. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

18 % % Psychische gezondheid Voelt zich psychisch ongezond Trend Heeft matig tot hoog risico op angststoornis of depressie Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

19 sociaal uitgesloten zijn of weinig sociale cohesie in de buurt ervaren onvoldoende regie over eigen leven hebben zich eenzaam voelen enige of grote moeite met rondkomen hebben minder dan 2x per maand contact met buren hebben niet zelfstandig contact kunnen leggen en onderhouden weinig zingeving ervaren Meer psychische ongezondheid bij mensen die momenteel mantelzorg ontvangen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

20 % Psychische gezondheid Heeft laatste 12 maanden serieus gedacht om een eind aan het leven te maken (19-64 jarigen) Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

21 Zingeving Ongeveer inwoners van Laarbeek zijn niet in staat om zin aan het leven te geven. Dit hangt sterk samen met het missen van sociale vaardigheden en eigen regie. Het hebben van een zinvolle dagbesteding draagt sterk bij aan de ervaren gezondheid. Circa 9% van de volwassenen en 13% van de ouderen is echter niet in staat om zin aan het leven te geven. Dit betreffen ongeveer inwoners van Laarbeek. Ruim inwoners van Laarbeek hebben niet het gevoel een doel en richting in het leven te hebben. Dit percentage is voor volwassenen en ouderen vrijwel gelijk (35% vs. 37%). In Lieshout ligt dit percentage, bij zowel de volwassenen (39%) als de ouderen (41%), het hoogst. Daarnaast geniet een kwart van de volwassenen en bijna één op de drie ouderen niet van het maken en uitvoeren van plannen. Bij de volwassenen ligt dit percentage het hoogst in Beek en Donk (28%) en Lieshout (27%) en het laagst in Aarle-Rixtel (19%). Bij de ouderen ligt dit percentage het hoogst in Lieshout (35%) en het laagst in Mariahout (23%). Het missen van zingeving hangt sterk samen met andere problemen. Inwoners die niet in staat zijn om sociale contacten te leggen of te houden hebben aanzienlijk vaker moeite om zin te geven aan het leven. Ditzelfde geldt voor mensen die zich psychisch ongezond voelen en weinig eigen regie ervaren. Bij de volwassenen zijn de verschillen tussen de leeftijdsgroepen beperkt. Bij de ouderen neemt het gebrek aan zingeving sterk toe bij het stijgen van de leeftijd. Bij 85-plussers is dit aandeel twee keer zo groot als bij de jarigen. Ook mensen met een lagere opleiding en alleenwonenden missen vaker zingeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

22 % Zingeving Is niet in staat om zin aan het leven te geven Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

23 Leefstijl Steeds meer ouderen in Laarbeek voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Desondanks blijft overgewicht nog steeds een belangrijk punt van aandacht. Lichaamsbeweging is belangrijk voor lichaam én geest. Het percentage ouderen dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen 1 is significant toegenomen, zowel in Laarbaak (65% in 2009; 78% in 2016) als regionaal (65% in 2009; 74% in 2016). Onder volwassenen is dit percentage stabiel, terwijl er regionaal sprake is van een toename (beide 63% in 2016). In Lieshout is het percentage inwoners dat niet aan deze norm voldoet het hoogst. Het aandeel mensen met overgewicht is nog altijd hoog: 48% van de volwassenen en 58% van de ouderen. Onder ouderen komt overgewicht het vaakst voor in Lieshout (68%) en het minst vaak in Aarle-Rixtel (45%). Het alcoholgebruik is een belangrijk punt van aandacht: 68% van de volwassenen en 52% van de ouderen voldoet momenteel niet aan de norm. Deze percentages zijn vrijwel gelijk aan de percentages in de regio. Bij de volwassenen lijkt het percentage dat niet voldoet aan de norm af te nemen (in de regio zelfs significant), terwijl het bij de ouderen juist lijkt te stijgen. Sinds 2015 hanteert de Gezondheidsraad een nieuwe norm: drink liever niet, maar maximaal 1 glas per dag. In de gemeente Laarbeek rookt 19% van de volwassenen en 10% van de ouderen. In 2012 rookte nog 22% van de volwassenen in Laarbeek. Deze afname is echter niet significant, terwijl de regionale trend voor zowel de volwassenen als de ouderen een significante daling laat zien. 1 1 Norm Gezond Bewegen uit 2015 (Gezondheidsraad), minstens 5 dagen per week een half uur matig intensief lichamelijk actief GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

24 % % Leefstijl Beweegt voldoende volgens norm Trend Voldoet niet aan norm alcoholgebruik Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

25 Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg 20

26 Hulp en vraagverlegenheid Veel inwoners van Laarbeek hebben indien nodig hulp beschikbaar in hun omgeving. Desondanks vindt een aanzienlijk deel het moeilijk om hulp te vragen indien dit nodig is. Ruim één op de zes ouderen in de gemeente Laarbeek ontvangt momenteel zorg vanwege hun gezondheid. Zowel in Laarbeek (27% in 2012 en 17% in 2016) als regionaal neemt dit percentage significant af. Steeds minder ouderen ontvangen hulp van een betaalde hulp: 21% in 2012 en 10% in Ook regionaal neemt dit percentage significant af. Desondanks is het percentage in Laarbaak significant lager (10% vs. 16%). Daarnaast geven bijna 300 volwassenen en 250 ouderen aan behoefte aan meer hulp te hebben in verband met de gezondheid. In Laarbeek hebben ruim 9 op de 10 volwassenen en ruim 8 op de 10 ouderen indien nodig vaak hulp beschikbaar in de omgeving. Bij zo n 17% van de ouderen (bijna 800 ouderen) is dat echter niet het geval. Inwoners uit Beek en Donk hebben het vaakst geen hulp beschikbaar in de omgeving (volwassenen 11% en ouderen 20%). Ook al is er hulp beschikbaar in de omgeving, de drempel om die hulp daadwerkelijk te vragen is hoog. Ruim één op de vijf ouderen (22%) in Laarbeek vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Vraagverlegenheid is zeker niet alleen bij ouderen een aandachtspunt. In Laarbeek geeft 17% van de volwassenen aan dat zij het erg moeilijk vinden om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Vraagverlegenheid komt bij volwassenen het vaakst voor in Beek en Donk (21%) en bij ouderen in Mariahout (28%). Het zijn met name vrouwen (alle leeftijden) en de ouderen van 75+ die het vaker lastig vinden om hulp te vragen. Maar ook alleenwonenden hebben hier meer moeite mee. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

27 % Vraagverlegenheid Vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij problemen met gezondheid Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

28 niet zelfstandig contacten kunnen leggen minder dan 2x per maand contact met buren hebben vaak al wel mantelzorg ontvangen weinig eigen regie ervaren zich psychisch niet gezond of ongelukkig voelen geen gebruik van internet maken sociaal uitgesloten zijn of lage sociale cohesie ervaren in de buurt niet (altijd) bij iemand terecht kunnen met probleempjes Meer vraagverlegenheid bij mensen die behoefte hebben aan 1 of meer welzijnsvoorziening, maar deze niet gebruiken GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

29 Voorzieningen en hulpmiddelen Regionale toename in gebruik van Wmo-voorzieningen door volwassenen niet zichtbaar in Laarbeek. Ruim 250 ouderen moeten verhuizen indien ze slecht ter been worden. Zo n 6% van de volwassenen en 5% van de ouderen maakt gebruik van Wmo-voorzieningen. Regionaal is er bij volwassenen sprake van een significante toename in dit gebruik. Deze trend is in Laarbeek niet zichtbaar. Zo n 9% van de volwassenen en 16% van de ouderen (ongeveer inwoners) wil informatie over Wmo-voorzieningen, maar weet niet waar men hiervoor terecht kan. Regionaal zien we hierin een significante toename en ook in Laarbeek lijkt dit percentage toe te nemen. Vooral ouderen in Aarle-Rixtel weten niet waar ze terecht kunnen (26%). Ruim één op de drie ouderen maakt wel eens gebruik van één of meer welzijnsvoorzieningen. Dit aandeel is vrijwel gelijk aan de regio en het hoogst in Lieshout (42%) en het laagst in Aarle-Rixtel (30%). Het aandeel ouderen dat gebruik maakt van recreatieve-/culturele activiteiten is significant gedaald van 17% in 2012 naar 9% in Het aantal ouderen in Laarbeek dat behoefte heeft aan één of meer welzijnsvoorzieningen ligt significant lager dan in de regio (23% vs. 31%). Regionaal is er sprake van een toename in deze behoefte (25% 2012 en 31% in 2016), welke niet is terug te zien in Laarbeek. Ruim één op de vijf ouderen (21%) in Laarbeek heeft één of meer hulpmiddelen in de woning. Dit ligt significant lager dan in de regio. Het betreft veelal extra handgrepen en beugels. Daarnaast heeft nog eens 21% van de ouderen (zo n 950 personen) behoefte aan hulpmiddelen, maar heeft deze niet. De meeste behoefte is er aan sensoren die noodsituaties doorgeven en extra handgrepen/beugels. Zo n 6% van de ouderen moet verhuizen indien ze slecht ter been worden. Bijna twee op de drie ouderen (65%) zal in die situatie in de eigen woning kunnen blijven, maar wel met aanpassingen. De groep ouderen die moet verhuizen indien slecht ter been is het grootst in Lieshout (11%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

30 % % Voorzieningen en hulpmiddelen 50 Heeft afgelopen jaar gebruik gemaakt van één of meer wmovoorzieningen Trend 50 Wil informatie over wmovoorzieningen maar weet niet waar men terecht kan Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

31 Mantelzorg Het aandeel mantelzorgers is sinds 2009 flink toegenomen. Bij volwassenen lijkt het aandeel (tamelijk) zwaar belaste mantelzorgers toe te nemen, terwijl dit bij de ouderen juist sterk lijkt af te nemen. Circa 26% van de volwassenen en 23% van de ouderen heeft in het afgelopen jaar mantelzorg gegeven. Bij beide leeftijdsgroepen is het percentage mantelzorgers sinds 2009 met ongeveer 10 procent significant toegenomen. Ook regionaal is er sprake van een sterke toename. In Aarle-Rixtel wordt er door de ouderen het vaakst mantelzorg gegeven (27%) en in Lieshout het minst (17%). In Laarbeek is er een groot verschil tussen volwassenen en ouderen in het aandeel (tamelijk) zwaar belaste mantelzorgers (19% vs. 3%). Het aandeel overbelaste mantelzorgers onder de ouderen lijkt aanzienlijk afgenomen (24% in 2009; 3% in 2016). Op regioniveau is de afname significant. Bij de volwassenen lijkt er juist eerder sprake te zijn van een toename. Bovendien zijn de verschillen tussen de kernen groot. In Beek en Donk (31%) en Lieshout (24%) is de overbelasting onder de volwassen mantelzorgers het hoogst, in Mariahout is dit 6% en in Aarle-Rixtel nabij de 0%. Bij de oudere mantelzorgers daarentegen komt overbelasting juist het vaakst voor in Aarle-Rixtel (8%). Ruim één op de tien volwassenen (11%) geeft momenteel mantelzorg aan hun (schoon)ouders. Ouderen in Laarbeek geven met name mantelzorg aan hun partner en buren, vrienden, kennissen (beide 5%). De intensiteit van mantelzorg geven ligt voor het grootste deel van de mantelzorgers in Laarbeek momenteel op 1 10 uur per week. Dit percentage is de afgelopen jaren toegenomen (ook regionaal), terwijl er geen toename is in het percentage mantelzorgers dat meer dan 10 uur per week mantelzorg geeft. De nieuwe mantelzorgers hebben het afgelopen jaar dus met name 1 10 uur per week mantelzorg gegeven. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

32 % Mantelzorg Mantelzorger is (tamelijk) zwaar belast (% van de mantelzorgers) Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

33 Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving 28

34 Woonomgeving Inwoners van Laarbeek zijn erg tevreden over hun buurt. Volwassenen voelen zich echter steeds minder medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. De meerderheid van de volwassenen en ouderen in Laarbeek geven een voldoende voor de eigen buurt. Bij ouderen ligt dit met 96% zelfs significant hoger dan in de regio. Circa 60% van de volwassenen voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. In 2009 was dit nog 72% en ook regionaal is deze dalende trend zichtbaar. Ruim één op de zes volwassenen en ouderen (beide 17%) is actief geweest om de buurt te verbeteren. Het aandeel volwassenen dat actief is geweest om de buurt te verbeteren is het grootst in Mariahout, voor ouderen geldt dat in Lieshout (beide 26%). Daarnaast is ongeveer een kwart van de inwoners erg tevreden over de inspanningen die de gemeente doet om hen bij veranderingen in te buurt te betrekken. Regionaal neemt dit percentage bij de volwassenen af en ook in Laarbeek lijkt er sprake te zijn van een daling. Vooral de volwassenen in Aarle-Rixtel en Mariahout (beide 30%) en de ouderen in Beek en Donk (38%) zijn tevreden. Bijna alle volwassenen en ouderen geven aan groen in de buurt belangrijk te vinden. De ouderen in Laarbeek zijn significant meer tevreden over het aantal plekken voor verkoeling en het aantal ontmoetingsplekken in de buurt en de aantrekkelijkheid van de buurt om te bewegen, dan ouderen in de regio. Met name ouderen voelen zich overdag en/of s avonds/ s nachts veilig; 81% van de volwassenen en 89% van de ouderen. In de regio ligt dit voor ouderen significant lager met 82%. De visie van de GGD en op een gezonde leefomgeving is verwoord in het document Van Normen naar Waarden: kernwaarden voor een Gezonde Leefomgeving. Ze dienen onder andere als inbreng voor de vele processen die bij de implementatie van de Omgevingswet op de verschillende beleidsniveaus (gaan) lopen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

35 % Woonomgeving Vindt dat gemeente voldoende doet om bewoners bij veranderingen in buurt te betrekken Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

36 Geur- en geluidshinder Ernstige geur- en geluidshinder zorgen voor overlast en hebben niet alleen een negatieve invloed op de leefbaarheid maar ook op de gezondheidsbeleving van inwoners. Ongeveer inwoners van Laarbeek worden ernstig gehinderd door geur. Gemiddeld ervaart 10% van de volwassenen en 9% van de ouderen ernstige geurhinder. In 2009 was dit nog 6% van de volwassen en lijkt dus toe te nemen (in de regio is er sprake van een significante toename). De geurhinder onder volwassenen wordt met name veroorzaakt door open haarden, allesbranders en andere houtkachels (5%, circa 700 volwassenen). Het percentage ouderen dat ernstige geurhinder ervaart van deze bron ligt significant lager dan de regio (1% vs. 3%). De grootste bron van ernstige geurhinder bij ouderen is het uitrijden van mest (5%, circa 200 ouderen). Regionaal is onder volwassenen de ernstige geurhinder veroorzaakt door alle bevraagde bronnen significant toegenomen. In Laarbeek geldt dit enkel voor de overlast veroorzaakt door vergisters (nagenoeg 0% in 2012, 0,2% in 2016), terwijl de overlast veroorzaakt door riolering/zuivering juist significant is afgenomen (0,5% in 2012, nagenoeg 0% in 2016). Daarnaast wordt 13% van de volwassenen en 15% van de ouderen ernstig gehinderd door geluid, dit betreft zo n inwoners. Een belangrijke bron voor ernstige geluidsoverlast is het wegverkeer, zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Maar ook buren en brommers/scooters worden relatief vaak genoemd. Sinds 2012 is het aandeel volwassenen dat ernstige geluidshinder ervaart van verkeer buiten de bebouwde kom en van treinverkeer significant gestegen naar respectievelijk 5% en 0,5% in Ouderen in Laarbeek ervaren daarnaast significant minder ernstige geluidshinder van brommers/scooters en vliegverkeer dan ouderen in de regio. Geur- en geluidshinder hebben een negatieve invloed op de leefbaarheid in een dorp of kern. Mensen die hinder ervaren zijn vaker minder positief over de eigen buurt en woning. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

37 % Geurhinder Wordt ernstig gehinderd door geur Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

38 % Geur- en geluidshinder 20 Wordt ernstig gehinderd door geluid / geur (19-64 jarigen) Trend Geluid Geur GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

39 Bezorgdheid woonomgeving Ongeveer 12% van de inwoners van Laarbeek is bezorgd over de invloed van de leefomgeving op hun gezondheid. Veehouderijen en wonen in een drukke straat zijn de grootste bronnen van zorg. Ruim inwoners van Laarbeek maken zich zorgen over de invloed die hun leefomgeving heeft op hun gezondheid. Het percentage volwassenen in Laarbeek dat zich zorgen maakt, is de afgelopen jaren stabiel gebleven, terwijl regionaal sprake is van een toename (13% in 2012 en 17% in 2016). Voor volwassenen is een veehouderij in de buurt (met name varkens en geiten) de belangrijkste bron van zorg, voor ouderen is dit wonen in een drukke straat. In vergelijking met de regio zijn volwassenen uit Laarbeek significant minder bezorgd over veehouderijbedrijven met kippen/kuikens en over de invloed van een vliegveld in de buurt, maar juist meer bezorgd over bedrijven met geiten en pelsdieren. Ouderen uit Laarbeek zijn significant minder bezorgd over de invloed van wonen langs een route voor gevaarlijke stoffen en de invloed van zendmasten voor radio en TV en antennes voor mobiele telefoons op de gezondheid dan ouderen uit de regio. In Mariahout zijn ouderen (22%) significant vaker bezorgd over de invloed van de omgeving op de gezondheid. Het betreft met name de bezorgdheid van deze inwoners over veehouderijen in de buurt. Dit percentage ligt, voor zowel volwassenen als ouderen, significant hoger dan in de gemeente Laarbeek (respectievelijk 14% vs. 4% en 14% vs. 3%). In Lieshout en Mariahout (33% en 37%) zijn volwassenen significant vaker bezorgd over veehouderijbedrijven met varkens. Ongeveer vier op de tien inwoners van Laarbeek zijn bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens en/of resistente bacteriën en/of fijnstof. Dit is onder volwassenen sinds 2012 sterk toegenomen (26% in 2012, 41% in 2016) en ook regionaal zien we deze stijging. Op regioniveau blijkt dat hoger opgeleiden zich eerder zorgen maken dan lager opgeleiden en dat het vooral speelt bij inwoners in de leeftijd van 40 tot 75 jaar. En dus minder bij jongvolwassenen en 85-plussers. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

40 % Bezorgdheid woonomgeving Bezorgd over de invloed van omgeving op de gezondheid Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

41 moeite hebben met rondkomen eenzaam zijn psychisch ongezond zijn een niet-westerse migratieachtergrond hebben niet (zo) gelukkig zijn lage sociale cohesie in de buurt ervaren Minder vaak positief over de leefomgeving zijn mensen die zelden of nooit contact met de buren hebben de buurt onaantrekkelijk vinden om te bewegen zich wel eens onveilig voelen onvoldoende ontmoetingsplekken in de buurt ervaren onvoldoende rustige plekken in de buurt ervaren GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

42 Achtergrondkenmerken Laarbeek 37

43 Leeftijd, huishouden en opleiding Laarbeek telt per 1 januari inwoners van 19 jaar en ouder, hiervan hebben bijna inwoners de leeftijd van 65 of ouder bereikt, dit is ruim 20% van het totaal aantal inwoners (21.965). Van de ondervraagden tussen de 19 en 64 jaar uit Laarbeek woont de helft samen met een partner en thuiswonende kinderen, dit is hoger dan gemiddeld in Nederland (43%). In 6% van de huishoudens gaat het om een eenoudergezin. Van de volwassenen woont één op de tien alleen, dit komt significant minder vaak voor dan gemiddeld in Nederland (16%). In Laarbeek is de huishoudsamenstelling onder volwassenen de afgelopen jaren stabiel gebleven, terwijl regionaal het percentage eenoudergezinnen en éénpersoonshuishoudens is toegenomen en het percentage huishoudens met thuiswonende kinderen is afgenomen. Bijna drie op de tien ouderen in Laarbeek is alleenwonend en ruim ouderen hebben een koopwoning. In Laarbeek zijn de percentages alleenwonende ouderen en ouderen met een koopwoning in de afgelopen jaren stabiel gebleven, terwijl er regionaal sprake is van respectievelijk een af- en toename. In Beek en Donk ligt het percentage ouderen met een koopwoning het laagst (60%) en in Lieshout en Mariahout het hoogst (respectievelijk 77% en 78%). Het opleidingsniveau in Laarbeek komt grotendeels overheen met de regio. Ruim één derde van de volwassenen in Laarbeek heeft een hoog opleidingsniveau (HBO/WO), bijna twee derde een middelbaar opleidingsniveau (MAVO/LBO of HAVO/VWO/MBO) en zo n 2% heeft een laag opleidingsniveau. Daarnaast zijn inwoners van Laarbeek, net zoals in de regio, over het algemeen steeds vaker hoger opgeleid. Ruim vier op de vijf volwassenen heeft betaald werk (81%). In Aarle-Rixtel ligt dit percentage het laagst met 71%. Van de volwassenen is ongeveer drie procent (zo n 400 volwassenen) werkloos/-zoekend en ongeveer vier procent (zo n 500 volwassenen) is arbeidsongeschikt. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

44 Leeftijd en huishoudsamenstelling Totaal aantal inwoners in Laarbeek in 2016: (bron CBS) inwoners 19-64: (58%) 65+: (20%) Huishouden met thuiswonende kinderen: 50% Eenoudergezin: 6% Alleenwonend: 10% Samenwonend: 71% Alleenwonend: 29% GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

45 Financiën Naar schatting heeft 19% van de volwassenen en 11% van de ouderen in Laarbeek enige tot grote moeite om rond te komen (zo n inwoners). Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regio. Onder de volwassenen is er regionaal sprake van een afname in het percentage inwoners dat moeite heeft met rondkomen, deze daling is in Laarbeek niet zichtbaar. Onder ouderen is dit percentage de afgelopen jaren, zowel in Laarbeek als regionaal, stabiel. De inwoners van Laarbeek hebben een vrijwel vergelijkbare financiële situatie als de gemiddelde inwoner van Zuidoost-Brabant. In vergelijking met Nederland lijken volwassenen in Laarbeek echter vaker te behoren tot de hogere huishoudinkomens. In Mariahout ligt het percentage volwassenen binnen het middelste inkomenskwintiel (maximaal ) significant hoger dan in Laarbeek (32% vs. 16%). Bovendien is er in Laarbeek sprake van een significante afname van het aandeel volwassenen binnen deze inkomensgroep (2012; 24% en 2016; 16%). Bij ouderen lijkt er sprake te zijn van een positieve tendens: er heeft een sterke daling plaatsgevonden in het aantal ouderen dat alleen AOW ontvangt (35% in 2012 en 22% in 2016). Ook regionaal zien we een daling. Het percentage ouderen dat alleen AOW ontvangt ligt in Mariahout significant hoger (40%) dan in Laarbeek. Wanneer men schulden heeft, kan dit een grote impact hebben op iemands leven. Ruim volwassenen (11%) en ongeveer 150 ouderen (3%) in Laarbeek hebben één of meer betalingsachterstanden. Dit betreft met name kosten voor de zorgverzekering, belastingdienst en elektriciteit, water of gas. Soms is er ook te weinig geld voor sociale activiteiten. Zo hebben ruim volwassenen (9%) te weinig geld voor het lidmaatschap van een (sport)vereniging en ongeveer 450 volwassenen (4%) onvoldoende geld om bij familie of vrienden op bezoek te gaan. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

46 % Financiën Heeft (enige tot grote) moeite met rondkomen Kernen Beek en Donk Aarle-Rixtel Lieshout Mariahout Laarbeek (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

47 Meer weten over de inwoners van Laarbeek? Tabellenboeken en rapportages: GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

48 Meer weten over de inwoners van Laarbeek? GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

49 Of neem contact op met: Marlieke de Jong Gezondheidsmakelaar Paula Dijkema Kennismakelaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor