Gezondheid in beeld:

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Someren Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer volwassenen (19 tot en met 64 jaar) en bijna ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Dit is inclusief de ophoging van de steekproef in Eindhoven met ruim vragenlijsten. Volwassenenmonitor In de gemeente Someren hebben 928 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 473 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 51%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 41%. In de gemeente Someren wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Someren komt elke 1% dus overeen met 111 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Someren hebben 679 ouderen de vragenlijst ontvangen. 58% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 391 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% voor Someren overeen met 30 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Leefstijl Eenzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of

3 Gezondheid en welbevinden Meer ouderen ervaren hun gezondheid als goed Ouderen in Someren voelen zich relatief gezond. Van de ouderen ervaart 34% zijn gezondheid als gaat wel tot zeer slecht. Dit is een kleinere groep dan in de regio (40%). Eén op de zes volwassenen ervaart zijn of haar gezondheid als gaat wel tot zeer slecht. Ruim een derde van de volwassenen en bijna driekwart van de ouderen in de gemeente Someren heeft één of meer chronische aandoeningen. Bij volwassenen is een hoge bloeddruk de meest voorkomende aandoening waarvoor men onder behandeling is van een arts (10%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (31%), gevolgd door gewrichtsslijtage van heupen of knieën (15%) en door diabetes (12%). Volwassenen in Someren scoren beter op psychisch welbevinden Dertien procent van de volwassenen en 18% van de ouderen in Someren voelt zich psychisch ongezond. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. In de regio zijn er meer volwassenen (20%) die zich psychisch ongezond voelen en is er een stijgende trend zichtbaar sinds Bovendien voelen volwassenen in Someren zich gelukkiger en minder vaak somber dan leeftijdsgenoten in de regio. Ook ouderen voelen zich relatief goed Bijna de helft van de ouderen was in de afgelopen 3 maanden (heel) vrolijk. Minder ouderen (35%) hebben een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie, in vergelijking met de regio (41%). Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de ouderen in Someren wat jonger zijn: meer ouderen in Someren zijn namelijk tussen de 65 en 74 jaar (68%) dan gemiddeld in de regio (57%), en minder tussen de 75 en 84 jaar (27% versus 36% in de regio). Rapportage gemeente Someren 3

4 Zelfredzaamheid Ouderen hebben minder problemen in het dagelijks leven Ouderen in Someren ondervinden in vergelijking met de regio beduidend minder problemen in het dagelijks leven. Ze ondervinden met name minder problemen door slecht lopen (20% versus 30% in de regio), door lichamelijke moeheid (22% versus 31% in de regio) en door slecht zien (6% versus 11% in de regio). Dit is ook terug te zien in het feit dat in Someren minder ouderen aangeven grote moeite met of hulp nodig te hebben bij één of meer dagelijkse handelingen (10% versus 15% in de regio). Van de ouderen in Someren geeft, vergelijkbaar met de regio, 23% aan beperkt te zijn in bezigheden vanwege de lichamelijke gezondheid. Ouderen in Someren hebben steeds meer regie over eigen leven Iemand heeft weinig regie over het leven wanneer hij zich vaak hulpeloos voelt en weinig controle heeft over hetgeen hem overkomt. Ook heeft men het gevoel weinig te kunnen veranderen in het eigen leven en aan de toekomst. Eén op de 14 volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven, bij ouderen is dit 1 op de 6. Steeds meer ouderen hebben wel eigen regie. In Someren is de toename fors, van 74% in 2009 naar 84% in Bij de volwassenen lijkt er juist sprake te zijn van een lichte afname in eigen regie; deze trend is echter alleen in de regio significant. en zijn ook minder kwetsbaar In Someren is 21% van de ouderen kwetsbaar, terwijl dat gemiddeld in de regio 28% is. Iemand is kwetsbaar als hij of zij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Bijvoorbeeld problemen met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Met name het verschil op lichamelijk gebied is heel duidelijk (12% versus 18%). Rapportage gemeente Someren 4

5 Participatie Veel mensen in Someren zijn maatschappelijk actief In Someren verricht ruim een derde van de volwassenen (34%) en ouderen (35%) vrijwilligerswerk; dit is meer dan in de regio waar 28% van de volwassenen en 29% van de ouderen vrijwilligerswerk verricht. In de regio zijn de percentages volwassenen en ouderen die vrijwilligerswerk verrichten toegenomen. In Someren lijkt dit ook het geval te zijn, maar daar zijn deze trends niet significant. Als belangrijkste reden om geen vrijwilligerswerk te doen wordt door de volwassenen genoemd: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Deze reden wordt in Someren minder vaak genoemd dan in de regio. Forse stijging aantal mantelzorgers onder volwassenen Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er in Someren steeds meer mensen mantelzorg gaan geven. Het aantal volwassenen dat in het afgelopen jaar mantelzorg gaf, is meer dan verdubbeld van 11% in 2009 naar 24% in De groep mantelzorgers is tevens groter dan gemiddeld in de regio (20%). Drie procent van de volwassenen geeft momenteel intensief mantelzorg (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week). Van de volwassen mantelzorgers voelt 9% zich zwaar belast. In de regio is dit percentage toegenomen; in de gemeente lijkt deze trend ook aanwezig maar is deze niet significant. Bij de 65-plussers lijkt er ook sprake te zijn van een toename Bij de ouderen heeft 18% het afgelopen jaar mantelzorg gegeven en geeft 14% momenteel mantelzorg. In de regio is een stijging te zien in het aantal ouderen dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven/momenteel mantelzorg geeft. In Someren is deze trend ook zichtbaar maar is dit verschil niet significant. Drie procent van de ouderen geeft aan op dit moment intensief mantelzorg te geven. Van de oudere mantelzorgers voelt 13% zich zwaar belast. Rapportage gemeente Someren 5

6 Eenzaamheid Bijna de helft van de ouderen is eenzaam In Someren is bijna een derde van de volwassenen eenzaam; 7% geeft aan (zeer) ernstig eenzaam te zijn. In de regio ligt het percentage eenzame volwassenen hoger (38%). Van de ouderen is 44% eenzaam en is 8% (zeer) ernstig eenzaam. In Someren is, net als in de regio, het percentage eenzame ouderen afgenomen tussen 2006 (46%) en 2009 (38%). Deze daling heeft zich niet voortgezet na In de regio zijn de percentages (zeer) ernstig eenzame volwassenen en ouderen toegenomen sinds 2009; in Someren is deze trend ook zichtbaar bij de ouderen maar is deze niet significant. maar niet iedereen voelt zichzelf eenzaam Naast deze objectieve manier, hebben we eenzaamheid subjectief vastgesteld aan de hand van de vraag: Wilt u hulp om iets aan uw eenzaamheid te doen?. Dan antwoordt 83% van de ouderen dat hij of zij niet eenzaam is. Dit is toegenomen sinds 2009 toen dit percentage 73% bedroeg. Vergelijkbaar met de regio geeft 10% aan wel eenzaam te zijn, maar geen hulp te willen ontvangen om iets aan de eenzaamheid te doen. Dit percentage lijkt zowel in de gemeente als in de regio afgenomen te zijn ten opzichte van Op gemeenteniveau is dit echter geen significant verschil. Ouderen in Someren hebben een goed sociaal netwerk Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. De meeste ouderen in Someren hebben een sterk lokaal sociaal netwerk wat onder meer blijkt uit het feit dat 91% van hen aangeeft voldoende steun van anderen te ontvangen. In Someren behoren verder de meeste ouderen (40%) tot het netwerktype lokaal geïntegreerd (wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat). In de regio ligt dit percentage lager (34%). Daarnaast is de groep lokaal familie afhankelijken (Ik heb gelukkig familie in de buurt. Zij zullen zo nodig voor mij zorgen) ook groter dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant. Rapportage gemeente Someren 6

7 Zorg en hulp Ouderen in Someren bezoeken minder vaak de huisarts Dat de ouderen in Someren relatief gezond zijn, blijkt ook uit het feit dat ze minder vaak contact hebben met de huisarts dan leeftijdsgenoten in de regio. Iets minder dan de helft (47%) van alle ouderen heeft in de afgelopen twee maanden de huisarts bezocht, ten opzichte van 53% in de regio. Er is, net als in de regio, een significante toename in huisartsbezoek zichtbaar tussen 2009 (34%) en 2012 (47%). en ontvangen minder hulp vanwege de gezondheid Vanwege de relatief goede gezondheid ontvangen ouderen hiervoor minder vaak hulp (18% versus 26% in de regio). Ze ontvangen minder hulp van professionals en van mantelzorgers. In tegenstelling tot de regio ontvangen de ouderen in Someren niet meer mantelzorg dan enkele jaren geleden. In Someren lijkt het juist te zijn afgenomen, echter dit verschil is niet significant. Een kleinere groep ouderen in de gemeente heeft verder in verband met de gezondheid behoefte aan extra hulp, met name bij huishoudelijk werk. Van de volwassenen ontvangt 5% hulp vanwege de gezondheid. Meerderheid heeft voldoende hulp uit omgeving ter beschikking Van de volwassenen in Someren kan 85% rekenen op hulp van een huisgenoot indien zij nu of in de toekomst zorg of hulp nodig hebben. Dit is hoger dan het regiopercentage van 75%. Bij de ouderen bedraagt dit percentage 55%. Vergelijkbaar met de regio, geeft 17% van de ouderen aan géén hulp uit de omgeving tot de beschikking te hebben wanneer dit nodig is. De helft van de ouderen is bekend met WMO-voorzieningen Ruim 40% van de ouderen in Someren geeft aan vanuit de eigen woning gebruik te kunnen maken van verpleging of verzorging op afroep. De mogelijkheid om gebruik te kunnen maken van huishoudelijke hulp en maaltijdvoorzieningen bedraagt 50%. Van de ouderen weet verder 48% waar men in de gemeente terecht kan met vragen over WMOvoorzieningen. Vergelijkbaar met de regio, geeft 15% aan wel informatie te willen over WMO-voorzieningen maar niet te weten waar deze te verkrijgen is. In Someren hebben meer ouderen (7%) dan in de regio (4%) behoefte aan ondersteuning bij vrijwilligerswerk, maar weet niet waar men hiervoor terecht kan. Rapportage gemeente Someren 7

8 Leefomgeving en leefbaarheid Volwassenen in Someren ervaren vooral geurhinder door veehouderij In Someren wordt 12% van de volwassenen ernstig gehinderd door geluid. Het meest wordt men gehinderd door brommers/scooters (5%). Relatief meer volwassenen in Someren (1 op de 9) worden erg gehinderd door geur; in de regio is dit 1 op de 12. Het meest wordt men gehinderd door stallen met vee (5%), mest uitrijden (4%) en landbouw- en veeteeltactiviteiten (3%). Deze percentages liggen hoger dan de regiopercentages van respectievelijk 1%, 1% en 0,9%. Tot slot geeft, vergelijkbaar met de regio, 10% van de volwassenen aan bezorgd te zijn over de invloed van de omgeving op de gezondheid. Wel is men meer dan gemiddeld in de regio bezorgd over de invloed van veehouderij in de buurt (4% versus 2% in de regio). Van de volwassenen is verder 20% bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens en/of resistente bacteriën en/of fijnstof. Dit is lager dan het regionale percentage (28%). Volwassenen tevredener over de betrokkenheid in de buurt In vergelijking met de regio zijn de volwassenen in Someren tevredener over de betrokkenheid in de buurt (70% versus 57%). Daarentegen voelen ze zich minder vaak medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt (59% versus 66%). Volwassenen in Someren voelen zich vaker s avonds/ s nachts veilig In vergelijking met de regio voelen volwassenen in Someren zich vaker s avonds/ s nachts veilig (85% versus 77%). Bij de ouderen voelt, vergelijkbaar met de regio, 84% zich s avonds/ s nachts veilig. Overdag voelen nog meer volwassenen (96%) en ouderen (94%) in de gemeente zich veilig. In Someren is verder 5% van de volwassenen en 4% van de ouderen ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. In de regio ligt het cijfer voor de volwassenen hoger; daar is 8% ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. In de regio is er bij de ouderen een lichte toename te zien van huiselijk geweld, in Someren is deze trend niet zichtbaar. Rapportage gemeente Someren 8

9 Leefstijl In Someren roken minder volwassenen Van de volwassenen in Someren rookt 18% en is 3% zware roker; in de regio roken meer volwassenen (23%). Van de ouderen rookt 13% en is 1% zware roker. Meer volwassen bingedrinkers in Someren In Someren drinkt 88% van de volwassenen alcohol. Er is sprake van een afname in alcoholgebruik sinds 2009 maar deze trend is alleen significant op regioniveau. In Someren zijn er onder de volwassenen meer bingedrinkers (minstens 1x per week 6 glazen of meer per dag) te vinden dan in de regio (17% versus 11%). Verder is 12% van de volwassenen probleemdrinker (iemand die langere tijd veel drinkt en hierdoor problemen ondervindt in het dagelijks leven). In de regio is het aantal probleemdrinkers onder de volwassenen afgenomen ten opzichte van In Someren zien we deze trend ook, maar is de afname niet significant. Tot slot voldoet 66% van de volwassenen niet aan de norm aanvaardbaar alcoholgebruik. Meer ouderen drinken alcohol Van de ouderen in Someren drinkt 82% alcohol en is er een stijging te zien ten opzichte van 2009 (70%). Ruim de helft (54%) van de ouderen voldoet niet aan de norm aanvaardbaar alcoholgebruik. Het percentage ouderen dat niet voldoet aan deze norm is toegenomen sinds 2009 (42%). Minder volwassenen met ernstig overgewicht/obesitas Momenteel is 44% van de volwassenen in de gemeente te zwaar en heeft 8% last van ernstig overgewicht/obesitas. In de regio zijn er meer volwassenen met ernstig overgewicht/obesitas (12%). Van de ouderen is 59% te zwaar en heeft 13% last van ernstig overgewicht/obesitas. Het merendeel van de mensen krijgt voldoende beweging De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor volwassenen en ouderen ligt op minstens 5 dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Someren voldoet 66% van de volwassenen en 72% van de ouderen aan deze beweegnorm. Voor zowel de volwassenen als de ouderen lijkt er een toename te zijn ten opzichte van 2009 maar deze toename is alleen op regioniveau significant. In vergelijking met de regio denken meer volwassenen en ouderen in Someren dat ze genoeg bewegen. Rapportage gemeente Someren 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Volwassenen in Someren hebben minder moeite om rond te komen Van de inwoners van 19 tot en met 64 jaar in Someren heeft 15% moeite om rond te komen van hun inkomsten. Dit ligt lager dan het regionale percentage van 22%. De groep ouderen die moeite heeft met rondkomen is 14%. De ouderen in Someren ontvangen verder vaker alleen AOW (34% versus 22% in de regio) en hebben minder vaak een hoger inkomen (> ) dan de ouderen in de regio (12% versus 17% in de regio). Twee procent van de volwassenen is sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Someren is, vergelijkbaar met de regio, 2% matig tot sterk sociaal uitgesloten. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn 4 dimensies meegenomen: - sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat); - sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg); - materiële deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen); - normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). De volwassenen in Someren wijken met name op het gebied van materiele deprivatie gunstig af ten opzichte van de regio. Ze hebben minder vaak onvoldoende geld hebben om een lidmaatschap van sportclub of vereniging te betalen of om bij vrienden langs te gaan. Ook kunnen ze minder vaak niet een onverwachte uitgave van 1000 doen. Daarnaast voelen minder mensen zich wel eens gediscrimineerd. Rapportage gemeente Someren 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 tot en met 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Kim Ensinck, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , k.ensinck@ggdbzo.nl Daniëlle Brunenberg, Onderzoeksfunctionaris, Tel.: , d.brunenberg@ggdbzo.nl Reineke Horbach, Adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid Tel.: , r.horbach@ggdbzo.nl Rapportage gemeente Someren 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013