Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Helmond

Transcriptie

1 Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Helmond

2 Voorwoord Een goede gezondheid van lichaam én geest vergroot de mogelijkheden van mensen om (langer) mee te doen in het maatschappelijke leven. Ongeveer driekwart van de inwoners in Helmond voelt zich een gelukkig mens. Met name in Dierdonk en het wijkcluster Warende, Stiphout en Brandevoort zijn inwoners gelukkig. Ook op het gebied van een gezonde leefstijl zijn er een aantal positieve ontwikkelingen: steeds meer ouderen bewegen voldoende en ook bij volwassenen lijkt er sprake te zijn van een positieve trend. Daarnaast voldoen volwassenen in vergelijking tot de regio vaker aan de norm alcohol van de Gezondheidsraad. Uiteraard blijven er punten van zorg. Ik denk bijvoorbeeld aan de ruim volwassenen en ouderen in Helmond die (zeer) ernstig eenzaam zijn. Daarnaast voelen ruim inwoners zich psychisch ongezond. De jongvolwassenen (19-24 jaar) zijn daarbij een belangrijke aandachtsgroep. Zeker bij dit soort problematiek is het verontrustend dat het voor 19% van de volwassenen en 30% van de ouderen heel erg moeilijk is om bij gezondheidsproblemen hulp te vragen. De sociale samenhang die inwoners uit Helmond ervaren, is relatief laag in vergelijking tot de regio. Op wijkniveau bestaan er bovendien grote verschillen in de waardering van de eigen woonomgeving. Met name volwassenen uit de wijken Binnenstad en West zijn over het algemeen minder tevreden over specifieke buurtkenmerken, zoals onvoldoende kijk- en gebruiksgroen en de aantrekkelijkheid van de buurt om te bewegen. In deze rapportage kunt u de belangrijkste cijfers en trends van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor Helmond lezen. Wij zijn verheugd u deze resultaten ook voor 8 wijken/wijkclusters te kunnen presenteren. De onderwerpen van deze monitors worden gerapporteerd in vier thema s: de sociale wijk, de gezonde wijk, de zorgzame wijk en de leefbare wijk. Vanuit de inhoudsopgave kunt u klikken naar de resultaten voor elk thema. De resultaten bieden veel aanknopingspunten om gezamenlijk te blijven werken aan de gezondheid in Helmond. Vanuit de GGD dragen wij daar uiteraard graag ons steentje aan bij! Ellen van Bree Gezondheidsmakelaar

3 Volwassenen- en Ouderenmonitor Monitors in 21 gemeenten Zuidoost-Brabant Steekproef van 19 t/m 64 jarigen en 65-plussers Schriftelijke of online vragenlijst naar keuze Eerdere vergelijkbare monitors uitgevoerd in 2009 en 2012 Deelname in Helmond: 611 volwassenen (28% respons) 863 ouderen (47% respons) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

4 Volwassenen- en Ouderenmonitor Resultaten: - Helmond totaal en 8 wijken/wijkclusters: 1. Binnenstad 5. Dierdonk 2. Noord 6. t Hout 3. Oost 7. Warande, Stiphout en Brandevoort 4. West 8. Brouwhuis, Rijpelberg en Industriegebied Zuid - Vergelijking met Zuidoost-Brabant en Nederland - Trends Resultaten in % en absolute aantallen volwassenen: 1% = 547 personen ouderen: 1% = 145 personen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

5 Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om naar de betreffende pagina te gaan Sociale wijk Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie Zorgzame wijk Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg Gezonde wijk Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl Leefbare wijk Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving Achtergrondkenmerken Leeftijd, huishouden en opleiding Financiën

6 Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie 1

7 Sociale betrokkenheid Inwoners van Helmond ervaren minder sociale betrokkenheid bij buurtgenoten dan in de regio. Volwassenen voelen zich bovendien vaker sociaal uitgesloten in vergelijking tot de regio. Circa 45% van de volwassenen en 53% van de ouderen in Helmond ervaart voldoende sociale samenhang in hun buurt. Dit ligt significant lager dan in de regio, daar liggen deze percentages op respectievelijk 53% en 61%. Bovendien is er onder volwassenen, zowel in Helmond als regionaal, ten opzichte van 2009 sprake van een significante afname. De verschillen tussen de wijken zijn groot. In vergelijking met de gemeente ervaren ouderen uit Binnenstad en Oost significant minder vaak voldoende sociale samenhang in de buurt, terwijl de ouderen uit Dierdonk en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort juist significant vaker voldoende sociale samenhang ervaren. Ook bij de volwassenen ligt dit percentage in het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort significant hoger. Vergelijkbaar met de regio heeft zo n 78% van de volwassenen in Helmond regelmatig (tenminste 2x per maand) contact met de buren. Bij de ouderen ligt dit met 84% iets hoger. Regionaal is er onder de volwassenen sprake van een significante afname (78% in 2012, 76% in 2016), terwijl in Helmond dit percentage stabiel is. Jongvolwassenen (19-24 jaar) hebben het minst vaak frequent contact met de buren. Daarna wordt dit meer naarmate de leeftijd toeneemt. Inwoners van éénpersoonshuishoudens, mensen met een lager inkomen en inwoners met een migratieachtergrond hebben ook minder vaak contact met hun buren. Circa volwassenen in Helmond zijn (matig tot sterk) sociaal uitgesloten. Het betreft hier bijna één op de tien volwassenen en dit percentage ligt significant hoger dan in de regio (9% vs. 5%). In het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort ligt het percentage volwassenen dat (matig tot sterk) sociaal uitgesloten is significant lager met 0,9%. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

8 Sociale betrokkenheid Ervaart onvoldoende sociale samenhang in de buurt (%) Dierdonk Noord Warande Stiphout Brandevoort Binnenstad Oost West t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

9 Eenzaamheid Ruim inwoners van Helmond zijn (zeer) ernstig eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het missen van eigen regie en steun uit de omgeving. Eenzaamheid blijft een belangrijk aandachtspunt, zowel bij de volwassenen als de ouderen. In Helmond is 11% van de volwassenen en 13% van de ouderen (zeer) ernstig eenzaam. In totaal zijn dit ongeveer inwoners. Regionaal zien we ten opzichte van 2009 een significante toename in het percentage volwassenen en ouderen dat (zeer) ernstig eenzaam is. In Helmond zien we deze toename eveneens bij de ouderen (8% in 2009, 13% in 2016). In vergelijking met de gemeente Helmond zijn volwassenen uit het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort significant minder vaak (zeer) ernstig eenzaam (0,6% vs. 11%). Bij de ouderen ligt het percentage (zeer) ernstig eenzamen significant lager in Dierdonk (3% vs. 13%). Bij ouderen in Helmond komen sociale en emotionele eenzaamheid significant vaker voor dan in Nederland (respectievelijk 53% vs. 48% en 36% vs. 32%). In Oost komen zowel sociale als emotionele eenzaamheid significant vaker voor, terwijl in het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort het percentage emotioneel eenzamen juist significant lager ligt. Emotionele eenzaamheid is regionaal significant toegenomen, terwijl het in Helmond stabiel is gebleven. Net zoals in de regio is sociale eenzaamheid ook onder ouderen in Helmond significant toegenomen sinds Inwoners die alleenwonend of alleenstaande ouder zijn, zijn vaker (zeer) ernstig eenzaam. Ook bij inwoners met een migratieachtergrond, met name de niet-westerse groep, is eenzaamheid een punt van aandacht. Eenzaamheid hangt sterk samen met diverse andere problemen. Bij de volwassenen komt eenzaamheid bijvoorbeeld meer voor bij mensen die weinig eigen regie ervaren. Bij de ouderen is de kans op eenzaamheid aanzienlijk groter bij mensen die weinig steun ontvangen uit hun omgeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

10 Eenzaamheid Is (zeer) ernstig eenzaam (%) Dierdonk Noord 0,6 8 Warande Stiphout Brandevoort Binnenstad Oost West t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

11 een (niet) westerse migratieachtergrond hebben zich niet gelukkig voelen Inwoners 19+ (psychisch) ongezond zijn weinig zingeving ervaren alleenwonend zijn moeite hebben met rondkomen weinig eigen regie ervaren een kwetsbare oudere zijn alleenstaande ouder zijn weinig steun ontvangen Meer eenzaamheid bij mensen die jaar 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

12 Participatie In Helmond zijn inwoners minder actief in vrijwilligerswerk en het verenigingsleven dan in de regio. Voor ruim volwassenen is een verenigingslidmaatschap te duur. Ongeveer 23% van de volwassenen en 27% van de ouderen in Helmond (bijna inwoners) verricht vrijwilligerswerk. Dit is significant lager dan in de regio. Het aandeel vrijwilligers is de afgelopen jaren vrijwel stabiel gebleven, terwijl dit regionaal juist toenam. Ouderen uit de wijk Oost verrichten ten opzichte van ouderen uit de gemeente Helmond significant minder vaak vrijwilligerswerk (15% vs. 27%). Ouderen uit de wijk Dierdonk verrichten daarentegen juist significant vaker vrijwilligerswerk (40% vs. 27%). Daarnaast zijn ook minder inwoners dan in de regio lid van een vereniging of club: 42% van de volwassenen en 54% van de ouderen (respectievelijk 53% en 63% in de regio). Oudere inwoners van de wijk Dierdonk (72%) en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort (68%) zijn significant vaker lid. Regionaal is het percentage volwassenen dat lid is van een vereniging of club de afgelopen jaren significant afgenomen, terwijl dit percentage bij de ouderen juist is toegenomen. In Helmond lijkt er bij de volwassenen eveneens sprake van een afname te zijn. Punt van zorg is dat ruim volwassenen (19%) aangeven onvoldoende financiële middelen voor een verenigingslidmaatschap te hebben en dat ligt significant hoger dan in de regio (11%). Met name in de wijk Oost ligt dit percentage relatief hoog (39%) en in t Hout en Dierdonk relatief laag (beide 6%). Het sociale leven speelt in grote mate via digitale wegen. Dit is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. In de communicatie en ondersteuning van vooral ouderen is het van belang om te weten dat 27% van de ouderen in Helmond (ruim personen) geen gebruik maakt van internet. In de Binnenstad ligt dit significant hoger (43%); in Dierdonk (7%) en Warande, Stiphout en Brandevoort significant lager (12%). Als belangrijkste belemmering om internet (meer) te gebruiken, wordt door de ouderen genoemd dat ze er onvoldoende van begrijpen (25%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

13 % % Participatie Verricht vrijwilligerswerk Helmond vs. Zuidoost-Brabant Is lid van een (sport)vereniging of club Helmond vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen Volwassenen jaar Ouderen 65+ Helmond Zuidoost-Brabant Helmond Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

14 Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl 9

15 Ervaren gezondheid De meerderheid van de inwoners van Helmond is positief over hun gezondheid. Desondanks zijn er inwoners die vanwege hun gezondheid belemmerd worden in hun activiteiten. In Helmond is 75% van de volwassenen en 53% van de ouderen positief over de eigen gezondheid. Bij de ouderen ligt dit significant lager dan in de regio (61%). In de Binnenstad voelen ouderen zich significant minder vaak gezond in vergelijking tot de totale gemeente (40%), terwijl in de wijken Dierdonk (72%) en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort ouderen zich juist significant vaker gezond voelen (70%). Regionaal zijn steeds minder volwassenen positief over hun gezondheid (80% in 2012, 78% in 2016), terwijl dit in Helmond stabiel is (76% in 2012, 75% in 2016). Niet de ziekte zelf maar de beperkingen door de ziekte of aandoening bepalen in sterke mate de gezondheidsbeleving van mensen. In Helmond heeft zo n 22% van de volwassenen en 42% van de ouderen een langdurige ziekte(n) en is daardoor (ernstig) beperkt in activiteiten. Dit komt neer op zo n inwoners. Bij de ouderen ligt het percentage dat een langdurige ziekte(n) heeft en daardoor (ernstig) beperkt is in activiteiten significant hoger dan in de regio (42% vs. 35%). Onder ouderen komt het significant vaker voor in de wijk Binnenstad (56%) en significant minder vaak in Dierdonk (29%). Ouderen met een lage opleiding of die alleen wonen, zijn minder positief over hun gezondheid. Zij zijn ook vaker langdurig ziek of ervaren beperkingen. Ongeveer inwoners van Helmond (12% van de volwassenen en 21% van de ouderen) kunnen door hun gezondheid niet de dingen doen die zij zouden willen. Bij de ouderen ligt dit significant hoger dan de regio (17%). Ouderen in de wijk Dierdonk (12%) worden significant minder door hun gezondheid beperkt in de dingen die zij willen doen. Het percentage volwassenen (16%) en ouderen (33%) dat beperkt is in gehoor, gezichtsvermogen en/of mobiliteit ligt in Helmond significant hoger dan in de regio (respectievelijk 11% en 29%). Onder ouderen is dit met name in Binnenstad hoog (48%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

16 Ervaren gezondheid Heeft langdurige ziekte(n) en is (ernstig) beperkt in activiteiten (%) Noord Dierdonk Warande Stiphout Brandevoort West Binnenstad Oost t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

17 Psychische gezondheid Relatief veel jongvolwassenen kampen met ernstige stress en suïcidale gedachten. Zij zijn daarmee een belangrijke doelgroep bij het tegengaan van psychische problemen. Zo n driekwart van de volwassen en oudere inwoners van Helmond is over het algemeen een gelukkig mens (respectievelijk 77% en 74%). De volwassenen uit Dierdonk (90%) en de ouderen uit het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort (84%) zijn significant vaker gelukkig. Desondanks voelen ongeveer inwoners zich psychisch ongezond. Dit betreft 21% van de volwassenen en 18% van de ouderen. Ouderen in het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort voelen zich significant minder vaak psychisch ongezond (10% vs. 18%). Het percentage ouderen dat zich psychisch ongezond voelt, is regionaal significant afgenomen, terwijl dit in Helmond stabiel is. Belangrijk is de groep jongvolwassenen. Regionale analyses laten zien dat één op de vier 19 t/m 24 jarigen zich psychisch ongezond voelt. Regionaal is er sprake van een toename in het aandeel volwassenen en ouderen dat een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie heeft. In Helmond is er eveneens sprake van een sterke toename onder de volwassenen (38% in 2009; 49% in 2016) en het aandeel ouderen met een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie lijkt ook toe te nemen (42% in 2012; 47% in 2016). Inwoners van Dierdonk en specifiek ouderen in het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort hebben significant minder vaak een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie. Bij de (jong)volwassenen is ook stress een belangrijk aandachtspunt. Bijna 1 op de 5 volwassenen in Helmond geeft aan recent veel stress te hebben ervaren (ruim personen). Werk is met stip de belangrijkste oorzaak daarvoor (41%), gevolgd door financiën (22%) en gezondheid (17%). Bij ruim volwassenen (8%) in Helmond zijn de psychische problemen dusdanig dat zij het afgelopen jaar serieus gedacht hebben aan het beëindigen van hun leven. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

18 % % Psychische gezondheid Voelt zich psychisch ongezond Trend Heeft hoog risico op angststoornis of depressie Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

19 sociaal uitgesloten zijn of weinig sociale cohesie in de buurt ervaren onvoldoende regie over eigen leven hebben zich eenzaam voelen enige of grote moeite met rondkomen hebben minder dan 2x per maand contact met buren hebben niet zelfstandig contact kunnen leggen en onderhouden weinig zingeving ervaren Meer psychische ongezondheid bij mensen die momenteel mantelzorg ontvangen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

20 % Psychische gezondheid Heeft laatste 12 maanden serieus gedacht om een eind aan het leven te maken (19-64 jarigen) Wijken/wijkclusters Binnenstad Noord Oost 't Hout Brouwhuis, Rijpelberg, Industriegebied Zuid West Dierdonk Warande, Stiphout, Brandevoort Helmond (totaal) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

21 Zingeving Ruim inwoners van de gemeente Helmond zijn niet in staat om zin aan het leven te geven. Dit hangt sterk samen met het missen van sociale vaardigheden en eigen regie. Het hebben van een zinvolle dagbesteding draagt sterk bij aan de ervaren gezondheid. Circa 10% van de volwassenen en 19% van de ouderen is echter niet in staat om zin aan het leven te geven. In Dierdonk ligt het aandeel ouderen dat niet in staat is om zin aan het leven te geven significant lager (7% vs. 19%). Een aanzienlijk deel van de inwoners, bijna volwassenen en ouderen, heeft daarnaast niet het gevoel een doel en richting in het leven te hebben. Ook dit ligt hoger bij ouderen dan bij volwassenen (respectievelijk 45% en 34%), maar verschilt niet met de regio. In Dierdonk hebben significant minder volwassenen het gevoel geen doel en richting in het leven te hebben (20%). Bovendien geniet een kwart van de volwassenen en ruim één op de drie ouderen (in totaal ruim inwoners) niet van het maken en uitvoeren van plannen. Dit ligt voor ouderen significant lager in de wijk Dierdonk (21%). Het missen van zingeving hangt sterk samen met andere problemen. Inwoners die niet in staat zijn om sociale contacten te leggen of te houden, hebben aanzienlijk vaker moeite om zin te geven aan het leven. Ditzelfde geldt voor mensen die zich psychisch ongezond voelen en weinig eigen regie ervaren. In Helmond is het aandeel volwassenen dat weinig regie over het eigen leven ervaart significant groter dan in de regio (14% vs. 9%) en betreft zo n volwassenen. Dit percentage ligt in Oost significant hoger (27%). Bovendien ervaren ook zo n ouderen weinig regie over het eigen leven (17%) en dat is vergelijkbaar met de regio. Bij de volwassenen zijn de verschillen tussen de leeftijdsgroepen beperkt. Bij de ouderen neemt het gebrek aan zingeving sterk toe bij het stijgen van de leeftijd. Bij 85-plussers is dit aandeel twee keer zo groot als bij de jarigen. Ook mensen met een lagere opleiding en alleenwonenden missen vaker zingeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

22 Zingeving Is niet in staat om zin aan het leven te geven (%) 25 6 Noord 2 7 Dierdonk 15 8 Warande Stiphout Brandevoort 5 12 West Binnenstad 12 Oost t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

23 Leefstijl Steeds meer ouderen in Helmond voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. Desondanks blijft overgewicht en obesitas een belangrijk punt van aandacht. Lichaamsbeweging is belangrijk voor lichaam én geest. Sinds 2009 vindt er een significante toename plaats in het percentage ouderen dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen 1 (60% in 2009; 70% in 2016). Ook regionaal is er sprake van een stijging. In tegenstelling tot de regio is de toename in het aandeel volwassenen dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen niet significant (54% in 2012; 61% in 2016). Ouderen voldoen significant vaker aan de norm in de wijken t Hout (81%) en Dierdonk (89%). In Noord voldoen ouderen daarentegen minder vaak aan de norm (57%). In Helmond heeft een groot deel van de inwoners overgewicht: 49% van de volwassenen en 65% van de ouderen. Dit betreft ruim mensen. Voor ouderen ligt het percentage significant hoger dan in de regio (58%). Het aandeel inwoners met obesitas ligt voor beide groepen in Helmond significant hoger dan in de regio (respectievelijk 19% vs. 11% en 19% vs. 15%). In tegenstelling tot de regio is dit percentage onder de volwassenen in Helmond sinds 2009 significant toegenomen (12% in 2009; 19% in 2016). In West heeft bijna één op de drie ouderen (32%) obesitas. Het percentage volwassenen in Helmond dat alcohol drinkt en niet aan de norm voldoet, ligt significant lager dan in de regio (respectievelijk 79% vs. 87% en 62% vs. 69%). In het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort drinken zowel de volwassenen als de ouderen significant vaker alcohol (respectievelijk 92% en 87%), in Dierdonk geldt dit alleen voor de ouderen (93% vs. 76%). In overeenstemming wordt er door hen ook significant vaker niet aan de norm voldaan. Sinds 2015 hanteert de Gezondheidsraad een nieuwe norm: Drink liever niet, maar maximaal 1 glas per dag. In Helmond rookt 26% van de volwassenen (in regio significant lager; 21%) en 14% van de ouderen. Het aandeel rokers in beide groepen ligt in Dierdonk significant lager (respectievelijk 11% en 4%). Daarentegen wordt er door ouderen in West juist significant meer gerookt (27%). Regionaal is er bovendien sprake van een significante afname in het percentage rokers, in Helmond is dit percentage stabiel. 1 1 Norm Gezond Bewegen uit 2015 (Gezondheidsraad), minstens 5 dagen per week een half uur matig intensief lichamelijk actief GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

24 % % Leefstijl Beweegt voldoende volgens norm Trend Heeft ernstig overgewicht/obesitas Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

25 Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg 20

26 Hulp en vraagverlegenheid Veel inwoners van Helmond hebben indien nodig hulp beschikbaar in hun omgeving. Desondanks vindt een aanzienlijk deel het erg moeilijk om hulp te vragen indien dit nodig is. Ruim een kwart van de ouderen in Helmond ontvangt momenteel hulp vanwege hun gezondheid. Dit percentage is stabiel, terwijl het in de regio afneemt. Er wordt voornamelijk hulp ontvangen van een betaalde hulp (18%) en van een mantelzorger (13%). Ruim volwassenen en bijna ouderen geven bovendien aan behoefte aan meer hulp of zorg te hebben in verband met de gezondheid. In Helmond ligt dit voor de ouderen significant hoger dan in de regio (10% vs. 6%). Ouderen in Dierdonk en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort ontvangen significant minder vaak zorg vanwege hun gezondheid (respectievelijk 9% en 15%) en de behoefte aan meer hulp of zorg is onder ouderen in deze wijken bovendien significant lager (beide 3%). In Helmond heeft circa 91% van de volwassenen en 77% van de ouderen indien nodig hulp vanwege de gezondheid beschikbaar in de omgeving. Desondanks is dat voor ongeveer inwoners niet het geval. Onder de ouderen is in de Binnenstad significant minder vaak hulp beschikbaar (65%) en in het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort significant vaker (88%). Ook al is er hulp beschikbaar in de omgeving, de drempel om die hulp daadwerkelijk te vragen is hoog. Vraagverlegenheid is zeker niet alleen bij ouderen een aandachtspunt. Bijna 2 op de 10 volwassenen en 3 op de 10 ouderen in Helmond (zo n inwoners) vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Bij de ouderen ligt dit significant hoger dan in de regio (25%). Volwassenen uit Binnenstad hebben significant minder moeite om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen (5% vs. 19%). Het zijn met name vrouwen (alle leeftijden) en de ouderen van 75+ die het vaker lastig vinden om hulp te vragen. Maar ook alleenwonenden hebben hier meer moeite mee. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

27 Vraagverlegenheid Vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij problemen met gezondheid (%) Dierdonk Noord Warande Stiphout Brandevoort Binnenstad Oost West t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

28 niet zelfstandig contacten kunnen leggen minder dan 2x per maand contact met buren hebben vaak al wel mantelzorg ontvangen weinig eigen regie ervaren zich psychisch niet gezond of ongelukkig voelen geen gebruik van internet maken sociaal uitgesloten zijn of lage sociale cohesie ervaren in de buurt niet (altijd) bij iemand terecht kunnen met probleempjes Meer vraagverlegenheid bij mensen die behoefte hebben aan 1 of meer welzijnsvoorziening, maar deze niet gebruiken GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

29 Voorzieningen en hulpmiddelen Het gebruik van en de behoefte aan Wmo-voorzieningen neemt onder volwassen in Helmond toe. Daarentegen weten steeds minder ouderen waar ze voor informatie hierover terecht kunnen. Het gebruik van Wmo-voorzieningen onder volwassenen neemt toe (4% in 2009; 11% in 2016); ook in de regio is er sprake van een significante toename. Regionaal stijgt het percentage volwassenen en ouderen dat behoefte heeft aan een Wmo-voorziening. In Helmond is onder de volwassenen eveneens sprake van een significante toename (4% in 2009; 9% in 2016), onder ouderen lijkt de behoefte ook toe te nemen tot 6% in Ruim inwoners willen informatie over Wmo-voorzieningen, maar weten niet waar men hiervoor terecht kan. Voor ouderen in Helmond ligt dit significant hoger dan in de regio (25% vs. 21%) en is bovendien significant toegenomen (18% in 2012; 25% in 2016). Ruim één op de drie ouderen maakt wel eens gebruik van één of meer welzijnsvoorzieningen (35%) en zo n hebben er behoefte aan (30%). Ouderen uit Dierdonk maken significant minder gebruik van welzijnsvoorzieningen (21%). Circa 37% van de ouderen in Helmond heeft 1 of meer hulpmiddelen in de woning. Extra handgrepen en beugels en een alarmknop voor contact met de zorgcentrale worden het meest genoemd. De verschillen tussen de wijken zijn groot; in Binnenstad heeft 52% en in Dierdonk heeft 12% van de ouderen 1 of meer hulpmiddelen in hun woning. In Binnenstad is het aandeel kwetsbare ouderen ook relatief hoog: meer dan de helft van de ouderen is kwetsbaar (52%), terwijl dit percentage in Dierdonk en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort respectievelijk 14% en 16% is. In Helmond ligt het aandeel ouderen dat kwetsbaar is bovendien significant hoger dan in de regio (32% tegenover 27%). Zo n ouderen (20%) hebben behoefte aan hulpmiddelen, maar hebben deze niet. De meeste behoefte is er aan sensoren die noodsituaties doorgeven, een alarmknop voor contact met de zorgcentrale en extra handgrepen of beugels. Zeven procent (zo n ouderen) moet verhuizen, indien ze slecht ter been worden. Ruim 3 op de 5 ouderen zal in die situatie in de eigen woning kunnen blijven wonen, maar wel met aanpassingen. De overige groep (32%) kan zonder aanpassingen in de eigen woning blijven wonen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

30 % % Voorzieningen en hulpmiddelen Heeft afgelopen jaar gebruik gemaakt van één of meer wmovoorzieningen Trend Wil informatie over wmovoorzieningen, maar weet niet waar men terecht kan Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

31 Mantelzorg Het aandeel mantelzorgers in Helmond is sinds 2009 flink toegenomen. Bovendien zijn oudere mantelzorgers ook intensiever mantelzorger gaan geven. Circa 22% van de volwassenen en 23% van de ouderen heeft in het afgelopen jaar mantelzorg gegeven. Bij beide groepen is dit percentage, zowel in Helmond als regionaal, sinds 2009 significant toegenomen met ongeveer 10 procent. Het aandeel ouderen dan in het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven, ligt significant hoger (34%). Zo n mantelzorgers zijn (tamelijk) zwaar belast (16% van de volwassen en 10% van de oudere mantelzorgers). In t Hout ligt het aandeel overbelaste mantelzorgers onder de ouderen significant hoger (32%). Regionaal is er onder ouderen bovendien sprake van een significante afname in het percentage overbelaste mantelzorgers en ook in Helmond lijkt er sprake van een daling (20% in 2009; 10% in 2016). In tegenstelling lijkt het aantal overbelaste volwassen mantelzorgers juist eerder toe te nemen (8% in 2009; 16% in 2016). Ruim één op de tien volwassenen (11%) in Helmond geeft momenteel mantelzorg aan hun (schoon)ouders; dit is sinds 2009 significant toegenomen (6%). Ouderen geven daarentegen het meest mantelzorg aan hun partner (8%). Het geven van mantelzorg aan buren, vrienden en kennissen wordt door ouderen ook relatief vaak genoemd (5%) en is bovendien significant toegenomen ten opzichte van 2009 en 2012 (2%). De intensiteit van mantelzorg geven ligt voor het grootste deel van de mantelzorgers in Helmond op 1 10 uur per week. Dit percentage is toegenomen sinds Daarnaast zijn oudere mantelzorgers in Helmond ook intensiever mantelzorg gaan geven: 3% van hen geeft momenteel uur per week mantelzorg (ruim 450 ouderen) ten opzichte van 0,2% in GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

32 % % Mantelzorg Heeft afgelopen jaar mantelzorg gegeven Trend Mantelzorger is (tamelijk) zwaar belast (% van de mantelzorgers) Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

33 Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving 28

34 Woonomgeving Inwoners van Helmond zijn over het algemeen erg tevreden over hun buurt. Een onveilig gevoel komt echter significant vaker voor dan in de regio. Zowel de volwassenen (89%) als de ouderen (93%) in Helmond zijn grotendeels tevreden over hun buurt. Desondanks geven ruim inwoners hun buurt een onvoldoende. Het percentage volwassenen dat een onvoldoende geeft, ligt in Binnenstad significant hoger (27% vs. 11%). Deze ontevredenheid is ook terug te zien in de beoordeling van specifieke buurtkenmerken. Zo ervaren volwassenen uit Binnenstad onder andere significant vaker onvoldoende kijk- en gebruiksgroen en rustige plekken in de buurt en vinden ze de buurt vaker onaantrekkelijkheid om te bewegen. Ook in West zijn volwassenen en in Binnenstad zijn ouderen vaker negatief over specifieke buurtkenmerken. Circa 66% van de volwassenen voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. In het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort ligt dit percentage significant hoger (81% vs. 66%). Ongeveer één op de zeven volwassenen en één op de acht ouderen is daadwerkelijk actief geweest om de buurt te verbeteren. In de Binnenstad zijn volwassenen significant vaker actief geweest en in West minder vaak (respectievelijk 28% en 3% vs. 14%). Daarnaast is bijna een kwart van de inwoners tevreden over de inspanningen die de gemeente doet om hen bij veranderingen in te buurt te betrekken. Ouderen in de wijken West en Dierdonk zijn significant vaker tevreden (respectievelijk 42% en 35%). Volwassenen en ouderen in Helmond voelen zich significant vaker overdag en/of s avond/ s nachts onveilig dan in de regio (volwassenen; 30% vs. 23%, ouderen; 23% vs. 18%). Het gevoel van onveiligheid komt onder de inwoners van Helmond significant vaker voor in de wijk Oost. In Dierdonk en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort voelen ouderen zich daarentegen juist significant minder vaak onveilig. De visie van de GGD en op een gezonde leefomgeving is verwoord in het document Van Normen naar Waarden: kernwaarden voor een Gezonde Leefomgeving. Ze dienen onder andere als inbreng voor de vele processen die bij de implementatie van de Omgevingswet op de verschillende beleidsniveaus (gaan) lopen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

35 Woonomgeving Geeft voldoende voor eigen buurt (%) Dierdonk Noord Warande Stiphout Brandevoort Binnenstad Oost West t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

36 Geur- en geluidshinder Ernstige geur- en geluidshinder zorgen voor overlast en hebben niet alleen een negatieve invloed op de leefbaarheid maar ook op de gezondheidsbeleving van inwoners. Ongeveer inwoners van Helmond worden ernstig gehinderd door geur (13% van de volwassenen en 9% van de ouderen). Voor volwassenen is dit sinds 2009 significant toegenomen; ook regionaal. De geurhinder in Helmond wordt met name veroorzaakt door open haarden, allesbranders en andere houtkachels, bedrijven en industrie, wegverkeer en riolering en zuivering. In vergelijking met de regio ervaren volwassenen in Helmond significant vaker geurhinder van bedrijven en industrie (4% vs. 2%), ouderen ervaren juist significant minder hinder van mest uitrijden (0,8% vs. 3%). Geurhinder wordt significant vaker ervaren door volwassenen in de Binnenstad (28% vs. 13%). Inwoners van Binnenstad hebben significant vaker ernstige geurhinder van wegverkeer, terwijl inwoners van Brouwhuis, Rijpelberg en Industriegebied-Zuid significant vaker ernstig gehinderd worden door geur van bedrijven/industrie. Daarnaast wordt 20% van de volwassenen en 18% van de ouderen ernstig gehinderd door geluid (zo n inwoners). Ouderen in de Binnenstad zijn significant vaker gehinderd door geluid (31%), ouderen in Noord (8%) en Warande, Stiphout en Brandevoort (10%) minder vaak. Voor beide leeftijdsgroepen zijn het wegverkeer (binnen- en buiten bebouwde kom) en treinverkeer belangrijke bronnen voor ernstige geluidsoverlast. Volwassenen ervaren bovendien ook relatief vaak geluidshinder van de buren (6%) en ouderen ervaren de meeste hinder van brommers/scooters (9%). Bij ouderen in de Binnenstad ligt dit significant hoger (19%) en ook de slaapverstoring veroorzaak door deze bron komt vaker bij hen voor. In vergelijking met de regio komt ernstige geluidshinder door treinverkeer significant vaker voor in Helmond en ook het percentage inwoners dat ernstig slaapverstoord is door deze geluidsbron (ruim inwoners) ligt hier hoger. Ernstige geluidshinder van treinen wordt door volwassenen significant vaker ervaren in de wijken West en Oost (beide 16%). Ernstige geluidhinder door wegverkeer op wegen buiten de bebouwde kom ligt voor ouderen hoger in Oost (14% vs. 5%). Geur- en geluidshinder hebben een negatieve invloed op de leefbaarheid in een dorp of kern. Mensen die hinder ervaren zijn vaker minder positief over de eigen buurt en woning. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

37 Geur- en geluidshinder Wordt ernstig gehinderd door geur (%) Wordt ernstig gehinderd door geluid (%) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

38 % Geur- en geluidshinder 25 Wordt ernstig gehinderd door geluid/geur (19-64 jarigen) Trend Geluid Geur GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

39 Bezorgdheid woonomgeving Ongeveer één op de vijf inwoners is bezorgd over de invloed van de leefomgeving op hun gezondheid. Daarnaast is er onder de volwassenen een toenemende bezorgdheid over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens en/of resistente bacteriën en/of fijnstof. Ruim inwoners van Helmond maken zich zorgen over de invloed die hun leefomgeving heeft op hun gezondheid (circa 20% van de volwassenen en 18% van de ouderen). De meeste zorgen zijn er over het wonen langs een route voor gevaarlijke stoffen. Inwoners van Helmond zijn hier bovendien significant vaker bezorgd over in vergelijking met de regio (volwassenen; 8% vs. 4%, ouderen; 10% vs. 4%). Daarnaast maken inwoners zich met name zorgen over wonen in een drukke straat, hoogspanningslijnen, zendmasten of antennes en bedrijven/industrie in de buurt. Volwassenen in Helmond zijn in vergelijking tot de regio significant vaker bezorgd over veehouderijbedrijven met geiten (21% vs. 11%). Er zijn aanzienlijke verschillen tussen de wijken. In Noord zijn zowel de volwassenen (6%) als de ouderen (3%) significant minder vaak bezorgd over de invloed van de omgeving op hun gezondheid. Dit geldt eveneens voor de ouderen uit het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort (10%), terwijl ouderen in Dierdonk daarentegen juist significant vaker bezorgd zijn over de invloed van de omgeving op hun gezondheid (37%). In de Binnenstad maken inwoners zich meer zorgen over het wonen in een drukke straat en in Dierdonk over de invloed van een veehouderij in de buurt. Ouderen in het wijkcluster Brouwhuis, Rijpelberg en Industriegebied-Zuid en de wijk West zijn vaker bezorgd over wonen langs een route voor gevaarlijke stoffen en ouderen in Dierdonk over in de invloed van akkerbouw/tuinbouw in de buurt. Sinds 2012 zijn volwassenen in Helmond steeds vaker bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens en/of resistente bacteriën en/of fijnstof (32% in 2012 vs. 46% in 2016). De meeste zorgen maken inwoners zich over de overdraagbare infectieziekten ( inwoners) en in Dierdonk komen deze zorgen significant vaker voor. Op regioniveau blijkt dat hoger opgeleiden zich eerder zorgen maken dan lager opgeleiden en dat het vooral speelt bij inwoners in de leeftijd van 40 tot 75 jaar. En dus minder bij jongvolwassenen en 85-plussers. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

40 Bezorgdheid woonomgeving Bezorgd over infectieziekten, resistente bacteriën en/of fijnstof (%) Noord Dierdonk Warande Stiphout Brandevoort West Binnenstad Oost t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

41 moeite hebben met rondkomen eenzaam zijn psychisch ongezond zijn een niet-westerse migratieachtergrond hebben niet (zo) gelukkig zijn lage sociale cohesie in de buurt ervaren Minder vaak positief over de leefomgeving zijn mensen die zelden of nooit contact met de buren hebben de buurt onaantrekkelijk vinden om te bewegen zich wel eens onveilig voelen onvoldoende ontmoetingsplekken in de buurt ervaren onvoldoende rustige plekken in de buurt ervaren GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

42 Achtergrondkenmerken 37

43 Leeftijd, huishouden en opleiding Helmond telt per 1 januari inwoners van 19 jaar en ouder, hiervan hebben ruim inwoners de leeftijd van 65 of ouder bereikt, dit is 16% van het totaal aantal inwoners (90.127). Van de ondervraagden tussen de 19 en 64 jaar uit Helmond woont 44% samen met een partner en thuiswonende kinderen. In Dierdonk ligt dit significant hoger met 61%. In 7% van de huishoudens gaat het om een eenoudergezin en circa 16% woont alleen (in Dierdonk significant lager; 5%). Regionaal is het percentage huishoudens met thuiswonende kinderen significant afgenomen, terwijl de percentages eenoudergezinnen en alleenwonenden juist significant is toegenomen. Ook in Helmond lijkt er sprake van dergelijke ontwikkelingen. Ruim ouderen in Helmond zijn alleenwonend (33%). In Dierdonk en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort ligt het aandeel alleenwonenden significant lager (respectievelijk 10% en 21%). In vergelijking met de regio hebben ouderen in Helmond significant minder vaak een koopwoning (50% vs. 64%). In het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort en de wijken Dierdonk en t Hout ligt dit aandeel significant hoger (respectievelijk 78%, 97% en 65%) en in Binnenstad, Oost en West significant lager (respectievelijk 25%, 28% en 27%). Het opleidingsniveau onder volwassenen in Helmond ligt over het algemeen lager dan in de regio; bijna drie op de vijf volwassenen heeft een middelbaar opleidingsniveau (MAVO/LBO 22% en HAVO/VWO/MBO 36%). Daarnaast heeft circa 35% een hoog opleidingsniveau (HBO/WO) en ongeveer 7% heeft een laag opleidingsniveau (respectievelijk 42% en 3% in de regio). Er lijkt sprake te zijn van een positieve trend; in 2009 had 28% een hoog opleidingsniveau en in 2016 was dat 35%. Bovendien hebben significant minder volwassenen een MAVO/LBO diploma (31% in 2009 en 22% in 2016). Het opleidingsniveau van de ouderen is in lijn met dat van de regio; ook de trends komen overeen (steeds minder laagopgeleiden). Het merendeel van de volwassenen in Helmond heeft betaald werk. Dit ligt echter significant lager dan in de regio (72% vs. 78%). Vier procent (2.370 volwassenen) is werkloos/-zoekend. Het percentage volwassenen dat arbeidsongeschikt is, ligt significant hoger dan in de regio (8% vs. 5%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

44 Leeftijd en huishoudsamenstelling Totaal aantal inwoners in Helmond in 2016: (bron CBS) inwoners 19-64: (61%) 65+: (16%) Huishouden met thuiswonende kinderen: 44% Eenoudergezin: 7% Alleenwonend: 16% Samenwonend: 67% Alleenwonend: 33% GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

45 Financiën Naar schatting heeft 23% van de volwassenen en 17% van de ouderen (enige tot grote) moeite om rond te komen (bijna inwoners). Dit ligt significant hoger dan in de regio (respectievelijk 17% en 11%). In de wijken Oost en West komt het hebben van (enige tot grote) moeite met rondkomen onder volwassenen vaker voor (beide 41%) en in Dierdonk juist minder vaak (7%). De ouderen in Helmond behoren in vergelijking met de regio vaker tot de lagere huishoudinkomens. In Binnenstad, Oost en West hebben ouderen significant vaker een inkomen van max (respectievelijk 53%, 52% en 53% vs. 39%). Bij de volwassenen komt de verdeling daarentegen grotendeels overeen met de regio. In de Binnenstad ligt het percentage volwassenen dat een inkomen heeft van max euro significant hoger dan in de gemeente (38% vs. 17%). Van de ouderen ontvangt daarnaast 23% alleen AOW (bijna ouderen), dit ligt significant hoger dan in de regio (19%). In Dierdonk en het wijkcluster Warande, Stiphout en Brandevoort ontvangen ouderen significant minder vaak alleen AOW (respectievelijk 11% en 7%). Regionaal neemt dit percentage sinds 2012 af (22% in 2012 en 19% in 2016), terwijl het in Helmond stabiel is met 23%. Wanneer men schulden heeft, kan dit een grote impact hebben op iemands leven. Circa volwassenen (16%) en ongeveer 550 ouderen (4%) in Helmond hebben één of meer betalingsachterstanden. Met name in de wijk West ligt dit voor volwassenen hoog; 42% heeft één of meer betalingsachterstanden. Voor de inwoners van Helmond betreft dit met name kosten voor de ziektekostenverzekering en terugbetalingen aan de Belastingdienst. Soms is er ook te weinig geld voor sociale activiteiten. Zo hebben ruim volwassenen (19%) te weinig geld voor het lidmaatschap van een (sport)vereniging en ongeveer volwassenen (10%) onvoldoende geld om bij familie of vrienden op bezoek te gaan. Zelfs volwassenen hebben onvoldoende geld om hun huis goed te verwarmen (6%). Deze percentages liggen significant hoger dan in de regio (respectievelijk 11%, 6% en 3%). In Oost hebben volwassenen significant vaker te weinig geld voor een sport- of verenigingslidmaatschap (39%) en in Binnenstad om bij familie of vrienden op visite te gaan (25%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

46 Financiën Heeft het afgelopen jaar enige tot grote moeite gehad met rondkomen (%) Noord 7 9 Dierdonk Warande Stiphout Brandevoort Binnenstad 41 Oost 19 West t Hout Brouwhuis Rijpelberg Industriegebied Zuid GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

47 Meer weten over de inwoners van Helmond? Tabellenboeken en rapportages: GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

48 Meer weten over de inwoners van Helmond? GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

49 Of neem contact op met: Ellen van Bree Gezondheidsmakelaar Paula Dijkema Kennismakelaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor