Gezondheid in beeld:

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Geldrop-Mierlo Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer volwassenen (19 tot en met 64 jaar) en bijna ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Dit is inclusief de ophoging van de steekproef in Eindhoven met ruim vragenlijsten. Volwassenenmonitor In de gemeente Geldrop-Mierlo hebben 945 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 454 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 48%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 41%. In de gemeente Geldrop-Mierlo wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Geldrop-Mierlo komt elke 1% dus overeen met 232 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Geldrop-Mierlo hebben 727 ouderen de vragenlijst ontvangen. Zestig procent van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 437 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost- Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% voor Geldrop-Mierlo overeen met 68 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Leefstijl Eenzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of

3 Gezondheid en welbevinden Bijna drie op de vijf ouderen vinden de eigen gezondheid goed Vergelijkbaar met het regiogemiddelde beoordeelt 59% van de ouderen in Geldrop-Mierlo de eigen gezondheid als (zeer) goed. Bij de 19- tot en met 64-jarigen geldt dit voor 77%. Bijna twee op de vijf volwassenen en vier op de vijf ouderen in Geldrop-Mierlo heeft één of meer chronische aandoeningen en is daarvoor onder behandeling of controle bij een arts. Een hoge bloeddruk is onder zowel de volwassenen als de ouderen de meest voorkomende chronische aandoening (respectievelijk 12% en 41%). Chronische aandoeningen die daarnaast veel voorkomen onder de 65- plussers in Geldrop-Mierlo zijn gewrichtsslijtage van de heupen of knieën (20%), diabetes (13%) en kanker (12%). Ongeveer één op de vijf inwoners voelt zich psychisch ongezond Negentien procent van de volwassenen en 20% van de ouderen in Geldrop- Mierlo ervaart problemen met de psychische gezondheid. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. Twee op de vijf volwassenen en 44% van de ouderen heeft een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie. Dit is vergelijkbaar met het regionale gemiddelde en niet veranderd sinds Bijna vier op de vijf volwassenen voelen zich gelukkig Ruim driekwart van de 19- tot en met 64-jarigen in Geldrop-Mierlo geeft aan zich (erg) gelukkig te voelen. Eén op de twaalf volwassenen voelde zich de afgelopen drie maanden somber, 53% was vrolijk. Van de ouderen voelde 42% zich vrolijk en 5% was somber. Bijna driekwart geeft aan zich (erg) gelukkig te voelen. Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 3

4 Zelfredzaamheid Zelfredzaamheid van burgers wordt steeds belangrijker Van mensen wordt verwacht dat ze zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. In Geldrop-Mierlo is 29% van de 65-plussers beperkt in het werk of andere bezigheden als gevolg van zijn of haar lichamelijke gezondheid. Eén op de zes heeft grote moeite met of hulp nodig bij dagelijkse handelingen, zoals zichzelf wassen, eten en drinken en zichzelf verplaatsen. Beschikbaarheid van hulp in de nabijheid wordt dan erg belangrijk. Ongeveer vier op de vijf ouderen hebben voldoende eigen regie Iemand heeft voldoende regie over het leven wanneer hij controle heeft over hetgeen hem overkomt en zich niet vaak hulpeloos voelt. Ook denkt men iets te kunnen veranderen aan het eigen leven en aan de toekomst. Ruim 9 op de 10 volwassenen hebben voldoende regie over het eigen leven, bij ouderen is dit 81%. In de regio is het aantal ouderen dat voldoende regie heeft sinds 2009 toegenomen. Bij de volwassenen is juist een kleine afname zichtbaar. In Geldrop-Mierlo zien we geen verandering ten opzichte van de vorige meting. en bijna een derde is kwetsbaar In Geldrop-Mierlo is 31% van de ouderen kwetsbaar. Iemand is kwetsbaar als hij of zij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Bijvoorbeeld problemen met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Ouderen zijn vaker psychisch (29%) dan lichamelijk (21%) of sociaal kwetsbaar (16%). In de regio is het aantal kwetsbare ouderen de afgelopen jaren afgenomen. Dit beeld zien we niet terug in Geldrop-Mierlo. Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 4

5 Participatie Evenveel vrijwilligers als gemiddeld in de regio In Geldrop-Mierlo verricht 28% van de volwassenen en 31% van de ouderen vrijwilligerswerk, gemiddeld in de regio is dit vergelijkbaar. Regionaal zijn de percentages volwassenen en ouderen die vrijwilligerswerk verrichten toegenomen. In Geldrop-Mierlo lijkt dit ook het geval te zijn onder volwassenen (21% in 2009), maar deze trend is niet significant. Ook deelname aan verenigingsleven is vergelijkbaar met de regio Ruim de helft van de 19- tot en met 64-jarigen is lid van een vereniging of club. Van de ouderen is dat 63%. Veel mensen (37% van de volwassenen en 24% van de ouderen) zijn lid van een sportvereniging of club. Deze cijfers komen eveneens overeen met de regio-gemiddelden. Forse stijging aantal mantelzorgers onder volwassenen Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er in Geldrop-Mierlo steeds meer mensen mantelzorg gaan geven. Het aantal volwassenen dat in het afgelopen jaar mantelzorg gaf, is bijna verdubbeld van 12% in 2009 naar 22% in In Geldrop- Mierlo geven ze meer dan gemiddeld in de regio mantelzorg aan buren, vrienden of kennissen (4%) en mantelzorg aan de partner (3%) (regio: beiden 2%). Ongeveer 1 op de 6 mantelzorgers voelt zich zwaar belast. Ook ouderen geven meer zorg aan naasten Bij de ouderen heeft 20% het afgelopen jaar mantelzorg gegeven en geeft 17% momenteel mantelzorg. In de regio is een stijging te zien ten opzichte van 2009 in het aantal ouderen dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven/momenteel mantelzorg geeft. In Geldrop-Mierlo is dit ook zichtbaar, maar is alleen de trend mantelzorg in het afgelopen jaar is significant. Ongeveer 1 op de 6 volwassen en 1 op de 7 oudere mantelzorgers voelt zich zwaar belast door het geven van mantelzorg. Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 5

6 Eenzaamheid Ernstige eenzaamheid probleem onder volwassenen Vergelijkbaar met de regio, is 40% van de volwassenen in Geldrop- Mierlo in bepaalde mate eenzaam. Negen procent is zelfs (zeer) ernstig eenzaam. Regionaal is ernstige eenzaamheid toegenomen sinds 2009, van 7% naar 9%. In Geldrop-Mierlo lijkt dit ook het geval (7% in 2009). Alleen het regionale verschil is statistisch significant. Ook onder ouderen komt (ernstige) eenzaamheid vaak voor De helft van de ouderen is eenzaam en 11% in (zeer) ernstige mate. Dit is bepaald aan de hand van 11 stellingen. Naast deze objectieve manier, hebben we eenzaamheid subjectief vastgesteld aan de hand van de vraag: Wilt u hulp om iets aan uw eenzaamheid te doen?. Dan antwoordt 81% van de ouderen dat hij of zij niet eenzaam is. Vergelijkbaar met de regio geeft 10% aan wel eenzaam te zijn, maar geen hulp te willen ontvangen om iets aan de eenzaamheid te doen. Dit percentage is zowel in de gemeente als in de regio gedaald ten opzichte van Vier procent van de ouderen is eenzaam en wilt graag hulp daarvoor ontvangen. In Geldrop-Mierlo gaat het dan om ongeveer 275 ouderen. Ouderen in Geldrop-Mierlo zijn vooral lokaal gereserveerd In Geldrop-Mierlo behoren de meeste ouderen (35%) tot het netwerktype lokaal gereserveerd (Ik hou ervan op mezelf te zijn, maar ik weet dat de buren er zijn als ik ze nodig heb). Deze groep is groter dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant (28%), waar de meeste mensen lokaal geïntegreerd zijn (wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat). Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 6

7 Zorg en hulp Huisartsbezoek onder ouderen sinds 2009 fors toegenomen Ruim de helft van de ouderen heeft in de afgelopen twee maanden de huisarts bezocht. In 2009 was dit nog 40%. Ook regionaal is deze toename zichtbaar. Ouderen ontvangen vooral hulp van professionals Negenentwintig procent van de 65-plussers ontvangt hulp in verband met gezondheid: 20% ontvangt betaalde hulp, 13% krijgt hulp van een mantelzorger en slechts 1% van een vrijwilliger. In Geldrop-Mierlo heeft 7% van de ouderen behoefte aan meer hulp in verband met de gezondheid. Men heeft met name behoefte aan hulp in de huishouding. Meerderheid heeft voldoende hulp uit omgeving ter beschikking Van de volwassenen in Geldrop-Mierlo kan 79% rekenen op hulp van een huisgenoot indien zij nu of in de toekomst zorg of hulp nodig hebben. Bij de ouderen bedraagt dit percentage 52%. Vergelijkbaar met de regio, geeft 20% van de ouderen aan géén hulp uit de omgeving tot de beschikking te hebben wanneer dit nodig is. Goede bekendheid van het Loket Zorg Negen procent van de 19- tot en met 64-jarigen en 6% van de 65-plussers heeft in het afgelopen jaar gebruik gemaakt van een WMO-voorziening. De informatie over deze voorzieningen is goed te vinden door de inwoners van Geldrop-Mierlo. Meer ouderen (57%) dan gemiddeld in de regio (49%) weten waar men in de gemeente terecht kan voor vragen en informatie over WMO-voorzieningen. Tweeënveertig procent van de ouderen maakt wel eens gebruik van welzijnsvoorzieningen. Men maakt het meest gebruik van recreatieve en/of culturele activiteiten voor ouderen (17%), gevolgd door hulp bij administratieve of financiële activiteiten (16%). Drie op de tien ouderen hebben behoefte aan één of meer welzijnsvoorzieningen, die nog niet gebruikt worden. Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 7

8 Leefomgeving en leefbaarheid Vooral geluidsoverlast door buren In Geldrop-Mierlo wordt 12% van de volwassenen ernstig gehinderd door geluid. Zij ervaren de meeste geluidshinder van de buren (5%). Het percentage volwassenen dat gehinderd wordt door geur bedraagt 5%. Belangrijkste oorzaken hiervan zijn de open haard, allesbrander of andere houtkachel. Alle cijfers zijn vergelijkbaar met de regio. Meeste bezorgdheid over invloed van hoogspanningslijnen en zendmasten op de gezondheid Elf procent van de 19- tot en met 64- jarigen is bezorgd over de invloed van de omgeving op de gezondheid. In Geldrop- Mierlo is men het meest bezorgd over de invloed van hoogspanningslijnen in de buurt en over zendmasten voor radio en TV of antennes voor mobiele telefoons in de buurt (beiden 4%). Volwassenen zijn tevreden over leefbaarheid Over het algemeen zijn volwassenen uit Geldrop-Mierlo tevreden over hun woning en buurt. Vergelijkbaar met het gemiddelde in Zuidoost-Brabant is 56% tevreden over de betrokkenheid van de buurt en twee derde voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. Eén op de acht inwoners is actief geweest om de buurt te verbeteren. Ongeveer drie op de tien mensen vinden dat de gemeente voldoende doet om bewoners te betrekken bij veranderingen in de buurt. Ook zijn de meeste mensen tevreden over voorzieningen in de buurt. Over speelmogelijkheden voor kinderen is 89% tevreden. Gevoelens van veiligheid vergelijkbaar met regio Ongeveer 1 op de 5 volwassenen en 1 op de 6 ouderen uit Geldrop-Mierlo voelen zich overdag of s avonds/ s nachts onveilig. Deze cijfers komen overeen met de regio en zijn de laatste jaren niet veranderd. Eén op de negen volwassenen en 3% van de ouderen is ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 8

9 Leefstijl Dalende trend aantal rokende volwassenen Van de volwassenen in Geldrop-Mierlo rookt 21%. Zes procent rookt een pakje per dag of meer en is zware roker. Dit komt overeen met de regio en is gedaald ten opzichte van Toen rookte 32% van de volwassenen en in %. Eén op de acht ouderen rookt en 1% is een zware roker. Meer volwassenen voldoen aan alcoholnorm In Geldrop-Mierlo drinkt 88% van de volwassenen alcohol en evenals in de regio is 10% overmatig drinker (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week). Er is geen algemeen veilige norm voor verantwoord alcoholgebruik. Men spreekt liever van aanvaardbaar alcoholgebruik. Achtenvijftig procent voldoet niet aan deze norm. Sinds 2009 is dit afgenomen, toen voldeed 69% niet aan de norm. De regiocijfers zijn vergelijkbaar. Alcoholgebruik van ouderen is stabiel Van de ouderen in Geldrop-Mierlo drinkt 83% alcohol en is 6% overmatig drinker. Ruim de helft (58%) van de ouderen voldoet niet aan de norm aanvaardbaar alcoholgebruik. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met de voorgaande meting en met de regio Zuidoost-Brabant. Veel mensen hebben overgewicht Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor onder meer diabetes mellitus, hart- en vaatziekten en een aantal vormen van kanker. Bijna de helft van de 19- tot en met 64-jarigen en 55% van de 65-plussers in Geldrop-Mierlo is te zwaar en zelfs 1 op de 8 van beide groepen heeft last van ernstig overgewicht/obesitas..maar het merendeel krijgt wel voldoende beweging De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor 19-plus ligt op minstens 5 dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. Ongeveer twee derde van de inwoners voldoet aan deze norm. Minder volwassenen dan in 2009 (17% versus 29%) voldoen aan de Fitheidsnorm (minimaal 3 keer per week zwaar intensief bewegen). Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Veel volwassenen hebben moeite met rondkomen Tweeëntwintig procent van de volwassenen in Geldrop-Mierlo heeft geen inkomen uit werk. Dertig procent heeft een huishoudinkomen te besteden van maximaal per jaar. Een grote groep van 24% heeft moeite om rond te komen van hun inkomsten. Een onverwachte uitgave van 1000 kan 19% niet betalen en 15% kan het lidmaatschap van een sportclub niet betalen. Ouderen in Geldrop-Mierlo hebben minder moeite om rond te komen Minder ouderen in Geldrop-Mierlo dan in de regio ontvangen alleen AOW (15% versus 22%) en ze hebben vaker een hoger inkomen (> ) dan de ouderen in de regio (22% versus 17%). De groep ouderen die moeite heeft met rondkomen is dan ook kleiner dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant (7% versus 12%). Vier procent van de volwassenen is sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Geldrop-Mierlo is, vergelijkbaar met de regio, 4% matig tot sterk sociaal uitgesloten. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn 4 dimensies meegenomen: - sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat); - sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg); - materiële deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen); - normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). Meer informatie of vragen? Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 10

11 Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenenmonitor 19 tot en met 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Daniëlle Brunenberg, Onderzoeksfunctionaris, Tel.: , d.brunenberg@ggdbzo.nl Reineke Horbach, Adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid Tel.: , r.horbach@ggdbzo.nl Rapportage gemeente Geldrop-Mierlo 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013