Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Oirschot

Transcriptie

1 Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Oirschot

2 Voorwoord Een goede gezondheid van lichaam én geest vergroot de mogelijkheden van mensen om (langer) mee te doen in het maatschappelijke leven. De inwoners van Oirschot zijn veelal positief over hun gezondheid. De onderlinge betrokkenheid is groot en ook de deelname aan sociale activiteiten ligt hoog. Daarnaast zet de trend naar een gezondere leefstijl zich door. Mooie resultaten, waar de gemeente, gezondheidszorg, welzijnswerk, buurtbeheer en andere partners dagelijks hun bijdrage aan leveren! Uiteraard blijven er punten van zorg. Ik denk bijvoorbeeld aan de volwassenen en ouderen in Oirschot die zich niet in staat voelen om zin aan het leven te geven. Er is een sterke samenhang met eenzaamheid, maar het kan ook samengaan met zorgen over het inkomen en met overmatig drankgebruik. In deze rapportage kunt u de belangrijkste cijfers en trends van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor Oirschot lezen. De onderwerpen van deze monitors worden gerapporteerd in vier thema s: de sociale wijk, de gezonde wijk, de zorgzame wijk en de leefbare wijk. Vanuit de inhoudsopgave kunt u klikken naar de resultaten voor elk thema. De resultaten bieden veel aanknopingspunten om gezamenlijk te blijven werken aan de gezondheid in Oirschot. Vanuit de GGD dragen wij daar uiteraard graag ons steentje aan bij! Antonie Verhees, gezondheidsmakelaar

3 Volwassenen- en ouderenmonitor Monitors in 21 gemeenten Zuidoost-Brabant Steekproef van 19 t/m 64 jarigen en 65-plussers Schriftelijke of online vragenlijst naar keuze Eerdere vergelijkbare monitors uitgevoerd in 2009 en 2012 Deelname in Oirschot: 393 volwassenen (37% respons) 467 ouderen (53% respons) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

4 Volwassenen- en ouderenmonitor Resultaten: - Oirschot totaal en 2 deelgebieden: 1. Kernen Oirschot en Spoordonk 2. Kernen Oost-, West- en Middelbeers - Vergelijking met Zuidoost-Brabant en Nederland - Trends Resultaten in % en absolute aantallen (Oirschot): 1 volwassenen: 1% = 110 personen ouderen: 1% = 35 personen 2 GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

5 Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om naar de betreffende pagina te gaan Sociale wijk Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie Zorgzame wijk Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg Gezonde wijk Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl Leefbare wijk Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving Achtergrondkenmerken Leeftijd, huishouden en opleiding Financiën

6 Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie 1

7 Sociale betrokkenheid In Oirschot ervaren relatief veel inwoners een grote sociale samenhang in de buurt in vergelijking tot de regio. Ook is het contact en de betrokkenheid met/bij buurtgenoten bij de volwassenen hoog. De sociale samenhang die inwoners in Oirschot ervaren is groot in vergelijking tot de regio. Ruim 68% van de volwassenen en 73% van de ouderen ervaart voldoende sociale samenhang in hun buurt, tegenover resp. 53% en 61% in de regio. Dit gevoel lijkt het sterkst aanwezig in de kernen Oost-, West- en Middelbeers. Ruim vier op de vijf (84%) volwassenen in Oirschot heeft regelmatig (tenminste 2x per maand) contact met buren. Bij ouderen ligt dit met 86% iets hoger. Voor volwassenen is dit percentage significant hoger dan in de regio (76%). Jongvolwassenen (19-24 jaar) hebben het minst vaak frequent contact met buren. Daarna wordt dit meer naarmate de leeftijd toeneemt. Inwoners van éénpersoonshuishoudens, mensen met een lager inkomen en inwoners met een migratieachtergrond hebben ook minder vaak contact met hun buren. Vier op de vijf volwassenen geeft aan af en toe iets voor de buren te doen. In de regio ligt dit met 71% significant lager. Meer dan 20% van de volwassenen is ook actief geweest om de buurt te verbeteren. In de kernen Oost-, West- en Middelbeers zijn de meeste inwoners actief in hun buurt (29%). In de gemeente Oirschot wordt bovendien significant vaker geld aan goede doelen gegeven. Ruim vier op de vijf (83%) volwassenen geeft geld aan goede doelen, tegenover 73% in de regio. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

8 % Sociale betrokkenheid Ervaart voldoende sociale samenhang in buurt Oirschot vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen 65+ Oirschot Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

9 Eenzaamheid Ongeveer inwoners in Oirschot zijn (zeer) ernstig eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het missen van eigen regie en steun uit de omgeving. Eenzaamheid blijft een belangrijk aandachtspunt, zowel bij volwassenen als ouderen. In Oirschot is 6% van de volwassenen en 11% van de ouderen (zeer) ernstig eenzaam. In totaal zijn dit ongeveer inwoners. Met name bij de ouderen lijkt er een stijging te zijn van het aandeel mensen dat (zeer) ernstig eenzaam is. Deze stijging zien we ook in de gehele regio Zuidoost-Brabant; overigens ook bij de volwassenen in de regio. In de kernen Oirschot en Spoordonk is het percentage (zeer) ernstig eenzamen bij volwassenen het hoogst (8%). In Oost-, West- en Middelbeers is dit slechts 1%. Met name sociale eenzaamheid lijkt hier minder vaak voor te komen (minder contacten dan gewenst, klein sociaal netwerk). In vergelijking tot de regio (31%) en Nederland komt emotionele eenzaamheid onder volwassenen significant minder vaak voor in de gemeente Oirschot (22%). Deze vorm gaat over het missen van een intieme (levens)partner. Inwoners die alleenwonend of alleenstaande ouder zijn, zijn vaker (zeer) ernstig eenzaam. Ook bij inwoners met een migratieachtergrond, met name bij de niet-westerse groep, is eenzaamheid een punt van aandacht. Eenzaamheid hangt sterk samen met diverse andere problemen. Bij de volwassenen komt eenzaamheid bijvoorbeeld meer voor bij mensen die weinig eigen regie ervaren. Bij de ouderen is de kans op eenzaamheid aanzienlijk groter bij mensen die weinig steun ontvangen uit hun omgeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

10 % Eenzaamheid Is (zeer) ernstig eenzaam Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

11 een (niet) westerse migratieachtergrond hebben zich niet gelukkig voelen (psychisch) ongezond zijn weinig zingeving ervaren Inwoners 19+ alleenwonend zijn moeite hebben met rondkomen weinig eigen regie ervaren een kwetsbare oudere zijn alleenstaande ouder zijn weinig steun ontvangen Meer eenzaamheid bij mensen die jaar 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

12 Participatie In Oirschot zijn meer inwoners actief in vrijwilligerswerk en verenigingsleven dan in de regio Zuidoost-Brabant. Toch is voor bijna 800 volwassenen een verenigingslidmaatschap te duur. Ruim één op de drie volwassenen en vier op de tien ouderen in Oirschot verricht vrijwilligerswerk. Bij zowel de volwassenen als de ouderen is dit significant meer dan in de regio. Het aandeel vrijwilligers onder de 65-plussers is bovendien de afgelopen jaren significant gestegen in Oirschot, in totaal met 10% ten opzichte van Er zijn geen (grote) verschillen tussen de twee deelgebieden. Daarnaast zijn ook meer mensen dan in de regio lid van een vereniging of club: 64% van de volwassenen en 71% van de ouderen. Deze percentages zijn stabiel. Punt van zorg is dat bijna 800 volwassen inwoners (7%) aangeven niet voldoende financiële middelen voor een verenigingslidmaatschap te hebben. In de kernen Oirschot en Spoordonk gaat het om 9% van de volwassenen en in de kernen Oost-, West- en Middelbeers om 5%. Het sociale leven speelt in grote mate via digitale wegen. Dit is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. In de communicatie en ondersteuning van vooral ouderen is het van belang om te weten dat 28% van de ouderen in Oirschot geen gebruik maakt van internet. De belangrijkste reden is volgens de ouderen dat ze er onvoldoende van begrijpen (27%). Ongeveer één op de zes ouderen heeft überhaupt geen internet (16%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

13 % % Participatie Is lid van een (sport)vereniging of club Oirschot vs. Zuidoost-Brabant Verricht vrijwilligerswerk Oirschot vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen Volwassenen jaar Ouderen 65+ Oirschot Zuidoost-Brabant Oirschot Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

14 Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl 9

15 Ervaren gezondheid De meerderheid van de inwoners van Oirschot is positief over hun gezondheid. Langdurige ziekten of aandoeningen komen bij ouderen significant minder voor dan in de regio Zuidoost-Brabant. In Oirschot is 82% van de volwassenen en 62% van de ouderen positief over de eigen gezondheid. Dit ligt in lijn met de regio en is de afgelopen jaren stabiel gebleven. In Oirschot is de groep 65-plussers met een langdurige ziekte of aandoening kleiner dan in de regio (38% vs. 45%). Echter is het vaak niet de ziekte zelf maar de beperkingen door de ziekte of aandoening die in sterke mate de gezondheidsbeleving van mensen bepalen. Ruim één op de zes volwassenen en bijna één op de drie ouderen in Oirschot heeft een of meer langdurige ziekte(n) en is daardoor (ernstig) beperkt in activiteiten. Ouderen met een lage opleiding of die alleen wonen zijn minder positief over hun gezondheid. Zij zijn ook vaker langdurig ziek of ervaren beperkingen. Ruim 1200 volwassenen en ouderen in Oirschot kunnen door hun gezondheid niet de dingen doen die zij willen. Het aandeel volwassenen dat niet alles kan doen vanwege de gezondheid neemt regionaal licht toe; een vergelijkbare trend lijkt ook zichtbaar in Oirschot. Circa 3% van de volwassenen heeft een mobiliteitsbeperking, wat lager is dat het regionale gemiddelde (6%). Bij ouderen is deze groep zoals verwacht met 18% aanzienlijk hoger. Het percentage ouderen met een mobiliteitsbeperking en de groep die problemen heeft met slecht lopen lijkt echter wel te dalen de afgelopen jaren. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

16 % Ervaren gezondheid Heeft langdurige ziekte(n) en is (ernstig) beperkt in activiteiten Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

17 Psychische gezondheid In Oirschot is het over het algemeen goed gesteld met psychische gezondheid van de inwoners. Aandachtsgroep zijn jongvolwassenen die kampen met ernstige stress en suïcidale gedachten. Bijna 9 op de 10 volwassenen (88%) in Oirschot is over het algemeen een gelukkig mens. In de regio ligt dit met 80% lager. Daarnaast heeft meer dan 90% van de inwoners zich de afgelopen 3 maanden veelal vrolijk gevoeld. Desondanks voelen bijna 1600 inwoners zich psychisch ongezond. Dit betreft 11% van de volwassenen en 12% van de ouderen. Deze percentages zijn wel significant lager dan in de regio. Belangrijk is de groep jongvolwassenen. Regionale analyses laten zien dat één op de vier 19 t/m 24 jarigen zich psychisch ongezond voelt. Bij de (jong)volwassenen is stress ook een belangrijk aandachtspunt. Ruim één op de acht volwassenen in Oirschot geeft aan recent veel stress te hebben ervaren. Werk is met stip de belangrijkste oorzaak daarvoor (40%). Maar ook financiën, opvoeding (beide 14%) en gezondheid (13%) worden als bron voor stress genoemd. Bij ongeveer 550 volwassenen in Oirschot (5%) zijn de psychische problemen dusdanig dat zij in het afgelopen jaar serieus gedacht hebben aan het beëindigen van hun leven. Deze groep is in de kernen Oost-, West- en Middelbeers het grootst (9%). Jongvolwassenen hebben deze suïcidale gedachten vaker dan 40-plussers en mannen vaker dan vrouwen. Ook alleenstaanden en mensen met een laag inkomen geven vaker aan dit soort gedachten te hebben. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

18 % Psychische gezondheid Voelt zich psychisch ongezond Oirschot vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen 65+ Oirschot Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

19 sociaal uitgesloten zijn of weinig sociale cohesie in de buurt ervaren onvoldoende regie over eigen leven hebben zich eenzaam voelen enige of grote moeite met rondkomen hebben minder dan 2x per maand contact met buren hebben niet zelfstandig contact kunnen leggen en onderhouden weinig zingeving ervaren Meer psychische ongezondheid bij mensen die momenteel mantelzorg ontvangen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

20 % Psychische gezondheid Heeft laatste 12 maanden serieus gedacht om een eind aan het leven te maken (19-64 jarigen) Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

21 Zingeving Bijna één op de tien inwoners van Oirschot is niet in staat zin aan het leven te geven. Dit hangt sterk samen met het missen van eigen regie en sociale contacten, maar ook met inkomen en leeftijd. Het hebben van een zinvolle dagbesteding draagt sterk bij aan de ervaren gezondheid. Circa 8% van de volwassenen en 16% van de ouderen is echter niet in staat om zin aan het leven te geven. Verschillen tussen de deelgebieden zijn niet eenduidig bij de volwassen en ouderen, maar lijken beperkt (en niet significant). Een aanzienlijk deel van de inwoners in Oirschot heeft daarnaast niet het gevoel doel en richting in het leven te ervaren. Ook dit geldt vaker voor ouderen dan voor volwassenen (42% vs. 28%). Bovendien geniet bijna één op de vijf volwassenen en ruim één op de drie ouderen niet van het maken en uitvoeren van plannen. Het missen van zingeving hangt sterk samen met andere problemen. Inwoners die niet in staat zijn om sociale contacten te leggen of te houden en/of eenzaam zijn, hebben aanzienlijk vaker moeite om zin te geven aan het leven. Ditzelfde geldt voor mensen die zich psychisch ongezond voelen en weinig eigen regie ervaren. Bij de volwassenen zijn de verschillen tussen de leeftijdsgroepen beperkt. Bij de ouderen neemt het gebrek aan zingeving sterk toe bij het stijgen van de leeftijd. Bij 85-plussers is dit aandeel twee keer zo groot als bij de jarigen. Ook alleenwonenden en mensen met een lager inkomen of moeite met rondkomen missen vaker zingeving in hun leven. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

22 % Zingeving Is niet in staat om zin aan het leven te geven Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

23 Leefstijl Het alcoholgebruik van de inwoners in Oirschot blijft een belangrijk punt van aandacht. Er wordt echter wel steeds meer bewogen, vooral door ouderen. Volwassenen sporten vaker (dan gemiddeld). Lichaamsbeweging is belangrijk voor lichaam én geest. Sinds 2012 is er een stijging van het percentage inwoners dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen 1. Bij de ouderen zien we sinds 2009 een significante stijging in Oirschot. Ongeveer zes op de tien volwassenen en bijna drie kwart van de ouderen heeft voldoende beweging. Volwassenen zijn actiever dan gemiddeld en zitten minder vaak 8 uur of meer per dag (10% vs. 17% in de regio). Bovendien sport 66% van de volwassenen wekelijks, dit is 10% boven het landelijke gemiddelde. Het aandeel mensen met overgewicht is nog altijd hoog: 49% van de volwassenen en 58% van de ouderen. Hierin is de laatste jaren zowel regionaal als op gemeenteniveau weinig verandering opgetreden. Het alcoholgebruik in Oirschot ligt hoger dan in de regio Zuidoost-Brabant; 72% van de volwassenen en 61% van de ouderen voldoet momenteel niet aan de norm. Bij ouderen zien we bovendien een significante stijging (van meer dan 10%) in het aandeel dat niet aan de norm voldoet. Sinds 2015 hanteert de Gezondheidsraad een nieuwe norm: Drink liever niet, maar maximaal 1 glas per dag. Tussen de wijken/kernen zijn er vrijwel geen verschillen. In Oirschot rookt 18% van de volwassenen en 9% van de ouderen. In 2009 rookte nog 24% van de volwassenen in Oirschot. Bij de ouderen is er eveneens sprake van een lichte daling, beide zijn echter niet significant. 1 Norm Gezond Bewegen uit 2015 (Gezondheidsraad), minstens 5 dagen per week een half uur matig intensief lichamelijk actief GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

24 % % Leefstijl Beweegt voldoende volgens norm Trend Voldoet niet aan norm alcoholgebruik Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

25 Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg 20

26 Hulp en vraagverlegenheid Veel ouderen in Oirschot hebben indien nodig hulp beschikbaar in hun omgeving. Maar daadwerkelijk vragen om hulp is voor ruim een kwart van de ouderen erg moeilijk. Ruim één op de vijf ouderen in Oirschot ontvangt momenteel zorg vanwege hun gezondheid. Daarnaast hebben ongeveer 100 ouderen en 60 volwassenen behoefte aan hulp of behoefte aan meer zorg. De behoefte aan (meer) hulp is voor beide leeftijdsgroepen significant lager dan in de regio. In Oirschot hebben ouderen indien nodig vaak hulp beschikbaar in de omgeving. Toch is dat voor 20% van de ouderen niet het geval (ruim 700 ouderen). Deze groep is stabiel in omvang en het meest een aandachtspunt in Oirschot en Spoordonk. De meeste hulp in de omgeving hebben de ouderen in de kernen Oost-, West- en Middelbeers. Ook al is er hulp beschikbaar in de omgeving, de drempel om die hulp daadwerkelijk te vragen is hoog. Ruim één kwart van de ouderen in Oirschot vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Met name in de kernen Oirschot en Spoordonk vinden ouderen het moeilijk om hulp te vragen (28%). Vraagverlegenheid is zeker niet alleen bij ouderen een aandachtspunt. Ook van de volwassenen in Oirschot heeft bijna één op de zeven erg veel moeite met het vragen van hulp bij gezondheidsproblemen. In totaal betreft het 2400 inwoners. Het zijn met name vrouwen (alle leeftijden) en de ouderen van 75+ die het vaker lastig vinden om hulp te vragen. Maar ook alleenwonenden hebben hier meer moeite mee. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

27 % Vraagverlegenheid Vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij problemen met gezondheid Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

28 niet zelfstandig contacten kunnen leggen minder dan 2x per maand contact met buren hebben vaak al wel mantelzorg ontvangen sociaal uitgesloten zijn of lage sociale cohesie ervaren in de buurt zich psychisch niet gezond of ongelukkig voelen geen gebruik van internet maken weinig eigen regie ervaren niet (altijd) bij iemand terecht kunnen met problemen Meer vraagverlegenheid bij mensen die behoefte hebben aan 1 of meer welzijnsvoorziening(en), maar deze niet gebruiken GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

29 Voorzieningen en hulpmiddelen Bijna één op de tien inwoners in Oirschot maakt gebruik van Wmo-voorzieningen. Desondanks weet een aanzienlijke groep inwoners niet waar ze terecht kunnen voor informatie over Wmo-voorzieningen. Het gebruik van Wmo-voorzieningen door volwassenen is vanaf 2009 licht gestegen naar 9% in Bij ouderen is het gebruik stabiel rond 9%. Bij beide leeftijdsgroepen lijkt er sinds 2012 een toename te zijn van het aandeel mensen dat behoefte heeft aan informatie over een Wmo-voorziening, maar niet weet waar ze voor informatie terecht kunnen. Vooral bij inwoners met een niet-westerse migratieachtergrond is deze groep relatief groot. Ruim één op de drie ouderen in Oirschot heeft 1 of meer hulpmiddelen in de woning. Dit zijn vaak extra handgrepen en beugels. Vijftien procent heeft behoefte aan hulpmiddelen. Deze behoefte is met 18% het grootste in de kernen Oost-, West- en Middelbeers. Er is het meest behoefte aan sensoren die noodsituaties aangeven of een alarmknop. Ongeveer 200 ouderen moet verhuizen indien ze slecht ter been worden. Ongeveer 56% van de ouderen zal in die situatie in de eigen woning kunnen blijven, maar wel met aanpassingen. In de kernen Oost-, West- en Middelbeers heeft twee derde van de ouderen een aanpassing nodig in hun woning indien die situatie zich voordoet. In Oirschot en Spoordonk geldt dit voor 53% van de ouderen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

30 % Voorzieningen en hulpmiddelen Gevolgen voor woonsituatie indien slecht ter been (65+) Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) Kan in eigen huis blijven zonder aanpassing Kan in eigen huis blijven met aanpassing Moet verhuizen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

31 Mantelzorg Het aandeel (intensieve) mantelzorgers in Oirschot is sinds 2009 flink toegenomen. Positief is dat het aantal mensen dat hierdoor overbelast is in dezelfde periode niet is toegenomen. Circa 27% van de ouderen en volwassenen in Oirschot heeft in het afgelopen jaar mantelzorg gegeven. In beide leeftijdsgroepen is het percentage mantelzorgers sinds 2009 met ruim tien procent toegenomen. Bovendien telt Oirschot meer mantelzorgers in vergelijking tot de regio en Nederland. Meer volwassenen dan in 2012 geven momenteel mantelzorg aan hun (schoon)ouders (16%). De intensiteit van de zorg ligt voor de meeste mantelzorgers nog steeds tussen de 1-10 uur per week. Er is geen toename in het percentage mantelzorgers dat meer dan 10 uur per week mantelzorg geeft. Ouderen geven sinds 2009 vaker intensief mantelzorg, dat wil zeggen dat men dit al een lange tijd (langer dan 3 maanden) doet voor meer dan 8 uur per week. Het gaat om ongeveer 300 ouderen. Zij verlenen deze zorg voornamelijk aan hun partner, maar ook steeds vaker aan buren, vrienden of kennissen. De combinatie met andere (zorg)taken of werk maakt mantelzorgers kwetsbaar voor overbelasting. Acht procent van de volwassenen en 13% van de oudere mantelzorgers in Oirschot is op dit moment overbelast. Er is gelukkig geen toename zichtbaar in het aantal overbelaste mantelzorgers. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

32 % % Mantelzorg Heeft afgelopen jaar mantelzorg gegeven Trend Mantelzorger is (tamelijk) zwaar belast (% van de mantelzorgers) Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

33 Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving 28

34 Woonomgeving Inwoners van Oirschot zijn erg tevreden over hun buurt. Volwassenen voelen zich bovendien erg veilig in de gemeente, vergeleken met volwassenen uit de regio. Zowel de volwassenen als de ouderen in Oirschot zijn grotendeels tevreden over hun buurt. Meer dan 90% geeft een voldoende als rapportcijfer. Ruim driekwart geeft een 8 of hoger als beoordeling voor de eigen buurt. Zeven op de tien volwassenen voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de wijk. Twee op de tien volwassenen is het afgelopen jaar actief geweest om hun buurt te verbeteren. Deze groep is met 29% t.o.v. 17% groter in Oost-, West- en Middelbeers, vergeleken met Oirschot en Spoordonk. Bijna alle volwassenen geven aan groen in de buurt belangrijk te vinden. Daarnaast zijn volwassenen in Oirschot significant meer tevreden over het aantal plekken voor verkoeling en het aantal ontmoetingsplekken in de buurt, dan volwassenen in de regio. Ruim 85% van de volwassenen voelt zich overdag en/of s avonds/ s nachts veilig in de gemeente. In de regio ligt dit met 77% aanzienlijk lager. Het gevoel van veiligheid is stabiel gebleven de afgelopen jaren. De visie van de GGD en op een gezonde leefomgeving is verwoord in het document Van Normen naar Waarden: kernwaarden voor een Gezonde Leefomgeving. Ze dienen onder andere als inbreng voor de vele processen die bij de implementatie van de Omgevingswet op de verschillende beleidsniveaus (gaan) lopen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

35 % Woonomgeving Is actief geweest om de buurt te verbeteren Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

36 Geur- en geluidshinder Ernstige geur- en geluidshinder zorgen voor overlast en hebben niet alleen een negatieve invloed op de leefbaarheid maar ook op de gezondheidsbeleving van inwoners. Bijna inwoners in Oirschot worden ernstig gehinderd door geur. Gemiddeld ervaart 9% van de volwassenen en 13% van de ouderen ernstige geurhinder. Hinder door geur lijkt iets meer te worden ervaren door de inwoners uit Oost-, West- en Middelbeers. De geurhinder wordt vooral veroorzaakt door activiteiten gerelateerd aan de veehouderij in de omgeving (uitrijden mest, stallen met vee en landbouw- en veeteeltactiviteiten). Daarnaast wordt ongeveer één op de vijf inwoners in Oirschot ernstig gehinderd door geluid. Men ervaart de meeste geluidshinder door het vliegverkeer (9% in beide groepen). Deze hinder is onder volwassenen bovendien significant toegenomen de afgelopen jaren. Voor ouderen is deze trend niet beschikbaar. Een andere belangrijke bron voor ernstige geluidsoverlast is het wegverkeer, zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Geluidshinder wordt eveneens meer ervaren in de kernen Oost-, West- en Middelbeers (verschillen niet significant). In Oirschot is de overlast door geluid sinds 2012 significant toegenomen. Ook hinder door geur lijkt toe te nemen. Op regionaal niveau zien we ook een toename van zowel geluid- als geurhinder. Deze trend moet met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd vanwege een verandering in de vraagstelling naar geur- en geluidshinder. Geur- en geluidshinder hebben een negatieve invloed op de leefbaarheid in een dorp of kern. Maar het heeft ook een negatief effect op de (psychische) gezondheid en het welbevinden van inwoners. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

37 % Geurhinder Wordt ernstig gehinderd door geur Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

38 % Geur- en geluidshinder Wordt ernstig gehinderd door geluid / geur (19-64 jarigen) Trend Geluid Geur GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

39 Bezorgdheid woonomgeving Ongeveer één kwart van de inwoners van Oirschot is bezorgd over de invloed van de leefomgeving op hun gezondheid. Veehouderijen het vliegveld zijn de belangrijkste redenen van zorg. Bijna inwoners van Oirschot maken zich zorgen over invloed die hun leefomgeving heeft op hun gezondheid (25%). Dit is aanzienlijk hoger dan in de regio. De veehouderij (met name varkens en geiten) in de omgeving is daarbij met stip de belangrijkste bron van zorg. Maar ook over het vliegveld, hoogspanningslijnen en akker-/tuinbouw in de buurt zijn inwoners van Oirschot significant vaker bezorgd dan inwoners uit de regio. De zorgen over het vliegveld zijn (onder volwassenen) significant toegenomen sinds 2012 (van 2% naar 7% in 2016). De zorgen over veehouderijen in de buurt spelen in de gehele gemeente. Het vliegveld in de buurt is vooral een zorg voor inwoners uit Oost-, West- en Middelbeers, terwijl de bezorgdheid over hoogspanningslijnen enkel door de inwoners uit Oirschot en Spoordonk wordt benoemd. Bijna de helft van de volwassenen in Oirschot is bezorgd over infectieziekten (overdraagbaar van dier op mens), resistente bacteriën en / of fijnstof. Deze bezorgdheid is sinds 2012 sterk toegenomen, toen was dit nog 32%. Vooral de blootstelling aan fijnstof geeft de laatste jaren meer zorgen. Op regioniveau blijkt dat hoger opgeleiden zich eerder zorgen maken dan lager opgeleiden en dat het vooral speelt bij inwoners in de leeftijd van 40 tot 75 jaar. En dus minder bij jongvolwassenen en 85-plussers. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

40 % Bezorgdheid woonomgeving Bezorgd over invloed van de omgeving op gezondheid Oirschot vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen 65+ Oirschot Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

41 moeite hebben met rondkomen eenzaam zijn psychisch ongezond zijn Een niet-westerse migratieachtergrond hebben niet (zo) gelukkig zijn lage sociale cohesie in de buurt ervaren Minder vaak positief over de leefomgeving zijn mensen die zelden of nooit contact met de buren hebben de buurt onaantrekkelijk vinden om te bewegen zich wel eens onveilig voelen onvoldoende ontmoetingsplekken in de buurt ervaren onvoldoende rustige plekken in de buurt ervaren GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

42 Achtergrondkenmerken Laarbeek 37

43 Leeftijd, huishouden en opleiding Oirschot telt per 1 januari inwoners van 19 jaar en ouder, hiervan hebben ruim inwoners de leeftijd van 65 of ouder bereikt, dit is 25% van deze groep. Van de ondervraagden tussen de 19 en 64 jaar uit Oirschot woont bijna de helft samen met een partner en thuiswonende kinderen (47%). In 5% van de huishoudens gaat het om een eenoudergezin. Van de volwassenen woont bijna één op de tien alleen, dit komt minder vaak voor dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant en Nederland (respectievelijk 15% en 16%). Ruim drie op de tien ouderen is alleenwonend. In Oirschot en Spoordonk woont men het vaakst alleen (35%). In Oirschot hebben ongeveer (79%) ouderen een eigen koopwoning, in Oost-, West- en Middelbeers geldt dit zelfs voor bijna 90% van de ouderen. Dit aandeel is aanzienlijk hoger dan in de regio (64%). Veel jarigen in Oirschot hebben een middelbaar opleidingsniveau (MAVO/LBO: 24%, of HAVO/ VWO/ MBO: 44%). Het aandeel hoog opgeleiden is lager dan gemiddeld in de regio (30% vs. 42%). Meer dan 80% van de volwassenen heeft betaald werk, dit is meer dan gemiddeld in Nederland. Drie procent (350 volwassenen) is werkloos/-zoekend en nog eens drie procent van de inwoners is arbeidsongeschikt. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

44 Leeftijd en huishoudsamenstelling Totaal aantal inwoners in Oirschot in 2016 (bron CBS): inwoners 19-64: (59%) 65+: (20%) Huishouden met thuiswonende kinderen: 47% Eenoudergezin: 5% Alleenwonend: 9% Samenwonend: 66% Alleenwonend: 32% GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

45 Financiën Naar schatting heeft 14% van de volwassenen en 9% van de ouderen enige tot grote moeite om rond te komen (ruim mensen). Bij de volwassenen lijkt een lichte afname zichtbaar. In de kernen Oirschot, Spoordonk lijken zowel de volwassenen als de ouderen vaker moeite te hebben met rondkomen dan in de kernen Oost-, West- en Middelbeers. De jarigen uit Oirschot behoren over het algemeen vaker tot de hogere huishoudinkomens ten opzichte van inwoners uit de regio en Nederland. In Oirschot ontvangen ouderen vaker alleen een AOW uitkering dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant (27% vs. 19% in de regio). Positief is wel dat zij niet meer moeite hebben met rondkomen. Wanneer men schulden heeft kan dit een grote impact hebben op iemands leven. Ongeveer 700 volwassenen en ongeveer 100 ouderen in Oirschot hebben één of meer betalingsachterstanden. Dit betreft met name kosten voor de zorgverzekering, belastingdienst en hypotheek of huur. Soms is er ook te weinig geld voor sociale activiteiten. Zo kunnen circa 330 volwassenen in Oirschot een bezoek aan familie of vrienden niet betalen (3%) en hebben circa 800 volwassenen te weinig geld voor het lidmaatschap van een (sport)vereniging. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

46 % Financiën Heeft (enige tot grote) moeite met rondkomen Kernclusters Oirschot, Spoordonk Oost-/West-/Middelbeers Oirschot (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

47 Meer weten over de inwoners van Oirschot? Tabellenboeken en rapportages: GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

48 Meer weten over de inwoners van Oirschot? GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

49 Of neem contact op met: Antonie Verhees Gezondheidsmakelaar Michelle Hoeijmakers Kennismakelaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor