Gezondheid in beeld: Gemeente Bergeijk

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Bergeijk Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim volwassenen (19 t/m 64 jaar) en ruim ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Volwassenenmonitor In de gemeente Bergeijk hebben 926 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 438 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 47%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 43%. In de gemeente Bergeijk wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Bergeijk komt elke 1% dus overeen met 108 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Bergeijk hebben 679 ouderen de vragenlijst ontvangen. 62% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 432 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% overeen met 31 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Leefstijl Participatie Leefomgeving en leefbaarheid Eenzaamheid Zelfredzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of Rapportage gemeente Bergeijk 2

3 Gezondheid en welbevinden Hoge bloeddruk meest voorkomende aandoening Bijna 40% van de volwassenen en 80% van de ouderen in de gemeente Bergeijk heeft één of meer chronische aandoeningen. Een kleinere groep volwassenen (20%) en ouderen (42%) ervaart zijn of haar gezondheid als gaat wel tot slecht. Een hoge bloeddruk is onder volwassenen de meest voorkomende aandoening waarvoor men op dit moment onder behandeling is van een arts (13%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (37%), gevolgd door gewrichtsslijtage van de heupen of knieën (22%) en diabetes (14%). Volwassenen voelen zich vaker psychisch ongezond Achttien procent van de Bergeijkse volwassenen voelt zich psychisch ongezond, onder ouderen ligt dit percentage met 15% lager. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. Hoewel in 2005 het aantal volwassenen uit Bergeijk dat zich psychisch ongezond voelde nog significant lager was vergeleken met de regio, nadert dit aantal nu het regiogemiddelde van 20%. Bovendien is regionaal een toename te zien van het aantal volwassenen dat zich psychisch ongezond voelt. Deze toenemende trend is ook te zien in Bergeijk, maar is niet significant (11% in 2005, 15% in 2009 en 18% in 2012). Meer dan één derde van de inwoners van 19 jaar en ouder heeft een matig tot hoog risico op psychiatrische aandoeningen. De Bergeijkse ouderen hebben minder vaak een matig tot hoog risico op het ontwikkelen van een angststoornis of depressie, in vergelijking met de regio (35% versus 41%). Bij volwassenen lijkt er sinds 2009 juist een toename van het aantal mensen met een matig tot hoog risico op dergelijke klachten (34% versus 36%), al is dit verschil niet significant. Vijf procent van de volwassenen in Bergeijk heeft een hoog risico op psychiatrische klachten, terwijl dit geldt voor 3% van de ouderen. Voor beide groepen lijkt een lichte, maar niet significante, stijging zichtbaar ten opzichte van Rapportage gemeente Bergeijk 3

4 Leefstijl Eén op de zeven volwassenen heeft wel eens softdrugs gebruikt Het aandeel volwassenen dat wel eens softdrugs heeft gebruikt is 14%. Zes procent heeft wel eens harddrugs geprobeerd en 1% is bekend met het gebruik van paddo s. Het gebruik van softdrugs ligt beduidend lager dan in de regio (22%). In de gemeente en regio zien we een kleine toename vsinds 2009, deze is echter alleen significant in de regio. Eén op de tien volwassenen drinkt overmatig In Bergeijk drinken iets meer volwassenen alcohol dan in de regio (91% versus 87%). Het percentage ouderen dat alcohol drinkt, is met 77% vergelijkbaar met de regio. In de regio is bij de ouderen sprake van een toename; in Bergeijk is dit verschil niet significant. Overmatig alcoholgebruik (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week) komt voor bij 10% van de volwassenen en 6% procent van de ouderen. Negen procent van de volwassenen is probleemdrinker (iemand die langere tijd veel drinkt en hierdoor problemen ondervindt in het dagelijks leven). In de regio zijn de percentages overmatig en probleemdrinken bij de volwassenen afgenomen ten opzichte van In Bergeijk lijken deze trends ook aanwezig, maar zijn deze niet significant. Ruim de helft van de volwassenen en ouderen is te zwaar Van de volwassenen is 51% te zwaar. Het aantal volwassenen met ernstig overgewicht/obesitas is in de periode met 13% stabiel gebleven. In de regio is een niet significante stijging waarneembaar, waardoor het verschil met de regio kleiner lijkt te worden. Bij de ouderen is bij 59% sprake van overgewicht en bij 17% sprake van obesitas. maar het merendeel voldoet wel aan de norm gezond bewegen De norm gezond bewegen ligt op minstens vijf dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Bergeijk voldoen twee op de drie volwassenen (65%) hieraan. Bij de ouderen geldt dit voor maar liefst drie op de vier (74%) en deze groep is ook groter dan in de regio (68%). In de regio is sinds 2009 zowel bij de volwassenen als ouderen een toename te zien. In Bergeijk lijkt dit ook het geval maar is deze niet significant. Ouderen maken bovendien ook vaker gebruik van sport- of bewegingsactiviteiten (13%), vergeleken met de ouderen uit de regio (8%). Rapportage gemeente Bergeijk 4

5 Leefomgeving en leefbaarheid Ervaren geluidshinder nog steeds laag In Bergeijk wordt 12% ernstig gehinderd door geluid. Dit wijkt niet significant af van het regiogemiddelde. Regiocijfers laten zien dat op diverse terreinen (o.a. brommers, vliegverkeer, verkeer algemeen) sprake is van een afname. Ook in Bergeijk lijkt sprake van dalingen maar deze zijn, behalve bij geluidshinder door treinverkeer, niet significant. Meer inwoners hebben last van geurhinder door mest uitrijden Eén op de elf Bergeijkse volwassenen wordt ernstig gehinderd door geur, dit is vergelijkbaar met de regio. Maar in deze gemeente ervaren meer 19 tot en met 64 jarigen geurhinder door het uitrijden van mest (3% versus 1%). Minder bezorgdheid over de invloed van omgeving op gezondheid In Bergeijk geeft 9% van de volwassenen aan bezorgd te zijn over de invloed van de omgeving op de gezondheid. Dit is lager dan in de regio (14%). Ruim één op de vier volwassenen is bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens en/of resistente bacteriën en/of fijnstof. Dit is gelijk aan het regiogemiddelde. Inwoners zijn tevreden over de leefbaarheid en voelen zich betrokken bij hun buurt Volwassenen uit Bergeijk zijn vaker tevreden over de sociale cohesie in de buurt (71% versus 57% in de regio). Ook de tevredenheid over gebruiksgroen (parken, bos en natuurgebied) ligt hoger dan in de regio (96% versus 93%). Twee op de drie volwassenen voelen zich verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. En één op de vijf is zelf actief geweest om de buurt te verbeteren. Eén op de drie vindt dat de gemeente voldoende doet om bewoners bij veranderingen in de buurt te betrekken. Meer gevoelens van veiligheid In vergelijking met de regio voelen meer volwassenen in Bergeijk zich overdag of s avonds/ s nachts veilig (83% versus 77%). Bij de ouderen voelt 86% zich overdag of s avonds/ s nachts veilig. Rapportage gemeente Bergeijk 5

6 Zelfredzaamheid Bijna een kwart van de ouderen is beperkt door zijn gezondheid In Bergeijk is 16 % van de volwassenen beperkt in zijn werk of andere bezigheden als gevolg van zijn of haar lichamelijke gezondheid. Eén op de 20 volwassenen kan hierdoor niet altijd doen wat men graag zou willen. Bij de ouderen is deze groep groter (17%). De groep ouderen die in meer of mindere mate beperkt is in het functioneren door zijn of haar lichamelijke gezondheid is 24%. Deze cijfers komen overeen met de regio. In Bergeijk hebben wel minder ouderen last van lichamelijke moeheid (24% versus 31% in de regio) en het slecht kunnen bewaren van het evenwicht (12% versus 17% in de regio). Ouderen met weinig regie over eigen leven: regionale toename niet zichtbaar in Bergeijk Eén op de zes ouderen en één op de tien volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven. Deze groep geeft onder andere aan zich vaak hulpeloos te voelen en weinig controle te hebben over hetgeen hen overkomt. Ook hebben zij het gevoel weinig te kunnen veranderen in het eigen leven en aan de toekomst. In de regio is bij de volwassenen sinds 2009 een lichte stijging te zien, maar in Bergeijk is deze toename van 8% naar 10% niet significant Bij de ouderen is in de regio sprake van een daling van 19% naar 17%. In Bergeijk is juist een stijging te zien van 12% naar 16%, al is deze stijging niet significant. Ouderen zijn vooral psychisch kwetsbaar De groep kwetsbare ouderen lijkt tussen 2009 en 2012 te zijn toegenomen van 17% naar 18%, maar deze stijging is niet significant. In de regio is 20% kwetsbaar. Ouderen lijken vaker psychisch- of lichamelijk kwetsbaar, en minder vaak sociaal kwetsbaar. Zo kan er bijvoorbeeld sprake zijn van geheugenklachten (psychisch) of gewichtsverlies (lichamelijk). Maar men kan zich ook onvoldoende gesteund voelen door anderen (sociale kwetsbaarheid). In de gemeente is het aantal ouderen dat psychisch of sociaal kwetsbaar is duidelijk lager dan in de regio. Rapportage gemeente Bergeijk 6

7 Zorg en hulp Huisartsbezoek onder ouderen sinds 2009 fors toegenomen Meer dan de helft van alle ouderen heeft in de afgelopen twee maanden de huisarts bezocht. In 2009 was dit 39%. Ook in de regio is deze toename zichtbaar. Het contact met de huisarts in het afgelopen jaar is onder Bergeijkse ouderen eveneens significant toegenomen van 76% in 2009 naar 88% in Dit zien we echter niet terug in de regiocijfers. Inwoners ontvangen vooral hulp van professionals Bijna een kwart van ouderen ontvangt hulp in verband met gezondheid. Voor de 19 tot en met 64 jarigen is dit 6%. Bij beide leeftijdsgroepen betreft dit vooral betaalde hulp. Eén op de 10 ouderen krijgt deze hulp van mantelzorgers en slechts 1% van een vrijwilliger. Het aandeel volwassenen én ouderen dat mantelzorg ontvangt is ten opzichte van 2009 significant toegenomen in de regio: voor ouderen van 11% naar 13% en bij volwassenen van 2% naar 5%. Deze trends zijn ook zichtbaar in Bergeijk, maar deze zijn niet significant. Ouderen hebben meer hulp en diensten tot hun beschikking In Bergeijk geven meer ouderen aan dat zij bij gezondheidsproblemen in de toekomst kunnen rekenen op hulp van een huisgenoot (62% versus 54% in de regio). Eén op de zeven ouderen verwacht helemaal geen hulp tot zijn beschikking te hebben. Deze groep is duidelijk kleiner dan in de regio (14% versus 20%). Daarnaast geeft 60% van de ouderen aan vanuit de eigen woning gebruik te kunnen maken van diensten zoals huishoudelijke hulp of een maaltijdservice (regio 46%). De percentages met betrekking tot de beschikbaarheid van verzorging of verpleging zijn eveneens hoger (46% versus 38%). Ook met de welzijnsvoorzieningen zijn de Bergeijkse ouderen bekend, 41% procent maakt gebruik van één of meer voorzieningen. De groep die hieraan behoefte heeft is met 20% juist kleiner dan in de regio (28%). Volwassenen maken meer gebruik van WMO-voorzieningen De groep 19 tot en met 64 jarigen in de regio maakt in 2012 meer gebruik van ondersteuning bij mantelzorg, vrijwilligerswerk en de opvoeding dan in In Bergeijk is ook een dergelijke trend te zien, maar deze is niet significant. Rapportage gemeente Bergeijk 7

8 Participatie Een op de drie ouderen actief als vrijwilliger Bij zowel de volwassenen als de ouderen in Bergeijk is er sprake van een relatief hoge deelname aan het verenigingsleven. Zes op de tien volwassenen in Bergeijk is lid van een vereniging of club. Bij de 65-plussers is dat bijna zeven op de tien. Bij de ouderen is ook de deelname aan kerkelijke bijeenkomsten en groepsbijeenkomsten hoger dan in de regio (64% versus 44% en 72% versus 59%). Relatief veel ouderen zijn ook actief als vrijwilliger (36% versus 29% in de regio). Van de volwassenen verricht 31% vrijwilligerswerk. Dit is vergelijkbaar met de regio (28%). Bij volwassenen is de meest genoemde reden om geen vrijwilligerswerk te doen: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Meer volwassenen en ouderen geven mantelzorg Het aantal volwassenen én ouderen dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven is toegenomen ten opzichte van Als we kijken naar de percentages vanaf 2005 dan is deze trend nog duidelijker zichtbaar. Van alle volwassenen geeft 3% deze zorg intensief (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week). Gezelschap, troost en afleiding is samen met begeleiding en/of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper enz.) het soort mantelzorg dat het meest gegeven wordt. Van alle mantelzorgers voelt 12% zich zwaar belast. Ook 3% van de ouderen geeft intensief mantelzorg. Bij de ouderen wordt hulp in de huishouding en begeleiding en/of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper enz.) het meest genoemd. Opvallend is dat gezelschap, troost en afleiding minder hoog scoort dan in de regio (5% versus 9%). Twaalf procent van de oudere mantelzorgers voelt zich zwaar belast. Rapportage gemeente Bergeijk 8

9 Eenzaamheid Ouderen in Bergeijk minder eenzaam dan in de regio Van de ouderen is 34% eenzaam en bij 5% is zelfs sprake van (zeer) ernstige eenzaamheid. Deze percentages liggen duidelijk lager dan in de regio (respectievelijk 46% en 9%). Verder is sinds 2006 het aantal eenzame ouderen in Bergeijk significant afgenomen van 41% naar 34% in In de regio is de (zeer) ernstige eenzaamheid toegenomen, maar in Bergeijk is deze groep gelijk gebleven. In deze gemeente behoren meer ouderen tot het netwerktype lokaal familie afhankelijk (ik heb gelukkig familie in de buurt. Zij zullen zo nodig voor mij zorgen) en tot het type lokaal geïntegreerd (wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat). Ook geven meer ouderen aan voldoende steun te ontvangen van andere mensen (96% versus 91%) en nemen zij vaker deel aan recreatieve en culturele activiteiten speciaal voor ouderen (19% versus 14%). maar (zeer) ernstige eenzaamheid bij volwassenen neemt toe Van de 19 tot en met 64 jarigen is 35% eenzaam en bij 10% is sprake van ernstige eenzaamheid. Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regio. In tegenstelling tot bij de ouderen is het percentage (zeer) ernstig eenzame volwassenen in Bergeijk sinds 2009 juist duidelijk toegenomen van 4% naar 10%. In de regio is sinds 2009 vooral een toename te zien bij de emotionele eenzaamheid (zoals ervaren van leegte en missen van een goede vriend(in). In Bergeijk lijkt dit ook het geval maar deze stijging is niet significant. Wat betreft de sociale eenzaamheid (zoals bij niemand terecht kunnen en niet veel mensen volledig kunnen vertrouwen), is op regionaal niveau sprake van een afname. Bergeijkse ouderen hebben minder behoefte aan hulp bij eenzaamheid Aan de ouderen is gevraagd of ze hulp willen om iets aan hun eenzaamheid te doen. Hierop antwoordt 0,9% van de ouderen dat ze wel graag hulp willen, maar deze nog niet krijgen. In de regio is deze groep met 3% duidelijk groter. In de regio is de groep die al hulp krijgt sinds 2009 afgenomen van 6% naar 4%. In Bergeijk lijkt deze trend ook aanwezig, maar is dit verschil niet significant. Rapportage gemeente Bergeijk 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Meer volwassenen hebben moeite met rondkomen Bijna één op de vijf inwoners tot en met 64 jaar uit Bergeijk heeft moeite om rond te komen van hun inkomsten. In de regio is dit vergelijkbaar. De groep ouderen die moeite heeft met rondkomen is kleiner: ruim 1 op de 10. In de regio is het percentage 19 tot en met 64 jarigen die moeite hebben met rondkomen gestegen ten opzichte van 2009 (20% versus 22%). In Bergeijk lijkt dit ook het geval te zijn, maar dit verschil is niet significant. Drie procent van de volwassenen is sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Bergeijk is 3% matig tot sterk sociaal uitgesloten. In de regio is dit vergelijkbaar. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn vier dimensies meegenomen. Sociale participatie (betreffen gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat), sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg, en discriminatie in het algemeen), materiele deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen) en normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). De Bergeijkse volwassenen wijken op een aantal punten gunstig af ten opzichte van de regio. Ze geven vaker geld aan goede doelen, doen vaker iets voor de buren, voelen zich minder vaak gediscrimineerd en geven minder vaak aan problemen te hebben met het betalen van lidmaatschappen en onverwachte uitgaven. Van alle volwassenen is 14% niet in staat een onverwachte uitgave te doen van 1000 euro. In de regio is dit 20%. Rapportage gemeente Bergeijk 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 t/m 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Kim Ensinck, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , k.ensinck@ggdbzo.nl Loes Pouwels, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , l.pouwels@ggdbzo.nl U kunt uiteraard ook altijd contact opnemen met de adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid van uw gemeente. Rapportage gemeente Bergeijk 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013