Externe kwaliteitsevaluatie. Alcoholbepaling in bloed 2004/1. Mei

Transcriptie

1 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Klinische Biologie Externe kwaliteitsevaluatie Alcoholbepaling in bloed 2004/1 Mei Dit rapport mag uitsluitend worden gereproduceerd, gepubliceerd of gedistribueerd met toestemming van het WIV. 3/01/05 1/52

2 EXPERTEN COMITE ALCOHOLBEPALING IN BLOED WIV secretariaat tel: 02/ ; fax: 02/ ; Enquête coördinator: Dr N. Hamers: Tel: 02/ C. Charlier tel : 04/ ; fax : 04/ ; c.charlier@chu.ulg.ac.be W. Lambert tel : 09/ ; fax: 09/ ; willy.lambert@ugent.be F. Martens tel: 056/ ; fax: 056/ ; frank.martens@azgroeninge.be H. Neels tel: 03/ ; fax: 03/ ; hugo.neels@ocmw.antwerpen.be E. Noël tel: 065/ ; fax: 065/ ; J. Tytgat tel: 016/ ; jan.tytgat@pharm.kuleuven.ac.be V. Maes tel: 02/ ; fax: 02/ ; viviane.maes@az.vub.ac.be M. Van Damme tel: 02/ ; fax: 02/ ; mvandamm@ulb.ac.be A. Verstraete tel: 09/ ; fax: 09/ ; alain.verstraete@ugent.be P. Wallemacq tel: 02/ ; fax: 02/ ; Wallemacq@lbcm.ucl.ac.be 3/01/05 2/52

3 INHOUDSTABEL 1. INLEIDING OVERZICHT VAN DE GEBRUIKTE METHODEN RESULTATEN STATISTISCHE VERWERKING... 9 ALGEMENE VERWERKING...9 LINEARITEIT ANALYSE RAPPORTEN Globaal rapport Individuele rapporten ADVIEZEN VAN DE EXPERTEN Staal 5187 (met +/- 0.1g/l) Staal 5190 (met +/- 0.2g/l) Staal 5186 (met +/- 0.3g/l) Staal 5188 (met +/- 0.4g/l) Staal 5189 (met +/- 0.5g/l) /01/05 3/52

4 1. Inleiding Vijf monsters werden bereid uitgaande van een plasmapool van humane oorsprong. Stijgende concentraties van ethanol werden toegevoegd om de lineariteit van de methoden te testen aan de wettelijke grens en lagere concentraties. Staal Ethanol (g/l) E/5187 ± 0.1 E/5190 ± 0.2 E/5186 ± 0.3 E/5188 ± 0.4 E/5189 ± 0.5 Voor elke staal werd een expertise advies gevraagd om de inter-experten variabiliteit na te gaan. De enquêtes gebeuren op vrijwillige basis. Wij hebben een herberekening gevraagd aan de experten op basis van het analytisch resultaat voor elk staal en de gekoppelde commentaar. De volgende commentaren worden vermeld : Expertise advies voor het staal 5187(met +/- 0.1g/l) : Een ongeval gebeurt om 10u. Een bloedafname werd uitgevoerd om 13u. Expertise advies voor het staal 5190 (met +/- 0.2g/l) : : Een ongeval gebeurt om 10u. Een bloedafname werd uitgevoerd om 13u. Expertise advies voor het staal 5186 (met +/- 0.3g/l) : : Een ongeval gebeurt om 10u. Een bloedafname werd uitgevoerd om 17u. Expertise advies voor het staal 5188 (met +/- 0.4g/l): : Een ongeval gebeurt om 10u. Een bloedafname werd uitgevoerd om 10u30. 3/01/05 4/52

5 Expertise advies voor het staal 5189 (met +/- 0.5g/l) : Een ongeval gebeurt om 10u. Een bloedafname werd uitgevoerd om 13u. De bestuurder (man, 80kg) verklaart 1 glas Chimay (9%) te hebben gedronken rond 12 uur. Rekening houdend met het analytisch resultaat van het staal E/5189 wordt aan de expert gevraagd om het alcoholgehalte te berekenen op het ogenblik van de feiten. 1/ Rekening houdend met de verklaring van de bestuurder 2/ Zonder rekening te houden met de verklaring van de bestuurder 2. Overzicht van de gebruikte methoden De volgende tabel geeft een overzicht van de verschillende methoden gebruikt tijdens de enquête 2004/1. Casier Gc dir Gc H ADH AxSym ADH TDx/ADx ADH Beckman ADH Emit ADH Roche ADH Vitros ADH Dimension 3/01/05 5/52

6 3. Resultaten Ethyl-alcohol (01880) g/l E/5187 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois % Direct Gas Chromatography - (capillarycolumn) % Direct Gas chromatography (packedcolumn) % Headspace chromatography (capillarycolumn ) % ADH- Abbott AxSym % ADH- Abbott TDx/ADx % ADH- Beckman % ADH- Dade (Emit) % ADH- Roche % ADH- Vitros % ADH - Dade Dimension % 4 Global results (all methods and all measuring systems) % 192 Het globaal resultaat van 0.11g/l komt overeen met de resultaten bekomen met de chromatografische methoden en mag dus als targetwaarde genomen worden. Met de wettelijke methode ligt het groepsresultaat 54% (0.17g/l ) hoger! 3/01/05 6/52

7 Ethyl-alcohol (01880) g/l E/5190 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois % Direct Gas Chromatography - (capillary-column) % Direct Gas chromatography (packed-column) % Headspace chromatography (capillary-column ) % ADH- Abbott AxSym % ADH- Abbott TDx/ADx % ADH- Beckman % ADH- Dade (Emit) % ADH- Roche % ADH- Vitros % ADH - Dade Dimension % 4 Global results (all methods and all measuring systems) % 192 Het resultaat van 0.21g/L bekomen met de chromatografische methoden mag als targetwaarde genomen worden. Met de wettelijke methode ligt de groepsmediaan 28% (0.27g/l) hoger en de variatiecoëfficient ligt rond 20%. Ethyl-alcohol (01880) g/l E/5186 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois % Direct Gas Chromatography - (capillary-column) Direct Gas chromatography (packed-column) % Headspace chromatography (capillary-column ) % ADH- Abbott AxSym % ADH- Abbott TDx/ADx % ADH- Beckman % ADH- Dade (Emit) % ADH- Roche % ADH- Vitros % ADH - Dade Dimension % 4 Global results (all methods and all measuring systems) % 192 De globale mediaan van 0.30g/l is in overeenstemming met de resultaten bekomen met de chromatografische methoden en mag als targetwaarde genomen worden Ook voor dit staal geeft de wettelijke methode een hoger resultaat 20% (0.36g/l). In vergelijking met de andere methoden vertoont de wettelijke methode van Casier ook een hoge variatiecoëfficient (14.4%). 3/01/05 7/52

8 Ethyl-alcohol (01880) g/l E/5188 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois % Direct Gas Chromatography - (capillary-column) % Direct Gas chromatography (packed-column) % Headspace chromatography (capillary-column ) % ADH- Abbott AxSym % ADH- Abbott TDx/ADx % ADH- Beckman % ADH- Dade (Emit) % ADH- Roche % ADH- Vitros % ADH - Dade Dimension % 4 Global results (all methods and all measuring systems) % 192 Voor deze concentratie zijn de groepsresultaten van alle methoden vergelijkbaar. De wettelijke methode vertoont echter wel de hoogste variatiecoëfficient (12.7%) en dus ook de hoogste interlaboratoriavariabiliteit. Ethyl-alcohol (01880) g/l E/5189 METHOD Median SD CV No.labs 001 Casier Delaunois % Direct Gas Chromatography - (capillary-column) % Direct Gas chromatography (packed-column) % Headspace chromatography (capillary-column ) % ADH- Abbott AxSym % ADH- Abbott TDx/ADx % ADH- Beckman % ADH- Dade (Emit) % ADH- Roche % ADH- Vitros % ADH - Dade Dimension % 4 Global results (all methods and all measuring systems) % 192 Voor deze concentratie zijn de groepsresultaten bekomen met alle methoden vergelijkbaar. 3/01/05 8/52

9 4. Statistische verwerking ALGEMENE VERWERKING De vergelijking van de resultaten gebeurde volgens een niet-parametrische methode, de methode van Tukey (J.W. Exploratory data analysis. Reading, M.A. : Addison- Wesley, 1977). Deze methode is op onze website beschreven onder het volgende adres: < (kies brochure ). LINEARITEIT ANALYSE De stalen van deze enquête bieden de mogelijkheid om de lineariteit van uw methode te testen tussen 0.1 en 0.5g/l. Een regressie analyse werd gemaakt. Globale regressieanalyse Bepaling van de target waarden (reële concentraties; x-as), gebaseerd op de mediaan van de 21 resultaten volgens de drie chromatografie methodes (na eliminatie van enkele outliers): verdunning (n = 20) alcohol 1 Mean 0.11 Median 0.11 Std. Deviation Variance Mean 0.21 Median 0.21 Std. Deviation Variance Mean 0.30 Median 0.30 Std. Deviation Variance Mean 0.40 Median 0.40 Std. Deviation Variance Mean 0.50 Median 0.50 Std. Deviation Variance /01/05 9/52

10 Lineaire regressie globaal (n = 937) R Std. Error of the R Square Estimate R staat voor de correlatiecoëfficiënt van Pearson R-square voor het kwadraat ervan (de determinatiecoëfficiënt): R 2 = betekent dat 83.8 procent van de totale spreiding binnen de alcolholbepalingen voor rekening is van de regressierechte. Hoe hoger dit percentage, hoe beter de regressierechte overeenstemt met de metingen (100% zou een perfect fit betekenen). De standard error of the estimate is niets anders dan de standaard deviatie van de residu s (de residuele waarde is het verschil van de waargenomen alcoholbepaling en de verwachte waarde volgens het regressiemodel). Hoe kleiner deze standaard deviatie is hoe beter het model de puntenwolk gaat fitten. B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Y = X Bij dit opzet met stelselmatige verdunningen verwacht men een perfect lineair model met helling (regressiecoëfficiënt) gelijk aan 1 (tangens van 45 graden) en een intercept dat gelijk zou zijn aan nul (rechte gaat door de oorsprong). De 95% betrouwbaarheidsintervallen laten toe af te lezen of deze hypothesen weerhouden kunnen worden. De globale rechte vertoont een helling die iets zwakker is doch niet significant en een intercept dat positief is (P<0.05). 3/01/05 10/52

11 1,20 1,00 0,80 alcohol 0,00 0,10 0,30 0,50 Het scatterdiagram toont duidelijk aan dat er enkele merkwaardige outliers tussen de resultaten geslopen zijn. Omwille van de specificiteit van elke methode zal het zinvol zijn deze regressieanalyse per methode uit te voeren. 3/01/05 11/52

12 Regressieanalyse per methode Casier Delaunois (n = 45, 9 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Casier Delaunois 0,70 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 De standaard deviatie van de residuals (SE of the estimate) is bijzonder hoog (10 e in rang, tabel bl.23); het intercept is significant positief. Op grond van verdere regressieanalyse van de individuele labo s worden drie outliers voor de verdere regressieanalyse geweerd. 3/01/05 12/52

13 Direct Gas Chromat (cap) (n = 25, 5 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Direct Gas Chromat (cap) 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 De standaard deviatie van de residuals is opvallend hoog (9 e in rang, zie tabel bl.23). Op grond van verdere analyse zullen de aberrant lage waarden van één labo voor de eigenlijke regressieanalyse geweerd worden. 3/01/05 13/52

14 Direct Gas Chromat (packed) (n = 35, 7 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate intercept regressiecoëfficiënt B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B Direct Gas Chromat (packed) 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 Zoals het een referentiemethode betaamt, geen opmerkingen (deze methode heeft de beste SD van de residuals (= kleinste, zie tabel bl.23)). Voor deze methode dienden geen outliers geweerd te worden. 3/01/05 14/52

15 Headspace Gas Chromat (n = 45, 9 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Headspace Gas Chromat 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 Als referentiemethode eveneens geen opmerkingen (deze methode heeft de tweede beste SD van de residuals, zie tabel bl.23). Voor deze methode dienden geen outliers geweerd te worden. 3/01/05 15/52

16 alcohol ADH-Abbott AxSym (n = 70, 14 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Abbott AxSym 0,50 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 Alhoewel de statistische grootheden aanvaardbaar lijken, worden twee labo s geweerd omwille van systematisch te hoge waarden of omwille van het feit van aberrante metingen. De standaard deviatie van de residuals is de 6 e in rang ( zie tabel bl.23). 3/01/05 16/52

17 alcohol ADH-Abbott TDx/ADx (n = 55, 11 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Abbott TDx/ADx 0,50 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 De standaard deviatie van de residuals is eerder goed (3 e in rang, zie tabel bl.23); het intercept is significant positief. Voor deze methode dienden geen outliers geweerd te worden. 3/01/05 17/52

18 ADH-Beckman (n = 20, 4 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Beckman 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 De standaard deviatie van de residuals is mediaal (7 e in rang, zie tabel bl.23). Voor deze methode dienden geen outliers geweerd te worden, ondanks het feit dat er een labo is dat systematisch te hoog scoort. Omwille van het feit dat er slechts vier labo s zijn die deze methode hanteren is dat op zich geen significant gegeven. 3/01/05 18/52

19 ADH-Dade (Emit) (n = 68, 14 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Dade (Emit) 1,20 1,00 0,80 alcohol 0,00 0,10 0,30 0,50 Deze methode geeft de hoogste standaard deviatie van de residuals (11 e en dus hoogste in rang, zie tabel bl.23). Voor deze methode dient een erg opvallende outlier geweerd te worden. Uit de individuele plots halen we verder ook nog één labo met totaal aberrante waarden uit de analyse. 3/01/05 19/52

20 ADH-Roche (n = 419, 86 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Roche 0,80 alcohol 0,00 0,10 0,30 0,50 Dit is de meest gebruikte methode en haalt een aanvaardbare standaard deviatie van de residuals (5 e in rang, zie tabel bl.23). Vier labo s met opvallend hoge waarden worden geëlimineerd. Uit de individuele plots halen we verder ook nog enkele foutieve waarden van 4 andere labo s. Eén labo vertoont totaal aberrante waarden en wordt eveneens uit de analyse gehaald. 3/01/05 20/52

21 ADH-Vitros (n = 135, 27 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Vitros 0,80 alcohol 0,00 0,10 0,30 0,50 Dit is eveneens een relatief veel gebruikte methode met minder goede standaard deviatie van de residuals (8 e rang, zie tabel bl.23). Dit heeft alles te maken met de opvallende outlier in één labo. Een andere labo scoort over de ganse lijn te laag. Dit geheel levert een helling die significant te laag is. 3/01/05 21/52

22 ADH-Dade (Dim) (n = 20, 4 labo s) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Dade (Dim) 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 De standaard deviatie van de residuals is mediaal (4 e in rang, zie tabel bl.23). Voor deze methode dienden geen outliers geweerd te worden, ondanks het feit dat er een labo is dat systematisch te hoog scoort. Omwille van het feit dat er slechts vier labo s zijn die deze methode hanteren is dat op zich geen significant gegeven. 3/01/05 22/52

23 Klassement van de standaard deviaties van de residuals Methode SD rang Casier Delaunois Direct Gas Chromat (cap) Direct Gas Chromat (packed) Headspace Gas Chromat ADH-Abbott AxSym ADH-Abbott TDx/ADx ADH-Beckman ADH-Dade (Emit) ADH-Roche ADH-Vitros ADH-Dade (Dim) Dezelfde regressie analyse werd gemaakt na eliminatie van 6.7% van de resultaten die als outliers beschouwd werden (=resultaten meer dan 2 SD van de mediaan waarde) Een nieuwe tabel werd opgesteld. De resultaten van de drie chromatografische methoden (zonder de outliers) werden als referentie groep genomen. Klassement van de standaard deviatie van de residuals voor en na eliminatie outliers: Voor eliminatie Na eliminatie Methode Res SD rang Res SD rang 1 Casier Delaunois Direct Gas Chromat (cap) Direct Gas Chromat (packed) Headspace Gas Chromat Chromatography ADH-Abbott AxSym ADH-Abbott TDx/ADx ADH-Beckman ADH-Dade (Emit) ADH-Roche ADH-Vitros ADH-Dade (Dim) Vergelijking van de varianties (F-test) van de verschillende methodes ten opzicht van de globale chromatografiemethoden F-test Chromatography Casier Delaunois <0.001 ADH- Abbott AxSym ADH-Abbott TDx/ADx ADH- Beckman ADH- Dade (Emit) ADH- Roche ADH- Vitros ADH- Dade (Dim) Chromatography <0.001 < /01/05 23/52

24 Chromatografiemethodes: referentie (n = 100) Na eliminatie van outliers R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Chromatografie globaal 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 Y= X 3/01/05 24/52

25 Regressieanalyse per methode na eliminatie van outliers Casier Delaunois (n = 42, 9 labo s, 3 outliers) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Casier Delaunois 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 De standaard deviatie van de residuals is bijzonder zwak (11 e in rang); het intercept is significant positief. 3/01/05 25/52

26 Direct Gas Chromat (cap) (n = 20, 4 labo s, 5 outliers (= 1 labo)) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Direct Gas Chromat (cap) 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 3/01/05 26/52

27 Direct Gas Chromat (packed) (n = 35, 7 labo s, geen outliers) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Direct Gas Chromat (packed) 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 3/01/05 27/52

28 Headspace Gas Chromat (n = 45, 9 labo s, geen outliers) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt Headspace Gas Chromat 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 3/01/05 28/52

29 alcohol ADH-Abbott AxSym (n = 60, 12 labo s, 10 outliers (=2 labo s)) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Abbott AxSym 0,50 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 3/01/05 29/52

30 alcohol ADH-Abbott TDx/ADx (n = 55, 11 labo s, geen outliers) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Abbott TDx/ADx 0,50 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 Het intercept is significant positief. 3/01/05 30/52

31 ADH-Beckman (n = 20, 4 labo s, geen outliers) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Beckman 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 3/01/05 31/52

32 ADH-Dade (Emit) (n = 62, 13 labo s, 6 outliers (1 labo)) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Dade (Emit) 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 3/01/05 32/52

33 ADH-Roche (n = 386, 80 labo s, 33 outliers (6 labo s)) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Roche 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 Intercept significant negatief. 3/01/05 33/52

34 ADH-Vitros (n = 129, 26 labo s, 6 outliers (1 labo)) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Vitros 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 Intercept significant positief. 3/01/05 34/52

35 ADH-Dade (Dim) (n = 20, 4 labo s, geen outliers) R Std. Error of the R Square Estimate B Std. Error t Sig. 95% Confidence Interval for B intercept regressiecoëfficiënt ADH-Dade (Dim) 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,10 0,30 0,50 3/01/05 35/52

36 Grafieken Overeenkomst binnen de chromatografie methodes Direct Gas Chromat (cap) Direct Gas Chromat (packed) Headspace Gas Chromat Chromatography global /01/05 36/52

37 Casier en ADH-globaal elk afzonderlijk tegenover Chromatografieglobaal Casier Delaunois Chromatography ADH Chromatography /01/05 37/52

38 Vergelijking van de methodes voor elke concentratie (Kruskal-Wallis test) Binnen de drie referentiemethodes (chromatografie) onderling kunnen er geen significante verschillen worden aangetoond. Binnen de zeven ADH-methodes echter zijn er voor elk niveau van verdunning (behalve voor het laagste, target-x = 0.11) onderling significante verschillen aangetoond. E/5187 (target x = 0.11g/l) 0,5 0,4 alcohol 0,3 0,2 0,1 0,0 ADH-Dade (D ADH-Vitros ADH-Roche ADH-Dade (Emit) ADH-Beckman ADH-Abott TDx/ADx ADH-Abott AxSym Headspace Gas Chromat Direct Gas Chromat (packed) Direct Gas Chromat (cap) Casier Delaunois De Casier methode verschilt significant (P<0.001) van de referentiemethodes (chromatografie). Bij de ADH methodes is het de TDx/Adx (P=0.048) methode die significant verschilt van de referentiemethodes (chromatografie). De vergelijking tegenover de referentiewaarde (target x) levert een significant verschil op voor de Casier methode (P=0.005) en opnieuw de ADH Abbott TDx/Adx methode (P=0.016). 3/01/05 38/52

39 E/5190 (target x = 0.21g/l) alcohol 0,33 0,30 0,27 0,24 0,21 0,18 0,15 0,12 0,09 ADH-Dade ( ADH-Vitros ADH-Roche ADH-Dade (Emit) ADH-Beckman ADH-Abott TDx/ADx ADH-Abott AxSym Headspace Gas Chromat Direct Gas Chromat (packed) Direct Gas Chromat (cap) Casier Delaunois De Casier methode verschilt significant (P=0.011) van de referentiemethodes (chromatografie). Bij de ADH methodes zijn het de TDx/Adx (P=0.003), Roche (P=0.037) en Vitros (P=0.042) methodes die significant verschillen van de referentiemethodes (chromatografie); in de twee laatste gevallen zijn de waarden lager dan de referentiegroep. De vergelijking tegenover de referentiewaarde (target x) levert een significant verschil op voor de Casier methode (P=0.008) en ook de ADH Abbott TDx/Adx methode (P=0.001) en ADH Vitros methode (P=0.02) zijn significant afwijkend. [Het niet significant zijn van de ADH Dade methode is te wijten aan het kleine steekproefaantal (n=4)] 3/01/05 39/52

40 E/5186 (target x = 0.3g/l) 0,80 0,70 alcohol 0,50 0,30 0,10 ADH-Dade ( ADH-Vitros ADH-Roche ADH-Dade (Emit) ADH-Beckman ADH-Abott TDx/ADx ADH-Abott AxSym Headspace Gas Chromat Direct Gas Chromat (packed) Direct Gas Chromat (cap) Casier Delaunois De Casier methode verschilt significant (P=0.009) van de referentiemethodes (chromatografie). Bij de ADH methodes zijn het de TDx/Adx (P=0.004) en Vitros (P=0.032) methodes die significant verschillen van de referentiemethodes (chromatografie); in het laatste geval zijn de waarden lager dan de referentiegroep. De vergelijking tegenover de referentiewaarde (target x) levert een significant verschil op voor de Casier methode (P=0.036) en ook de ADH Abbott AxSym (P=0.030) en ADH Abbott TDx/Adx methode (P=0.002) zijn significant afwijkend. [Het niet significant zijn van de ADH Dade methode is te wijten aan het kleine steekproefaantal (n=4)] 3/01/05 40/52

41 E/5188 (target x = 0.4g/l) 0,70 0,50 alcohol 0,30 0,10 0,00 ADH-Dade ( ADH-Vitros ADH-Roche ADH-Dade (Emit) ADH-Beckman ADH-Abott TDx/ADx ADH-Abott AxSym Headspace Gas Chromat Direct Gas Chromat (packed) Direct Gas Chromat (cap) Casier Delaunois De Casier methode geeft geen aanleiding tot significante verschillen. Van de ADH methodes zijn de AxSym (P=0.028), TDx/Adx (P=0.008), Beckman (P=0.015) en Vitros (P=0.015) significant verschillend van de referentiemethodes (chromatografie); in het laatste geval zijn de waarden lager dan de referentiegroep. De vergelijking tegenover de referentiewaarde (target x) levert een significant verschil op voor de ADH Abbott AxSym (P=0.046), de ADH Abbott TDx/Adx methode (P=0.018) en de ADH Vitros methode (P<0.001). [Het niet significant zijn van de ADH Dade methode is te wijten aan het kleine steekproefaantal (n=4)] 3/01/05 41/52

42 E/5189 (target x = 0.5g/l) 0,80 0,70 alcohol 0,50 0,30 ADH-Dade ( ADH-Vitros ADH-Roche ADH-Dade (Emit) ADH-Beckman ADH-Abott TDx/ADx ADH-Abott AxSym Headspace Gas Chromat Direct Gas Chromat (packed) Direct Gas Chromat (cap) Casier Delaunois De Casier methode geeft geen aanleiding tot significante verschillen. Van de ADH methodes is enkel de Vitros (P=0.011) significant verschillend van de referentiemethodes (chromatografie); de waarden zijn lager dan de referentiegroep. De vergelijking tegenover de referentiewaarde (target x) levert een significant verschil op voor diezelfde ADH Vitros methode (P<0.001). [Het niet significant zijn van de ADH Dade methode is te wijten aan het kleine steekproefaantal (n=4)] 3/01/05 42/52

43 CONCLUSIE Zelf na eliminatie van de outliers toont de regressie analyse een hogere spreiding van de resultaten bekomen met de wettelijke Casier Methode aan. Bij de laagste concentraties (0.1g/l, 0.2g/l en 0.3g/l) is het, samen met de Abbott TDx, één van de methoden met de slechtste performanties. Beide methoden vertonen een significant positieve bias en leveren resultaten op die significant verschillen van de targetwaarde. Met concentraties dichtbij de wettelijke grens vertonen de resultaten bekomen met Vitros een negatieve bias. 3/01/05 43/52

44 5. Rapporten Globaal rapport Om uw prestaties te evalueren geven wij u in dit rapport een reeks parameters die uw groep en het geheel van de resultaten karakteriseren (mediaan, CV en SD). Individuele rapporten Het algemeen individueel rapport bevat de volgende informatie: - mediaan, standaarddeviatie (SD) en variatiecoëfficient (CV) met afwijkingsindex (D) van uw eigen resultaten ten opzichte van de globale mediaan, alsook de grafische voorstelling van de positie van uw resultaat - mediaan, standaarddeviatie (SD) en variatiecoëfficient (CV) met afwijkingsindex (D) van uw eigen resultaten ten opzichte van de mediaan van uw groep, alsook de grafische voorstelling van de positie van uw resultaat Berekening van D D = (R-M)/SD R : resultaat M : mediaan van de gebruikte methode SD : standaarddeviatie van de gebruikte methode Grafische voorstelling R (uw resultaat) O I M I O slecht twijfelachtig goed twijfelachtig slecht 3/01/05 44/52

45 Het grafische individueel rapport bevat de volgende informatie: Per laboratorium (en voor de laboratoria die bepalingen hebben gedaan volgens twee methoden eveneens per methode) worden twee plots gegenereerd op één pagina. Elke pagina maakt vermelding van het identificatienummer van het labo, de gebruikte methode en het aantal bepalingen; doorgaans zijn dat er vijf overeenkomstig met de vijf verdunningen, maar in enkele gevallen slechts vier voor de labo s met getrunceerde bepalingen < ). De eerste plot: figuur A: geeft in een scatterplot de bepalingen van het labo tegenover de referentierechte, dat is de regressierechte van de drie chromatografiemethodes (na verwijderen van de outliers). In de figuur worden deze referentiewaarden voorgesteld door twee naar elkaar wijzende horizontale driehoekjes ( ). De tweede plot: figuur B: toont diezelfde bepalingen van het betreffende labo, maar nu gerefereerd naar de regressie van de eigen methode. In de figuur worden ook deze referentiewaarden voorgesteld door twee naar elkaar wijzende horizontale driehoekjes ( ). In beide figuren worden door middel van opstaande en neerhangende driehoekjes de 95% betrouwbaarheidsgrenzen van de referentiewaarden gegeven ( ). Bepalingen die buiten deze betrouwbaarheidsgrenzen vallen worden in het rood omcirkeld 3/01/05 45/52

46 Geanoniemiseerd voorbeeld van een individueel rapport Labo: XXXXX Methode: xxxxxx 5 (aantal resultaten waarmee rekening gehouden werd voor de regressie analyse) Figuur A 0,50 l x u x m x y x 0,30 0,10 0,00 0,10 0,30 0,50 Figuur B 0,50 l x u x m x y x 0,30 0,10 0,00 3/01/05 0,10 0,30 0,50 46/52

47 6. Adviezen van de experten 31 laboratoria waarvan 28 experten hebben deelgenomen, wat meer dan 50% erkende experten voorstelt (het exacte percentage is moeilijk vast te stellen aangezien wij niet beschikken over een officiële lijst ). De mediaanwaarden bekomen voor de herberekeningen zijn in de onderstaande tabel weergegeven Staal Mediaan (g/l) CV % n E/ E/ E/ E/5189 (rekening houdend met de verklaring van de bestuurder) E/5189 (zonder rekening te houden met de verklaring van de bestuurder) E/ Staal 5187 (met +/- 0.1g/l) Deze casus had als voornaamste bedoeling na te gaan vanaf welke concentratie de expert, rekening houdend met de onzekerheid van zijn methode, het aangewezen acht een herberekening uit te voeren. Met Casier ligt de 0.1g/l onder de kwantificatielimiet, dit is niet het geval voor de andere methode. De analytische resultaten bekomen door de experten liggen tussen 0.08 en 0.22g/l. Herberekening die het experten advies ondersteunt : de antwoorden liggen tussen 0.35 en 0.67 g/l. We stellen vast dat, behalve één van de experten, alle laboratoria een herberekening maken. Slechts één expert meldt dat het Casier resultaat bevestigd werd door een juistere methode alvorens de herberekening te maken. 21 experten voegen (3x0.15g/l) aan het analytische resultaat toe, 2 experten gebruiken 0.08g/l als metabolisatie coëfficient, een andere expert een metabolisatie coëfficient van 0.1g/l, één expert voegt (2X0.15g/l) toe. 2 laboratoria maken de berekeningen met 3 verschillende coëfficienten 0.08,0.15 en 0.22 ; één expert meldt dat hij de 3 volgende 3/01/05 47/52

48 resultaten aan de magistraat stuurt : 0.41, 0.62 en 0.83 g/l (Deze zijn op een Casier resultaat van 0.17g/l gebaseerd). Staal 5190 (met +/- 0.2g/l) Staal met een concentratie binnen het lineariteitsgebied. Eenvoudige casus met bloedafname 3u na het ongeval De analytische resultaten bekomen door de experten liggen tussen 0.13 en 0. 32g/l. Herberekening die het expertenadvies ondersteunt: de antwoorden liggen tussen 0.42 en 0.77g/l. In dit geval is het eindresultaat, dat rekening moet houden met 3 uren metabolisatie hoofdzakelijk beïnvloed door de gebruikte metabolisatie-coëfficient. Het zijn enkel de experten die de lage metabolisatie coëfficienten gebruiken (0.07 of 0.08), die resultaten lager dan de wettelijke grens van 0.5g/l bereiken. Al de andere laboratoria geven resultaten hoger dan 0.5g/l. Staal 5186 (met +/- 0.3g/l) : Deze casus had als voornaamste bedoeling het maximale tijdsinterval, tussen ongeval en bloedafname, dat de experten nog als aanvaardbaar beschouwen om een herberekening uit te voeren, te bepalen. In ons voorbeeld bedraagt het tijdsinterval meer dan 6 uur. De analytische resultaten bekomen door de experten liggen tussen 0.19 en 0.42g/l. Herberekening die het experten advies ondersteunt: de antwoorden liggen tussen 0.28 en 1.31g/l. Twee experten maken geen herberekening gezien de feiten meer dan 6u voordien gebeurd zijn; zonder hier rekening mee te houden liggen de resultaten tussen 0.64g/l en 1.31g/l. Dertien experten voegen (4x0.15g/l) +(2x0.10g/l) toe hetzij 0.80g/l, 7 experten voegen (4x0.15g/l) +(3x0.10g/l) hetzij een totaal van 0.9g/l toe. De andere 3/01/05 48/52

49 antwoorden zijn als volgt : (4x0.15g/l) +(1x0.10g/l) ; 4x0.15g/l ; (6x0.15g/l) + 1x0.10g/l ; (3x0.15g/l)+( 3x0.10g/l)+( 1x0.05g/l) ; 5x0.08g/l ; 4x0.08g/l. Staal 5188 (met +/- 0.4g/l) Deze casus werd geïntroduceerd om het gedrag van de experten te analyseren als de resorptie niet volledig afgelopen is. In ons voorbeeld is de spreiding tussen het ongeval en de bloedafname een half uur. De analytische resultaten bekomen door de experten liggen tussen 0.26 en 0.52g/l. Herberekening die het experten advies ondersteunt: de antwoorden liggen tussen en 0.59g/l. Het laagste resultaat van 0.26g/l is bekomen door een expert die bij een absorptie van minder dan één uur geen herberekening maakt. 30% van de experten bekomen een resultaat hoger dan de wettelijke grens van 0.5g/l. 3/01/05 49/52

50 Staal 5189 (met +/- 0.5g/l) Deze casus werd geïntroduceerd om het advies rond de wettelijke grens van 0.5g/l te analyseren De analytische resultaten bekomen door de experten liggen tussen 0.34 en 0.67g/l. Herberekening die het experten advies ondersteunt: De herberekeningen worden in de onderstaande tabellen weergegeven, deze van de wettelijke experten zijn in het geel aangeduid. Indien men rekening houdt met de verklaring van de bestuurder liggen de resultaten van de 28 experten tussen 0.0 en 0.89g/l. Zonder rekening te houden met de verklaring van de bestuurder vallen de antwoorden tussen en 1.12g/l. Lab Analytische resultaat Rekening houden Zonder rekening te houden Metabolisatie coefficiënt of van het labo van het labo of van het labo of van het labo van het labo opgelegd door het parket / opgelegd door het parket van het labo van het labo van het labo van het labo opgelegd door het parket van het labo opgelegd door het parket van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo van het labo / van het labo van het labo van het labo van het labo 3/01/05 50/52

51 Berekening van de concentratie om 10 u : -Globale mediaan bekomen om 13u : 0.50g/l Eerste vraag : Is het bekomen analytische resultaat in overeenstemming met de verklaring van de bestuurder? Met andere woorden, kan het analytisch resultaat beschouwd worden als statistisch verschillend van het berekend resultaat van 0.43g/l (zie onderstaande berekening) of niet? Gezien de inter-laboratorium CV van 6% voor deze concentratie, kan het verschil (0.50g/l en 0.43g/l= 0.07g/l) als statistisch significant beschouwd worden. 1/ Dus als we rekening houden met de verklaring van de bestuurder -en het verschil tussen het analytisch resultaat en de alcoholconcentratie overeenstemmend met de absorptie van een Chimay als niet significant beschouwd wordt, is het eindresultaat 0. - en het verschil tussen het analytisch resultaat en de alcoholconcentratie overeenstemmend met de absorptie van een Chimay als significant beschouwd wordt, is het eindresultaat: -de feiten gebeurden om 10u : 0.50g/l + (3x0.15g/l)= 0.95g/l -correctie wegens het drinken van een Chimay om 12u (volledige absorptie op het moment van de bloedafname): 330ml (9%) hetzij 29.7ml, (29.7x0.789)=23.4 g ethanol bestuurder (man van 80Kg) : 23.4/(80x0.67)= 0.43 g/l g/l -0.43g/l= 0.52g/l 2/ zonder rekening te houden met de verklaring van de bestuurder wordt het eindresultaat 0.50g/l+0.45g/l hetzij 0.95 g/l Enkel 5 van de 28 experten die deelgenomen hebben, beoordelen of de spreiding tussen het analytische resultaat en de berekende hoeveelheid op basis van de verklaring van de bestuurder significant is vooraleer een herberekening te maken. Al de andere experten doen onmiddelijk een herberekening. In 60% van de gevallen ligt het resultaat hoger dan de wettelijke grens 0.50g/l zelfs als de verklaring van de bestuurder in rekening gebracht is. Zonder rekening te houden met de verklaring van de bestuurder ligt het resultaat altijd hoger dan 0.5g/l. De twee experten die door het Parket de metabolisatiecoëfficiënt van 0.08g/l moeten gebruiken bekomen de lagere resultaten (< 0.8g/l). Behalve voor één laboratorium met een analytische negatieve bias, zijn al de andere antwoorden hoger dan 0.8g/l. 3/01/05 51/52

52 Preliminaire conclusies voor deze adviezen van experten : De antwoorden blijven zeer heterogeen. Een belangrijk element die deze heterogeniteit veroorzaak is de tussenkomst van de Parketten in de te gebruiken metabolisatie factor of in de procedure van herberekening (geen herberekening voor sommige parketten 4u na de feiten). In ons voorbeeld voor een staal met 0.3g/l (met een afname meer dan 6 uren na de feiten) moet de expert toch in zijn rapport vermelden dan het staal positief is met een minimum concentratie van 0.3g/l + 4x (metabilisatie factor) dus 0.9g/l voor een metabolisatie factor van 0.15g/l. Voor elke gebruikte methode (rekening houdend met de kwantificatie limiet) zou een ondergrens moeten gedefinieërd worden waaronder geen herberekening mag gebeuren. In geval van de Casier methode lijkt deze grens 0.2g/l te zijn. Deze grens zal verder onderzocht worden ter gelegenheid van de volgende enquêtes. Dit rapport mag niet worden gereproduceerd, gepubliceerd of verdeeld worden zonder het akkoord van het WIV EINDE 3/01/05 52/52