Achtergronddocument bij het dossier MBO afgedankte batterijen en accu s

Transcriptie

1 Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s Dit achtergrnddcument maakt geen deel uit van het advies Situering Juridische betekenis startnta De startnta is het startpunt van de nderhandelingen en schetst de belangrijkste delstellingen van het Vlaamse Gewest. Histriek Sedert 1998 geldt een aanvaardingsplicht p afgedankte batterijen en accu s in het Vlaamse Gewest. Deze werd geïmplementeerd dr MBO s: 1 ste generatie en 2 de generatie (31 december). Tussendr werd RL 2006/66/EG 1 van kracht. Deze deelt batterijen p in 3 types. Op vraag van de sectr zijn er telkens 2 MBO s geweest met elk een beheersrganisme. Wellicht niet tevallig en tegelijk psitief is dat die scheiding niet strijdig is met de nderscheiden types van RL 2006/66/EG: Types Beheersrganisme Waarde 1 Draagbare batterijen en accu s 2 Industriële batterijen en accu s Bebat 2 Beperkt + 3 Autbatterijen en accu s Recybat Sterk + Wetgevend kader - De Eurpese RL 2006/66/EG bevat naast de indeling in 3 types k vlgende elementen: Verplichting vr de uitbuw van een netwerk van inzamelpunten vr type 1 en 3 waar de eindgebruiker gratis terecht kan; Prducenten van type 2 meten afgedankte batterijen terugnemen; 1 Richtlijn 2006/66/EG van het Eurpees Parlement en de Raad van 6 september 2006 inzake batterijen en accu's, alsk afgedankte batterijen en accu's en tt intrekking van Richtlijn 91/157/EEG 2 Opgericht in 1995 vr inzameling en verwerking van batterijen teneinde de ectaks te vermijden. De ectaks is afgeschaft sinds 1 januari Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies

2 Een inzameldelstelling vr type 1 van 25% tegen 2012 en 45% tegen 2016 p het gewicht van de verkchte heveelheid; Recyclagedelstellingen: 65% van het gewicht vr ldzuurbatterijen, 75% vr NiCd-batterijen en 50% vr andere batterijen maximale recyclage van het ld- en cadmiumgehalte. - Via het VLAREMA, nderafdeling wrdt de aanvaardingsplicht ingesteld in Vlaanderen. Op vlgende punten gaat VLAREMA verder dan RL 2006/66/EG: Een inzameldelstelling vr type 1 van 45% p het gewicht van de verkchte heveelheid tegen 2016; Een maximale recyclage van kwik uit batterijen; Verplichte inzameling en verwerking van inzamelrecipiënten die ter beschikking wrden gesteld van de burger; Kunststf uit de verwerking van ldzuurbatterijen met in de mate van het mgelijke wrden gerecycleerd. Beschrijving van het huidige systeem Draagbare en industriële batterijen en accu s (type 1 en 2) Het inzamelnetwerk van Bebat steunt p: inzamelpunten + phaling van afgedankte batterijen uit ntmantelde AEEA; - Een sterke cmmunicatiestrategie 94% Belgen kent Bebat Inzamelresultaten type 1 in 2013: B: 52,8%; VL: 59,6 = tp in Eurpa. Van de resterende 40% gaat 13,3% mee in het restafval. Bebat stelt dat haar selectieve inzamelefficiëntie 87% is mdat de rest dr andere peratren wrdt f ng niet selectief inzamelbaar is wegens: - De psitieve waarde van de batterijen vrkmt gratis afgifte maar zrgt vr verkp aan marktperatren; - Exprt in tweedehandsprducten; - Tenemend aandeel herlaadbare batterijen met een langere levensduur en een uitgestelde inzameling (van 5-6 jaar tt 5-10 jaar na p de markt brengen); - Stckage batterijen: vr een gemiddeld gezin = equivalent van 3 jaar aankp. Vr industriële batterijen type 2: - Er zijn geen inzameldelstellingen maar alle aangebden batterijen meten ingezameld wrden; - Grtste aandeel van p de markt gebrachte batterijen: 74% gewicht maar slechts 0,7% in aantal; 2 Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies

3 - 97% ldbatterijen (hge ldprijs) gevlg: dr vrije marktwerking is inzamelcijfer Bebat zeer laag: 2,8%; - Rapprtage ingezamelde en verwerkte ldbatterijen gebeurt dr Bebat en Recybat gezamenlijk; - Batterijen van elektrische en hybridewagens zijn ingedeeld bij type 2. Verwerking ingezamelde batterijen Bebat: - Srtering dr 99,9%-dchter Srbat sinds 2010, uniek in Eurpa; - Unieke srteerlijn srteert in verschillende fracties aan zeer hge zuiverheid; - Afver naar verwerkingsbedrijven in binnen- en buitenland met specifieke technieken naargelang de fracties: hydrmetallurgie, thermische verwerking (verbranding, pyrlyse). De milieubijdrage aan Bebat is sedert 2014 gedaald tt 0,075 /batterij. Autbatterijen en accu s (type 3 Bijna uitsluitend ldbatterijen dr marktwerking is inzameling en verwerking ged gerganiseerd peratineel inzamelsysteem is niet ndig Recybat vrziet de mnitring m cntrle p de delstellingen mgelijk te maken. Recent is een nichemarkt ntstaan vr herlaadbare lithiumbatterijen (quads, sprtwagens) met negatieve waarde. Recybat heeft geen peratineel inzamelsysteem. Mtivering instrumentenkeuze - De werking van Bebat en Recybat en de wettelijke mkadering via de aanvaardingsplicht en de MBO s wrden niet in vraag gesteld; - Vlgens de Ovam zijn de wettelijke bepalingen ng steeds actueel; - Mgelijke bijstellingen van de wetgeving: Indien een fitness check p de RL 2006/66/EG leidt tt aanpassing van de RL, dan zal k de Vlaamse wetgeving wrden aangepast en is deze direct van tepassing p de lpende MBO; Aanscherping van de delstellingen in de Vlaamse wetgeving vr inzameling vr draagbare batterijen (m.b.t. realiteit van marktevlutie en levensduur kan leiden tt herziening van vr selectieve inzameling beschikbare batterijen) f vr recyclage die vanaf 2014 vlgens nieuwe Eurpese berekeningsmethde wrden gerapprteerd) wrden slechts van kracht p de lpende MBO mits gedkeuring van alle partijen. - Er wrdt geprbeerd m tt 1 MBO te kmen vr de verschillende types batterijen mdat: 3 Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies

4 Van de ldbatterijen met dezelfde samenstelling en recyclingdelstellingen is 2/3 type 3 (Recybat) en 1/3 type 1 f 2 (Bebat); Er is al een sterke samenwerking tussen Recybat en Bebat (aangiftes MyBatbase en rapprtage inzameling en verwerking. Belangrijke delstellingen en krachtlijnen De gehanteerde uitgangspunten: - Het del is het succesvlle systeem verder zetten, waar mgelijk te ptimaliseren en te vereenvudigen, rekening hudend met de specificiteit van de batterijen, beperkte vlumes, beperkt aantal recyclageunits en relatief grt aantal verschillende strmen, ; - De huidige invulling van prducentenverantwrdelijkheid is adequaat vr het bereiken van de delstellingen vr ldbatterijen; - Herlaadbare lithiumbatterijen meten geïntegreerd wrden, eventueel via samenwerking tussen Recybat en Bebat; - Gemeenschappelijke rapprtage ver ldbatterijen verfijnen; - Bebat levert inspanningen m strmen die niet dr haar ingezameld wrden in beeld te brengen zicht p batterijen beschikbaar vr inzameling; - Meer aandacht vr milieuprestaties bij.a. inzameling en verwerking. De partijen Dezelfde partijen als bij vrige MBO s: de federaties FEE, Federaut en Febiac (als er 1 MBO kmt) en Bebat vr de niet bij federaties aangeslten leden. Andere actren zuden de MBO mee kunnen ndertekenen. Dat biedt pprtuniteiten, maar de meerwaarde van het kleine aantal peratren is vlgens OVAM beperkt. Oude leden wensen niet p een directe vertegenwrdiging in te gaan. Daarm lijkt direct verleg te verkiezen. Situatie in verige gewesten en buurlanden De lpende MBO is nderhandeld met de drie Gewesten. Vlaanderen heeft hem aansluitend afgeslten, Wallnië in 2014 en Brussel niet. De redenen waren: - Terughudendheid tegen peratinele activiteiten (Srbat) van Bebat; - Het berep bij de RvS tegen een nieuw besluit aanvaardingsplichten dr een aantal federaties, bedrijven en beheersrganismen. Het juridisch vacuüm in 2 gewesten heeft in de praktijk geen verschil gemaakt. Beide gewesten hebben de prcedure pgestart m de MBO s af 4 Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies

5 te sluiten. Vr batterijen type 1 en 2 heeft Wallnië een MBO met beperkte lptijd (eind 2015) afgeslten, Brussel zu vlgen. De intentie bestaat m tegen 2016 met de 3 Gewesten gezamenlijk ver een MBO te nderhandelen. Indien het niet lukt, zal Vlaanderen vlgens eigen krachtlijnen verder werken. Het beleid in de buurlanden is gelijkaardig. Het Vlaamse Gewest en Bebat zijn vrlpers in Eurpa. Vlaanderen lpt vr inzake inzameling en srtering. De verwerking is gezien het beperkt aantal verwerkers weinig verschillend binnen Eurpa. Dr invering van de Eurpees vastgelegde berekeningsmethde vanaf 2014 zullen de prestaties van de verwerkers eenduidig berdeeld kunnen wrden. Lptijd Indien één MBO: 5 jaar, niet langer wegens de beweging in de markt. Een aparte MBO vr type 3: 8 jaar wegens de beperkte impact van Recybat. Delstellingen Wijziging scpe - De mgelijkheid van één MBO; - Een plssing vr de aanvaardingsplicht van type 2-batterijen van elektrische vertuigen beïnvledt de scpe. Bebat behudt een belangrijke rl vr herlaadbare lithiumbatterijen die gebruikt wrden vr tepassingen die niet nder de MBO afgedankte vertuigen vallen. Alleszins met een regeling uitgewerkt wrden vr dat type batterijen uit elektrische vertuigen die niet in het Bebat-inzamelsysteem terechtkmen. Milieudelstellingen - De eventuele aanscherping van de delstellingen (zie Mtivering en instrumentenkeuze ) dient m de huidige resultaten te verankeren. - Een inzameldelstelling p basis van de dr Bebat gerapprteerde inzamelefficiëntie (87%) wrdt pgenmen, rekening hudend met de resultaten van de vrbije jaren. Ze wrdt gekppeld aan de uitwerking van remediëringsmaatregelen indien de delstelling niet gehaald wrdt. - Omdat er in Eurpa slechts 20 verwerkers zijn die 8 types batterijen verwerken, mdat het aangeleverde vlume dr Bebat daarin k klein is, zijn de sturingsmgelijkheden dr Bebat beperkt. De uitgangspunten vr verwerking zijn: De recyclagedelstellingen halen; 5 Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies

6 Bebat met vldende vrije keuze krijgen in de keuze van verwerkingspartners m cntinuïteit en kwaliteit verwerking te verzekeren; Bij die keuze wrdt rekening gehuden met de milieuaspecten. Initiatieven in het kader van duurzaam materialenbeleid - Bij de ntwikkeling van inzamelrecipiënten wrdt ecdesign en gebruik van gerecycleerde materialen meegenmen, znder afbreuk te den aan de veiligheidsvrschriften; - Indien kritieke metalen in belangrijke mate in bepaalde types batterijen aanwezig zijn, zal Bebat initiatieven nemen m de recuperatie te bevrderen, mits een aanvaardbare kst; - Bebat c-financiert nderzek dat leidt tt een beter ntwerp, gebruik, inzameling en recyclage van batterijen, f tt het beperken van verliezen van metalen uit de metalenkringlp. Cncrete acties (vr Bebat) Preventie en hergebruik Naarmate Bebat-leden batterijen p de markt brengen, zal Bebat: - Participeren aan nderzek m pprtuniteiten en belemmeringen inzake hergebruik in kaart te brengen, in eerste plaats vr Libatterijen; - En k juridische aansprakelijkheid en financiële impact van hergebruik bekijken; - Meewerken aan acties vr uitwisseling ver de nden van prducenten, prductntwikkelaars en verwerkers; - Inzetten p sensibilisatie ver milieuvriendelijk gebruik van draagbare batterijen: Gelet p de technische eigenschappen van batterijen en apparaten duidelijk en actief cmmuniceren ver de meest geschikte tepassingen; Aanmedigen ptimaal gebruik vr ptimalisatie levensduur batterijen; De rl van Villa Pila en Srbat als educatief centrum aanhuden. - De milieubijdrage evalueren met het g p gedifferentieerde tarieven in het kader van preventie. Inzameling en verwerking batterijen type 1 en 2 Inzake effectieve inzameling en verwerking 6 Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies

7 - Bestaande inzamelsysteem verder zetten; - Actief zeken naar verwerkers van verschillende types vlgens de wettelijke verplichtingen, met aandacht vr knpcellen en primaire Li-batterijen; - Milieucriteria in rekening brengen bij selectie verwerkers Zicht p batterijen die dr Bebat-leden p de markt wrden gebracht maar niet dr Bebat wrden ingezameld en verwerkt: - Onderzek naar de stck en het afdankingsgedrag; - Rapprtage ldbatterijen verfijnen in samenspraak met Recybat; - Mgelijke invering rapprtagesysteem ingezamelde batterijen dr Bebat-leden; - Steun en medewerking aan Eurpese initiatieven De financiële aspecten Sedert de afschaffing van de ectakswet is Bebat bevegd m de milieubijdrage in te stellen. Op krte termijn wil men een dalende milieubijdrage (vanaf 1 januari 2014). Vlgende delstellingen kmen in de MBO: - Afbuw van de financiële reserves tt de prtefeuille in lijn ligt met de rl van Bebat p vlak van milieu, sciale verantwrdelijkheid en ethiek zals vrzien in de beleggingsplicy van Bebat; - In het eerste MBO-jaar evaluatie van de milieubijdrage met het g p een gedifferentieerd tarief; - De termijnen vr aanpassing milieubijdrage aanpassen van 2 maal/j p vaste data tt cntinu (indien haalbaar vr distributiesectr). Sancties Vlgens sanctiebepalingen van het DABM, zwel p basis van het besluit in uitvering van titel XVI als van titel VI. In de MBO wrdt niets vrzien. Rapprtageverplichtingen - Er met een transparant systeem zijn vr inzameling en verwerking. De rapprtage zals in VLAREMA, staat p punt. Vereenvudiging wrdt nderzcht. - De bepaling uit de vrige MBO dat gegevens uit het jaarverslag ver inzameling en verwerking van type 1 en 2-batterijen meten gevalideerd wrden dr een ISO geaccrediteerde keuringsinstallatie wrdt niet weerhuden. Accreditatie is ng niet 7 Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies

8 mgelijk en wrdt verbdig geacht wegens een aantal redenen (beperkte strm, EU-initiatief, ). Maatregelen pgenmen dr het Vlaamse Gewest - Het gratis ter beschikking stellen van tls en kennis inzake duurzaam materialenbeheer; - Harmnisering van regelgeving met andere gewesten ndersteunen; - Cntrle van de strikte tepassing van de aanvaardingsplicht en verbalisering van vertredingen. 8 Minaraad Achtergrnddcument bij het dssier MBO afgedankte batterijen en accu s ter infrmatie tegevegd aan het advies