BELEIDSBEGROTING 2019

Transcriptie

1 BELEIDSBEGROTING 2019 Inclusief meerjarenbegroting Stichting Accent RAPPORT RAAD VAN TOEZICHT

2 Inhoudsopgave Blad Toelichting op onderdelen van de begroting Beleidsbegroting 3 Gegevens over de rechtspersoon en totaaloverzicht leerlingen en investeringen 22 Begroting Balans per 30 september Meerjarenbegroting Kasstroomoverzicht Toelichting op de meerjaren begroting 29 Verdeling budgetten bovenschools / scholen 35 Kengetallen 37 Specificatie kengetallen 38 STICHTING ACCENT

3 Beleidsbegroting INHOUDSOPGAVE BEGROTING 2019 ACCENTSCHOLENGROEP A. BEGROTING 2019 IN DOELSTELLINGEN 1. Onderwijs en identiteit 2. Innovatie 3. Personeel 4. Huisvesting en Beheer B. BEGROTING 2019 IN CIJFERS 1. Uitgangspunten en aannames bij meerjarenbegroting Begroting Meerjarenbegroting Investeringen in Balans en financiële kengetallen C. BEGROTING IN BELEIDSKADERS Financieel beleid 2. Beleidsafspraken 3. Risicoparagraaf 4. Vermogensbeheer STICHTING ACCENT blad 3

4 Beleidsbegroting A. BEGROTING 2019 IN DOELSTELLINGEN 1. Onderwijs en identiteit Krimp AccentScholengroep telde 3006 leerlingen op de teldatum van 1 oktober Dit betekent een krimp van het leerlingenaantal van bijna 4% ten opzichte van 1 oktober Het leerlingenaantal zal naar verwachting de komende jaren nog verder dalen tot ongeveer Een daling van nog ruim 7% in drie jaren. Ook in 2019 zullen we op gezette momenten de prognoses van de leerlingaantallen in relatie brengen met de benodigde personele bezetting. In 2019 kijken we vooruit tot Op deze wijze kunnen we vroegtijdig anticiperen en de noodzakelijke maatregelen treffen. Onderwijsinspectie De onderwijsinspectie zal in 2019 een onderzoek uitvoeren naar de kwaliteitszorg en het financieel beheer. Daarbij staan de volgende onderzoeksvragen centraal: Is er voldoende zicht op de onderwijskwaliteit en wordt er voldoende gestuurd op de verbetering van de onderwijskwaliteit? Is er een professionele kwaliteitscultuur en functioneert het College van Bestuur (CvB) transparant en integer? Wordt er actief gecommuniceerd over de eigen prestaties en ontwikkelingen van het CvB en die van de scholen? Is het financieel beheer deugdelijk? De schooldirecteuren bereiden zich hierop voor door professionele werkbezoeken uit te voeren met behulp van een zelfevaluatie gebaseerd op het toezichtskader van de onderwijsinspectie. Het CvB bereidt zich voor door een zelfevaluatie op te stellen ten behoeve van een bestuurlijke visitatie. Parallel aan deze bestuurlijke visitatie zal het CvB deelnemen aan een lerend netwerk van de POraad. Onderwijskwaliteit in beeld De kwaliteit van de AccentScholen zal ook in 2019 twee keer gemonitord worden. In de periodes februari/maart 2019 met het instrument DE LAT OMHOOG en in september/oktober 2019 met DE KWALITEITSMONITOR. Het CvB bezoekt in beide periodes alle scholen en spreekt met iedere schooldirecteur over de behaalde resultaten, de streefdoelen en de visie op de schoolontwikkeling. Naar aanleiding van deze schoolbezoeken stelt het CvB een totaalrapportage op. Onderwijsopbrengsten Accent brengt de onderwijsopbrengsten op school- en Accentniveau in beeld met de instrumenten DE LAT OMHOOG en de EINDTOETS BASISONDERWIJS. Doelstellingen voor 2019 zijn: STICHTING ACCENT blad 4

5 Beleidsbegroting De tussenopbrengsten (januari 2019) van alle AccentScholen dienen voldoende te zijn. De scholen stellen jaarlijks de streefdoelen per groep vast. De opbrengst van de eindtoets basisonderwijs dient voldoende te zijn. De AccentScholen kunnen alleen de Cito-eindtoets of de IEP-eindtoets gebruiken als eindtoets basisonderwijs. Strategisch beleidsplan en schoolplannen In het voorjaar van 2019 wordt het Strategisch beleidsplan gepresenteerd. Tegelijkertijd komen de schoolplannen tot stand. De uitgangspunten EIGENAARSCHAP, LEREN VAN EN MET ELKAAR en LEREN CENTRAAL vormen de basis voor de strategische doelstellingen. Deze uitgangspunten zijn verbonden aan de domeinen van het kwaliteitskwadrant (onderwijs/identiteit, personeel, innovatie en financiën/beheer). Het strategisch beleidsplan zal in 2019 twee keer gemonitord worden. AccentAcademie De AccentAcademie realiseert voor het schooljaar een aanbod voor leerkrachten, onderwijsassistenten en leerkrachtondersteuners. Basis voor dit aanbod zijn de kritische reflecties van de Accentmedewerkers en de resultaten van DE LAT OMHOOG Accentmedewerkers worden nadrukkelijk uitgenodigd om een bijdrage te leveren aan het scholingsplan. De directeuren en de internbegeleiders leggen in 2019 professionele werkbezoeken af bij elkaar. Basis voor deze professionele werkbezoeken is een zelfevaluatie opgesteld met behulp van het toezichtskader van de onderwijsinspectie. Daarnaast vormen de directeuren en de internbegeleiders groepen voor Tandemleren. De gespreksonderwerpen voor het Tandemleren zijn inhoudelijk van aard. De directeuren volgen vanaf september 2019 samen een professionaliseringstraject. Dit kan tevens voor de herregistratie in het schoolleidersregister worden gebruikt. Verder ontvangen de directeuren mogelijkheden om zich persoonlijk verder te professionaliseren. Startende directeuren volgen een scholingstraject vakbekwaam schoolleider. InternbegeleidersTweedaagse en DirecteurenTweeDaagse Voor de internbegeleiders en de directeuren wordt in 2019 een gezamenlijke leerbijeenkomst georganiseerd tijdens hun tweedaagse. Tijdens deze bijeenkomst is de rol van de internbegeleider en de directeur onderwerp van gesprek. Ook worden de nieuwe schoolplannen en het strategisch beleidsplan besproken. Passend Onderwijs De financiële ondersteuningsmiddelen van de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs worden ingezet voor de basisondersteuning en de extra ondersteuning van leerlingen. Bij de basisondersteuning hoort bijvoorbeeld het splitsen van groepen of de aanschaf van specifieke leermiddelen. Bij de extra ondersteuning hoort bijvoorbeeld de inzet van bijvoorbeeld meer handen in de klas. STICHTING ACCENT blad 5

6 Beleidsbegroting Voor leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte wordt een individueel ontwikkelingsperspectief opgesteld. De scholen rapporteren in maart 2019 over het effect van de inzet van de ondersteuningsmiddelen door het rendement van het onderwijs per groep en per leerling met een ontwikkelingsperspectief in beeld te brengen. In overleg met het samenwerkingsverband Passend Onderwijs Doetinchem ontvangt Accent een viertal besturen voor een audit in april De opbrengsten hiervan worden gedeeld. Accentmiddag Op donderdag 6 juni 2019 wordt een spetterende middag voor alle Accentmedewerkers georganiseerd. Het accent ligt hierbij op het ontmoeten en elkaar beter leren kennen. Opleidingsscholen De directeuren en de schoolopleiders van de Accent-opleidingsscholen bespreken de ontwikkelingen twee keer per jaar. In het document ACCENT EN DE OPLEIDINGSSCHOOL worden de resultaten en de ontwikkelingen beschreven. Investeren in ICT De scholen krijgen vanaf de start van 2019 de mogelijkheid om bij de aanschaf van nieuwe leerlingdevices voor laptops, ipads of Chromebooks te kiezen. In 2019 worden alle schoollocaties voorzien van een glasvezel-internetverbinding. Om de ICT-omgeving op een hoog peil te houden wordt er geïnvesteerd in ondersteuning door DLA (= een externe gespecialiseerde ICT-dienstverleningsorganisatie). Daarnaast is er een substantieel geldbedrag gereserveerd om eventuele uitval van verouderde apparatuur snel op te kunnen vangen. 2. Innovatie IKC-vorming Het onderwijs en de kinderopvang op IKC UnieK staan vanaf 1 januari 2019 onder leiding van één directeur. Deze directeur geeft leiding aan alle medewerkers om de doorgaande lijnen voor de leerlingen te versterken. De speciale basisschool nieuwhessen ontwikkelt zich steeds verder tot een expertisecentrum waar de basisscholen van kunnen profiteren. Internationalisering In het najaar van 2019 zullen de nieuwe directeuren en internbegeleiders een bezoek brengen aan het onderwijs in Ontario, Canada. De opgedane inzichten zullen Accent breed worden gedeeld. STICHTING ACCENT blad 6

7 Beleidsbegroting Doorgaande leerlijn PO-VO IKC de Bosmark en Schaersvoorde Dinxperlo (VO-school) intensiveren in 2019 de samenwerking om uiteindelijk een school voor leerlingen van 0 tot 16 jaar te realiseren. Voor leerlingen van de eindgroepen van de Bosmark en de leerlingen van de startgroepen van Schaersvoorde wordt het in de zomer van 2019 mogelijk om een flexibel onderwijsaanbod te volgen passend bij de eigen onderwijsbehoefte. 3. Personeel Het lerarentekort staat prominent op onze agenda. Op allerlei manieren zoeken we naar creatieve oplossingen voor zowel de benodigde vervangingen als het invullen van meer structurele vacatures. Innovatief organiseren Niet meer werken in het traditionele jaarklassensysteem maar onderwijs geven aan grotere groepen leerlingen waar meerdere jaarklassen (bijvoorbeeld groep 1 t/m 4) bij elkaar een unit vormen. In een dergelijke unit van bijvoorbeeld 50 leerlingen worden de leerlingen niet meer begeleid door één leerkracht maar door meerdere onderwijsprofessionals zoals leerkrachten, onderwijsassistenten en leerkrachtondersteuners. Op een aantal AccentScholen wordt al met dit unitonderwijs gewerkt. Juist door naast de leerkrachten andere onderwijsprofessionals in te zetten kan beter tegemoet gekomen worden aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Deze vorm van innovatief organiseren biedt zowel voor de leerling, de onderwijsprofessional als de schoolorganisatie vele voordelen. Vervangingsbeleid 2.0 AccentScholen zijn vanaf zelf verantwoordelijk voor eventuele extra inzet van medewerkers bij toetsen, schoolkampen en dergelijke en kunnen daarvoor geen beroep meer doen op het Matchpoint (vervangingspool). Daarnaast regelen de AccentScholen zelf het overig verlof voor de eerste 2 dagen met eigen medewerkers. In de loop van 2019 wordt dit nieuwe beleid geëvalueerd. Leren en werken In samenwerking met Iselinge Hogeschool gaan we derde- en vierdejaars studenten de komende jaren inzetten als invalleerkrachten. Op deze wijze kunnen we studenten tijdens hun studie al een betaalde parttime baan aanbieden en tegelijkertijd hebben we de mogelijkheid om talentvolle studenten aan onze organisatie te binden. Uitvalpreventie De laatste jaren komt het meer dan regelmatig voor dat vooral startende leerkrachten vroegtijdig uitvallen. Wanneer directeuren signalen opvangen dat een startende leerkracht zich moeizaam staande kan houden, kan de hulp worden ingeroepen van een psycholoog. STICHTING ACCENT blad 7

8 Beleidsbegroting In een kleine groep worden allerlei onderwerpen besproken die te maken hebben met stress op het werk. Aan de orde komen de rol van de leraar, de houding ten opzichte van de leerlingen en de ouders, het onderscheid maken in taken en het prioriteren van het werk. Daarnaast is er veel aandacht voor individuele vragen en de mogelijkheid tot het delen van ervaringen. Dynamische managementinformatie In 2018 zijn we gestart met de module Capisci van het bedrijf Datapas ter ondersteuning van het begrotingsproces. Begin 2019 wordt de module Cockpit van Datapas in gebruik genomen. Cockpit geeft real-time inzicht in het verloop van de financiële uitkomsten en diverse personele ken- en stuurgetallen ten opzichte van de begroting. We verwachten hiermee een efficiency-slag te maken doordat handwerk voorkomen wordt en er minder kans op fouten bestaat. 4. Huisvesting en Beheer Het thema Onderwijshuisvesting staat al enkele jaren onder druk vanwege de aanscherpingen van bouwvoorschriften (o.a. duurzaamheid en binnenklimaat) zonder dat daarbij extra financiële middelen beschikbaar zijn gesteld. Ook leidt het onderdeel renovatie tot knelpunten in de afbakening van de taakgebieden tussen gemeenten en schoolbesturen. Het feit dat een gemeentelijk Integraal Huisvestingsplan een wettelijke taak voor gemeenten wordt, zien wij als een positieve ontwikkeling. Als gevolg van de economische hausse is het aanbestedingsklimaat drastisch veranderd. De vraag overstijgt ruimschoots het aanbod met alle gevolgen qua stijgende kosten en krappere planningen van dien. Meerjaren OnderhoudsProgramma (MOP) De periode 2018 t/m 2020 is gedetailleerd uitgewerkt in het actuele MOP. Het bestaat uit de volgende 2 onderdelen. Planmatig onderhoud Voor de (middel) lange termijn zien we een progressief verloop van de geraamde kosten. De 10- jaarlijkse periode tot 2028 geeft een gemiddeld kostenniveau ad ± aan. Het surplus betreft met name de scholen in Aalten die zijn betrokken in het genoemde IHP-traject. Er van uitgaande dat in de komende 7 jaren nieuwbouw stappen zullen worden gezet, kan de jaarlijkse dotatie aan de voorziening onderhoud vooralsnog op het huidige niveau van blijven. Preventief (contract) en dagelijks onderhoud De laatste jaren laat dit onderhoud een stijgende tendens in de kosten zien. Oorzaken: Centrale aanpak van alle gebouwafhankelijke kosten. Dit leidt anderzijds tot besparingen in de schoolbegrotingen. Intensivering van het terreinonderhoud (o.a. valbeveiliging) en aanscherping veiligheidsvoorschriften. (installatie, alarmering). STICHTING ACCENT blad 8

9 Beleidsbegroting Naast de uitvoering van het contractonderhoud en de uitvoering de jaarschijf 2019 van het MOP is de focus voor 2019 vooral gericht op de volgende onderwerpen. IKC UnieK In combinatie met het geplande planmatige onderhoud in 2019 is een kwaliteitsimpuls in voorbereiding om ook dit schoolgebouw voor de eerstvolgende 5 á 10 jaren een opfrisbeurt te geven. Tevens zijn enkele aanpassingen gewenst om de doorgaande ontwikkellijn voor kinderen van 0 tot 12 jaar binnen het IKC te stimuleren. Verbetering van de huisvesting Hoeksteen Gendringen In opdracht van de gemeente Oude IJsselstreek is opnieuw een extern onderzoek gestart om alternatieve locaties te onderzoeken voor een multifunctionele onderwijslocatie. In 2019 mogen we een nadere uitwerking verwachten om te komen tot een snelle realisatie van een IKC-voorziening voor zowel de Hoeksteen als ook de Christoffelschool (Essentius) inclusief een voorschoolse voorziening. IKC-vorming Groenlo Op dit moment is niet duidelijk in hoeverre de door de gemeente Oost Gelre ontwikkelde beleidsvisie ten aanzien van de IKC-vorming op locatie de Bron haalbaar is. Daarnaast heeft Accent een verzoek tot doordecentralisatie van de onderwijshuisvesting bij het gemeentebestuur neergelegd. IKC-vorming Aalten-dorp Onze voornemens tot het vormen van een tweetal IKC s in Aalten-dorp zijn bij de gemeente Aalten gepresenteerd. Met alle onderwijspartners is nu een koers uitgezet om in 2019 tot een gemeente breed IHP (Integraal HuisvestingsPlan) te komen. In bedoeld IHP zal de lange termijnvisie voor de onderwijshuisvesting in de gemeente Aalten worden vastgelegd. We gaan uit van realisatie vanaf In de gewenste opzet zullen de huidige locaties nieuwhessen, Groen van Prinsterer, UnieK en Triangel-hoog aan de onderwijsbestemming worden onttrokken en zullen er twee nieuwe Accent IKC s gaan verschijnen. Zonnepanelen Investeringen in zonne-energie worden aangemerkt als een te activeren investering. In 2018 zijn panelen geplaatst bij de Klimop. Voor 2019 is het voornemen om op nog 2 schoollocaties zonnepanelen te plaatsen. Thans wordt onderzocht welke locaties de hoogste rendementsverwachting hebben. Doordecentralisatie Dit door Accent gekoesterde onderwerp is recent geopperd in de gemeente Oost Gelre om wellicht een doorbraak te creëren in de impasse. Ook voor Aalten blijft dit een uiterste middel om de IKCvorming te realiseren. Mogelijkheden langs reguliere weg hebben echter de voorkeur. STICHTING ACCENT blad 9

10 Beleidsbegroting B. BEGROTING 2019 IN CIJFERS 1. Uitgangspunten en aannames bij meerjarenbegroting De bekostiging is gebaseerd op de actuele Regeling personele bekostiging van september 2018 en de actuele Regeling materiële bekostiging 2019 van september Voor de schooljaren en verder is uitgegaan van een verhoging van de lumpsum personeel met 0,80% door de verwachte compensatie van de stijgende pensioenpremie. We hebben overwogen om extra baten in de begroting op te nemen voor de indexatie van de bekostiging die jaarlijks in het najaar plaatsvindt. In 2019 wordt echter ook een nieuwe cao afgesloten. Dit zal tot extra loonkosten leiden die eveneens gefinancierd worden door een toename van de bekostiging. Het is onzeker of de indexatie deze toename van bekostiging nog eens zal overstijgen. Besloten is daarom om geen verdere indexatie van de bekostiging op te nemen. Als gevolg van de nieuwe CAO ontvangt iedere school met ingang van het schooljaar extra bekostiging op basis van het aantal leerlingen bedoeld om de werkdruk op scholen te verminderen. Deze middelen worden geheel naar de scholen gealloceerd en in samenspraak met het schoolteam besteed. In de meerjarenbegroting is uitgegaan van volledige besteding van deze middelen. Wijzigingen in de allocatie: met ingang van 2019 worden de kosten van vaste telefonie centraal begroot en verantwoord. Andersom worden de vervangingskosten van de eerste twee dagen van het overig verlof door de scholen begroot en verantwoord. De allocatie van de bekostiging van de scholen naar centraal is gezien het geringe totaaleffect niet aangepast. Accent-totaal is er geen effect op het resultaat. De geldmiddelen Passend Onderwijs die ontvangen worden van de twee samenwerkingsverbanden waarvan we deel uit maken, worden verdeeld over de scholen. Dit vindt plaats op basis van een bedrag van 100 per leerling en een bedrag per leerling voor extra ondersteuning van leerlingen die dit nodig hebben. Jaarlijks wordt geïnventariseerd welke leerlingen hiervoor in aanmerking komen. De basis voor een goede meerjarenbegroting is een goede voorspelling van de leerlingaantallen. Het werkelijke aantal leerlingen per 1 oktober 2017 respectievelijk 1 oktober 2018 bepaalt de bekostiging voor het schooljaar respectievelijk De bekostiging van de schooljaren erna is gebaseerd op de verwachte leerlingaantallen op teldatum 1 oktober 2019 en verder. De verwachte leerlingaantallen zijn op de volgende bladzijde weergegeven. Deze zijn gebaseerd op de prognoses van de schooldirecteuren. STICHTING ACCENT blad 10

11 Beleidsbegroting Aantal leerlingen op teldatum werkelijk werkelijk werkelijk werkelijk prognose prognose prognose Accent totaal nieuwhessen (sbao) regulier basisonderwijs jaar op jaar procentueel -1,2% 0,7% -1,4% -3,8% -2,6% -1,3% -1,7% jaar op jaar absoluut verschil Begroting 2019 In onderstaande tabel is de winst- en verliesrekening weergegeven inclusief resultaatbestemming. Begroting Begroting Begroting (x 1.000) Centraal Scholen Totaal Totaal Totaal Baten Lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Resultaat Resultaatbestemming centraal Reguliere exploitatie Bestemmingreserves verbouw en meubilair Bestemmingsreserve Professionalisering Bestemmingreserves buiteninrichting Overdracht reserves scholen voor mop, ict Baten samenwerkingsverbanden vorig jaar Allocatie middelen passend onderwijs 83 Benutting financieel surplus Resultaat centraal Resultaatbestemming scholen Reguliere exploitatie Allocatie middelen passend onderwijs 83- Benutting financieel surplus Resultaat scholen Het totaal resultaat bedraagt negatief en bestaat uit een negatief resultaat van centraal (bestuursbureau) en een negatief resultaat van bij de scholen. STICHTING ACCENT blad 11

12 Beleidsbegroting Centraal Het negatieve resultaat van centraal van is als volgt opgebouwd: -/ benutting financieel surplus: o uitgaven voor kwaliteitsimpulsen huisvesting bij UnieK, Triangel en de Julianaschool; o de in 2017 aangeschafte extra touchscreens en zonnepanelen leiden nog drie jaren tot jaarlijks extra afschrijvingslasten. -/ onttrekking uit de bestemmingsreserves verbouw en meubilair. -/ onttrekking uit de bestemmingsreserve buiteninrichting. -/ wordt veroorzaakt doordat extra baten die in 2018 van de samenwerkingsverbanden zijn ontvangen in 2019 gealloceerd worden naar de scholen. -/ wordt gedekt doordat scholen vanuit hun reserves geld overdragen naar centraal voor uitgaven die gedaan zijn vanuit het (MOP) MeerjarenOnderhoudsProgramma en ICT. Voorbeelden hiervan zijn bijdragen aan verbouwingen en extra investeringen in ICT aan in 2019 te ontvangen middelen passend onderwijs die nog gealloceerd moeten worden naar de scholen. -/ resultaat van de reguliere exploitatie resteert en wordt onttrokken aan de algemene reserve. Scholen Het negatieve resultaat van de scholen van wordt veroorzaakt door: -/ benutting financieel surplus. De scholen besteden dit surplus aan extra ondersteuning bij instroom van kleuters en vergroening van schoolpleinen. -/ vanuit centraal moet nog van de in 2019 te ontvangen middelen passend onderwijs gealloceerd worden naar de scholen resultaat van de reguliere exploitatie resteert. Bij een aantal scholen kan door het dalende leerlingaantal een sluitende begroting alleen bereikt worden indien medewerkers verplaatst worden. Deze verplaatsingen kunnen door vacatures op andere scholen worden gerealiseerd. In de vorige meerjarenbegroting was voor 2019 nog een negatief resultaat van begroot. De huidige begroting is negatiever. Het belangrijkste verschil is de benutting van het financieel surplus. Vorig jaar werd dit voor 2019 nog begroot op negatief. In de huidige begroting zijn daar uitgaven voor kwaliteitsimpulsen huisvesting en uitgaven door scholen bijgekomen. STICHTING ACCENT blad 12

13 Beleidsbegroting 3. Meerjarenbegroting Alle scholen hebben een nieuwe meerjarenbegroting opgesteld. Deze leiden samen met de centrale meerjarenbegroting (bestuursbureau) tot de totale meerjarenbegroting van Accent. Hieronder is de meerjarenbegroting tot en met 2022 inclusief resultaatbestemming weergegeven: Meerjarenbegroting (x 1.000) Baten Lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Resultaat Resultaatbestemming centraal (x 1.000) Reguliere exploitatie Bestemmingreserves verbouw en meubilair Bestemmingsreserve Professionalisering Bestemmingreserves buiteninrichting Overdracht reserves scholen voor mop, ict Baten samenwerkingsverbanden vorig jaar Allocatie middelen passend onderwijs Benutting financieel surplus Resultaat centraal Resultaatbestemming scholen (x 1.000) Reguliere exploitatie Allocatie middelen passend onderwijs Benutting financieel surplus Resultaat scholen Het negatieve resultaat in 2019 van is in paragraaf B.2. toegelicht. In 2020 is het resultaat nog negatief. Dit wordt veroorzaakt door een negatief resultaat bij centraal van en een negatief resultaat bij de scholen van Na de onttrekkingen uit bestemmingsreserves resteert zowel voor centraal als voor de scholen een negatief regulier resultaat, dat onttrokken wordt uit de algemene reserve. De algemene reserve van Accent is hiervoor toereikend. Zie voor een nadere toelichting paragraaf B.5. De resultaten van 2021 en 2022 zijn positief. Alleen in 2022 is sprake van een negatief regulier resultaat bij centraal. De reserve van Accent is echter dusdanig van omvang dat dit verantwoord is. STICHTING ACCENT blad 13

14 Beleidsbegroting Ook zijn er voldoende mogelijkheden om centrale kosten te verlagen indien dit nodig zou zijn. Bij een aantal scholen kan door het dalende leerlingaantal een sluitende begroting alleen bereikt worden indien medewerkers verplaatst worden. Het is de verwachting dat deze verplaatsingen door vacatures op andere scholen en natuurlijk verloop gerealiseerd kunnen worden. In de vorige meerjarenbegroting was voor 2020 een negatief resultaat van begroot. In de huidige meerjarenbegroting is de begroting voor negatief door een negatiever regulier resultaat dat aan de algemene reserve onttrokken wordt. In de vorige meerjarenbegroting is voor 2021 een negatief resultaat van begroot. De huidige meerjarenbegroting kent voor 2021 een positief resultaat door een positiever regulier resultaat. 4. Investeringen in Investeringen (x 1.000) Gebouwen en terreinen ICT Meubilair Overige inventaris Leermiddelen Totaal investeringen De investeringen in 2019 zijn begroot op , hetgeen meer is dan vorig jaar nog opgenomen was in de meerjarenbegroting. Het verschil zit met name in de investeringsbegroting van meubilair. Een aantal scholen gaat eerder en/of voor een hoger bedrag investeren in meubilair zoals de KWS ( ), t Warmelinck ( ), De Bosmark ( ) en de Höve ( ). In 2019 is aan investeringen in ICT begroot. Dit is voor bedoeld voor de jaarlijkse aanschaf van leerlingdevices. De investeringen in 2020 van betreffen voor opnieuw leerlingdevices. Daarnaast worden onder andere ook de laptops van directeuren en bestuursbureau ( ) en de desktops van leerkrachten ( ) vervangen. In 2021 wordt vrijwel alleen geïnvesteerd in leerlingdevices. In 2022 is naast de investering in leerlingdevices ( ) ook de vervanging van de touch screens ( ) en de vervanging van het wifinetwerk begroot ( ). De begrote investeringen in overige inventaris van in 2019 betreffen een buitenberging bij IKC Meeander en IKC UnieK, de aanschaf van buitenspeeltoestellen door nieuwhessen en De Höve en zonnepanelen voor IKC Meeander en De Höve. Daarnaast wordt in de jaren 2020 tot en met 2021 een jaarlijkse investering van in zonnepanelen voorzien. STICHTING ACCENT blad 14

15 Beleidsbegroting 5. Balans en financiële kengetallen 5.1 Balans * 2019** 2020** 2021** 2022** ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Vlottende activa TOTAAL ACTIVA PASSIVA Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserve publiek Bestemmingsreserve privaat Bestemmingsfonds publiek Bestemmingsfonds privaat Totaal eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden TOTAAL PASSIVA * continuïteitsparagraaf jaarrekening 2017 ** meerjarenbegroting De afgelopen jaren is flink geïnvesteerd in met name ICT waardoor de materiële activa in omvang waren toegenomen. Ook in 2019 nemen de materiële activa toe door met name de begrote investeringen in meubilair. Vanaf 2020 zijn de jaarlijkse afschrijvingskosten hoger dan de investeringen waardoor de materiële vaste activa weer afnemen. De financiële vaste activa zijn voor de begroting gelijk verondersteld, hetgeen in zou houden dat aflossingen van obligaties ook weer herbelegd worden. De vlottende activa bestaande uit vorderingen en liquide middelen en zijn een resultante. De vlottende activa zijn ultimo 2022 toegenomen ten opzichte van Aan de passivazijde van de balans daalt de algemene reserve in 2019 en 2020 als gevolg van de benutting van het financieel surplus. In 2021 en 2022 stijgt de algemene reserve weer. STICHTING ACCENT blad 15

16 Beleidsbegroting De omvang van de publieke bestemmingsreserve daalt als gevolg van de onttrekkingen voor de desbetreffende doelen tot nihil in De private bestemmingsreserve betreft het saldo van de bankrekeningen van de scholen en het verkoopresultaat van woningen. De voorzieningen bestaan uit de voorziening onderhoud en de voorziening jubilea. De jaarlijkse dotatie aan de voorziening onderhoud is structureel De omvang van de voorzieningen fluctueert afhankelijk van de geplande werkzaamheden in het MOP (Meerjaren OnderhoudsProgramma). De kortlopende schulden zijn gelijk aan 2017 verondersteld. 5.2 Financiële kengetallen Sinds september 2016 hanteert de Onderwijsinspectie onderstaande set kengetallen. Even verderop staat de definitie van de kengetallen weergegeven. De verwachte ontwikkeling van de kengetallen in de komende jaren is als volgt: Toezicht Inspectie * 2019** 2020** 2021** 2022** solvabiliteit 0,80 0,76 0,75 0,73 0,72 0,72 0,72 liquiditeit 2,49 2,09 2,07 1,79 1,67 1,89 1,94 huisvestingsratio 0,08 0,10 0,09 0,09 0,08 0,08 0,08 weerstandsvermogen 0,34 0,30 0,28 0,24 0,23 0,24 0,24 rentabiliteit 2,1% -2,7% -1,8% -2,9% -2,0% 0,3% 0,4% * continuïteitsparagraaf jaarrekening 2017 ** meerjarenbegroting De uitkomsten van de kengetallen laten zien dat Accent een gezonde financiële positie heeft. Ten opzichte van de signaleringswaarden van de Onderwijsinspectie valt alleen het kengetal rentabiliteit op. De Onderwijsinspectie maakt een opmerking als de rentabiliteit drie jaar opeenvolgend negatief is. Dit is in de jaren 2017 tot en met 2020 het geval. De negatieve rentabiliteit is een gevolg van de benutting van het financieel surplus. In gesprek met de Inspectie wordt dit door het CvB beargumenteerd en onderbouwd. De financiële buffer is geen onderdeel meer van de set kengetallen van de Onderwijsinspectie maar wordt wel door ons gemonitord. Tot op heden gebruikten we de definitie van de PO Raad waarbij de financiële buffer afgeleid wordt van de kapitalisatiefactor. Dit is echter een bewerkelijke en deels subjectieve berekeningsmethode. Daarom maken we met ingang van heden gebruik van de definitie van Verus van de financiële buffer: eigen vermogen -/- (materiële vaste activa exclusief gebouwen). Eventueel kan het kengetal uitgedrukt worden in een percentage van de jaarlijkse rijksbijdragen. Dit kengetal kan op ieder moment aan de hand van de balans en de winst- en verliesrekening berekend worden. De nieuwe berekeningswijze leidt tot hogere bedragen aan beschikbare financiële buffer in meerjarig kader (tussen de en ). STICHTING ACCENT blad 16

17 Beleidsbegroting bedragen x * 2019** 2020** 2021** 2022** eigen vermogen /- mva (excl. gebouwen) financiële buffer (x 1.000) waarvan nodig voor calamiteiten > financieel surplus * continuïteitsparagraaf jaarrekening 2017 ** meerjarenbegroting AccentScholengroep heeft al langere tijd een grotere financiële buffer dan vereist volgens de risicoanalyse die jaarlijks uitgevoerd wordt en kent daarmee een zogenaamd financieel surplus. De benutting van het financieel surplus leidt tot een daling van de financiële buffer naar 1,6 miljoen in Dit is nog steeds boven het vereiste niveau van 1,3 miljoen. Vervolgens stijgt de financiële buffer weer naar 2,1 miljoen in Er is dan ook ruimte om extra te investeren in het onderwijs waarbij structurele verplichtingen moeten worden voorkomen. STICHTING ACCENT blad 17

18 Beleidsbegroting Definitie financiële kengetallen Voor het toezicht op de financiële continuïteit van onderwijsinstellingen hanteert de inspectie vanaf september 2016 de volgende kengetallen: Kengetal Berekening Signalerings- waarde Solvabiliteit: Geeft inzicht in de mate waarin instellingen/besturen op langere termijn kunnen voldoen aan hun verplichtingen. (eigen vermogen + voorzieningen) / totaal passiva < 0,30 Liquiditeit: Geeft inzicht in de mate waarin instellingen/besturen op korte termijn (<1 jaar) kunnen voldoen aan hun verplichtingen. vlottende activa / kortlopende schulden < 0,75 Huisvestingsratio: Geeft inzicht in het relatieve aandeel van huisvestingslasten ten opzichte van de totale lasten. (huisvestingslasten + afschrijvingen gebouwen en terreinen) / totale lasten > 0,10 Weerstandsvermogen: Geeft inzicht in vrije vermogen voor het opvangen van eventuele calamiteiten. eigen vermogen / totale baten < 0,05 Rentabiliteit: Geeft inzicht in de mate waarin baten en lasten elkaar in evenwicht houden. saldo baten en lasten / totale baten inclusief financiële baten 3-jarig < 0 2-jarig < -5% 1-jarig < -10% STICHTING ACCENT blad 18

19 Beleidsbegroting C. BEGROTING IN BELEIDSKADERS Financieel beleid De begroting is gebaseerd op het OC&W-voorschrift jaarverslaggeving voor de sector Primair Onderwijs en op de uitgave Bekostigingsstelsel Basisonderwijs, programma s van eisen voor het jaar De totale bekostiging van het Ministerie van OCW bestaat uit een aantal verschillende budgetten, zoals lumpsumvergoeding Personeel en lumpsumvergoeding Materiële instandhouding. Sommige vergoedingen c.q. budgetten hebben het karakter van een kalenderjaarvergoeding, andere een schooljaarvergoeding. Sinds 2016 hanteert AccentScholengroep weer een planning en control cyclus op kalenderjaren. De personele inkomsten zijn gebaseerd op de lumpsumvergoeding personeel schooljaar op basis van de beschikkingen van oktober Hierbij wordt uitgegaan van de laatst bekende gemiddelde gewogen leeftijd (GGL), zoals vastgesteld tijdens de jaarrekeningcontrole De vergoeding voor materiële instandhouding wordt jaarlijks aangepast om de prijsveranderingen op te vangen. Daarbij wordt uitgegaan van het prijsstijgingspercentage volgens de Macro Economische Verkenningen. In de begroting 2019 en verder zijn de tarieven gehanteerd van de reeds vastgestelde materiële instandhouding De volgende personele componenten komen voor rekening van centraal en worden niet ten laste gebracht van de schoolbegrotingen: vervangingskosten bij ziekte, zwangerschap en CAO-verlof (behalve de eerste twee dagen van overig verlof), ouderschapsverlof, BAPO/duurzame inzetbaarheid, jubilea, arbodienstverlening, spaarverlof, reintegratietrajecten, werving en selectie, jubileumgratificaties, personeelszorg (waaronder lief en leed), integraal personeelsbeleid, Accent Onderwijsdag, DirecteurenTweeDaagse, outplacement, ontslagprocedures, wachtgeld, coördinatie en loonkosten ICT, RI & E trajecten, AccentAcademie, vertrouwenspersoon en de Orthopedagogische Dienst. Met het bovenstaande worden alle mogelijke personele risico s op centraal niveau gelegd. Om deze componenten centraal te kunnen bekostigen wordt een deel van de rijksbijdragen gealloceerd naar centraal. Er wordt middels één allocatiepercentage een bedrag van de materiële instandhouding en het PAB-budget (Personeel en Arbeidsmarkt Beleid) ingehouden ten behoeve van centraal (50,5%) en de OPD (4%). Het materiële uitgavenpatroon van scholen wordt bepaald door beïnvloedbare en nietbeïnvloedbare kosten. Vooral de niet-beïnvloedbare kosten kunnen de scholen voor grote financiële problemen zetten. Daarnaast worden gebouwafhankelijke zaken steeds meer centraal gecoördineerd. AccentScholengroep heeft daarom met ingang van 2018 alle gebouwafhankelijke componenten overgeheveld van de schoolbegrotingen naar de centrale begroting, op het klusbudget en tuinonderhoud na. Dit geldt zowel voor de baten (zoals medegebruik en bijdragen van gemeenten) als voor de huisvestingslasten. STICHTING ACCENT blad 19

20 Beleidsbegroting De allocatie van de bekostiging van de scholen naar centraal is hierop aangepast. Voor Accent-totaal heeft deze overheveling van kosten geen effect op het resultaat en voor de resultaten per school beperkt dit zich tot minimale bedragen. Het gaat om de volgende uitgaven die centraal worden gedragen: het planmatig onderhoud (groot en jaarlijks onderhoud waaronder inspecties van technische installaties en liften), pleinonderhoud, onderhoud van de zandbakken inclusief verversing, vervanging van het kunstgras, het onderhoud van de ondergrond en valbeveiliging bij speeltoestellen en aanpassingen aan huisvesting in verband met passend onderwijs. Per 2019 zijn daar de kosten van vaste telefonie aan toegevoegd. De kosten van de volgende zaken zijn al eerder gecentraliseerd en vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke scholen: ICT infrastructuur, werkomgeving en beheer, verzekeringen, administratie- en beheerslasten, GMR faciliteiten en vermogensbeheer. 2. Beleidsafspraken Accent heeft als doelstelling om beschikbare middelen zoveel mogelijk ten goede te laten komen van het onderwijs. Door de wijziging in de allocatie van huisvesting-gerelateerde middelen van decentraal naar centraal wordt het financieel risico van de scholen kleiner. De scholen kunnen hierdoor een kleinere reserve als % van de jaarlijkse baten aanhouden dan voorheen voorgeschreven werd. Tot en met 2017 bedroeg de schoolreserve gemiddeld 6% van de jaarlijkse baten van de schoolbegroting. De vereisten met betrekking tot de omvang van de algemene reserve van de scholen zijn vanaf januari 2018: De reserve van iedere school is gemiddeld over drie jaar minimaal 0; Er is sprake van een bandbreedte: de reserve als percentage van de jaarlijkse baten blijft tussen de -3% en +3%. Ten aanzien van de jaarlijkse begrotingen worden overschrijdingen zonder voorafgaande toestemming niet toegestaan. Indien de begroting van een school negatief sluit is hiervoor, na argumentatie van de schooldirecteur, toestemming verleend door het College van Bestuur. Budgetbewaking is een verantwoordelijkheid van de schooldirecteuren. Het College van Bestuur toetst op basis van ontvangen rapportages van CABO. Het opheffen van niet-efficiënte situaties in de huisvesting van scholen (met name dislocatie en leegstand) is op onderwijskundige en materiële gronden een continu aandachtspunt. STICHTING ACCENT blad 20

21 Beleidsbegroting 3. Risicoparagraaf De administratieve organisatie van AccentScholengroep is goed op orde. Belangrijke onderdelen hiervan zijn de procuratieregeling (wie mag tot welk bedrag verplichtingen aangaan) en de planning en controlcyclus (van het opstellen van een begroting tot de bewaking ervan). Alle financiële risico s die de afzonderlijke scholen kunnen oplopen, worden op bestuurlijk (centraal) niveau gedragen en zijn met de vorming van reserves, voorzieningen en het afsluiten van verzekeringen in voldoende mate afgedekt. De volgende voorzieningen zijn getroffen: Voorziening jubilea. Voorziening onderhoud. De volgende (Bestemmings)reserves zijn gevormd: Algemene reserve (in principe vrij beschikbaar). Bestemmingsreserve meubilair ( eerste waardering ). Deze is in 2019 geheel uitgeput. Bestemmingsreserve voor verbouw van scholen. Hiertoe wordt de eventuele bijdrage vanuit de scholen direct overgeheveld naar centraal. Afschrijving vindt vervolgens centraal plaats zodat de scholen er geen rekening meer mee hoeven te houden in hun exploitatie. Bestemmingsreserve voor de afschrijving van buiteninrichting. De afschrijving vindt op dezelfde wijze plaats als hierboven beschreven. Bestemmingsreserve privaat: opgebouwd met de saldi van de schoolgeldrekeningen en de verkoopopbrengsten van woningen. Elke organisatie heeft een financiële buffer nodig om calamiteiten te kunnen opvangen en continuïteit te waarborgen. AccentScholengroep houdt jaarlijks een risicoworkshop waarin de risico s geïdentificeerd worden. Het deel van de risico s dat niet beheerst wordt, wordt gekwantificeerd. Uit de laatste risicoworkshop van begin 2018 is een benodigde financiële buffer van gebleken. Deze financiële buffer is aanwezig. 4. Vermogensbeheer Het vermogensbeheer wordt uitgevoerd op basis van het Treasurystatuut door de controller onder verantwoordelijkheid van het College van Bestuur. De effectenportefeuille is in lijn met de regeling beleggen, lenen en derivaten OCW 2016 en eenvoudig te beheren. De laatste jaren is de rente op de geldmarkten alleen maar gedaald. Hierdoor zijn er geen producten beschikbaar die én aan de regeling beleggen, lenen en derivaten OCW 2016 voldoen én extra rente opleveren ten opzichte van de rente op de vrij beschikbare spaarrekeningen. Gevolg hiervan is dat de vrijgekomen gelden uit de afgeloste obligaties niet herbelegd worden en het saldo op de beleggersrekening toegenomen is ten koste van de financiële vaste activa. Door de lage spaarrente is het rendement op het vermogen zeer beperkt geworden. STICHTING ACCENT blad 21

22 Gegevens over de rechtspersoon en totaaloverzicht leerlingen en investeringen Bestuursgegevens Naam bestuur: Stichting Accent Bestuursnummer: Inschrijvingsnummer KvK: Raad van Toezicht Voorzitter: Overige leden: Mevrouw G.H. Hoornenborg De heer J.H.M. van de Noort Mevrouw W.F. Boland De heer J.H. Rademaker De heer H.B. Prange College van Bestuur Voorzitter: Lid: Mevrouw H.J. van Schilt-Kuenen De heer P.J.M. Putman Scholen Naam: Speciale basisschool nieuw Hessen Adres: Hessenweg 4 Postcode/plaats: 7121 MG Aalten Directeur: Dhr. G. Hebbink Brinnummer: 02WC Naam: De Hoeksteen Adres: Biss Philip Roveniusstraat 8 Postcode/plaats: 7141 KS Groenlo Directeur: De heer J.W. Duenk Brinnummer: 04RJ Naam: Koningin Wilhelmina School Adres: Burgemeester van Nispenstraat 36 Postcode/plaats: 7103 WJ Winterswijk Directeur: De heer A. Grevers Brinnummer: 04VW Naam: Bontebrugschool Adres: Bontebrug 52 Postcode/plaats: 7064 LM Silvolde Directeur: De heer J. van Essen Brinnummer: 04WR Naam: CBS Barlo Adres: Markerinkdijk 18 Postcode/plaats: 7122 RK Aalten Directeur: De heer H.E. Peterkamp Brinnummer: 05LR Naam: De Klimop Adres: Schooldijk 21 Postcode/plaats: 7122 LX Lintelo Directeur: Mevrouw M. Hebbink-Kuenen Brinnummer: 05QO STICHTING ACCENT blad 22

23 Gegevens over de rechtspersoon en totaaloverzicht leerlingen en investeringen Scholen (vervolg) Naam: Knienenbult Adres: Stompdijk 3 Postcode/plaats: 7054 AT Westendorp Directeur: Mevrouw E. Hupkes Brinnummer: 05UK Naam: De Hoeksteen Adres: Oosterstraat 4 Postcode/plaats: 7081 DP Gendringen Directeur: De heer J. van Essen Brinnummer: 06UI Naam: Adres: Postcode/plaats: Directeur: Brinnummer: Naam: Adres: Postcode/plaats: Directeur: Brinnummer: 't Möllenveld Haartseweg 12a 7121 KZ Haart De heer H.E. Peterkamp 06ZL De Bataaf Hortensialaan 18d 7101 XB Winterswijk Mevrouw I. Dragt 07OM Naam: Basisschool Emma Adres: Vredenseweg 170 Postcode/plaats: 7113 AE Winterswijk Directeur: De heer H.E. Peterkamp Brinnummer: 08BP Naam: 't Warmelinck Adres: Kruisdijk 17 Postcode/plaats: 7122 JX IJzerlo Directeur: Mevrouw M. Hebbink-Kuenen Brinnummer: 08BQ Naam: Adres: Postcode/plaats: Directeur: Brinnummer: IKC UnieK Vondelstraat 11a 7121 VB Aalten Mevrouw M. Willemsen 08CY Naam: Gr. van Prinstererschool Adres: Ludgerstraat 86 Postcode/plaats: 7121 EM Aalten Directeur: De heer A.M. Smit Brinnummer: 08RL Naam: De Meeander Adres: Hofskampstraat 25 Postcode/plaats: 7051 DM Varsseveld Directeur: Mevrouw P. Bruijl-Brons Brinnummer: 08WG STICHTING ACCENT blad 23

24 Gegevens over de rechtspersoon en totaaloverzicht leerlingen en investeringen Scholen (vervolg) Naam: IKC De Bosmark Adres: Europastraat 10 Postcode/plaats: 7091 XC Dinxperlo Directeur: De heer J. v.d. Horst Brinnummer: 09DL Naam: De Höve Adres: Keizerweg 2 Postcode/plaats: 7095 AX De Heurne Directeur: De heer J. v.d. Horst Brinnummer: 09ZJ Naam: De Triangel Adres: Dalweg 18 Postcode/plaats: 7122 BC Aalten Directeur: De heer M.C. König Brinnummer: 10JT Naam: Julianaschool Adres: Corleseweg 4 Postcode/plaats: 7102 EV Winterswijk Directeur: Mevrouw J.B. te Winkel-Hoytink Brinnummer: 10NW werkelijk werkelijk werkelijk prognose prognose prognose Aantal leerlingen WC Nieuw Hessen RJ De Hoeksteen VW Kon. Wilhelmina WR Bontebrugschool LR CBS Barlo QO De Klimop UK Knienenbult UI De Hoeksteen ZL 't Möllenveld OM De Bataaf BP Emma BQ 't Warmelinck CY IKC UnieK RL Gr. van Prinsterer WG De Meeander DL IKC De Bosmark ZJ De Höve JT De Triangel NW Julianaschool STICHTING ACCENT blad 24

25 Gegevens over de rechtspersoon en totaaloverzicht leerlingen en investeringen Begrote investeringen op basis van meerjaren investeringsplannen Gebouwen en terreinen ICT Meubilair Overige inventaris Leermiddelen Begrote onttrekkingen aan voorzieningen Groot onderhoud gebouwen / kantoor Voorziening jubilea Uitgangspunten: Baten: Lumpsumvergoeding personeel 2018/2019 gebaseerd op basis van beschikkingen 2018/2019 d.d. oktober ,8%. Bekostiging 2019/2020 is gebaseerd op de tarieven 2018/2019. Personeels- en arbeidsmarktbeleid 2018/2019 gebaseerd op basis van beschikkingen 2018/2019 d.d. oktober ,8%. Bekostiging 2019/2020 is gebaseerd op de tarieven 2018/2019. Lasten: Premiepercentages lonen: OP/NP 16,03% 17,57% Overgangspremie VP 2,60% 2,60% AOP 0,35% 0,35% ZVW 6,90% 6,95% UFO 0,78% 0,78% VF verplicht 0,22% 0,22% VF vrijwillig 0,22% 0,22% PF 5,25% 4,50% WAO basis 6,77% 6,97% Werkhervattingskas 0,28% 0,95% Lonen en salarissen: geen stijging cao loon per STICHTING ACCENT blad 25

26 Balans per 30 september Activa Vaste activa Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur Leermiddelen Financiële vaste activa Effecten Totaal vaste activa Vlottende activa 1.5 Vorderingen Debiteuren OCW/LNV Overige vorderingen Overlopende activa Liquide middelen Passiva Totaal activa Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves Voorzieningen Onderhoudsvoorziening Voorziening jubilea Kortlopende schulden Vooruitontvangen bedragen Crediteuren Ministerie van OCW Belastingen en premies soc. verzekering Schulden terzake pensioenen Overige kortlopende schulden Overlopende passiva - Aanspraken VU, EJU en dag v.d. leraar Totaal passiva STICHTING ACCENT blad 26

27 Meerjarenbegroting Jaarrekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Baten 3.1 Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en -subsidies Overige baten Totaal baten Lasten 4.1 Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Financiële baten en lasten Resultaat Resultaatbestemming Algemene reserve school Algemene reserve centraal budget Algemene reserve OPD Algemene reserve De Krömmels Bestemmingsreserve verbouw Bestemmingsreserve professionalisering Bestemmingsreserve eerste waardering meubilair Bestemmingsreserve afschrijvingslast buiteninrichting Bestemmingsreserve privaat Bestemmingsreserve schoolgeldrekening STICHTING ACCENT blad 27