Dienst Overheidsbedrijven en Sprbeleid De Dienst Overheidsbedrijven en Sprbeleid (tt eind augustus 2010: Directie Sprverver) is belast met de vrbereiding en de uitvering van het beleid van de federale verheid inzake verver per spr van persnen en gederen. De hfddelstellingen zijn enerzijds, de uitbreiding van het marktaandeel van het sprwegverver en anderzijds, het behud f de verbetering van de kwaliteit en van de veiligheid van de gepresteerde dienst. Bijgevlg mvat zijn pdracht: inzake het sprwegbeleid: de bevrdering en de ntwikkeling van het mbiliteitsbeleid; het nderzek en de analyse van de sprwegbeleidslijnen en van de beheften aan sprwegmbiliteit; de definitie en het vrstellen van delstellingen ter zake; inzake de verheidsbedrijven vr het spr: de vrbereiding en de evaluatie van de nieuwe beheerscntracten met de venntschappen van de NMBS-grep en van hun investeringsplannen; de mnitring en het tezicht p de naleving van de verplichtingen die in de beheerscntracten wrden pgelegd; de uitvering van de cntractuele verplichtingen van de Staat; de verificatie van de gede aanwending van de penbare fndsen. Onder vrbehud van de specifieke taken van andere diensten, cntrleert de Dienst Overheidsbedrijven en Sprbeleid (DOS) k de naleving van de reglementeringen inzake sprwegverver. De DOS vertegenwrdigt België in Eurpese en internatinale instellingen met het g p de uitwerking van gezamenlijke prjecten en de cördinatie en fllw-up van prjecten waarbij België is betrkken. In het algemeen steunt de DOS andere diensten en instellingen van de Staat en stelt hij zijn expertise te hunner beschikking. De beheerscntracten 2008-2012 van de NMBS-grep Gedurende de jaren 2009 en 2010 heeft de DOS vr de mnitring van de gede uitvering van de beheerscntracten tussen de Staat en de drie venntschappen van de NMBS-grep gezrgd, inznderheid dr: de analyse van de verschillende plannen, verslagen en studies die deze venntschappen vereenkmstig hun cntract mesten uitveren. Deze analyses werden aan de bevegde ministers en aan de gedelegeerd bestuurder van de betrkken venntschap vrgelegd, met een advies en een eventueel vrstel van bijsturende maatregelen. In 2009 en 2010 werden een vijftigtal analyseverslagen met advies pgesteld en drgestuurd ver uiteenlpende nderwerpen zals : kwaliteitshandbeken, kwaliteitsbarmeters, plannen vr milieubeleid, actieplan rnd zelfdding, diensten aan persnen met een beperkte mbiliteit en aanlegnrmen vr treinstatins (REVALORnrmen), ARIBUS-systeem, stabilisatie van de gecnslideerde schuld, haalbaarheid van de inrichting van kinderdagverblijven in de mgeving van treinstatins, lightrail, mgelijk gebruik van kantelbakmaterieel, stiptheid en teschrijving van vertragingen aan vermacht, diversiteitsplan, intermdaliteit trein-fiets en parkeerplaatsen vr vertuigen, tarieven, GPass, OMNIO-statuut, grensverschrijdend verkeer, strategisch plan vr de veiligheid aan de verwegen, nderzek naar de beheften aan sprweginfrastructuur p lange termijn, enz.; 1/5
de pmaak van driemaandelijkse verslagen ver de stand van uitvering van de cntracten en hun vrlegging aan de bevegde ministers en aan de gedelegeerd bestuurders van de venntschappen, namelijk acht verslagen vr de peride 2009-2010; de jaarlijkse evaluatie van de stand van uitvering van de cntracten via vergaderingen met de venntschappen en de pmaak van een verslag vr de bevegde ministers en de gedelegeerd bestuurders. Deze evaluatie gebeurt in parallel met de vrbereiding van het verslag ver de uitvering van de pdrachten van penbare dienst dat elke venntschap aan het Parlement met vrleggen, vereenkmstig de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervrming van smmige ecnmische verheidsbedrijven. De DOS vult deze verslagen met zijn advies aan en bereidt een ntwerp van standpunt van de Minister van Overheidsbedrijven vr. Vr de peride 2009-2010 werden twee evaluatieverslagen en twee verslagen ver de uitvering van de pdrachten van penbare dienst vr elke venntschap pgesteld; het prtefeuillebeheer van de investeringsprjecten van de NMBS-grep, p basis van de prjectdssiers die elk trimester wrden bijgewerkt, van bezeken p het terrein, van vergaderingen met de prjectleiders en de Prject Management Officers en de cntrle van de uitgaven. Deze mnitring wrdt afgeslten dr het pstellen van een driemaandelijks verslag ver de vrtgang van de investeringsprjecten, dat aan de bevegde ministers en aan de gedelegeerd bestuurder van de venntschappen wrdt vrgelegd; de analyse van de ntwerpen van jaarlijks investeringsprgramma en van hun amendering (1 maal per jaar) die met een vrstel van beslissing aan de Minister van Overheidsbedrijven wrdt vrgelegd. In 2010 heeft de DOS k het ntwerp van herziening van het meerjarenplan 2008-2012 vr de peride 2011-2012 geanalyseerd en een vrstel van beslissing aan de Minister vrgelegd; de lancering van een webpagina waar de burgers de fiches betreffende de investeringsprjecten kunnen raadplegen; de vrbereiding en de uitvering van het budgettair prgramma 33.51.1 betreffende het sprwegverver. Vr het jaar 2009 heeft de FOD, vereenkmstig de beheerscntracten, de sprwegexplitatie gefinancierd vr een bedrag van 1.275 miljen eur en de sprweginvesteringen vr een bedrag van 1.189 miljen eur, waarvan 222 miljen vr het GEN-Fnds. Vr het jaar 2010 liepen deze telagen p tt 1.351 miljen eur vr de sprwegexplitatie en 1.566 miljen eur vr de sprweginvesteringen, waarvan 231 miljen vr het GEN-Fnds. Tijdens dezelfde peride heeft de DOS actief deelgenmen aan het nderzek «Grwth n Railways and Increased Punctuality 2030» dat dr Rland Berger Strategy Cnsultants vr rekening van Infrabel werd uitgeverd. Dit nderzek werd uitgeverd in uitvering van artikel 2 van het beheerscntract van Infrabel m als basis vr het tekmstige meerjareninvesteringsplan inzake sprweginfrastructuur te dienen. De DOS heeft een analyseverslag met advies ver het eindresultaat pgesteld en pgestuurd naar de Minister van Overheidsbedrijven en de gedelegeerd bestuurder van Infrabel. De DOS was zelf pdrachtgever vr de vlgende nderzeken: «Strategische studie i.v.m. de tepassingsmdaliteiten van de wet van 13 februari 2006 en de impact ervan p het prces van ttstandkming en gedkeuring van de tekmstige meerjarenplannen van de NMBS-grep». Uitvering dr Arcadis in samenwerking met de drie venntschappen van de NMBS-grep; «Studie ter vrbereiding van de tepassing in België van verrdening (EG) nr. 1370/2007 betreffende het penbaar persnenverver per spr». Uitvering dr Ernst & Yung in nauwe samenwerking met de NMBS mdat deze verrdening p het tekmstige beheerscntract van deze venntschap met wrden tegepast; «Opdracht kwaliteitsbewaking bij de NMBS-grep». Uitvering dr AIB Vinçtte. Dit nderzek betreft vrnamelijk het auditeren en valideren van de kwaliteitshandbeken van elke venntschap. AIB Vinçtte gaat verder met zijn pdracht in 2011. 2/5
In 2009-2010 heeft de DOS actief bijgedragen tt de vrbereiding, de nderhandeling, de afsluiting en de gedkeuring per kninklijk besluit van twee bijvegsels aan de drie beheerscntracten. Een derde bijvegsel betreffende de explitatieveiligheid is in vrbereiding (zie hierna). DE SPOORWEGVEILIGHEID In antwrd p de aanbevelingen van de Bijzndere Cmmissie die dr de Kamer van Vlksvertegenwrdigers werd aangesteld m de vrwaarden van de veiligheid van het sprwegnet in België te nderzeken naar aanleiding van het dramatisch treinngeval in Buizingen in februari 2010, heeft de DOS in 2010 gewerkt aan de vrbereiding van een derde bijvegsel aan de beheerscntracten, zdat deze cntracten meer aandacht besteden aan de explitatieveiligheid (deze materie blijft wel grtendeels dr bestaande wetten en reglementen geregeld). In dezelfde cntext heeft de DOS actief meegewerkt aan de werkzaamheden van de Cmmissie hetzij rechtstreeks (hrzitting), hetzij dr de verschillende audits (Eurpees Sprwegbureau, Rekenhf, nafhankelijke deskundigen), hetzij dr de verzameling van infrmatie vr de bevegde ministers. De DOS heeft in het bijznder meegewerkt aan de pmaak van het actieplan van de FOD Mbiliteit en Verver, dr de identificatie en de definitie van twee prjecten met het g p de verbetering van de prestaties van de Dienst wat betreft de mnitring van de gede uitvering van de beheerscntracten en de gede aanwending van de investerings- en explitatietelagen. Inzake de veiligheid aan de verwegen, zrgt de DOS vr de mnitring van de uitvering dr Infrabel van het plan Overwegen 2008-2015 (art. 16 van het beheerscntract). De DOS werkt k actief mee aan de verwezenlijking van dit plan dr de vrbereiding van kninklijke besluiten tt afschaffing (43 dssiers in 2009-2010) en ministeriële besluiten tt verbetering van de veiligheidsvrzieningen (71 dssiers in 2009-2010). De twee specialisten van de DOS hebben in 2009-2010 bvendien 520 verwegen verspreid ver het ganse grndgebied ter plaatse nderzcht. In 2010 is de DOS k begnnen met de mdernisering van het kninklijk besluit van 2 augustus 1977 betreffende de veiligheidsinrichtingen en de signalisatie van verwegen. Deze werkzaamheden wrden uitgeverd in samenwerking met de Juridische Dienst van de FOD M&V en zuden in de lente 2011 klaar meten zijn. Vergunning van sprwegndernemingen De DOS is belast met de analyse van de vergunningaanvragen van in België gevestigde sprwegndernemingen. De DOS verifieert f het vrgelegde dssier aan de eisen van het kninklijk besluit van 16 januari 2007 betreffende de vergunning van sprwegnderneming beantwrdt en legt een analyseverslag met advies vr aan de Staatssecretaris vr Mbiliteit die de vergunningen uitreikt. Deze vergunningen zijn vr een peride van 5 jaar geldig, waarna een aanvraag tt verlenging mag wrden ingediend. Dezelfde prcedure van analyse met advies aan de Staatssecretaris is van tepassing p de aanvragen tt verlenging. In 2009-2010 heeft de DOS vijf dssiers betreffende een initiële aanvraag f een verlenging behandeld,.m. de aanvraag van de nieuw pgerichte NV NMBS Lgistics. EUROPESE EN INTERNATIONALE WERKZAAMHEDEN Sedert 2006 is België lid van ERTMS-crridr C die Antwerpen, Luxemburg en Lyn/Bazel verbindt. Het gaat m een van de zes ERTMS-crridrs die dr de Eurpese Unie wrden gesteund. De beheersstructuren van de crridr bestaat uit enerzijds, een Eurpees Ecnmisch Samenwerkingsverband (EESV) dat uit de betrkken infrastructuurbeheerders is samengesteld en anderzijds, een Executief Cmité dat uit vertegenwrdigers van de lidstaten is samengesteld; de EG en de Eurpese cördinatr vr de ERTMS-crridrs wnen eveneens de vergaderingen van dit cmité bij. De DOS zrgt sedert de prichting van deze crridr vr de vrbereiding en de cördinatie van de werkzaamheden van zijn Executief Cmité. 3/5
In het najaar 2008 is de Eurpese Cmmissie gestart met de vrbereiding van de verrdening 913/2010 inzake het Eurpese sprwegnet vr cncurrerend gederenverver. De DOS heeft actief bijgedragen tt de vrbereiding van deze nieuwe verrdening gedurende het hele jaar 2009 tt de publicatie ervan in ktber 2010. Deze actieve inzet leidde erte dat België betrkken partij is bij de vlgende vrachtcrridrs: Crridr nr. 1 f ERTMS-crridr A (Rtterdam - Genua) uitgebreid tt Antwerpen en Zeebrugge; Crridr nr. 2 f ERTMS-crridr C (Antwerpen - Lyn/Bazel) uitgebreid tt Rtterdam; Crridr nr. 8 f ERTMS-crridr F (Aachen - Terespl) uitgebreid tt de havens van Antwerpen en Rtterdam. Sedert de uitvaardiging van de verrdening wnt de DOS alle vergaderingen van de executieve cmités van de vrachtcrridrs 1, 2 en 8 bij en vlgt hij van nabij de werkzaamheden tt verwezenlijking van deze crridrs. Deze verrdening werd uitgevaardigd p 22 september 2010 en gepubliceerd p 20 ktber 2010 maar België had vrdien al een besluitvaardige en practieve huding aangenmen. Z heeft de DOS een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de vrbereiding en het succes van de ministeriële cnferentie «Rail infrastructure fr freight services : frm crridrs t netwrk» die p 14 juni 2010 te Rtterdam werd gerganiseerd. Bij de sluiting van deze cnferentie heeft de vertegenwrdiger van de Belgische Staatssecretaris vr Mbiliteit aangekndigd dat België een vervlgbijeenkmst in 2011 zal rganiseren. De DOS is dus in de herfst 2010 begnnen met de vrbereiding van deze cnferentie die p 27 juni 2011 in Antwerpen zal plaatsvinden. In 2009 en 2010 heeft de DOS een zeer aanzienlijke inspanning geleverd met het g p de mzetting f tepassing in Belgisch recht van Eurpese richtlijnen en verrdeningen p het gebied van het sprwegverver, en in het bijznder p het gebied van de explitatieveiligheid en de interperabiliteit. Deze werkzaamheden gebeurden in verleg met de sectr en in nauwe samenwerking met de Belgische veiligheidsinstantie en de regulatr. Op 26 januari 2010 zrgden vier wetten vr de mzetting van de vlgende richtlijnen: 2001/14 (aanvulling), 2007/59, 2008/57, 2008/110 en 2009/149. De mzetting in Belgisch recht zal pas vlledig zijn na de uitvaardiging van een twintigtal kninklijke f ministeriële uitveringsbesluiten. Met de wet van 30 december 2009 hudende diverse maatregelen heeft België een wettelijke basis gecreëerd vr de tepassing in België van de verrdening 1371/2007 van 23 ktber 2007 betreffende de rechten en verplichtingen van reizigers in het treinverkeer. De DOS heeft in samenwerking met de Juridische Dienst deze wettekst en verschillende uitveringsbesluiten, waarvan een besluit dat het sanctieregime bepaalt, pgesteld. Tt de herschikking van de sprwegdiensten van de FOD in de zmer 2010 maakte de instantie die tezicht hudt p de tepassing van de verrdening deel uit van de Directie Sprverver, die nder het gezag van de Directeur-generaal van het Directraat-generaal Verver te Land stnd. In het tweede semester 2010 bekleedde België het Eurpese Vrzitterschap. In deze peride werd gestart met de ambitieuze werkzaamheden ter herziening van het eerste sprwegpakket. Deze herziening begt niet alleen de cnslidatie en de harmnisatie van de elf bestaande richtlijnen maar k de invering van enkele nieuwe begrippen die de Cmmissie nauw aan het hart liggen, zals de versterking van de rl van de Regulatr, de niet-discriminerende tegang tt de essentiële functies, de financiering van de sprweginfrastructuur, de gebruiksvergedingen, enz. Het resultaat van de gezamenlijke inspanningen van de Belgische Permanente Vertegenwrdiging, van de DOS en van de Dienst Sprreglementering werd p 2 en 3 december 2010 aan de Raad van de Transprtministers vrgesteld en dient nu als basis vr de vrtzetting van de werkzaamheden nder het Hngaarse Vrzitterschap. In het raam van het Belgische Vrzitterschap van de Eurpese Raad heeft de DOS k bijgedragen tt de vrbereiding en de rganisatie van het cllquium "Het spr verenigt Eurpa" dat p 15 nvember 2010 te Luik plaatsvnd. Gedurende dezelfde peride heeft de EG de werkzaamheden tt herziening van het trans-eurpees verversnetwerk (TEN-V) aangevat. De DOS werkt samen met de andere betrkken diensten van de 4/5
FOD aan deze werkzaamheden wat betreft het sprweggedeelte. Deze werkzaamheden wrden vrtgezet in 2011. In het raam van dit TEN-V, het meerjarenplan MAP 2007-2013 en de vlgende jaarplannen, draagt de EG bij aan de financiering van enkele Belgische sprwegprjecten, zals: de aanleg van hgesnelheidslijnen, daarin begrepen het Diabl-prject dat de natinale luchthaven tegang tt een hgesnelheidsnetwerk zal verlenen; de mdernisering van de as Brussel - Luxemburg (EurCap-Rail-prject); de infrastructuur van ERTMS-crridr C en de uitrusting met ERTMS van het rllend materieel van de sprwegndernemingen die deze as willen gebruiken; de vrbereidende studies vr het reactiveren van de sprwegverbinding tussen Antwerpen en het Duitse Ruhrgebied (IJzeren Rijn); enz. De DOS vervult vluit zijn rl als gesprekspartner tussen de EG en de rechtstreekse begunstigden van de Eurpese telagen, zals Infrabel f het EESV vr ERTMS-crridr C. Dit impliceert de verificatie en de validatie van de actieplannen, de uitveringsverslagen en de afrekeningen die dr de begunstigden wrden pgemaakt. De mnitring van deze prjecten gaat samen met de mnitring van de prjecten van de meerjarenplannen van Infrabel en de NMBS (zie hierbven). Ten sltte heeft de DOS in 2009 en 2010 bijgedragen tt de werkzaamheden van de vlgende internatinale instanties. OTIF, Interguvernementele Organisatie vr het Internatinale Sprwegverver, met zetel in Bern. Een lid van de DOS zetelt in het administratief cmité van de OTIF en wnt alle vergaderingen bij. Dezelfde persn neemt, sms met de ndersteuning van andere diensten, k deel aan de Algemene Vergadering van OTIF, de vergaderingen van het herzieningscmité van het Verdrag betreffende het internatinale sprwegverver (COTIF), en van het Technisch Cmité en aan de vergaderingen betreffende de tetreding van de EU tt de OTIF. UNECE. De werkgrep sprwegverver vergadert een maal per jaar in Genève en behandelt inznderheid de vrachtcrridrs in een cntext die buiten de EU reikt. EPF, Eurpean Passengers Federatin: deelname aan het jaarlijkse cngres. RMMS, Rail Market Mnitring Scheme: bijwerking van een Eurpese databank vr het vlgen van de evlutie van de sprwegmarkt sinds zijn vrijmaking. DERC, Develpping Eurpean Railways Cmmittee: vlgen van de ecnmische ntwikkeling van de Eurpese sprwegndernemingen. UNIDROIT: vlgen van de ntwikkelingen betreffende het internatinale sprwegregister dat in het raam van het Prtcl van Luxemburg werd pgericht. BENELUX. Tijdens de vergadering van 9 december 2009 heeft het Cmité van Ministers van de Benelux het vlgende beslist: "Ok wil men de efficiëntie van de sprwegverbindingen tussen Brussel, Den Haag en Luxemburg stad verbeteren. Het met vr reizigers binnen de regi mgelijk wrden sneller deze steden per spr te bereiken. Hiervr zal een werkgrep wrden pgestart tussen de drie landen die ndersteund wrdt dr het Secretariaat- Generaal van de Benelux.". De leden van deze werkgrep waarin België dr de DOS is vertegenwrdigd, kwamen meermaals samen in 2010 en hebben p 20 december 2010 een Benelux Rndetafel Sprverver gerganiseerd, die veel bijval had. 5/5