*Z0119AEED03* Voorstel voor de gemeenteraad Voorstelnummer Voorstellen Raad Directeur : drs. L.J.C. Huberts Zaakgericht\448 Behandelend ambtenaar M. Keller Zaaknummer Z.17-20407 Datum: 8 mei 2017 Afdeling Beleid Tel.nr 0345 63 61 61 1. ONDERWERP: zienswijze begroting 2018 GR DG&J Vertrouwelijk Openbaar besluit Datum openbaar besluit Nee Ja 1-6-2017 2. GEVRAAGDE BESLISSING: De raad van de gemeente Leerdam besluit: bijgevoegde zienswijze kenbaar te maken aan het Dagelijks Bestuur van de Dienst Gezondheid & Jeugd GEVOLGEN VOOR JA/NEE ROUTING DATUM Communicatie Nee College 16-05-2017 Financieel Nee Juridisch Nee Gemeenteraad 1-6-2017 SOORT RAADSVOORSTEL x Kaderstellend Informerend Meningvormend Controlerend Verordenend Toetsend Meegezonden stukken: - Begroting 2018 Gemeenschappelijke regeling Dienst Gezondheid & Jeugd - Zienswijze op de begroting 2018 Gemeenschappelijke regeling Dienst Gezondheid & Jeugd - Voorbeeldbeschikking - Verslag van bijeenkomst met ouders en raadsleden op 29 maart met alle aandachtspunten Ter inzage
3. INLEIDING U wordt gevraagd om de bij het voorstel opgenomen zienswijze kenbaar te maken aan het Dagelijks Bestuur van de Dienst Gezondheid & Jeugd. Op 13 april 2017 hebben het College en de Raad van de gemeente Leerdam de concept begroting 2018 van de Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid-Holland Zuid (GR DG&J) ontvangen. Het betreft de begrotingen van de 2 organisatieonderdelen van de GR DG&J: de begroting van de Dienst Gezondheid & Jeugd (met als onderdeel de Regionale Ambulancevoorziening) en de Serviceorganisatie Jeugd (SOJ). De zienswijze is tot stand gekomen op basis van input uit de ambtelijke organisatie Leerdam en het regionaal ambtelijke kernteam. Daarnaast hebben diverse raadsleden van de 17 gemeenten het initiatief genomen om samen te werken en hebben zij in gezamenlijkheid een zienswijze opgesteld. De inhoud van deze regionale zienswijze is opgenomen in de zienswijze van de gemeente Leerdam. De samenwerking is ontstaan na twee bijeenkomsten over jeugdhulp in Zuid-Holland Zuid, op 29 maart en 19 april. Op 29 maart hebben raadsleden in grote getale gesproken met tientallen verontruste ouders. Het is bekend dat er veel goed gaat in de jeugdhulp. Maar deze avond leerde ons dat er ook nog veel beter moet. De communicatie is niet goed genoeg en de eigen inzet die van ouders wordt gevraagd is voor sommigen te groot. Door cliëntgerichter te werken en te investeren in kwaliteit en professionaliteit, kan op deze terreinen al veel verbetering worden behaald, zoals hierboven benoemd. Het ging deze avond echter over meer, over het jeugdhulpaanbod, diagnostiek en de uitvoering. De bevindingen van 29 maart zijn voor de volledigheid bijgevoegd. Ook schreef het Ouderplatform ZHZ brieven over pgbbeleid en capaciteit. Naar aanleiding van de opbrengst van 29 maart en de brieven van het Ouderplatform, hebben we op 19 april tekst en uitleg gekregen over ons jeugdhulpstelsel. Hiermee zijn wellicht enkele kwesties weggenomen die door ons (en ouders) als probleem werden ervaren. Graag horen we van het bestuur van DG&J welke van de genoemde problemen daadwerkelijk een probleem zijn, en op welke manier DG&J de problemen wil oplossen om zo de jeugdhulp te verbeteren. We adviseren DG&J daarnaast de individuele casuïstiek snel met belanghebbenden te bespreken. Algemene opmerkingen De verbetering van de jeugdhulp ligt in: Eén gezin, één plan en één regisseur Minder bureaucratie Geld wordt besteed aan de cliënt, dus minimale overhead Professionalisering van de jeugdteams Heldere en fatsoenlijke communicatie Inkoop en jeugdorganisatie moeten ontvlochten worden Client en zijn probleem staat centraal Daarnaast zijn er enkele verbeterpunten waarop de jeugdhulp inhoudelijk geoptimaliseerd kan worden. Deze verbeterpunten zijn: cliëntgericht werken, rollen ontvlechten en de wijze van communiceren. Cliëntgericht werken Een inhoudelijke verbetering die we nastreven, betreft de cliëntgerichtheid van de Serviceorganisatie en de Stichting Jeugdteams. Sommige jeugdteams - bepalend regieorgaan met beschikkingsrecht voor de totstandkoming en uitvoering van het zorgplan voor kinderen en gezinnen lijken te beschikken over een zekere mate van handelingsverlegenheid en helaas ook -onbekwaamheid. Gevolg lijkt dat de budgetverantwoordelijke Serviceorganisatie zich ook buigt over het inhoudelijk zorgplan, maar dan met een financiële pet op. Dit vraagt om een investering in (nog) meer kwaliteit en professionaliteit, opdat de jeugdhulp cliëntgerichter wordt. 2
Rollen ontvlechten We vragen het bestuur van DG&J om ieders rollen in de jeugdhulp te ontvlechten. Zo kan meer worden gewerkt vanuit het voorgenomen basisprincipe van één gezin, één plan en één regisseur. Een professional uit het jeugdteam/sociaal team kan dan regisseren en indiceren, volgens de juridische maatstaven voor zorgvuldig indiceren, en mensen vooruit helpen in de (bureaucratische) jeugdhulp zonder direct zelf hulp te verlenen. Hierbij kan een andere professional uit het jeugdteam/sociaal team wordt ingezet voor hulpverlening. Communicatie Kwaliteit en professionaliteit zijn ook van belang bij de bejegening van cliënten. Het is ons duidelijk geworden dat het in sommige gevallen schort aan een menselijke, empathische houding bij de Serviceorganisatie en de jeugdteams. Tekst en toon van bijvoorbeeld beschikkingen zijn vaak bureaucratisch, ambtelijk, belerend en niet-constructief. Ter illustratie is een voorbeeldbeschikking bijgevoegd. Ook wat communicatie betreft vragen we meer cliëntgerichtheid, door te werken aan kwaliteit en professionaliteit. Als resultaat zouden we graag zien dat onder meer het aantal bezwaarschriften en gerechtelijke uitspraken fors daalt. Onderstaand vindt u de hoofdpunten uit de zienswijze op de begroting, de gehele zienswijze is te vinden in de bijlage. Er wordt een sluitende begroting gebaseerd op bestaand beleid gepresenteerd, waarbij de gevraagde inwoner-/leerlingbijdragen van de Dienst Gezondheid & Jeugd op het niveau van 2017 zijn. De begroting 2018 van de Serviceorganisatie Jeugd is gebaseerd op de septembercirculaire 2016. De begroting 2018 is opgesteld conform de vernieuwingen die binnen het Besluit Begroting en verantwoording (BBV) zijn doorgevoerd (zie kopje 4 BBV- wijzigingen). Deze nieuwe regelgeving zorgt voor een aantal ingrijpende wijzigingen ten opzichte van voorgaande begrotingen. Een directe vergelijking tussen de begroting 2017 en deze begroting 2018 is daardoor niet goed mogelijk. Begroot resultaat 2018 Dienst Gezondheid & Jeugd * -585.000 Regionale Ambulance Voorziening * 2.970.000 Serviceorganisatie Jeugd * 0 - Algemene Dekkingsmiddelen 2.385.000 Totaal 0 *bedragen exclusief overhead en algemene dekkingsmiddelen Uitsplitsing uitgaves We constateren dat in de begroting enkel totale inkomsten en uitgaven staan. De inkomsten worden verklaard (en zijn bekend), dit zijn grofweg de beschikbare rijksmiddelen. Wat we missen is een nadere uitsplitsing van de uitgaves. Hoe wordt het geld op hoofdlijnen - besteed? De raden zien graag een begroting die ingaat op de organisatieonderdelen en de kosten die gemoeid zijn met de diverse vormen van hulp die worden geboden. Voorzien tekort Op basis van de ervaringen van de laatste jaren kunnen we er vanuit gaan dat ook in 2018 de vraag zal stijgen, terwijl het budget verder daalt. De vraag is: wat is het plan van DG&J in een dergelijk geval? Graag ontvangen we een antwoord op deze vraag. We willen voorkomen dat er in 2018 op stel 3
en sprong extra budget van de gemeentes wordt gevraagd, terwijl we dit nu al zien aankomen zoals de laatste jaren gebeurde. Het ontbreken van enige notie hiervan in de begroting, laat staan een concreet begrotingsplan, past niet bij een professionele organisatie in het publiek domein. Ook in een 'beleidsarme' begroting had dit gekund. Realistisch begroten We hebben sterke behoefte aan een gefundeerd langetermijnplan dat is gebaseerd op de (te verwachten) ontwikkeling van de zorgvraag, inclusief risico's en onzekerheden. De afspraak is destijds gemaakt dat de Serviceorganisatie een 'beleidsarme' begroting presenteert, gebaseerd op circulaires van de rijksoverheid. Echter, op deze wijze blijken de organisatie, en wij als raad, financieel niet in control. We zijn gebaat bij het uitgangspunt om realistisch te begroten. Dit geeft helderheid aan de voorkant, biedt beter zicht op ontstane afwijkingen en de oorzaken hiervan, en stelt ons in staat uitvoerbare keuzes te maken. We vragen het bestuur van DG&J met een voorstel te komen om een dergelijke werkwijze te realiseren en tot een inhoudelijke plan te komen. Op basis van de inhoudelijke overeenstemming die we kunnen vinden, zullen we nadien financiële afspraken maken. De aankondiging van het Dagelijks Bestuur van DG&J om in 2017 te gaan begroten op de (stijgende) zorgvraag is dan ook een stap in de goede richting. De stap komt echter laat; het verzoek om bij de aanstaande kadernota drie tot vijf procent extra geld te reserveren, is nu inhoudelijk bijzonder mager onderbouwd. Onderbouwing risico's In de risicoparagraaf van de begroting staan voor de SOJ drie risico's genoemd. De duiding van deze risico's is nog onvoldoende duidelijk. We vragen een onderbouwing van de bepaling van kansen, omvang en risicobedragen. De gepresenteerde informatie is onvoldoende voor een inhoudelijk gesprek. Focus op de begroting 2018 Wij vragen aandacht voor de volgende onderwerpen: 1. Veilig Thuis 2. Jeugdzorg 3. Risicoparagraaf 4. BBV-wijzigingen 5. Bijdragen van gemeenten 6. Nieuwe ontwikkelingen Ad 1 Veilig Thuis Conform het AB-besluit op 15 december 2016 neemt het Algemeen Bestuur een besluit in 2017 over de verschijningsvorm van Veilig Thuis onder de GR dienst Gezondheid & Jeugd (i.c. een afdeling van GR DG&J of een aparte stichting) en de hierbij behorende integrale meerjarenbegroting 2018 (volwassenen- en jeugddeel) van Veilig Thuis. Dit voorstel is niet conform de planning behandeld in april 2017. Vooruitlopend op deze besluitvorming zien wij, dat het volwassenengedeelte (huiselijk geweld) van Veilig Thuis al als volgt is verwerkt in de begroting (i.c. programma Maatschappelijke Zorg - AMHK): Er wordt uitgegaan van de "oude" organisatievorm (afdeling van DG&J). Het begrote bedrag is gebaseerd op het (subsidie-)bedrag 2016 verhoogd met 0,5 mln. Dit komt overeen met de subsidieaanvraag Veilig Thuis (volwassenengedeelte) 2017. Hiermee wordt een voorschot genomen op continuering van de subsidie 2017 voor Veilig Thuis (volwassenendeel) in 2018 en verdere jaren. 4
Het is nu nog niet zeker dat centrumgemeenten Dordrecht en Nissewaard vanaf 2018 (voldoende) middelen hebben om het verwachte substantiële aandeel in de extra aanvraag ad 0,5 mln te financieren. De Dienst loopt dus een risico op een niet-sluitende begroting. Wij adviseren om de begroting budgettair neutraal aan te laten passen voor de gemeenten, en los van de begroting een separate besluitvorming over Veilig Thuis incluis financiën te laten plaatsvinden met daarin een integrale afweging (volwassenen en jeugddeel). En wij vragen om met de centrumgemeenten Dordrecht en Nissewaard in gesprek te gaan, voordat het Algemeen Bestuur de begroting 2018 en/of de financiën van Veilig Thuis vaststelt. Ad 2 Jeugdzorg Uit de inleiding van de begroting blijkt dat door de aanvullende zorgvraag de verwachting is dat er aanvullende middelen benodigd zullen zijn in 2018. Wij adviseren de SOJ ten eerste binnen het inkoopkader te blijven. Afhankelijk van de uitkomst van het besluit van de knoppennotitie vragen wij de SOJ om de eventuele gewijzigde financiële consequenties in beeld te brengen en deze middels een begrotingswijziging te laten besluiten. De afspraak in het Beleidsrijk Transitie Arrangement (BRTA)2015-2018 is dat de afgesproken financiële bewegingen doorgezet moeten worden. Hieruit volgt dat het budget voor het jeugdteam en de zogenaamde voorkant (lokale partners, lokale impuls) groeit. Wij vragen om dit te verwerken en substantieel vorm te geven in de begroting 2018. Ad 3 Risicoparagraaf Risico Uittreding gemeenten In de begroting wordt aangegeven dat er nog geen rekening is gehouden met de mogelijke uittreding van de gemeenten Zederik en Leerdam. Indien helderheid is ontstaan of en wanneer Leerdam en Zederik uit de gemeenschappelijke regeling treden zullen afspraken gemaakt dienen te worden over mogelijke frictiekosten c.q. uittredingssom aanvullend op de afspraken die gelden in de gemeenschappelijke regeling. Ook de gemeente Hardinxveld-Giessendam heeft in december 2016 een voorbehoud gemaakt ten aanzien van continuering samenwerking met Serviceorganisatie en Stichting Jeugdteams na 2018. In de risicoparagraaf ontbreekt dit laatste risico en is derhalve geen bedrag opgenomen voor de eventuele extra kosten voor de resterende gemeenten. Wij geven hierbij nadrukkelijk in overweging om eventuele frictiekosten tot een minimum te beperken. Dit kan bijvoorbeeld door het hanteren van een flexibele schil voor een deel van het personeelsbestand en het terughoudend zijn met langlopende contracten voor personeel en materiële uitgaven. Hierdoor is het mogelijk om de kosten van eventueel uittredende gemeenten in de vorm van wegvallende dekking voor overhead te beperken. Wij adviseren om het risico, bijsturingsmaatregelen en het risicobedrag op te nemen in de risicoparagraaf. Gemeenten kunnen hiermee dan rekening houden in hun weerstandsvermogen. Risico Veilig Thuis (Jeugddeel) Gebleken is dat de projectorganisatie Veilig Thuis aanvullende subsidie nodig heeft om kostendekkend te kunnen opereren. De aanvullende subsidieaanvraag 2017 voor het jeugdgedeelte is door Veilig Thuis bij de SOJ ingediend en gehonoreerd en betreft een aanvullend bedrag van 1,7 miljoen voor 2017. De subsidie Veilig Thuis voor het jeugdgedeelte zal voor 2018 ook aangevraagd moeten worden bij de SOJ voor een nog niet bekend bedrag. Dit bedrag is niet verwerkt in de begroting 2018. Wij vragen om de verwachte kosten voor de subsidieaanvraag Veilig Thuis (jeugdgedeelte) op te nemen in de risicoparagraaf, zodat de gemeenten hiermee rekening kunnen houden in hun weerstandsvermogen. 5
Risico Veilig Thuis (frictiekosten) Eind 2016 is ook een keuze gemaakt over de positionering van Veilig Thuis. De keuze tot positionering vraagt voor eind 2017 een besluit van de gemeenteraad tot aanpassing van de gemeenschappelijke regeling. In de begroting 2018 is geen extra financieel budget begroot voor deze verandering en mogelijke frictiekosten naar aanleiding van herpositionering. Wij vragen om de verwachte kosten betreffende frictiekosten Veilig Thuis op te nemen in de risicoparagraaf, zodat de gemeenten hiermee rekening kunnen houden in hun weerstandsvermogen. Frictiekosten RAV Graag zien we de risicodrager (zorgverzekeraar, gemeenten of anderszins) weer terugkeren bij alle genoemde risico's van de Regionale Ambulancevoorziening. Doorontwikkeling Risico s De risico's worden per organisatieonderdeel op een uniforme wijze gepresenteerd. Dat is een goede stap voorwaarts. De focus ligt hierbij op de financiële risico's. Wij adviseren om het risicomanagement door te ontwikkelen. Hierbij kan gedacht worden aan het aanvullend in beeld brengen van overige risico's en nog belangrijker bijsturingsmaatregelen op bijvoorbeeld politiek/bestuurlijk en organisatorische gebied of qua imago, die de doelstellingen van de GR dienst Gezondheid & Jeugd in gevaar kunnen brengen. Ad 4 BBV-wijzigingen Landelijke spelregels nopen tot het zichtbaar maken van overhead. De GR heeft hiervoor een nieuw GR-breed programma, algemene dekkingsmiddelen, gecreëerd. Hierdoor lijken de resultaten per organisatieonderdeel te ontbreken. In bijlage 3 van de begroting worden de resultaten per organisatieonderdeel weer zichtbaar. Ook bij toekomstige P&C-documenten willen we graag zicht blijven houden op de begrote en werkelijke lasten, baten en resultaten per organisatieonderdeel, omdat elk onderdeel een eigen financieringskarakter kent. En meer specifiek: bij het opstellen/actualiseren van een bijdragenverordening dient de overhead -al dan niet extracomptabel- aan producten toegerekend te kunnen worden om juiste kostprijzen te kunnen bepalen. Het is onduidelijk of de nieuwe methodiek van overheadtoerekening leidt tot een verschuiving van kosten van de Regionale Ambulancevoorziening naar de dienst Gezondheid & Jeugd. We willen zoveel mogelijk- een ongewenste wijziging van de financiering, namelijk die van zorgverzekeraars naar gemeenten, vermijden. Ad 5 Bijdragen van gemeenten De GR genereert -naast de inwoner-/leerlingenbijdragen- gemeentelijke inkomsten via subsidies (o.a. maatschappelijke zorg), inkomensoverdrachten (zoals RMC) en opdrachten (o.a. inspecties kinderopvang). Deze inkomsten zijn qua omvang nog niet "hard" doch vormen een belangrijke post in de begroting. Wij vragen om voortaan een (indicatief) beeld van deze verwachte inkomstenbronnen per gemeente te schetsen. Naast transparantie over gemeentelijke financiers wordt dan duidelijk(er) waar spanningen tussen de GR-begroting en de gemeentelijke begrotingen kunnen optreden. Ad 6 Nieuwe ontwikkelingen De ontwikkelingen rondom Veilig Thuis, toezicht kinderopvang, rijksvaccinatieprogramma en de omgevingswet zijn nog niet uitgewerkt zijn in de doelstellingen en financiën van de begroting 2018. Ook de cao gemeenteambtenaren 2017-2018 en de meicirculaire 2017 kunnen tot actualisatie van de begroting 2018 leiden. 6
We verzoeken de DG&J om in het 3 e kwartaal van 2017 met een integraal voorstel voor de bijstelling van de begroting 2018 te komen. Waarin alle actuele ontwikkelingen (Veilig Thuis, nieuw kader voor toezicht op de kinderopvang, rijksvaccinatieprogramma, de omgevingswet, basispakket jeugdgezondheidszorg, de extra aanvulling op het jeugdbudget en indexeringsvoorstel cao) volledig zijn uitgewerkt en via de procedure voor zienswijze wordt aangeboden aan de gemeenten. Wij onderschrijven derhalve de toezegging van het DB van de GR DG&J om in het najaar 2017 een geactualiseerde begroting 2018 op te leveren, waarin alle actuele ontwikkelingen volledig zijn uitgewerkt. Op dat moment is de september circulaire 2017 beschreven en kunnen de effecten daarvan worden verwerkt in de geactualiseerde begroting. Mede gezien het verslechterde financiële perspectief van enkele gemeenten vragen wij om dit direct in de desbetreffende gevallen in een bezuinigings-/ombuigingsvoorstel uit te werken. 4. BEOOGD EFFECT Met het uitbrengen van de zienswijze maakt uw Raad het standpunt bekend omtrent voorliggende geconsolideerde begroting van de Gemeenschappelijke regeling dienst Gezondheid & Jeugd 2018. 5. ARGUMENTEN Door het opstellen van een zienswijze worden de benoemde opmerkingen en bijbehorende zorgen kenbaar gemaakt aan de Dienst Gezondheid & Jeugd. 6. GEVOLGEN VOOR VIJFHEERENLANDEN Zederik heeft een vergelijkbare zienswijze als de gemeente Leerdam ingediend, Vianen maakt geen gebruik van de gemeenschappelijke regeling DG&J. De begroting 2018 heeft vooralsnog geen gevolgen voor Vijfheerenlanden. 7. UITVOERING Na behandeling in uw Raad kan de definitieve zienswijze worden ingediend bij het Dagelijks Bestuur van de Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid- Holland Zuid. De zienswijze dient uiterlijk 5 juni kenbaar gemaakt te worden. 8. ALTERNATIEVEN Het alternatief is om geen zienswijze kenbaar te maken. 9. RISICO S/KANTTEKENINGEN N.v.t. 10. GEVOLGEN Met het uitbrengen van de zienswijze verzoekt de Raad van de gemeente Leerdam de Dienst Gezondheid & Jeugd om rekening te houden met de daarin genoemde opmerkingen. 11. Gevolgen Arhi N.v.t. 12. BIJLAGE 1. Begroting 2018 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid &Jeugd. 2. Zienswijze op de begroting 2018 Gemeenschappelijke Regeling Dienst Gezondheid &Jeugd. 13. COMMUNICATIE N.v.t. 7
RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Leerdam, gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 16 mei 2017 overwegende dat de Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid- Holland Zuid een begroting 2018 heeft uitgebracht; gelet op de wettelijke mogelijkheid die de gemeenteraad heeft om een zienswijze in te dienen; b e s l u i t: Een zienswijze uit te brengen over de begroting 2018 Gemeenschappelijke regeling Dienst Gezondheid & Jeugd Zuid- Holland Zuid Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 1-6-2017 de griffier, de voorzitter, 8