Inhudspgave 1. Inleiding 3 2. Begripsmschrijving 4 3. Uitgangspunt: eerst beleidsluw inveren 6 4. Overdracht van Huishudelijke Verzrging naar de gemeente 7 A. Tegang tt de huishudelijke verzrging. 7 B. Indiceren 7 C. Gemeentelijke verrdening 9 D. Zrginkp 10 E. Tezicht p de kwaliteit van de geleverde Huishudelijke Verzrging. 11 F. Bezwaar en berep 11 2
1. Inleiding In de vergadering van 14 februari 2006 heeft de Tweede Kamer de Wet maatschappelijke ndersteuning (Wm) aanvaard. De gemeente wrdt met de Wm verantwrdelijk vr maatschappelijke ndersteuning, dat wil zeggen die activiteiten die het mensen mgelijk maakt m mee te (blijven) den in de samenleving. Hewel de gemeente straks verantwrding met afleggen aan de eigen inwners, zijn er wel een aantal kaders pgesteld waar de gemeente beleid p met frmuleren. Deze kaders wrden prestatievelden genemd. De inveringsdatum van deze nieuwe wet is 1 januari 2007. De gemeenteraad heeft in 2005 de startntitie Wm vastgesteld. Hiermee is de keuze gemaakt m met de invering van de Wm het huidige beleid vr wnen, welzijn en zrg te herijken. Daarnaast is in de startntitie de tezegging gedaan dat p een aantal nderdelen een beslisdcument zu wrden pgesteld. In deze ntitie wrdt het nderdeel Huishudelijke Verzrging beleidsmatig nader uitgewerkt en van keuzemgelijkheden vrzien. Die keuzes vrmen de basis vr de p te stellen verrdening en het vast te stellen beleid. 3
2. Begripsmschrijving Huishudelijke Verzrging is een nderdeel van het zesde prestatieveld van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. In het wetsvrstel, art. 41 lid 1 wrdt de Huishudelijke Verzrging als vlgt mschreven: Het ndersteunen bij f het vernemen van activiteiten p het gebied van het verzrgen van het huishuden in verband met een smatische, psychgeriatrische f psychiatrische aandening f beperking f een psychsciaal prbleem die f dat leidt f dreigt te leiden tt het disfunctineren van de verzrging van het huishuden van een persn dan wel van de leefeenheid waarte een persn behrt, te verlenen dr een instelling. Cncreet betekent dit dat de functie huishudelijke verzrging gericht is p: activiteiten m het huishuden en het gezin draaiende te huden. Het kan hierbij gaan m het vernemen van taken f het begeleiden ervan (bijvrbeeld stf afnemen, afwassen, pruimen, ramen zemen, sanitair schnmaken, was f kleding pbergen, bed pmaken, verzrgen van planten en huisdieren en het bereiden van maaltijden); de rganisatie van het huishuden in geval van chrnische ziekte f beperkingen; het verzrgen en pvangen van jnge kinderen als gevlg van uitval van de primaire verzrger(s) en afwezigheid van infrmele zrg. Het Centrum Indicatiestelling Zrg (CIZ) heeft met het g p standaardisatie een aantal prtcllen ntwikkeld. In het prtcl Indicatiestelling vr Huishudelijke Verzrging wrdt de HV ingedeeld in drie categrieën, te weten: 1. Huishudelijke werkzaamheden (bijvrbeeld bdschappen den, de was den, licht en zwaar huishudelijk werk); 2. De rganisatie van het huishuden (bijvrbeeld helpen bij bereiden maaltijd, dagelijkse rganisatie van het huishuden); 3. Hulp bij ntregelde huishuding (bijvrbeeld psychsciale begeleiding, advies, instructie, vrlichting) Huishudelijke Verzrging is nu ng een Awbz-functie en wrdt dr het CIZ geïndiceerd. De huishudelijke verzrging is nauw verbnden met andere Awbz-functies. Na vergang van de Huishudelijke Verzrging naar de Wm zijn in de Awbz flankerende (dat wil zeggen nauw verbnden) functies: Persnlijke verzrging Bij persnlijke verzrging gaat het m het ndersteunen bij het vernemen van activiteiten p het gebied van lichaamsgebnden zrg, dat wel zeggen: m hulp aan het lichaam f bij het verzrgen van het lichaam. Vrbeelden: wassen, kleden, in- en uit bed gaan, assistentie bij het aanbrengen van hulpmiddelen, tiletgang, hulp bij niet-cmplex medicijngebruik en dergelijke. Ondersteunende begeleiding Ondersteunende begeleiding is aan de rde wanneer er structurele regieprblemen zijn die zich uiten p meerdere gebieden van het dagelijks leven en de sciale redzaamheid in het algemeen in het geding is. Het mvat activiteiten die gericht zijn p bevrdering f behud van zelfredzaamheid f bevrdering van de integratie in de samenleving. Vrbeelden: ndersteuning m de dag te structureren, dagverzrging en dagpvang. Activerende begeleiding Bij activerende begeleiding gaat het m herstel f vrkmen van verergering van de persnlijke situatie. Deze vrm van begeleiding is gericht p min f meer duurzame verbetering van het functineren in het algemeen. 4
Vrbeelden: het leren mgaan met de gevlgen van smatische f psychgeriatrische aandening f beperking dr middel van het efenen van sciale vaardigheden (gesprekken, nn-verbale cmmunicatie) 5
3. Uitgangspunt: eerst beleidsluw inveren Zals gezegd is de Tweede Kamer al akkrd gegaan met het wetsvrstel. Op dit mment is de wet in de Eerste Kamer in behandeling. Naar verwachting beslist de Eerste Kamer pas in juli 2006 dat de Wm per 1 januari 2007 wrdt ingeverd. Eind mei is ng een Algemene maatregel van Bestuur gepubliceerd waarin een aantal zaken, bijvrbeeld ver de eigen bijdrage regeling, nader zijn uitgewerkt. Cncreet betekent dit dat ng een zeer krte peride resteert m de Wm-taken lkaal te regelen. Ons inziens is deze tijd te krt m de Huishudelijke Verzrging ver te nemen en daarbij dit vervlgens direct p een geheel vernieuwde wijze te gaan uitveren. Dat vraagt namelijk m ngal wat principiële discussies en afwegingen en in het bijznder k een zrgvuldig verlegtraject met alle betrkkenen (uiteindelijk schrijft de Wm dit vr). De rijksverheid geeft ns vr wat betreft de invering van de Wm helaas weinig tijd. Op dit mment zijn wij daarm ng niet in staat een vlledig uitgewerkte (beleids)nta ver de huishudelijke verzrging vr te leggen. Daarm willen wij, uit het gpunt van cntinuïteit vr de burger, zveel mgelijk aansluiten bij de huidige situatie en werkwijze, uiteraard met inachtneming van wat bij wet is bepaald. Deze werkwijze geldt vr de eerste twee jaar. In eerste instantie is verwgen deze peride slechts een jaar te laten duren. Dit biedt echter te weinig tijd m, p basis van de gemeentelijke ervaringen met Huishudelijke Verzrging, te kmen tt beleidsvernieuwing. Immers, de verplichte Eurpese aanbesteding zu dan medi 2007 meten starten, gebaseerd p een bestek dat uitgaat van nieuw én vastgesteld beleid. Deze prcedure laat een te krte tijd ver m ervaring p te den met dit nieuwe terrein en dan k ng een eigen gemeentelijke invulling p te stellen. In 2008 kan het beleid p basis van eerste ervaringen, nieuwe inzichten en mnitring desgewenst wrden bijgesteld en en kunnen dan eventueel nadere beleidskeuzes wrden gemaakt. We willen met deze nta alvast een aantal zaken ter vaststelling vrleggen zdat deze als uitgangspunt gelden vr de p te stellen verrdening, het vast te stellen beleid en de vrmgeving van de uitvering. 6
4. Overdracht van Huishudelijke Verzrging naar de gemeente De verdracht van de Huishudelijke Verzrging naar de gemeente betekent dat de vlgende nderdelen meten wrden geregeld. A. Tegang tt de huishudelijke verzrging. Wij meten bepalen he de tegang tt de huishudelijke verzrging verlpt. Waar kunnen de inwners van nze gemeente zich melden. Wij mgen dit zelf bepalen: de Wm legt geen beperkingen p. Bij het bepalen van de tegang gaat het vral m de vraag: waar kan de inwner terecht vr aanvragen van huishudelijke verzrging? Een gemeente kan er vr kiezen m de aanmelding direct te laten lpen via de lijn van een indicerend rgaan. De inwners melden zich dan direct bij het rgaan die k de indicering uitvert. Wij leggen echter graag een relatie met prestatieveld drie: het geven van infrmatie en advies en het bieden van cliëntndersteuning. Mmenteel wrdt ambtelijk het beslisdcument lkaal lket pgesteld, waarin verschillende pties wrden uitgewerkt vr de realisatie van een Wm-lket. Wij stellen vr dat de inwners zich vr huishudelijke verzrging melden bij het Wm-lket, in welke vrm dit k gerealiseerd zal wrden. B. Indiceren De gemeente is verplicht tt het pstellen van een verrdening maatschappelijke ndersteuning. Meer hierver kunt u lezen in de vlgende paragraaf. In deze gemeentelijke verrdening zal bepaald meten wrden wie, waarvr, in welke mate, in welke mstandigheden en nder welke vrwaarden in aanmerking kmt vr maatschappelijke ndersteuning. Bij de indicatiestelling in de Awbz geldt een aantal uitgangspunten. Znder hier uitgebreid p in te gaan zijn deze uitgangspunten: - dreigend disfunctineren; - mgelijkheid vr ndersteuning dr huisgenten; - gebruik van vrliggende vrzieningen (kinderpvang, maaltijdservice en dergelijke); - aanwezigheid particuliere hulp; - al dan niet sprake van revalideren Zdra de gemeente individuele vrzieningen tekent, zal zij criteria meten frmuleren waaraan iemand met vlden m vr de betreffende vrziening in aanmerking te kmen. Deze criteria zijn de indicatiecriteria. Het maakt daarbij niet uit f de gemeente zelf nagaat f iemand aan de indicatiecriteria vldet, f dat zij daarvr een aparte instelling inschakelt dan wel een zrgaanbieder mandateert. Indicatiecriteria Er zijn twee srten criteria, namelijk: 1. de persnsgebnden criteria: beperkingen als gevlg van: - een smatische, psychgeriatrische f psychiatrische aandening/beperking; - een verstandelijke, lichamelijke f zintuiglijke handicap; 7
- een psychsciaal prbleem 2. de mgevingsgerelateerde criteria: In de indicatiestelling kan rekening wrden gehuden met de mgelijkheden die een partner f andere huisgent heeft in de verzrging van het huishuden. Op dit mment werkt het CIZ met het prtcl gebruikelijke zrg, dat wil zeggen: de nrmale, dagelijkse zrg die partners, uders f inwnende kinderen geacht wrden elkaar nderling te bieden. Daarnaast kan bij de indicatiestelling rekening wrden gehuden met het begrip Zelfredzaamheid. In de Wm staat de eigen verantwrdelijkheid van de burger centraal. De Wm biedt ndersteuning vr mensen die het zelf niet redden. De gemeente is vrij in het definiëren van het begrip zelfredzaamheid. Krtm, de vrziening is het sluitstuk, eerst wrdt nderzcht f er andere plssingen zijn. Het inkmen kan in deze definitie een rl spelen, bijvrbeeld dr te stellen dat burgers met een inkmen bven een bepaald bedrag van het sciaal minimum zichzelf kunnen vrzien van huishudelijke verzrging. Wij stellen vr: m de indicatiecriteria p te nemen in de gemeentelijke verrdening maatschappelijke ndersteuning en vralsng zveel mgelijk aan te sluiten bij de criteria die nu k wrden gehanteerd in het kader van de Awbz. Uitvering van de indicatie De indicatiestelling kan dr verschillende partijen wrden verzrgd, de beschikking zal echter altijd dr de gemeente meten wrden afgegeven. Grfweg zijn er vier mgelijkheden vr de uitvering van de indicatiestelling. a. De gemeente. Het heeft vrdelen m de beleidsmakende rganisatie k zelf het beleid te laten uitveren. Indicatiestelling dr de instantie die de criteria heeft pgesteld, is een gede waarbrg dat de uitvering cnfrm het beleid plaatsvindt. Afhankelijk van de lkale situatie zu de gemeente ervr kunnen kiezen m de eenvudige aanvragen zelf af te handelen en de cmplexere aanvragen, waarbij naast huishudelijke verzrging k Awbz-functies wrden geïndiceerd, uit te besteden aan het CIZ. b. Het CIZ. Het CIZ vert de indicatiestelling Awbz uit en beschikt daardr ver de juiste expertise en frmatie. Er wrdt gewerkt met een SIP (standaard indicatieprtcl) en beslisbmen. Burgers hebben dan vr Wm en Awbz slechts te maken met één rgaan. c. Externe indiceerder. Er zijn diverse partijen p de markt die zich aanbieden vr de uitvering van de indicatiestelling. Dit zijn zwel publieke rganisaties (de GGD) als private. Mmenteel veren dit srt rganisaties k (nderdelen van) de indicatiestelling vr de Wvg uit. d. De aanbieder van huishudelijke verzrging.veel van de aanvragen vr huishudelijke verzrging zijn eenvudig (ca. 70%): burgers hebben tijdelijk huishudelijke verzrging ndig mdat zij uit het ziekenhuis kmen f het zijn mensen met fysieke beperkingen in het verzrgen van het huishuden. Deze aanvragen beheven geen uitgebreide indicatiestelling. Met het eerste cntact kan tevens de eerste afspraak vr levering van de huishudelijke verzrging wrden gemaakt. De aanbieder van huishudelijke verzrging heeft echter wel een duidelijk belang bij de uitkmst van de intake. De aanmelding en indicatiestelling vr de Wvg-vrzieningen wrdt binnen nze gemeente in eigen beheer uitgeverd. Vr de cmplexere gevallen en bij mgelijke 8
afwijzing wrdt een medisch advies gevraagd bij de GGD. In geval van een secnd pinin wrdt een (cmmercieel) adviesbureau ingeschakeld. Met deze werkwijze verlpt de aanvraagprcedure efficiënt, met lage uitveringsksten en met een hge klanttevredenheid. In het verleden is ng sprake geweest m de indicatiestelling Wvg nder te brengen bij het tenmalige RIO (het huidige CIZ). Er is destijds vr gekzen de indicatiestelling alsng bij de GGD te laten. Wij stellen vr: De indicatiestelling maatschappelijke ndersteuning (huishudelijke verzrging en Wvg) zveel mgelijke dr eigen persneel te laten uitveren; Alleen bij cmplexe situaties, vrgenmen afwijzingen (anders dan wegens inkmen) en situaties waarbij een medische berdeling ndzakelijk is externe expertise inkpen (zwel vr huishudelijke hulp als huidige Wvg-vrzieningen); Dat in de kmende tijd nderzek wrdt verricht welk extern adviesbureau ingeschakeld wrdt vr de cmplexe situaties: het CIZ, de GGD f een andere marktpartij; Als dit niet het CIZ wrdt, er duidelijke afspraken wrden gemaakt ver afstemming indicatiestelling Wm-vrzieningen en AWBZ-vrzieningen. C. Gemeentelijke verrdening Zals aangegeven is de gemeente verplicht tt het pstellen van een verrdening maatschappelijke ndersteuning. De gemeente krijgt beleidsvrijheid ten aanzien van de mvang en inhud van het lkale vrzieningenpakket, gelet p de lkale mgelijkheden en de beheften van de delgrep. De gemeente kan z de belemmeringen die individuele mensen met beperkingen, chrnische psychische f psychsciale prblemen ndervinden bij het behuden van hun zelfstandigheid f hun maatschappelijke participatie wegnemen f verminderen. In deze gemeentelijke verrdening wrdt vastgelegd wie, waarvr, in welke mate, in welke mstandigheden en nder welke vrwaarden in aanmerking kmt vr maatschappelijke ndersteuning. Het gaat hierbij m de vrzieningen die nu ng vallen nder de Wvg en de vrzieningen huishudelijke verzrging. De VNG heeft inmiddels een Mdelverrdening maatschappelijke ndersteuning (MMO) en de Telichting p deze mdelverrdening gepubliceerd. Zals aangegeven geeft de rijksverheid de gemeenten weinig tijd vr de invering van de Wm. Daarnaast adviseert de VNG de gemeenten dringend m de verrdening Maatschappelijke Ondersteuning plus telichting vóór 1 ktber 2006 dr de gemeenteraad vast te stellen. Dit vanwege het feit, dat een dr de gemeenteraad vastgestelde verrdening pas drie maanden later, dus per 1 januari 2007, in werking kan treden. Wrden deze termijnen niet gehaald, dan heeft dat tt gevlg, dat de gemeente in 2007 ng een bepaalde peride de wet- en regelgeving van Awbz met hanteren. Een situatie die ns inziens met wrden vrkmen. Gelet p bvenstaande zal in de kmende tijd extra meten wrden geïnvesteerd in het gereed maken van de gemeentelijke verrdening Maatschappelijke Ondersteuning, zdat deze ng vóór 1 ktber 2006 wrdt vastgesteld dr de gemeenteraad. In de verrdening meten de vlgende beleidskeuzes wrden vastgelegd:? Wat wrdt in de gemeente verstaan nder cmpensatieplicht;? In welke vrm wrden de individuele vrzieningen verstrekt (in natura, als financiële tegemetkming, als persnsgebnden budget);? Welke vrmen van hulp bij het huishuden wrden aangebden;? He wnvrzieningen wrden verstrekt;? He kunnen inwners zich lkaal verplaatsen per ververmiddel; 9
? He kunnen inwners zich verplaatsen in en rnd de wning;? He kun je in aanmerking kmen vr deze vrzieningen en he wrden de inwners bericht;? Wrdt er een eigen bijdrage gevraagd;? He regelt de gemeente de klachten-, berep- en bezwaarprcedure. Het mag duidelijk zijn dat inmiddels al veel van bvengenemde zaken zijn vastgelegd in de gemeentelijke Wvg-verrdening. Deze regels maken straks nderdeel uit van de nieuwe verrdening Maatschappelijke Ondersteuning. Gelet p de krte tijd waarin dit met wrden geregeld, stellen wij vr de inhud van de huidige verrdening Wvg maximaal te gebruiken vr de nieuwe verrdening Maatschappelijke Ondersteuning. Met betrekking tt de nieuwe taak huishudelijke verzrging zijn dr de VNG regels vastgelegd in de mdelverrdening Maatschappelijke ndersteuning. Wij stellen vr zveel mgelijk aan te sluiten bij wat is vastgelegd in deze mdelverrdening en nze keuzes vralsng te beperken tt de vlgende nderdelen: - Omvang van het persngebnden budget en de cntrle hierp; - De vrm en mvang van de huishudelijke verzrging. Wij stellen vr: In de nieuwe gemeentelijke verrdening Maatschappelijke Ondersteuning maximaal gebruik te maken van de inhud van de huidige verrdening Wvg; De keuzes met betrekking de huishudelijke verzrging vralsng te beperken tt de mvang van het PGB en de cntrle hierp, en de vrm en mvang van de huishudelijke verzrging; De verrdening Maatschappelijke Ondersteuning vóór 1 ktber 2006 vast te laten stellen dr de gemeenteraad. D. Zrginkp De gemeenten meten de huishudelijke verzrging inkpen bij een zrgaanbieder. Vanwege de Eurpese regelgeving zijn gemeenten verplicht de dienst huishudelijke verzrging Eurpees aan te besteden, k vóór 1 januari 2007. Cncreet betekent dit dat wij vr 7 juli 2006 een bestek (met daarin ns prgramma van eisen) klaar meten hebben. Het uitgangspunt hierbij is dat we vralsng zveel mgelijk aansluiten bij de huidige praktijk. De krappe tijd die ns wrdt gebden dwingt ns hierte. De regiraad Nrd Grningen is gestart met de aanbestedingsprcedure, ndersteund dr een adviesbureau. Het prjectbureau WWZ biedt daarnaast de ndige ndersteuning. De aanbesteding van Wvg-vrzieningen en cllectief verver is k in regiraad verband uitgeverd. Gezien het vrstel m de Wm eerst beleidsluw in te veren, is het raadzaam de lptijd van de aanbesteding niet té lang te laten zijn. Het lijkt raadzaam m eerst vr een peride van twee jaar aan te besteden. Dit maakt het mgelijk m gedurende die tijd nieuw beleid te ntwikkelen p basis waarvan dan de huishudelijke verzrging pnieuw aanbesteed kan wrden. Wij stellen vr: Om de aanbesteding van hulp bij het huishuden dr de regiraad te laten uitveren. Om vr de duur van de aanbesteding een peride van twee jaar te nemen. 10
Bij het pstellen van het bestek, vr zver mgelijk, zveel mgelijk de huidige uitgangspunten van de Awbz p te nemen. E. Tezicht p de kwaliteit van de geleverde Huishudelijke Verzrging. In de Wet Maatschappelijke Ondersteuning staat p drie manieren het behud van de kwaliteit van de geleverde huishudelijke verzrging beschreven:? Iedere leverancier van huishudelijke verzrging zal gaan vallen nder de kwaliteitswet zrginstellingen;? De wet medezeggenschap cliënten zrginstellingen zal van tepassing zijn p elke instelling die huishudelijke verzrging zal gaan leveren;? Elke gemeente dient jaarlijks een klanttevredenheidsnderzek uit te veren, nder, nder andere, de gebruikers van de huishudelijke verzrging. Dit lijken vralsng vldende waarbrgen vr de kwaliteit van de huishudelijke verzrging. Uw cllege zal vanuit haar uitverende taak hiervr nadere regels meten pstellen. Wij stellen vr: Dat het cllege vóór 1 januari 2007 nadere regels vaststelt met betrekking tt het waarbrgen van de kwaliteit van de huishudelijk verzrging. F. Bezwaar en berep Bij de gemeentelijke indicatie huishudelijke verzrging is, net als bij de Wvg, de Algemene wet bestuursrecht van tepassing. Bvendien is in de Wm vastgelegd dat k bij de bezwaar- en berepsprcedures er sprake is van een mtiveringsplicht. De gemeente zal een keuze meten maken met betrekking tt de vrmgeving van de adviescmmissie. De gemeente kan kiezen m deze in de huidige structuur van bezwaar en berep p te nemen, f speciaal iets te regelen vr de zaken in het kader van de Wm. De cnsequenties van aanhaken bij de huidige structuur zullen ng wel nader nderzcht meten wrden. Aspecten als aantal bezwaarschriften en inhudelijke deskundigheid zullen hierbij mee wrden genmen. Wij stellen vr: Vr wat betreft de Wm-zaken aan te haken bij de bestaande bezwaaren berepprcedure in nze gemeente. 11