Stap 4. Wat ga je den? Bij stap 4 ga jij juw autmatische pilt reacties leren kennen. Deze stap bestaat uit twee delen. Als je nderweg denkt, jemig wat veel, dan klpt dat. Het is k best veel. Als je het echt te veel vindt, lees je wel alles dr maar vul je alleen de efeningen met dit icntje in: Stap 4: Deel 1. Je hebt nu helder welke nhandige manieren jullie nu ng in de weg zitten bij het realiseren van jullie wens. Jullie hebben hier allemaal een eigen aandeel in. Meestal heb je dat aandeel drdat je nbewust en impulsief reageert: p de autmatische pilt. Als iedereen p de autmatische pilt blijft reageren, is dat een bstakel in het veranderen van jullie interactie. Om die daar gaan we weer reacties te veranderen, met je allemaal stppen met juw eigen autmatische reacties. Om er mee te kunnen stppen met je die reacties eerst leren herkennen. Met dat echt? Wat een gede, denk je misschien. Het kan klinken als gede en natuurlijk is het allesbehalve relaxed m uitgebreid te gaan nderzeken waardr je det zals je det. Je hebt gelijk. Dat gaan uitzeken, is k niet leuk. We weten uit ervaring dat juw inspanningen nu je kunnen helpen m er vr te zrgen dat het cntact met je uders en daarmee he jij je gaat velen echt kan veranderen. Nu merk je er misschien ng maar een klein beetje van, misschien is het meer ntspannen f zit je elkaar minder in de weg. Maar je investeert nu in iets waar je verderp de vruchten van gaat plukken. Kijk f je het de kmende tijd z kunt zien. 4.1.1 Wat zijn autmatische pilt reacties? Reageren p de autmatische pilt de je nbewust en uit gewnte. Op de autmatische pilt reageren is p zich niet heel erg. Sms is het zelfs best handig. Bijvrbeeld als je tijdens het leren autmatisch k naar muziek kunt luisteren en aantekeningen kunt maken. Of dat je als je p de fiets f in de trein zit dingen kunt verdenken en tegelijkertijd kunt appen. Vast blijven zitten in de autmatische pilt is echter wel nhandig, mdat je dan niet meer bewust kunt schakelen van de autmatische pilt naar de bewuste actiestand. Als je vastzit in de autmatische pilt verlies je de kans m te reageren he jij wilt en p een manier die past in die situatie. 26
Vral in stressvlle situaties hebben we de neiging m autmatisch te reageren. Het zijn met name de reacties waarvan je achteraf denkt. Shit waarm heb ik nu weer z gereageerd f Had ik dat nu niet anders kunnen aanpakken? Dat ken jij vast k wel, tch? 27
Mijn autmatische pilt Schrijf hiernder p wat jij ziet als juw autmatische pilt reacties. Vul daarna nderstaande vragen in m te checken wat er gebeurt als je p de autmatische pilt reageert. Wat de je als je p de autmatische pilt reageert? (kruis aan) Ik wrd te snel bs en ga schreeuwen/schelden Ik raak snel in paniek Ik geef snel p Ik lieg ver waar ik p wrdt aangesprken Ik laat anderen dingen vr me beslissen en regelen Ik bemei me veel met anderen Ik trek me terug Ik verzet me tegen vlwassenen (uders, leerkrachten) In welke situaties reageer jij p de autmatische pilt, mdat dan juw rde knp wrdt ingedrukt? (zie efening De rde knp die je eerder gemaakt hebt) Bijvrbeeld als je uders meteen als jij me uit schl kmt beginnen met allerlei vragen, als je kritiek krijgt. In deze situatie reageer ik vaak p de autmatische pilt: Situatie 1:. Situatie 2: Hud deze situaties in je achterhfd bij het beantwrden van de vlgende vragen. Ben je rustig als je p de autmatische pilt reageert? Ja Nee Kun je rustig bserveren wat je denkt en velt als je p de autmatische pilt reageert? Ja Nee Zijn je emties rustig f juist heftig: Mijn emties zijn: Rustig Heftig Heb je helder vr gen he je wilt reageren als je p de autmatische pilt reageert? Ja Nee 28
De jij wat je WILT den p de autmatische pilt? Ja Nee 4.1.2 Waardr blijft je vastzitten in autmatische pilt reacties? Dat we in de autmatische pilt vast blijven zitten heeft te maken met een aantal neigingen: een aantal gewnten die wij mensen hebben. Hiernder lees je welke neigingen invled hebben p juw reacties p de autmatische pilt. Lees de infrmatie dr en kijk wat jij herkent. Meestal is het z dat vral één neiging juw reacties beïnvledt. Misschien is wat je hier leest een nieuwe manier m tegen juw reacties aan te kijken. De vlgende vier neigingen die invled hebben p juw autmatische pilt reacties zullen wrden beschreven: Je aandacht er niet bij hebben Vast zitten in vertuigingen Cntrle willen huden ver wat je denkt en velt Geen heldere kers vlgen 4.1.3 Je aandacht er niet bij hebben Een neiging die veel invled heeft p, p de autmatische pilt reageren, is de neiging m met je aandacht in je hfd te zitten. Je aandacht zit dan bij juw gedachten. Meestal is dat best leuk. Dan zijn het dagdrmen. Maar sms zijn het helemaal geen leuke dagdrmen maar meer vervelende herinneringen f vrspellingen. Vral gedachten ver iets wat er is misgegaan (verleden) en wat er ng vr ergs kan gebeuren (tekmst) zrgen er vr dat je aandacht in juw hfd raakt. Meegaan in de strm van gedachten wrdt k wel mindless genemd; Het tegenvergestelde van mindful. En als jij met juw aandacht in je hfd zit dan reageer je sneller p de autmatische pilt. Omdat je dan direct reageert vanuit wat je p dat mment denkt en velt. Om ged te kunnen herkennen dr welke gedachte je afgeleid kunt wrden, beschrijven we hier he ns verstand werkt. Ons verstand is namelijk de maker van nze gedachten. 29
Intermezz: He werkt je verstand? Ons verstand stelt ns in staat m dingen te leren, dr ns gedrag en wie we zijn te verbeteren f te veranderen. We gebruiken ns verstand vral m een steeds beter en gelukkiger mens te wrden. Dat we kunnen leren, heeft er mee te maken dat ns verstand in staat is m infrmatie aan elkaar te kppelen, m verbanden te leggen. Wij kennen ns verstand vral als de prducent van al nze gedachten. Ons verstand maakt gedachten in verschillende srten en maten. Het srt gedachten dat we hebben hangt af van de functie van ns verstand die aan het werk is. Ons verstand heeft namelijk meerdere handige functies. Ons verstand is een: Beeldenmaker A. Beelden ver jezelf Ons verstand maakt plaatjes f beelden. Beelden ver wie jij bent, welke eigenschappen jij hebt en wat vr srt relaties jij met anderen hebt. Meestal nemen we dit juw zelfbeeld. B. Beelden ver anderen Je verstand maakt k beelden ver he anderen zijn. Dat beeld bestaat vaak uit pvattingen ver de eigenschappen die anderen in je gezin hebben en het srt relaties die jullie met elkaar hebben. C. Beelden ver jullie gezin Naast de zelfbeelden en beelden van anderen, maakt ns verstand k plaatjes ver jullie als gezin. Dit beeld weerspiegelt de eigenschappen van jullie als gezin en het srt relaties wat jullie met elkaar hebben en gedachten ver he je als gezin zu meten zijn. Vaak is dit het beeld van he perfect en gelukkig jullie als gezin zuden meten zijn. Een vergelijkingenmachine Ons verstand heeft de mgelijkheid m vergelijkingen te maken. Dit is grter dan dat. Dit is beter dan dat. We vergelijken situaties nu met eerdere situaties (ten was het fijner dan nu). We vergelijken ns zelf met anderen (zij is mier/beter/slimmer dan ik, zij heeft meer vrienden dan ik, zij krijgt meer aandacht dan ik). Dr ns zelf te vergelijken vindt er een vrtdurende evaluatie plaats ver nszelf. Een verklaringenzeker Om te weten he we ns gedrag f de relatie met anderen kunnen verbeteren, zekt ns verstand k altijd naar verklaringen. Ligt het aan mij? Ligt het aan anderen (liefst wel)? Is het mijn schuld f die van een ander? Een kritiekkann Als ns verstand de verklaring (rzaak) heeft gevnden van waarm we iets niet ged hebben gedaan, dan geeft het kritiek: Je bent te egïstisch f je stelt anderen teleur. Ons brein is heel ged in kritiek en cmmentaar leveren. Het levert eigenlijk nn- stp p- en aanmerkingen. Een 4- D vrspeller Ons verstand is in staat m herinneringen en infrmatie uit huidige situaties met elkaar te cmbineren zda het vrspellingen vr de tekmst kan maken. Het kunnen vrspellingen zijn ver iets wat je gaat meemaken, maar k ver he anderen zullen reageren. De vrspellingen zijn z levensecht dat ze er vr zrgen dat jij je echt helemaal kunt inleven in he iets zal verlpen. Een plssingenmaker Ons verstand is k heel ged in plssingen verzinnen. Oplssingen vr dingen buiten nszelf, zals prblemen in je drukke agenda maar k plssingen vr dingen in nszelf, bijvrbeeld dr te bedenken dat we situaties uit de weg meten gaan m je minder bang te velen. Helaas kunnen we ns verstand niet uitzetten. Het verstand blijft altijd beelden en gedachten (vergelijkingen, verklaringen, vrspellingen, kritiek, plssingen) maken, znder dat jij een aan- /uitknp kunt bedienen. 30
Gedachten zijn als mnsters Gedachten die ns verstand maakt zijn als mnsters f als duiveltjes f demnen. Ze zijn er altijd. De ene keer huden nze mnsters zich rustig, dan fluisteren ze. Dan kun je ze van afstandje bekijken en hebben ze niet z veel impact p je. De andere keer zijn ze nadrukkelijker aanwezig. Dan schreeuwen ze hard en zrgen ze er vr dat je hele hfd er vl mee zit. Als jij je aandacht er niet bij hebt dan hebben deze mnsters vaak meer invled p ju. Je luistert naar alles wat ze zeggen, je gelft dat wat ze zeggen waar is en det autmatisch alles wat zij je adviseren. 4.1.4 Vastzitten in vertuigingen Een andere neiging die zrgt vr autmatische pilt reacties is het vastzitten in vertuigingen. Je hebt net gelezen dat ns verstand, allerlei srten gedachten prduceert. Als jij je aandacht erbij hebt, kun je zien dat gedachten echt alleen maar gedachten zijn. Maar als juw aandacht in je hfd zit dan ga jij gelven dat wat jij denkt de waarheid is. Daardr raak je vertuigd van die gedachten. Neem even de tijd m dit ged tt je te laten drdringen. Gedachten wrden vertuigingen! Jst had de vertuiging dat hij een nuttelze, zijn uders teleurstellende jngen was die het tch niet ged kn den in hun gen. Hij trk zich vaak terug m te gamen, mdat dat de enige manier vr hem was waarp hij deze gedachten niet had en hij het kutgevel dat er bij kwam niet velde. Overtuigingen zijn er srten en maten. Je hebt vertuigingen ver: Wie je bent (beelden) en Wat je met den (metens) Overtuigingen wrden vaste beelden Als je vastzit in de beelden ver jezelf wrden dit vaste zelfbeelden. Beelden ver he jij bent. Je gaat bij negatieve beelden ver jezelf bijvrbeeld denken, ik ben lelijk f ik ben iemand die niet aardig geneg is. Sanne had het zelfbeeld dat ze dm, nhandig en niet aardig geneg vr anderen was. Lenny had het zelfbeeld dat ze een bang mederskindje was. Milan had het zelfbeeld dat hij een lser was die dr iedereen raar aangekeken werd mdat hij z snel bang was. Als jij vertuigd bent van de beelden van jezelf ga je er vanuit dat wat jij denkt de waarheid is en daar reageer je dan p. Vral negatieve zelfbeelden hebben vaak veel invled p wat we autmatisch wel/niet den. Bijvrbeeld: Als jij vertuigd bent van het zelfbeeld dat je iets niet kunt dan stel je het uit f je gaat er juist verdreven hard vr werken. De efeningen hiernder zijn bedeld m je te leren zien welke zelfbeelden jij herkent. 31
Oefening: Kijken naar juw negatieve zelfbeelden. Hiernder staan een aantal vrbeelden van negatieve zelfbeelden. Lees ze eerst dr en kijk dan welke van deze negatieve zelfbeelden jij bij jezelf herkent. Kruis de zelfbeelden aan die jij k hebt. Vul de lijst aan met negatieve zelfbeelden die jij ng meer hebt. Lijst van negatieve zelfbeelden Ik ben Lelijk, te dik Saai, niet apart geneg Lui/gemakzuchtig Iemand die snel pgeeft Twijfelzuchtig Drammerig Wantruwend/achterdchtig Niet ged geneg Anders dan anderen, Ik hr er niet echt bij, Nuttels Enrm kwetsbaar Onzichtbaar Een falende. Teleurstellende Onzeker Onmachtig Dminant Ongeduldig Ongelukkig Niet zrgzaam/lief geneg vr anderen. Onattent Egïstisch Tekrtschietend Te geïrriteerde en bze... De effecten van vaste zelfbeelden! Ons verstand gaat meestal prberen m plssingen te zeken zdat de slechte f negatieve beelden die we van ns zelf hebben verminderen. Dit den we dr: het beeld te gaan bestrijden (bewijzen dat het niet waar is) f ns er helemaal naar te gedragen alsf het waar is: ns er aan aanpassen. Als we ns zelf niet mi geneg vinden, gaan we ns bijvrbeeld terugtrekken f juist heel erg prberen tch mi te wrden. Of als jij het zelfbeeld hebt dat je een kind bent dat zijn uders teleurstelt, ga je vaak f heel hard werken m dat beeld te bestrijden (bijvrbeeld dr gede cijfers te halen f lief te den) f je gaat ervan uit dat het tch wel niet zal lukken m je uders tevreden te stellen en dan kan het zijn dat je het pgeeft en gewn cmpleet je eigen leven gaat leiden. Om te zien welke effecten het vastzitten in zelfbeelden p juw reacties heeft de je de vlgende efening. Oefening: Het effect van juw zelfbeelden Kijk eens naar de lijst van juw zelfbeelden hier bven. Laat even tt je drdringen welke beelden jij allemaal ver jezelf hebt. Neem twee minuten de tijd m p te merken welke invled juw negatieve zelfbeelden p je hebben. Het effect dat deze zelfbeelden p mij hebben is dat ik me chagrijnig, verdrietig, bs, geïrriteerd, nrustig, machtels ga velen (streep dr wat niet van tepassing is f vul aan). Wat ik meestal autmatisch de vanuit deze zelfbeelden is Aanpassen: mezelf terugtrekken, mezelf wegcijferen, cnfrntaties uit de weg gaan, snel pgeven Bestrijden me aan anderen pdringen, heel veel energie steken in dat anderen mij aardig vinden/waarderen, er alles aan den m er ged uit te zien 32
Je best den m perfect te zijn? Vaak verschilt het beeld van he we zijn met he we van ns zelf zuden meten zijn. Sanne kn ged verwrden dat ze hierdr steeds bezig was zichzelf beter te maken. Ze zei een keer: De hele tijd heb ik gedachten, je bent niet aardig geneg, je met er vr zrgen dat anderen niet ntevreden ver je zijn anders sluiten ze je buiten. Een keer zei ze zelfs: ik wrd gek van die cmmand s de hele tijd, het lijkt wel alsf ik een Hitler in mijn hfd heb. Ken jij dat k? Dat je gek wrdt van alle gedachten die de hele tijd in je hfd zitten ver dat je niet ged bent en dat je anders (beter/perfecter) met zijn? Overtuigingen wrden MOETENS Als je vastzit in alle verklaringen, vrspellingen en kritiek en plssingen die ns verstand maakt, wrden het regels die jij met vlgen. Je mnsters repen allerlei dwingende adviezen. Je kunt niet meer zien dat dit k maar gewn gedachten zijn, nee je met ze pvlgen. Jij kunt dit het beste pmerken aan vertuigingen als: Ik met er vr zrgen dat ik net z meelevend/knap/slim ben als mijn vrienden (vergelijking). Ik faal dus ik met meer ng meer mijn best den m (verklaring). Ik met er vr zrgen dat anderen niet meer teleurgesteld/ntevreden ver mij zijn (kritiek). Ik met vrkmen dat vrienden bs p me wrden, anders lig ik er uit (vrspellingen). Ik met slanker, knapper, aardiger, minder ngeduldig zijn (plssing). He wrden metens reacties p de autmatische pilt? Hiernder tref je een paar efeningen, die je helpen m te zien he jij autmatisch reageert vanuit het vastzitten in vertuigingen ver wat jij MOET Schrijf hiernder p welke metens jij hebt ver he jij als persn met zijn. Over jezelf: {Bijvrbeeld: ik met gelukkig/ mi/knap/perfect/zelfverzekerd/ slim/vrlijk/ sterk/behulpzaam/geduldig/aardig/ begripvl/meelevend/ zelfstandige/ slimme/mndig/ verstandig/ attent zijn.) Ik met zijn. Ik met een vriend/vriendin zijn. Ik met een zn/dchter/brer/zus zijn. De manier waarp ik in mijn reacties terug zie dat ik deze regels pvlg is: (Bijvrbeeld: ik de altijd heel erg mijn best m een vriend/vriendin/kind/brer/zus te zijn.).. Metens ver jullie als gezin De metens ver jezelf hebben invled p juw autmatische pilt reacties, maar k de metens ver jullie als gezin hebben daar invled p. Smmige metens ver he jullie als gezin meten zijn zals je uders dat zien en jij zullen vereenkmen, anderen zullen juist van elkaar verschillen. Versterkende metens: Vanuit de metens die vereenkmen zul je het gevel hebben dat je weet wat je samen wilt en dat je elkaar begrijpt. Dan ben je het vaak eens en dat velt rustig, je hebt geen gede met elkaar. 33
En mdat je allemaal hetzelfde idee hebt en hetzelfde det, versterk je elkaar in het met elkaar mgaan. Bijvrbeeld als je allemaal vindt dat je prblemen vr elkaar met plssen en je het daarm k det. Of als je allemaal vindt dat iedereen zijn eigen gang met gaan en je niet veel heft te delen en je daardr niet veel samen det f met elkaar deelt. Btsende metens: Vanuit de metens die btsen, zul je het gevel hebben dat je allemaal iets anders wil, zijn er misverstanden en zul je elkaar vaak niet begrijpen. Dan ben je het vaak neens met elkaar, er zijn veel frustraties en veel ruzies. En mdat je allemaal een ander idee hebt en anders det, heeft dat een negatief effect p het met elkaar mgaan. Bijvrbeeld als de één denkt we meten alles van elkaar weten en samen plssingen vinden vr lastige situaties, terwijl de ander denkt we meten alleen het hg ndige met elkaar delen en zelf plssingen vinden, en elkaar juist niet belasten/lastig vallen met je eigen prblemen. Oefening: Het perfecte plaatje De metens huden dus niet p bij de regels die je verstand maakt ver wat jij met den. Vaak maakt ns verstand k allerlei regels ver he we als gezin meten zijn. Meestal streven we daarbij een srt perfect plaatje na znder ns daar heel bewust van te zijn. Om je er meer bewust van te wrden schrijf je hiernder p welke metens juw verstand ver juw gezin maakt. (Bijvrbeeld: we meten gezellig, harmnieus met elkaar den, gul, aardig en begripvl zijn, alles met elkaar delen, altijd eerlijk zijn, niet jalers p elkaar zijn, elkaar altijd alle ruimte geven, altijd vr elkaar klaarstaan, jezelf wegcijferen vr elkaar, jezelf inhuden, elkaar niet belasten, elkaar beheden vr teleurstellingen} In ns gezin meten we We pikken de beelden die we krijgen uit de media (mensen die altijd aardig/geduldig/rustig/verdraagzaam met elkaar mgaan, altijd vr elkaar klaar staan, nit ruzie hebben) k p als regels ver he we als gezin zuden meten zijn. We prberen die regels te vlgen f we zetten ns er juist tegen af. Het del van de vlgende efening is je meer bewust te wrden van de beelden in de media die invled hebben p de beelden ver he jullie zuden meten zijn. 1. Zek een plaatje p van een gezin zals jij denkt dat jullie als gezin zuden meten zijn. 2. Dit plaatje bewaar je (in je mbiel f laptp) tt het gezamenlijke gesprek wat jullie hierna gaan huden. 34
Wat herken jij van de neiging m te reageren vanuit beelden en metens? Herken jij wat je hier net hebt gelezen ver p de autmatische pilt reageren vanuit beelden en metens? Kruis aan. Ja Een beetje Nee Wat herken je wel? Kruis aan wat je herkent. Dat ik autmatisch reageer vanuit mijn zelfbeelden Dat ik autmatisch reageer vanuit de metens ver mezelf Dat ik autmatisch reageer vanuit de metens ver ns gezin (vanuit het perfecte plaatje) Mindfulnessefening 5. 3 minuten Ademruimte Wat heb je gedaan? Je hebt gelezen dat gedachten leiden tt vertuigingen. Je hebt gelezen dat je vanuit vertuigingen ver he jij bent (zelfbeelden) f he je met zijn (metens) in autmatische pilt reacties terecht kunt kmen! Dit was wat je mest lezen vr het eerste deel van Stap 4. Als je het leuk vindt m meer te weten ver de manier waarp beelden ver elkaar je gedrag k beïnvleden, kun je hierna verder lezen. Je kunt hier bijvrbeeld lezen he het kan dat juw uders je blijven zien en behandelen als iemand die niets zelf kan, terwijl dat echt wel ander is. Kan dat iets vr ju zijn? Tch dr lezen? 35
EXTRA: Beelden van anderen Het beeld wat jij van juw uders/brer/zus hebt, kan k een vertuiging wrden, waardr jij daar k autmatisch p gaat reageren. Die vaste beelden wrden de gekleurde bril waardr je naar de ander kijkt, waardr jij hem/haar alleen ng maar z kunt zien. Andere dingen zie je dan gewn niet meer z ged. Als je het vaste beeld hebt dat juw uders ju cnstant cntrleren, dan ga je misschien prberen daar juist nder uit te kmen. Als jij het vaste beeld hebt dat juw uders mensen zijn p wie jij kunt vertruwen, wat er k gebeurt, dan zal jij hun steun pzeken als jij dat ndig hebt. En het tegenvergestelde; als je het beeld hebt dat zij wereldvreemde mensen zijn die je niet begrijpen en vr wie je het niet snel ged kunt den, dan zal je hun steun juist niet z snel pzeken. Vaste beelden ver anderen zrgen vr verwachtingen ver he anderen zullen reageren. Deze verwachtingen en vrrdelen bepalen vaak autmatisch nze manier van kijken naar die persn en he we p die persn reageren. Jst had het beeld van zichzelf dat hij iemand was die zelf zijn eigen bntjes wel kn dppen. Niet dat hem dit altijd sepeltjes lukte, maar tch. Zijn meder had het beeld van hem dat hij haar steun bij het nthuden van wat hij mest ng ndig had mdat hij anders echt hele belangrijke dingen kn vergeten (inschrijven vr een pleiding, afspraken p zijn werk). Jst was er helemaal verbaasd ver en hij vnd het heel lachwekkend m te ntdekken dat zijn meder hem z ttaal ander zag als hij zichzelf. Dr zich dit te beseffen snapte hij ineens beter waarm zij zich z met hem bleef bemeien. De vader van Milan en Snia had het beeld ik ben de kapitein p dit schip en ik met mijn gezag laten gelden en er vr zrgen dat mij dchter mij gehrzaamd. Snia had juist het beeld dat zij als jng vlwassen vruw zelf zu mgen bepalen wat zij wilde. Vanuit deze verschillende beelden hadden ze bijna veral strijd ver. Over het uitgaan, ver huiswerk, het tijdstip van thuiskmen, met welke vrienden ze wel en niet mcht mgaan. Het maakte eigenlijk niet uit waar het ver ging. Vanuit deze verschillende beelden kn het flink knetteren tussen die twee. Vaste beelden ver de anderen 1. Welke beelden heb jij ver anderen? (Vul nderstaande zinnen aan. Bijvrbeeld: hulpvaardig, betrkken, meelevend, betruwbaar, beschermend, cntrlerend is, meite heeft met luisteren, alles wil bepalen, niet veel durft, niet tegen kritiek kan, egïstisch, gemakzuchtig is) Mijn meder is iemand die. Mijn vader is iemand die. Mijn brer. is iemand die. Mijn brer. is iemand die. Mijn zus is iemand die. Mijn zus.. is iemand die. 36
2. Op welke manier hebben deze beelden ver anderen invled p juw reacties? Wat ik autmatisch de vanuit dit vaste beeld ver anderen is: (Bijvrbeeld: helpen, dingen ver nemen, me terug trekken, me steeds met anderen bemeien, die ander kritiek ga geven, bs wrden, schreeuwen, schelden, verwijten maken) Wat zijn jullie btsende beelden? Wat denk jij, ver welke situaties hebben jij en je uders een ttaal ander beeld ver ju? Bijvrbeeld ver he ged je tijd kunt verdelen tussen gamen en leren f ver he wel/niet sciaal je bent, f ver f jij lui/een aanpakker bent... De beelden die ik van mezelf heb en die mijn uders/brer/zus van mij hebben die extreem btsen zijn:. 37