Kinderen met prbleemgedrag He vinden behandelende artsen en CLB elkaar? Dr Inge Van Trimpnt Opdracht van CLB De centra hebben als pdracht bij te dragen tt het welbevinden van leerlingen nu en in de tekmst. Hierdr wrdt bij de leerlingen de basis gelegd van alle leren zdat zij dr hun schllpbaan heen de cmpetenties kunnen verwerven en versterken die de grndslag vrmen vr een actuele en vrtdurende ntwikkeling en maatschappelijke participatie. Leerplicht/spijbelen de begeleiding situeert zich p 4 dmeinen: Keuzebegeleiding Infrmeren - het leren en studeren - de nderwijslpbaan - de preventieve gezndheidszrg - het psychisch en sciaal functineren Cnsulten Vaccinaties Leerlingen Ouders Opdracht van CLBSchl Cnsulten Werkingsprincipes:... Leerplicht 1 stelt het centrum het belang van de leerling centraal 2 werkt het centrum vraaggestuurd, behalve vr de begeleiding die verplicht is 3 werkt het centrum subsidiair ten aanzien van de schl en de uders. Het centrum, de schl en de uders dragen een gezamenlijke verantwrdelijkheid; 4 werkt het centrum raadgevend en begeleidend, waarbij de begeleiding van het centrum waar mgelijk preventief is en waar ndig remediërend IN VOEGE VANAF 1/1/2015 (Decr. 21-3-2014 - B.S. 28-8-2014; Art. IV.2) : [Het centrum werkt hiervr p een systematische, planmatige en transparante wijze samen met de schl en de uders. De specifieke nderwijsbeheften van leerlingen en M- de ndersteuningsbeheften Decreet van het nderwijspersneel en de uders staan daarbij centraal] 2 3 Artsen Psychlgen/rthpedaggen/pedaggen Opdracht van CLB Paramedici Maatschappelijk werkers 5 werkt het centrum multidisciplinair en benadert het de leerlingen vanuit smatische, Draaischijffunctie psychlgische, pedaggische en sciale invalshek; IJH 6 handelt het centrum gratis en discreet; Behandelende arts 7 werkt het centrum samen met andere diensten in een aanwijsbaar netwerk; K- diensten 8 heeft het centrum bijzndere aandacht vr bepaalde pdrachten in bepaalde grepen en Revalidatie vr de leerlingen die dr hun sciale achtergrnd bedreigd wrden in hun ntwikkeling en in hun COS leerprces; Schlen 9 ntwikkelt het centrum een dentlgische cde die nder andere het nafhankelijke ptreden van de persneelsleden waarbrgt. Berepsgeheim Onafhankelijk 4 CLB Schlcntext Fcus p ntwikkeling Van preventief. Medische cnsulten Vaccinaties Gezndheidsbeleid p schl. naar remediëren Krtdurende begeleiding Kinderen met specifieke nderwijsbeheften Individuele leerlingenbegeleiding Schlndersteuning 5 2013-2014 1.137.239 leerlingen in Vlaamse BaO en SO Meer dan 60% van de leerlingen kwamen in het schljaar 2012 2013 in cntact met het CLB. Vr 1 leerling p 3 neemt het CLB een zrgvraag p in de vraaggestuurde werking. Bijna de helft van de leerlingen kwam tijdens dit schljaar p medisch cnsult. Vr een vraaggestuurde activiteit zijn er gemiddeld 3,15 interventies per leerling, bij een medische activiteit iets meer dan 1. Brn: Jaarverslag CLB 13-14 6 1
Theretische werkingskaders Zrgcntinuüm Handelingsgericht samenwerken Handelingsgerichte diagnstiek Hlistisch Bi- psych- sciaal mdel (ICF- CY) Evidence based Standaarden medische cnsulten Prtcllen PRODIA Cntinuüm van zrg 5% RTI- Mdel 15% Regie Schl 80% Regie CLB Handelingsgericht werken 7 uitgangspunten Onderwijs- en ndersteuningsbeheften staan centraal Transactineel: afstemming en wisselwerking De leerkracht det erte Psitieve aspecten van leerlingen Cnstructieve samenwerking Delgericht Systematisch en transparant 7 http://ce.lehigh.edu/cntent/what-rti 8 Diagnstiek binnen een cntinuüm van zrg Schl vert regie CLB vert regie Handelingsgerichte diagnstiek Vertrekt vaak vanuit een nderkennende vraag en indicerende vraag Wat is er aan de hand? Wat meten we den? Heeft als del cncrete handvaten aan te reiken vr het handelen van: De leerkracht Het schlteam De leerling De medeleerlingen De uders Externen Fasen van HGD 2
Diagnstische prtcllen De diagnstische prtcllen zijn handelingsgericht. Ze kmen tt hun recht wanneer ze ingebed zijn in een handelingsgerichte samenwerking van schl én CLB. Ze beschrijven de fases preventieve basiszrg, verhgde zrg en uitbreiding van zrg en zijn van tepassing wanneer uitbreiding van zrg aangewezen is. Essentieel is dat het CLB-team en het zrgteam bewust zijn van wat er gebeurt, waarm en met welk del, ze vragen zich vrtdurend af wat de zin is van elke actie, waar en dr wie ze wrdt uitgeverd. Z is het bijvrbeeld perfect mgelijk dat de besluitvrming zich tijdens eenzelfde gesprek drheen twee verschillende diagnstische fases beweegt. In de fase van uitbreiding van zrg stuurt het CLB het diagnstische prces, d.w.z. dat de CLB-medewerker de acties plant maar deze niet alleen heft uit te veren. Diagnstische prtcllen Lezen en spellen Rekenen Vermeden van zwakbegaafdheid en verstandelijke beperking Vermeden van hgbegaafdheid Mtriek Spraak en taal Gedrag en emtie M- Decreet 15 Waarm? VN verdrag vr persnen met een handicap: Visie p handicap Recht p inschrijving in schl naar keuze Niet disprprtineel Shift in denken van wat is er met deze leerling aan de hand? naar wat heeft deze leerling ndig? Welke aanpassingen zijn ndig in de nderwijscntext? van diagnse naar nderwijsbeheften van medisch mdel naar bi- psych- sciaal mdel Vr wie? Leerling met specifieke nderwijsbeheften: Langdurige en belangrijke participatieprblemen, dr samenspel van: Eén f meer functiebeperkingen Beperkingen bij uitver activiteiten Persnlijke factren M- M- Decreet Decreet 18 3
Van tepassing p het gewn en buitengewn nderwijs Gewn nderwijs Tegemet kmen aan nderwijsbeheften - binnen het gemeenschappelijk curriculum -, Sticrdi en Niet Disprprtinele maatregelen meten -GN Handelingsgericht werken binnen het zrgcntinuüm Samenwerking met CLB Van tepassing p het gewn en buitengewn nderwijs Buitengewn nderwijs Na een handelingsgericht traject binnen het zrgcntinuüm - Wanneer aanpassingen nredelijk f disprprtineel zijn - Nd aan individueel curriculum en individueel handelingsplan Disprprtinaliteit - Onredelijkheid aanpassingen na prces van afweging in de regelgeving Een aanpassing is een cncrete maatregel die de beperkende invled van een naangepaste mgeving p de participatie van een persn met een handicap kan neutraliseren (Prtcl tussen de Federale Staat, 2007, artikel 2) De aanpassing met: deltreffend zijn, zdat de persn met een handicap daadwerkelijk kan participeren; een evenwaardige participatie van de persn met een handicap mgelijk maken; ervr zrgen dat de persn met een handicap zelfstandig kan participeren; de veiligheid van de persn met een handicap waarbrgen. Brn: Klaar vr redelijke aanpassingen 21 Indicatren: de financiële impact van de aanpassing, waarbij rekening wrdt gehuden met eventuele ndersteunende financiële tegemetkmingen de financiële draagkracht van degene p wie de aanpassingsplicht rust de rganisatrische impact van de aanpassing; de te verwachten frequentie en duur van het gebruik van de aanpassing dr persnen met een handicap; de impact van de aanpassing p de levenskwaliteit van (een) daadwerkelijke f ptentiële gebruiker(s) met een handicap; de impact van de aanpassing p de mgeving en p andere gebruiker Indicatren: het ntbreken van gelijkwaardige alternatieven het verzuim van vr de hand liggende f wettelijk verplichte nrmen. De memrie van telichting bij het ntwerp van decreet (2013) geeft hierbij k aan wanneer, en f, een aanpassing de grenzen van het redelijke verschrijdt, met steeds wrden afgewgen in de praktijk en in individuele situaties. in het nderwijs 7 criteria: 1. Een passende maatregel is maatwerk 2. Een passende maatregel is SMART 3. Een passende maatregel heeft waar mgelijk k vr andere leerlingen een psitieve impact 4. Een passende maatregel kmt tt stand in verleg met alle betrkkenen 5. Een passende maatregel wrdt ged gemtiveerd en herhaaldelijk gecmmuniceerd 6. Een passende maatregel is gebaseerd p de expertise en bservaties van de leerkracht(en), de GON- f ION-begeleider en eventuele andere betrkken hulpverleners 7. Een passende maatregel is ingebed in de zrgvisie van de schl Brn: Klaar vr redelijke aanpassingen 22 Brn: Klaar vr redelijke aanpassingen 23 Brn: Klaar vr redelijke aanpassingen 24 4
in het nderwijs Sticrdi maatregelen Stimuleren: het psitieve benadrukken, aanmedigen Cmpenseren: gebruik van hulpmiddelen vb. vrlees sft ware Differentiëren: een variatie in de leerstf aanbrengen m in te spelen p nden van individuele leerlingen f subgrepen van leerlingen Dispenseren: Bepaalde nderdelen van leerstf laten vallen en waar mgelijk vervangen m zelfde del te bereiken GON- ION TAH SIO: vb BedNet Aanpassingen aan klas- en schlmgeving Brchure: Klaar vr redelijke aanpassingen Een leidraad Artevelde Hgeschl http://www.nd.vlaanderen.be/specifieke-nderwijsbeheften/ Brchure: Met een handicap naar de schl van je keuze in het nderwijs Centrum vr Gelijkheid van kansen en racismebestrijding http://www.nd.vlaanderen.be/specifieke-nderwijsbeheften/brchurecgkr.pdf Begeleidingstraject Brn: Brchure: Met een handicap naar de schl van je keuze 25 26 Aanbd buitengewn nderwijs Basisaanbd : nieuw! Onderwijsbeheften dermate dat aanpassingen nvldende zijn f disprprtineel ( ~ type1/8) Type 2= verstandelijke beperking Type 3= emtinele- en gedragsstrnis Type 4= mtrische beperking Type 5= ziekenhuisschl f preventrium Type 6= visuele beperking Type 7= auditieve beperking f taal- en spraakstrnis Type 9: nieuw!= autismespectrumstrnis ASS met nrmale begaafdheid Drverwijzing naar BuO Type 3 CLB beslist en maakt een verslag kinderen met een emtinele f gedragsstrnis znder verstandelijke beperking. Kinderen met een emtinele f gedragsstrnis zijn kinderen bij wie p basis van gespecialiseerde, Verantwrdingsprtcl+ attest dr een multidisciplinair team aangeleverde diagnstiek, met inbegrip van psychiatrisch nderzek, een van de vlgende prblematieken wrdt vastgesteld: een aandachtstekrtstrnis met hyperactiviteit een ppsitineel-pstandige gedragsstrnis de gedragsstrnis in enge zin, cnduct disrder een angststrnis een stemmingsstrnis een hechtingsstrnis 30 5
Vr 10% van de leerlingen nam het CLB een zrgvraag p in het kader van PSF Aantal lln 13-14 PSF niet nader gespecificeerd 51.406 Emtinele ntwikkeling 19.404 Niet nader gespecificeerd 12.521 Angstprblemen (vermeden van strnis) 3.870 Stemmingsprblemen (vermeden van strnis) 3.581 Brn: Jaarverslag CLB 13-14 31 Tabel 8: Overzichtstabel dmein psychsciaal functineren Aantal lln 13-14 Persnlijkheidsprblemen (vermeden van strnis) 1.216 Sciale ntwikkeling 42.233 Niet nader gespecificeerd 4.938 Aanpassingsprblemen, sciale vaardigheden 2.711 Interactieprblemen met leerkracht(en) 1.014 Cmmunicatie- en interactieprblemen (ASS) 11.043 Regelvertredend gedrag 6.500 Pesten en gepest wrden 6.072 Gedragsprblemen (vermeden van strnis) 18.254 Tabel 8: Overzichtstabel dmein psychsciaal functineren Brn: Jaarverslag CLB 13-14 32 Aantal lln 13-14 Prblemen thuis 27.685 Niet nader gespecificeerd 21.570 Opvedingsaanpak en -vaardigheden 4.244 Verwaarlzing en mishandeling (fysisch en psychisch) 2.097 Interactieprblemen binnen het gezin 4.007 Financieel-materiële prblemen binnen het gezin 1.327 Identiteitsprblemen 242 Niet nader gespecificeerd 60 Seksuele geaardheid 101 Cultuur, religie 76 Jngerencultuur, subcultuur Tabel 8: Overzichtstabel dmein psychsciaal functineren 11 33 Aanpak van gedragsprblemen in schlcntext Prtcl Gedrag en emtie Fase 0 gedrag en emtie Fase 1 gedrag en emtie Regie Schl Fase 2 Handelingsgericht diagnstisch traject gedrag en emtie Handelen en evalueren vr aandachts- en werkhudingsprblemen en ADHD, prblemen in de sciale cmmunicatie en interactie en ASS, gedragsprblemen en gedragsstrnissen, stemmingsprblemen en depressieve strnissen en angstprblemen en angststrnissen Regie CLB http:///gedrag-emtie 34 Gedragsprblemen Functies en anatmische Activiteiten Participatie eigenschappen He uiten gedragsprblemen zich in He uiten gedragsprblemen zich in Is er een vermeden van een strnis de klas? interactie? f ernstig gedragsprbleem? Wat betekenen ze vr leerprcessen? He reageert de leerling p Is er nd aan diagnstiek? interventies? Dr wie? Externe factren (+/-) Persnlijke factren (+/-) Gezin: Wat zijn beschermende factren? Ouders Wat zijn belemmerende factren? Brussen Leerkracht (en) Medeleerlingen Behandelende arts Opvedingsndersteuning.. Raamwerk: ICF- CY http://www.rivm.nl/wh-fic/icf-cy.htm 35 Netwerkpartners CLB Huisartsen Waar vind ik mijn CLB arts? http://www.nd.vlaanderen.be/leerplicht/actren/artsen/databank.htm Kinder- en jeugdpsychiaters Psychtherapeuten CGGZ.. Thuisbegeleidingsdiensten Oudergrepen Welzijnsinstellingen. 36 6
Prtcl Emtie en Gedrag 37 38 7